نوآوریهای آموزشی

در چند سال اخیر مدل شناختی - اجتماعی در تلاش برای تبیین عوامل شکل دهنده رضایت شغلی بوده و در این راستا، توجه پژوهشی قابل توجهی را برای درک ابعاد مختلف این متغیر به خود اختصاص داده است. از این رو، هدف مطالعه حاضر بررسی روایی الگوی شناختی- اجتماعی رضایت شغلی جامعه معلمان مقطع متوسطه شهر ارومیه بود. برای رسیدن به این مهم از بین این جامعه 382 نفر به شکل تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. از این تعداد 194 نفر زن و 188 نفر مرد بودند. آزمون های رضایت شغلی، عاطفه مثبت، حمایت از رسیدن به هدف، خودکارآمدی، شرایط کار و پیشروی اهداف که هر کدام چند سنجه را دربرمی گرفتند، اجرا شدند. داده ها با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که داده های به دست آمده برازش مناسبی با الگوی نظری شناختی- اجتماعی داشته و این الگو در نمونه اخیر مدلی رواست. شاخص مربوط به نسبت مجذور خی به درجه آزادی کمتر از عدد 3 است که مقدار مناسبی بوده و نشان می دهد ساختار کوواریانس یافته ها با مدل نظری مطابقت دارد. شاخص  RMSEA نیز برابر 07/0 بود که مقداری مناسب به شمار می آید. سایر شاخص های برازش هم نشان دادند که داده های حاصل از مطالعه تجربی برازش مناسبی با مدل نظری رضایت شغلی دارند. علاوه بر این مسیر علّی بین تمام مؤلفه ها معنادار بوده و همگی بر هم تأثیر مثبت می گذارند. بررسی ضرایب مسیر حاکی از این بود که متغیر برون زای عاطفه مثبت بالاترین تأثیر را بر خودکارآمدی و حمایت از رسیدن به هدف و سپس بر رضایت شغلی دارد. بر این اساس، می توان نتیجه گرفت که الگوی شناختی- اجتماعی رضایت شغلی الگوی تبیینی مناسبی برای رضایت معلمان ایرانی به شمار می رود و می توان از آن، جهت پیش بینی رضایت شغلی و تدوین برنامه های ارتقای بهزیستی، روان شناختی و رفاهی معلمان بهره گرفت. 

این پژوهش با هدف شناسایی وضعیت مطلوب صلاحیت های حرفه ای دانشجو معلمان دوره آموزش ابتدایی ایران و به منظور پاسخگویی به سؤال های زیر انجام شد.  1. صلاحیت های حرفه ای مطلوب دانشجومعلمان دوره آموزش ابتدایی ایران چیست؟ 2. صلاحیت های حرفه ای معتبر دانشجومعلمان دوره آموزش ابتدایی از دیدگاه صاحب نظران و اساتید مراکز تربیت معلم کدام است ؟ به منظور پاسخگویی به سؤال ها در وضعیت مطلوب، اسناد و مدارک و گزارش های پژوهشی معتبر داخلی و خارجی مطالعه شد. همچنین وضعیت سه کشور توسعه یافته مورد بررسی قرار گرفت . سپس بر طبق داده های حاصل از اسناد و مدارک و مستندات علمی پرسش نامه مربوط به صلاحیت های حرفه معلمی تهیه و پس از تعیین اعتبار و پایایی آن بین 130 نفر از اساتید مراکز تربیت معلم به منظور اعتبار سنجی توزیع شد. یافته ها نشان می دهد که : 1. با توجه به باور این مطلب که افزایش عملکرد دانش آموزان در گرو تربیت معلم مؤثر است، بسیاری از صاحب نظران، کیفیت بخشی به برنامه درسی تربیت معلم را به عنوان هدف کلی مطرح کرده اند. 2. به منظور دستیابی به هدف کیفیت بخشی در برنامه درسی تربیت معلم ، صلاحیت ها و شایستگی هایی برای دانشجو- معلمان در نظر گرفته شده است . در تعریف این صلاحیت ها دو راهبرد اصلی توازن و تلفیق میان تئوری و عمل مورد توافق اندیشمندان و صاحب نظران بوده است . بر اساس این باور و با توجه به مطالعات انجام شده در این زمینه، این صلاحیت ها در سه بخش صلاحیت های شناختی و مهارتی، نگرشی و رفتاری و مدیریتی به صورت تلفیقی طبقه بندی و به اجزا تقسیم بندی شد . در مجموع تمامی موارد مربوط به هر یک از صلاحیت ها در سطح بالاتر از میانگین مورد تأیید قرار گرفته است .

هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر الگوی بدیعه پردازی بر میزان دانش، مهارت و نگرش درس مهارت های زندگی دانش آموزان دختر سال اول متوسطه شهر سنندج بوده است. روش تحقیق در این مطالعه نیمه آزمایشی  از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر سال اول متوسطه شهر سنندج درسال تحصیلی 90- 1389 می باشد و حجم نمونه متشکل از 60 نفر دانش آموز دختر سال اول متوسطه است که 30 نفر آن ها گروه آزمایش و 30 نفر گروه گواه بوده است و با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری به کار رفته در پژوهش شامل آزمون هوش ریون، آزمون پیشرفت تحصیلی (دانشی و مهارتی و پرسش نامه نگرش سنج) محقق ساخته بر اساس مطالب درس مهارت های زندگی دوره متوسطه بوده است. در ابتدا از هر دو گروه آزمایش و گواه، پیش آزمون پیشرفت تحصیلی به عمل آمد، سپس متغیر آزمایشی (مهارت های زندگی به روش بدیعه پردازی) در12جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد و در پایان، پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و در بخش استنباطی از تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان پیشرفت تحصیلی درس مهارت های زندگی گروه آزمایشی که با شیوه بدیعه پردازی آموزش دیده بودند نسبت به گروه گواه که به روش سنتی آموزش داده شدند بیشتر و تفاوت بین میانگین های آن ها معنادار است. همچنین در بررسی تأثیر روش تدریس بدیعه پردازی بر میزان دانش ها، مهارت ها و نگرش های کسب شده دانش آموزان نیز، نتایج نشان داد که تدریس مهارت های زندگی به روش بدیعه پردازی بر نگرش ها و دانش ها و مهارت های دانش آموزان تأثیر مثبت دارد. 

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی و اضطراب امتحان در دانش آموزان پسر سال اول دوره راهنمایی تحصیلی مدارس سما در شهر تهران بود. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای، نمونه ای متشکل از چهار کلاس (دو کلاس گروه آزمایشی، دو کلاس گروه گواه) انتخاب شد. روش یادگیری مشارکتی برای گروه های آزمایشی و روش تدریس متداول برای گروه های کنترل به کار گرفته شد. معلومات قبلی دانش آموزان در زمینه علوم تجربی با استفاده از مقیاس محقق ساخته پیشرفت تحصیلی علوم تجربی مورد ارزیابی قرار گرفت. پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پس از اجرای روش های تدریس نیز با همین مقیاس تعیین شد و میزان اضطراب امتحان دانش آموزان نیز با استفاده از پرسش نامه اضطراب امتحان TAI (ابوالقاسمی و همکاران، 1375: 74-61) اندازه گیری شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیره  MANCOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از تأثیر قابل توجه یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی و کاهش اضطراب امتحان در گروه آزمایشی بود. این نتیجه نشان دهنده موفقیت یادگیری مشارکتی در مقابل روش تدریس متداول است. 

هدف از مطالعه حاضر، بررسی مشکلات آموزش و یادگیری پدیده های نجومی مربوط به علوم تجربی پایه چهارم دبستان از دیدگاه آموزگاران این پایه است. تعداد 41 نفر از آموزگاران با سابقه پایه چهارم دبستان شهر تهران و شهرستان های استان تهران در این مطالعه کیفی شرکت کردند. برای گردآوری اطلاعات، از یک آزمون تشخیصی انشایی و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. این آزمون دارای دو بخش چندگزینه ای و پاسخ های تشریحی آموزگاران بود. در بخش اول آزمون که در مقیاس لیکرت بود، آموزگاران مفاهیم چالش برانگیز نجوم را مشخص کردند و سپس در بخش دوم آزمون، تصورات و کج اندیشی های احتمالی دانش آموزان را توضیح دادند. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزش برخی مفاهیم مربوط به پدیده های نجومی مشکلاتی را برای آموزگاران ایجاد کرده است. همچنین دانش آموزان تصورات و کج اندیشی های گوناگونی از پدیده های نجومی داشته و علاوه بر کاربست ضعیف آموخته ها در موقعیت های مشابه، درک کاملی از مفاهیم نجومی ندارند. این یافته ها بر ضرورت بازاندیشی در شیوه سازماندهی مفاهیم مرتبط با پدیده های نجومی در محتوای آموزشی علوم تجربی پایه چهارم دبستان تأکید می کنند.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مسائل حرفه ای معلمان است و روش اجرای آن، روش توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل معلمان (دبیران) مدارس راهنمایی سراسر کشور است و برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. در ابتدا، استان های کشور بر اساس شاخص های پراکندگی جغرافیایی و پوشش تحصیلی دسته بندی شدند سپس از میان هر گروه از استان ها، یک استان به طور تصادفی انتخاب شد. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز این پژوهش، از ابزار پرسش نامه استفاده شده است. روایی پرسش نامه، به روش روایی محتوا و اعتبار پرسش نامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ تعیین شده است. بر اساس یافته های پژوهش، مسائل حرفه ای معلمان، که کلیه نمونه های پژوهش به میزانی متفاوت با آنها مواجه بوده اند، به ترتیب از زیاد به کم عبارتند از استفاده از مواد و تجهیزات کمک آموزشی، کاربرد روش ها و فنون تدریس، ارتباط با دانش آموزان، آشنایی با مدرسه و روابط کاری، سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، اصلاح و بهبود موقعیت یادگیری و بالاخره مدیریت کلاس درس. به این ترتیب، معلوم شد که بیشترین مشکل معلمان در خصوص استفاده از مواد و تجهیزات کمک آموزشی، و کمترین آن در مورد مدیریت کلاس درس است. نتیجه این که لازم است سیاستگذاران نظام آموزشی در طراحی و تدوین برنامه های آموزش پیش از خدمت و تربیت معلم و نیز آموزش ضمن خدمت بر آموزش موضوعاتی که معلمان مشکل بیشتری را در آن زمینه اظهار داشته اند و عمدتاً ا ز نوع مسائل حرفه ای است؛ تأکید وی ژه داشته باشند .

هدف اصلی این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی براساس مؤلفه های شادکامی از قبیل عاطفه مثبت و رضایت از زندگی است. جامعه آماری، همه کتاب های دوره ابتدایی؛ شامل 36 جلد کتاب در سال تحصیلی 1390-1389 در هشت عنوان فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، علوم، هدیه های آسمانی، هدیه های آسمانی (کتاب کار)، قرآن، ریاضی و تعلیمات اجتماعی و نمونه آماری آن، هفت عنوان فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، علوم، هدیه های آسمانی، هدیه های آسمانی (کتاب کار)، قرآن و تعلیمات اجتماعی را شامل می شود. چارچوب نظری این بررسی، دیدگاه نظری آرگایل، مارتین و لو و مؤلفه های مربوطه بوده است. روش تحلیل محتوای پژوهش حاضر، آنتروپی شانون بوده و واحد تحلیل نیز صفحات (متن، پرسش ها، تمرین ها وتصاویر) بوده است. علاوه بر این، برای تکمیل اطلاعات از روش کیفی جمع آوری اطلاعات یعنی مصاحبه با دانش آموزان، استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که در کتاب ها به مؤلفه عاطفه مثبت بیش از مؤلفه رضایت از زندگی توجه شده است. ضمن این که هر یک از شاخص های مؤلفه های مذکور به صورت متوازن مورد توجه قرار نگرفته است و کتب درسی به یک نسبت مؤلفه های شادکامی را تحت پوشش قرار نداده اند. همچنین نتایج حاصل از مصاحبه نشان می دهد که دانش آموزان از محتوای کتاب های درسی(مقوله های ارزشی، ساختاری، عاطفی و علایق) احساس لذت و رضایت داشتند. با این حال؛ از بین کتاب های مذکور کتابِ «بخوانیم» بیش از سایر کتب درسی باعث شادکامی دانش آموزان شده است.

این پژوهش با هدف بررسی میزان اعتبار علمی برنامه درسی آموزش آداب و مهارت های زندگی از دیدگاه صاحب نظران انجام شده است.  نمونه آماری شامل 55 نفر متخصصان حوزه های مرتبط می باشد و اطلاعات لازم با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه و تحلیل مباحث جلسات نقد و بررسی راهنمای برنامه لازم جمع آوری شده است. نتایج این پژوهش حاکی از ضرورت بازنگری در تعریف ارائه شده از آداب و مهارت های زندگی ، مبانی نظری حاکم بر اصول برنامه ، رویکرد حاکم بر برنامه ، توجه به تفاوت های جنسیتی در برنامه و همچنین رعایت یک نقشه مفهومی مناسب برای سطوح ابتدایی تا متوسطه، تعیین درس های حامل ، توجه ویژه به صلاحیت های حرفه ای معلمان و الزامات اجرایی برنامه است. نکته حائز اهمیت این که متخصصان تأکید فراوانی بر غنی سازی برنامه های درسی مستقل و تلفیقی از نظر حوزه یادگیری آموزش آداب و مهارت های زندگی برای دانش آموزان داشتند. از جمله ویژگی های خاص و بومی این برنامه آن که علاوه بر مهارت های زندگی که در نظام های آموزشی دنیا مطرح است ، بحث آداب زندگی نیز با آن همراه شده است.