روانشناسی کاربردی

هدف: هدف پژوهش تعیین تأثیر آموزش افزایش صمیمیت بر مبنای فرهنگ بومی ایران بر رضایت زناشویی زوج ها بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه و پیگیری دو ماهه و جامعه آماری330 زوج مرتبط با مؤسسه فرهنگی شمس الشموس در منطقه 7 تهران در فروردین 1396بود. از میان آن ها 62 نفر که نمره پایین تر از نقطه برش 60 را در پرسشنامه صمیمیت کسب کردند؛ انتخاب و به شکل تصادفی در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش برنامه گروهی آموزش صمیمیت را که ترکیبی از برنامه های ارتقاء روابط زوج های صادقی (1389) و صمیمیت شناختی رفتاری اعتمادی (1384) بود در 15 جلسه 90 دقیقه ای، هفته ای یک جلسه دریافت کرد. هر دو گروه در سه مرحله به پرسشنامه صمیمیت والکر و تامپسون (1983) و پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ اولسون و فاورز (1993) پاسخ دادند. پس از ریزش در هر گروه 11 زوج و 1 خانم متأهل باقی ماند. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج تفاوت معناداری را بین عملکرد دو گروه در رضایت کلی زناشویی (871/8 =F، 0005/0 =P) و مولفه رضایت زناشویی (406/8 =F، 0005/0 =P)، ارتباط ها (267/4 =F، 0005/0 =P)، حل تعارض (594/7 =F، 0005/0 =P) و تحریف آرمانی (658/6 =F، 0005/0 =P) در مرحله پس آزمون و پس از دو ماه پیگیری نشان داد. نتیجه گیری: با توجه به تأثیری که صمیمیت بر بهبود رضایت زناشویی دارد؛ توصیه می شود روان شناسان و مشاوران از این روش آموزشی برای اصلاح تعامل زوج ها و آموزش نحوه ارتباط آن ها با خانواده همسر استفاده کنند و رضایت زناشویی و انسجام زوج ها را افزایش دهند

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تصویر بدن بر رضایت جنسی و سازگاری زناشویی زنان نابارور بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه گواه و جامعه آماری زنان نابارورِ مراجعه کننده به 26 مرکز درمان ناباروریِ شهر تهران در نیمه اول سال 1396 بود که طبق پرسشنامه چند بُعدی بدن کَش (1994) از تصویر بدن خود ناراضی بودند. 30 زن نابارور با روش نمونه گیری خوشه ایِ دو مرحله ای از 2 مرکز رویش هلال احمر و خاتم النبیاء انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند و پرسشنامه های رضایت جنسی لارسون، اندرسون، هولمن و نیمان (1998) و سازگاری زناشویی اسپانیر (1976) را تکمیل کردند. درمان شناختی رفتاریِ تصویر بدن برگرفته از پژوهش کَش و استارچن(2002) و روزن، سالتزبرگ و سربنیک(1989) در مورد گروه آزمایش هفته ای یک بار در 9 جلسه 90 دقیقه ای اجرا و داده ها از طریق تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج تفاوت معنی داری را بین گروه آزمایش و گواه در میزان افزایش رضایت جنسی (173/6 =F، 019/0 =P) و سازگاری زناشویی (768/4 =F، 039/0 =P) در مرحله پس آزمون و پس از دو ماه پیگیری نشان داد. نتیجه گیری: درمان شناختی رفتاریِ تصویر بدن، با اصلاح باورهای منفی درباره ظاهر جسمانی و جایگزینی آن ها با افکار مثبت و منطقی، منجر به اعتماد به نفس در روابط جنسی و در نتیجه بهبود رضایت جنسی و سازگاری زناشوئی زنان نابارور می شود.

هدف : این مطالعه باهدف اثربخشی زوج درمانی مبتنی برنظریه انتخاب بر سبک های حل تعارض وکیفیت رابطه زوجین صورت گرفت. روش: روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری دو ماهه بود. از بین زوجینی که در بازه ی زمانی مهر الی دی ماه 1395 به مرکز مشاوره آموزش و پرورش ناحیه 4 شهر مشهد مراجعه کرده بودند ؛تعداد30زوج که در پرسشنامه تعارض زناشوییMCQ-R) )، یک نمره انحراف معیار بالاتر از میانگین دریافت کرده بودند، انتخاب و به شیوه جایگزینی تصادفی 15 زوج در گروه آزمایش و15 زوج در گروه کنترل جایگزین شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ی راهبردهای حل تعارض وپرسشنامه ابعادرابطه ای زوجین استفاده شد. زوج های گروه آزمایش، مداخله ی هفتگی زوج درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب را طی8 جلسه ی 90 دقیقه ای دریافت کردند. یافته ها : یافته ها نشان داد که بین زوجین گروه آزمایش وگروه کنترل درمتغیرهای وابسته سبک های حل تعارض وکیفیت رابطه تفاوت معناداری درکوتاه مدت وبلندمدت وجوددارد. تنهادر سبک های حل تعارض گذشت وگفتگو این مداخله موثر نبوده است. نتیجه گیری : با توجه به اینکه مداخله زوج درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب با اصلاح وافزایش تعامل ها بین زوج ها باعث بهبود سبک های حل تعارض وکیفیت رابطه زناشویی آن ها می شود.از این رو توصیه می شود زوج درمانگران از این روش درمانی استفاده کنند. و استفاده ازاین رویکردبرای بهبودسبک های حل تعارض وکیفیت رابطه زوجین توصیه می شود.

هدف : هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری بر کیفیت رابطه زناشویی و اضطراب اخلاقی مردان سوء مصرف کننده مواد بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با گروه گواه و طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه و جامعه آماری 300 مرد مصرف کننده مواد تحت درمان نگهدارنده با متادون در مرکز ترک اعتیاد کسرایِ شهرستان شاهرود در سال 1396 بود.از بین آن ها 30 مرد داوطلب از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین و سپس برنامه آموزش مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری ریلی و شاپشایر، 2012 در 12 جلسه 90 دقیقه ای هفته ای یک بار در مورد گروه آزمایش اجرا شد. ابزار پژوهش پرسشنامه 16 عاملی شخصیت کتل، ابر و تاتسوکا (1975) و کیفیت روابط زناشویی باسبی، کِرَن، لارسون و کریستنسن (1995) بود که در سه مرحله در مورد دو گروه اجرا و داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش برنامه یادشده بر کیفیت روابط زناشویی (38/44 =F، 001/0 =P) و اضطراب اخلاقی مردان مصرف کننده مواد مؤثر بوده (533/27 =F، 001/0 =P) و این تأثیر در دوره پیگیری نیز پایدار مانده است. نتیجه گیری: از آنجا که نحوه ابراز هیجان خشم اکتسابی است؛ بنابراین مداخله های مدیریت خشم می تواند بر مهار و نحوه ابراز خشم تأثیر مثبتی در روابط زناشویی بگذارد و همراه با فراگیری روش های آرام سازی تدریجی عضلانی که بر دستگاه عصبی مؤثرند؛ تنش، نگرانی و اضطراب را کاهش دهد.

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی رویکرد واقعیت درمانی گروهی بر نشانگان ضربه عشق و سنجش عملکرد کلی افراد شکست خورده عاطفی بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با گروه گواه، پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری یک ماهه و جامعه آماری 88 دانشجوی دختر مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد در بازه زمانی آبان تا بهمن ماه 1395 بود. از میان آن ها 20 دانشجو که نمره های مساوی یا بالاتر از نقطه برش 115 از پرسشنامه نشانگان ضربه عشق دهقانی (1389) و نقطه برش 50 در مقیاس سنجش عملکرد کلی انجمن روان پزشکی آمریکا (2013) را کسب کرده بودند؛ انتخاب و در گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. دانشجویان گروه آزمایش مداخله گروهی واقعیت درمانی ویلیام گلاسر (1999) را هفتگی در 8 جلسه 120 دقیقه ای دریافت کردند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط با تکرار سنجش تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که واقعیت درمانی گروهی نشانگان ضربه عشق افراد شکست خورده عاطفی را کاهش (32/21 =F، 001/0 =P)، نمره عملکرد کلی آ ن ها را افزایش داده (36/29 =F، 05/0 =P) و نتیجه درمان در دوره پیگیری یک ماهه پایدار مانده است. نتیجه گیری: از آنجا که واقعیت درمانی گروهی باعث افزایش مسئولیت پذیری و حس کنترل فرد بر زندگی خویش می شود و افزایش این متغیرها می تواند بر متغیرهای یادشده مؤثر واقع شود؛ بنابراین می توان واقعیت درمانی گروهی را روش موثری برای کاهش نشانگان ضربه عشق و افزایش عملکرد کلی افراد شکست خورده عاطفی دانست.

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری در مقایسه با آموزش روانی بر ترس از زایمان و متغیرهای مرتبط با آن بود. روش : روش پژوهش نیمه تجربی و جامعه آماری زن های نخست زای شهر اهواز در سال 1394 به تعداد تقریبی 8000 نفر بود. از بین آن ها 54 زن که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند؛ با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به شکل تصادفی در سه گروه 18 نفری گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه انتظار زایمان ویژما، ویژما و زَر (1998)، نشانه های اضطراب درد مک کراکن و دینگرا (2002)، خودکارامدی زایمان لویی (1993)، 9 جلسه 90 دقیقه ای درمان شناختی رفتاری نایمینن، (2016) و 6 جلسه 90 دقیقه ای آموزش روانی روحی، سالملا-آرو، تویوانن، توکولا، هالمسماکی و سایستو، (2013) هفته ای دو بار بود. پس از حذف 8 نفر به دلیل غیبت در دو سوم جلسه ها داده های 46 نفر با استفاده از روش کوواریانس و مقایسه دو نسبت مستقل تحلیل شد. یافته ها : نتایج نشان داد درمان شناختی رفتاری ترس از زایمان (64/70 =F، 001/0 =P) و ترس از درد ( 25/4 =F، 02/0 =P) را کاهش و تمایل به زایمان طبیعی (12/3 =Z، 002/0 =P) و خودکارامدی زایمان را افزایش داده (73/108=F، 001/0 =P) و اثربخشی آن در مورد این متغیرها بیش از آموزش روانی است. آموزش روانی تنها باعث افزایش خودکارامدی زایمان (73/ 108=F، 001/0 =P) و کاهش ترس از زایمان شده بود (64/70=F، 01/0 =P). همچنین تفاوت فراوانی نهایی زایمان طبیعی در گروه شناختی رفتاری با گروه گواه (56/1=Z، 1/0 =P)، و گروه آموزش روانی (7/0 =Z، 4/0 =P) معنی دار نبود. نتیجه گیری : درمان شناختی رفتاری با هدف قرار دادن افکار غیرمنطقی زن ها نسبت به زایمان طبیعی و استفاده از راهبردهای رفتاری باعث کاهش ترس زن ها از زایمان می شود و موثرتر از آموزش روانی در زمینه های مذکور است.

هدف: هدف پژوهش ترسیم نقشه موضوعی مقاله های منتشر شده در فصلنامه علمی پژوهشی روان شناسی کاربردی دانشگاه شهید بهشتی بود. روش: روش پژوهش توصیفی با استفاده از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی و با هدف کاربردی و جامعه آماری کلیه مقاله های منتشر شده در فصلنامه یادشده در بازه زمانی 96-1385 به تعداد 287 مقاله بود. عنوان، چکیده و کلید واژه های کل 287 مقاله بررسی و با راهنمایی دو روان شناس در حوزه های مختلف موضوعی دسته بندی و در مرحله بعد ماتریس مجاورت هم رخدادی واژه های استخراج و در نرم افزار اکسل تهیه و در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزار یو. سی. آی. نت و وی. او. اس. ویوور تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که حوزه روان شناسی شناختی، مسائل اجتماعی، هیجان و شخصیت از اهمیت بالایی در فصلنامه روان شناسی کاربردی برخورداراند و بیشترین مقاله های این فصلنامه در حوزه روان شناسی شناختی منتشر شده است. از نظر واژگان مقوله های خودکارامدی، سبک های مقابله ای و سازگاری از بیشترین شاخص مرکزیت درجه و مولفه های بهزیستی ذهنی، خودکارامدی، سازگاری و ابعاد اجتماعی بیشترین شاخص مرکزیت بینابینی را دارا بودند. نتیجه گیری: ارائه نقشه موضوعی مقاله های فصلنامه روان شناسی کاربردی سبب کسب آگاهی بیشتر پژوهشگران از وضعیت پژوهش های انجام شده و ارتباط میان آن ها و اطلاع از شکاف های موضوعی می شود. همچنین می تواند به پژوهشگران در درکِ نمایی کلی از چارچوب علمی حوزه روان شناسی و نیز در انتخاب موضوع های داغ و مهم در این حوزه کمک کند.