۱.
کلید واژه ها:
بدگویی عیب جویی سخن حق اهل بیت علیهم السلام قرآن
این مقال شرحی است بر اوصاف شیعیان واقعی از امام محمد باقر علیه السلام در سفارش به جابربن یزید جعفی از اصحاب خاص آن حضرت. یکی دیگر از اوصاف شیعیان واقعی، اینکه مؤمن واقعی باید در مقابل بدگویی دیگران، تاب آور باشد. حضرت می فرمایند: اگر کسی درباره تو بدگویی کرد، جزع و فزع و بی تابی مکن و هرگز آشفته نشو؛ بلکه فکر کن آیا حرف هایی که درباره ات گفته اند واقعیت دارد یا دروغ است. اگر واقعیت داشته باشد، نباید ناراحت شوی! زیرا ناراحت شدن از مطلب حق، نو را از خدای متعال دور می کند، اما اگر آنچه درباره تو گفته اند دروغ باشد، پاداش رایگان به دست آورده ای، بدون اینکه کاری انجام داده باشید. این سخن حضرت به این دلیل است که انسان طبعاً نمی خواهد باور کند که کامل نیست، به همین دلیل، به محض شنیدن عیب و نقص خود از زبان دیگران، تصور می کند که آنها دروغ می گویند، درحالی که به غیر از حضرات معصومان علیهم السلام، هیچ انسانی کامل نیست. علاوه بر این، بی تابی در برابر سخن دیگران، از خودِ عیب و نقصی که به سبب آن نکوهیده است، بدتر است. بنابراین، از جمله ویژگی های شیعیان واقعی این است که نباید در برابر انتقاد دیگران، بی تابی کنند، بلکه آن را به فال نیک گرفته، درصدد اصلاح خود برآید.
۲.
کلید واژه ها:
تمدن اسلامی مسجد اموی دمشق معماری اسلامی
شناخت پیشینه مساجد و تاریخ معماری آن می تواند زمینه ساز شناخت تمدن اسلامی باشد. مسجد اموی دمشق یکی از شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود، و شناخت پیشینه و معماری آن می تواند در چگونگی شکل گیری تمدن اسلام مفید باشد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و در قالب مطالعه ای کیفی به انجام رسیده و به دنبال پاسخ به این پرسش است که سیر تکوینی مؤلفه های زیبایی شناختی در سطح در زمانی» و «همزمانی» چه نقشی در شکل گیری زیبایی شناسی ساختار بناهای دوره اسلامی به ویژه قبه الصخره و مسجد جامع دمشق داشته است؟ نتایج به دست آمده حاکی از آن است که برخی از بناهای اوایل دوره اسلامی در سطح زمانی نتیجه آمیزش و تلافی فرهنگ های مختلف بوده اند و زیبایی شناسی آنها از ویژگی چند فرهنگی برخوردار است. در این مقاله به تاریخ شکل گیری مسجد اموی به عنوان یکی از آثار تمدنی بزرگ اسلام و نیز پیوند و ارتباط این تمدن عظیم اسلامی با سایر تمدن های موجود مورد مطالعه قرار گرفته است.
۳.
کلید واژه ها:
نقد مسیحیت ابن حزم ظاهری الفصل ردیه نویسی
از میان ردیه نویسان قرن پنجم هجری، ابن حزم اندلسی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. درحالی که برخی از محققان غربی و پژوهشگران مسلمان ابن حزم را به عنوان پایه گذار علم ادیان تطبیقی معرفی می کنند. برخی دیگر به خاطر شیوه کلامی و ماهیت جدلی آثار انتقادی او نظریه فوق را صحیح نمی دانند. در این پژوهش که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته، به منظور آگاهی از جایگاه واقعی و نقش این متفکر بزرگ مسلمان در علم مطالعه ادیان، انتقادات ابن حزم بر مسیحیت در کتاب «الفصل»، به صورت موردی، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد شیوه کار ابن حزم در «الفصل» بر روشی علمی و نظام مند دلالت می کند و می توان آن را اولین اثر روش مند انتقادی در زمینه ادیان دانست، اما به دلیل ماهیت جدلی نوشته ها، برخی استدلال های سطحی و ارجاعات غیردقیق، نمی توان «الفصل» را در زمره کتاب های علمی و بی طرفانه به معنای امروزین آن به حساب آورد.
۴.
کلید واژه ها:
زن هویت تورات احکام مستقل وابسته قرآن
مسئله زنان به دلیل اهمیت آن از ابعاد مختلف مطمع نظر پژوهشگران و جامعه شناسان در این عصر می باشد که به فراخور آن عاملی برای تغییر فضای جوامع گوناگون به نفع زنان است. از دین و کتاب های آسمانی به عنوان یکی از عوامل اثرگذار جدی در این تغییر می توان نام برد. ارائه نمایی از این کتب در هویت زنان، عاملی در روشن شدن اثر جدی آموزه های دینی است. ازآنجاکه هویت یابی زنان در احکام خاص ایشان در دو کتاب قرآن و تورات مورد کاوش قرار نگرفته است، در این پژوهش برآنیم به بازخوانی هویت فردی اجتماعی و دینی زنان در احکام اختصاصی آنان با روش تحلیلی و دین پژوهی جزئی بپردازیم. این پژوهش نشان داده که هویت زنان در برخی از احکام، وابسته یا مستقل بودن هویت آنان را آشکار می نماید و در نهایت بستر خوانش جدید از آموزهای قرآن و تورات را فراهم نماید.
۵.
کلید واژه ها:
شمایل های مقدس شمایل نگاری شمایل شکنی حرمت صورت گری هنر اسلامی هنر مسیحی هنر یهودی
در ادیان الهی، با وجود آموزه های یکتاپرستانه مشترک، رویکردهای متفاوتی در زمینه خلق شمایل های الهی و انسانی وجود دارد. درک چرایی تفاوت در این رویکردها برای شناخت ماهوی هنرهای دینی امری ضروری و هدف پژوهش حاضر است. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، نشان می دهد که در تورات ساخت شمایل صراحتاً منع شده و سازنده آن مورد لعن خداوند قرار گرفته است. اما در مسیحیت گرچه در ابتدا ممنوعیت هایی درباره هنر صورت نما وجود داشته، اما در قرون بعد، خلق شمایل مسیح، بسیار مرسوم گردید و این گرایش در مقاطعی تا مرحله افراط گرایانه گرایشات پرستشی نسبت به شمایل ها ظهور یافت. در اسلام محدودیت خلق شمایل با فلسفه پرهیز از آداب پرستشی گذشته و به سبب تشحیذ اذهان نومسلمانان به وجود آمد. بنا بر اصل توحید، مقام خداوند مبرا از هرگونه تشبیه و تجسم است، و این امر سبب پدیدار شدن رویکردی تنزیهی در تصاویر اسلامی گردید. پرهیز از خلق تصاویر و یا ساخت پیکره های انسانی و جانوری در اسلام نیز بر پایه همین شأن تنزیهی شکل پذیرفت.
۶.
کلید واژه ها:
هزاره گرایی جنبش های هزاره گرا کتب مقدس هزاره های موعود مسیحیت
یکی از مقوله های مطرح در ادبیات فرجام گرایانه دینی مفهوم هزاره گرایی یا هزاره های موعود است. در آیین مسیحیت، اندیشه هزاره گرایی که در معنای آخرالزمان باوری است، با اعتقاد به بازگشت مسیح، استقرار حکومت او، رستگاری و نجات، پیوند دارد. نمود عینی و مصداق عملی این اندیشه در جنبش های هزاره گرا بازتاب یافته است. گستره این جنبش ها، ضرورت بررسی های تحلیلی انتقادی را در باب ماهیت و علل تکوین آن ایجاب می کند. ازاین رو، مقاله پیش رو می کوشد از طریق اتخاز یک رویکرد توصیفی تحلیلی دیدگاه های مطرح در مورد این جنبش ها را مورد واکاوی قرار دهد. یافته های این پژوهش ضمن نشان دادن رهیافت های نظری گوناگون در ماهیت جنبش های هزاره گرا، حاکی از تأثیر عناصر اجتماعی، روان شناختی در شکل گیری این جنبش هاست. در کنار این عوامل هزاره گرایی پاسخی ایدئولوژیک و معقول در برابر مظالم حکومت ها و دول استعماری بوده است.
۷.
کلید واژه ها:
نهضت اصلاح دینی انقلاب علمی انقلاب صنعتی سرمایه داری دین
بی تردید نهضت اصلاح دینی یکی از مهم ترین نهضت هایی است که غرب مدرن آن را تجربه کرده است. این نهضت در ابعاد مختلفی، غرب و مسیحیت را تحت تأثیر خود قرار داده است. هدف نوشتار حاضر، تبیین نقش نهضت اصلاح دینی در رشد و بالندگی انقلاب علمی و صنعتی و به تبع آنها، تأثیر آن در سرمایه داری است. مسئله اصلی پژوهش این است که آیا نهضت اصلاح دینی در به وجود آمدن یا رشد و گسترش انقلاب علمی، انقلاب صنعتی و سرمایه داری تأثیر داشته است یا خیر؟ در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، شواهد و دلایل تأثیر نهضت اصلاح دینی را در رشد و بالندگی انقلاب علمی و صنعتی و سپس در سرمایه داری که این نهضت طریق آن در انقلاب صنعتی مؤثر بوده، مورد بررسی قرار داده ایم. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نهضت اصلاح دینی از طریق تقدس بخشیدن به دنیا و امور دنیوی، تشویق به مطالعه طبیعت، دعوت ریاضت گری و ترک لذت در انقلاب علمی، صنعتی و سرمایه داری مؤثر بوده است.
۸.
کلید واژه ها:
قمران طومارهای بحرالمیت عرفان عروج مکاشفه
کشف طومارهای بحرالمیت به قدری در شناخت قوم یهود و متون مقدس آن مهم و اساسی بود که فروغ نوینی را برای شناخت و ساختن یک مفهوم دیگر از کتاب مقدس ارائه می دهند. عرفان در طومارها به نوعی رفتار مذهبی اطلاق می شود که فرد با روش هایی که اختصاصاً برای دستیابی به قلمرو و عرش الهی همراه با جذبه طراحی شده، انجام می دهد. افزون بر این، پیوستگی خاصی بین رؤیاهای مکاشفه ای ملکوت خدا و برخی طومارها مانند سپاس، نیایش فرشتگان، جنگ و قانون مسیحایی وجود دارد. اگرچه هنوز به روشنی آشکار نیست که این سنت عرفانی از بازمانده عرفان مکاشفه ای یهودیت معبد دوم ریشه ستانده یا از یک رشته عرفان کاهنانه فرقه گرایی قمران یا هردوان به وجود آمده باشد. اما این روشن است که سنت عرفانی به جامانده از قمران توسط یهودیان و مسیحیان در قرون بعد، بسط و توسعه یافته است. این پژوهش می کوشد تا با روش توصیف و تحلیل در بازخوانی مفاهیم و عناصر عرفانی طومارها به هدف بیان نوع و زبان مفاهیم عرفانی دست یابد.
۹.
کلید واژه ها:
زرتشت توحید ثنویت هخامنشان ساسانیان نبوت مجوس
زرتشت فردی است که در مورد او و سخنانش، همواره مباحث متعددی شکل گرفته است. برخی اصل وجودش را رد کرده و برخی او را یک مصلح اجتماعی، و عده ای درحد یک متنبی، و در آخر بعضی او را پیامبر ایران زمین دانستند. نظر به آنکه برخی در تلاش اند تا با برجسته نشان دادن چهره زرتشت، در جهت تضعیف دیگر ادیان الهی بخصوص دین اسلام قدم بردارند؛ این تحقیق تلاش کرده تا ضمن بیان برخی اقوال در این راستا و مشکل اثبات نبوت زرتشت، به وجود اندیشه ها و برخی اعتقادات زرتشت درمیان مردم، و بخصوص درمیان برخی حکومت های ایران باستان با نگاه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع و اسناد معتبر علمی به نقد و بررسی آن مواضع اساسی و مدنظر بپردازد. با توجه به مبهم بودن تاریخ تولد زرتشت و همچنین بررسی متون تاریخی در مورد ایشان، با قطعیت نمی توان زرتشت را پیامبر دانست. به تعبیر دیگر، آیین مجوس، پیامبرى غیر از زردشت و کتابى غیر از اوستا داشته و دو آیین مجوس و زرتشت مترادف هم نیستند.
