۱.
کلید واژه ها:
توبه شفاعت رحمت الهی صفات الهی غضب الهی
خدای سرمدی، فیاض مطلق و دارای رحمت بیکران است. همه موجودات هستی به فراخور ظرفیت خود، از این رحمت بهره مندند. خداوند متعال بدون درخواست بندگان، از فضل و کرم خویش بر بندگان خویش بیمنت میبخشد. با وجود این، انسان ها نعمت های الهی را کفران میکنند و راه عصیان پیش میگیرند. در مقابل، حلم الهی بر عیوب ما پرده افکنده، مانع از رسوا شدن ما میشود. از این رو، در آموزه های دینی سفارش مؤکد بر استغفار به درگاه الهی شده است.
هرکس به حسب معرفت و مرتبه کمال خویش حتی حضرات معصومان علیهم السلام در پیشگاه الهی قصور و تقصیر دارند و استغفار میکنند: بندگان عادی از ارتکاب عصیان و گناه و حضرات معصومان علیهم السلام هرچند هرگز مرتکب گناه صغیره و یا کبیره و حتی ترک اولی نمیشوند، اما استغفار آنان به دلیل اشتغالات به امور دنیوی و لوازم آن و توجه به غیرخداست که گریزی هم از این گونه امور نیست.
این نوشتار به تفصیل در باب توبه و شفاعت مطالب نغزی را مطرح کرده است.
۲.
کلید واژه ها:
اسلام جنسیت خانواده حقوق زن جنس خشونت خشونت نمادین
خشونت خانگی انواع مختلفی از جمله قتل، ضرب و جرح، توهین و تحقیر را دربر میگیرد. اما انواع مهم تری از خشونت نیز وجود دارد که هژمونی فرهنگی مانع از آن است که حتی از سوی افرادی که متحمل آن میشوند، خشونت تلقّی شود. هدف این پژوهش، بررسی مهم ترین عوامل همسرآزاری با هدف ارائه تبیینی دینی است که با رویکرد تحلیلی به بررسی متون دینی پرداخته است. تحمیل کار در منزل و قبح طلب اجرت در موارد مشروع و مهریه از سوی زن، همان خشونت نمادین است که زمینه ساز بسیاری از انواع خشونت ها میشود. اما اگر باور جمعی انجام این امور را لطف زن و نه وظیفه الزامی او بداند، اولاً، توقع انجام آنها از بانو نمیرود؛ ثانیا، در مقابل ترک آن آزار یا توبیخی وجود نخواهد داشت و ثالثا، در صورت انجام این امور از سوی بانو، وی مورد تقدیر شایسته قرار میگیرد. بر این اساس، بهترین راهبرد کاهش خشونت خانگی، تحقق هنجارهای دینی در عرصه اجتماع میباشد.
۳.
کلید واژه ها:
اختیار کنترل تحلیل محتوا تبیین احادیث شیعه گزینش عقلانی آیات قرآن تعریف کجروی
این پژوهش به بررسی رابطه بین دین و مبانی اسلامی با علوم اجتماعی پرداخته است. هدف این نوشتار یافتن پاسخ های قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام به پرسش هایی است که در روایت های گوناگون رویکرد گزینش عقلانی، پیرامون متغیرهای اثرگذار در تعریف، شکل گیری و کنترل کجروی مطرح است. از این رو، محورها و پرسش های اساسی موردنظر در این روایت ها، گردآوری و در مقوله هایی موضوعی دسته بندی شده است. مقوله ها به شکل پرسش بر قرآن کریم و منابع حدیثی شیعه، عرضه، و محصول در قالب توصیف دیدگاه های قرآنی و حدیثی ناظر به آنها سامان دهی شده است. تحقیق از نوع «تحلیل محتوای توصیفی و کیفی»، و هدف جزئی پژوهش، «تحلیل محتوای قرآن و منابع روایی و تفسیری» است. موضوع مقاله عبارت است از: توصیفِ نگاه قرآن و احادیث شیعه پیرامون ابعاد نقش آفرینی «گزینش عقلانی» در تعریف، تبیین و کنترل کجروی.
۴.
کلید واژه ها:
دین رسانه ارتباطات تلویزیون
چالش رسانه های مدرن، مثل تلویزیون، با دین همواره مطرح بوده است. پس از انقلاب اسلامی ایران، این چالش ها دلمشغولیهای فراوانی را برای پژوهشگران این عرصه ایجاد کرد. در چند سال گذشته، تلاش زیادی برای برطرف کردن این چالش ها به عمل آمد، ولی هنوز اختلافات اساسی در این حوزه، بخصوص در میان پژوهشگران حوزه دین و رسانه و ارتباطات مطرح است.
این مقاله با رویکرد تحلیلی، پس از تعریف دین و بیان ویژگیها و کارکردهای تلویزیون، به سه نظریه معروف در این زمینه، یعنی نظریه ابزارگرایانه، ذات گرایانه و تعامل گرایانه پرداخته و چالش های اساسی در این حوزه را مطرح و در پایان، نیز راهکارهایی را ارائه داده است.
۵.
کلید واژه ها:
مردم سالاری دینی سنت و تجدد روشنفکری دینی شهید آوینی دین و سکولاریسم ما و غرب حکومت و حاکمیت
روشن فکری دینی، اصطلاحی جدید است که پس از انقلاب اسلامی ایران وارد ادبیات سیاسی گردید و به جریان ها و نحله های متفاوت، و البته دارای تفکر التقاطی تقسیم گردید. روشن فکران دینی تلاش نمودند با تفسیر و تلقّی جدید از دین، هم گوهر و اصل دین را حفظ نمایند و هم در چارچوب دین پاسخگوی مسئله های اصلی روشن فکری، یعنی «سنت و تجدد»، «دین و سکولاریسم»، «ما و غرب» و «حکومت و حاکمیت» باشند. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به این موضوع میپردازد.
شهید آوینی از جمله روشن فکران دینی است که با نگاه حداکثری به دین، مسئله های اصلی روشن فکری را مورد بحث و بررسی قرار داده است. وی ضمن نقد رادیکال مدرنیته، سنت ها را مورد توجه قرار میدهد و برای دین نقش حداکثری در سیاست و اجتماع قایل است. وی همچنین ضمن نقد رادیکال غرب، روشن فکران و عملکرد آنها را در قبال واقعیت های اجتماعی و مردم مورد نکوهش و سرزنش قرار میدهد و سرانجام بهترین حکومت را برای اداره جامعه، حکومت مردم سالاری دینی (نظام ولایت فقیه) میداند.
۶.
کلید واژه ها:
مدرنیته علوم انسانی تلاقی فرهنگی سنت های فرهنگی
این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به این موضوع میپردازد که در کشورهای در حال طی مسیر مدرنیته، وضع علوم انسانی نمودی از نحوه تلاقی و تألیف عناصر فرهنگ مدرن و عناصر ماقبل مدرن است. از این رو، میتوان گفت: نقش و جایگاه علوم انسانی در این کشورها میبایست متناسب با ساختار فرهنگی و اجتماعی و نیز نحوه تألیف عناصر مدرنیته با سنت های تاریخی آنها باشد. حاصل این پژوهش اینکه آشفتگی یا کم تأثیری علوم انسانی در تحولات اجتماعی این گونه کشورها، نشانه بحران و ناسازگاری میان عناصر ادغام شده در حیات این ملت ها میباشد.
۷.
کلید واژه ها:
عدالت مهدویت شاخص ها مقام معظم رهبری زمینه سازی دولت کرامت محور
هدف این پژوهش، تبیین شاخص های دولت عدالت محور از منظر مقام معظّم رهبری است. این پژوهش با رویکرد نظری و با روش سندکاوی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عدالت اقتصادی، عدالت در قانون گذاری، عدالت قضایی و حقوقی، عدالت اجرایی و سیاسی، و عدالت آموزشی و فرهنگی، از مهم ترین شاخص های عدالت از دیدگاه مقام معظّم رهبری میباشند. همچنین توزیع برابر ثروت ها و فرصت ها، برخورداری همگان از بیت المال، وضع قوانین مبتنی بر موازین اسلامی و کرامت انسانی، نظام قضایی عادل، قاطع، منسجم و کارآمد و مبارزه قاطعانه با هرگونه فساد، عدم تبعیض در قانون گذاری، اعطای حقوق سیاسی مردم، اصلاح نظام مدیریتی و سپردن جایگاه های مهم و کلیدی کشور به انسان های شایسته، فراهم نمودن زمینه های مشارکت افراد در امور سیاسی، برخورداری از حق بیان، حق انتقاد، حق انتخاب شدن، انتخاب کردن، فراهم نمودن امکانات آموزشی و فرهنگی عادلانه با توجه به استعدادها و... از جمله راهکارهای مؤر برای اعمال شاخص های عدالت در راستای زمینه سازی برای تحقق دولت کرامت محور مهدوی، از منظر رهبر انقلاب اسلامی میباشد.
۸.
کلید واژه ها:
دانشگاه آزاد اسلامی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها رهیافت های فرهنگی و مدیریتی توسعه و تولید علم
هدف این تحقیق شناسایی و طبقه بندی رهیافت های فرهنگی و مدیریتی توسعه تولیدات علمی در دانشگاه ها براساس دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم است. روش تحقیق علاوه بر تحلیل اسنادی، توصیفی از نوع پیمایشی و همبستگی است. جامعه آماری شامل کل اعضای هیأت علمی، و نمونه آماری 60 نفر از آنان بودند که به روش تصادفی طبقه ای و ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته دارای اعتبار صوری مطابق نظرات متخصصان موضوعی بود و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از میانگین، همبستگی رتبه ای اسپیرمن براون، Tکندال و zفیشر استفاده گردید. یافته ها نشان داد از اولویت دارترین رهیافت ها به ترتیب میتوان به تدوین استراتژی و نقشه کلان علمی، رسیدگی به وضعیت معیشتی اندیشمندان، اعمال سیاست های واقع بینانه و مشخص برای فعالیت های پژوهشی، ترسیم اهداف روشن و مبتنی بر تعامل علم و جامعه، فرهنگ سازی برای ایجاد یک جامعه علمی به معنای واقعی کلمه و نهادینه شدن علم، سپردن مدیریت مراکز علمی به افراد فرهیخته و برخوردار از مشی علمی، رهیدن از قوانین سخت و بازدارنده اداری به ویژه برای استخدام نخبگان و ارتقای فرصت های مطالعاتی، استقرار حاکمیت قانون به جای سلایق شخصی، بهینه سازی بهره گیری از منابع و امکانات، و پرهیز از مدیریت سیاسی و جناحی در مراکز علمی اشاره کرد.
۹.
کلید واژه ها:
پرخاشگری ارتباط سازشکاری جرئت مندی انتظارات و رضایت مندی
ارزش گذاری افراد جامعه نسبت به رفتار انسان ها در زندگی اجتماعی، با الگوی رفتار آنان ارتباط مستقیم دارد. هدف این پژوهش شناسایی انگیزه و آثار مثبت و منفی هریک از الگوها و شناسایی بهترین الگوی ارتباطی است. روش تحقیق تحلیلی و توصیفی است که بر داده های دینی، روان شناختی و جامعه شناختی مبتنی است. یافته های اصلی این تحقیق، وجود نوعی حیای منفی در رفتارهای منفعلانه و سازشکارانه است که با انگیزه دوری از تنش و جلب تحسین صورت میگیرد و فقدان هویت، نارضایتی و پیدایش احساسات منفی را به دنبال دارد. بهره مندی خودخواهانه و ابراز توانمندی، از انگیزه های رفتار پرخاش گرانه است که احساس گناه و از بین رفتن صمیمیت را به دنبال دارد. آزادی مطلوب در بیان احساسات و مقاومت در برابر خواسته های نابه جای افراد، مشخصه رفتار جرئت مندانه است که بهترین راه برای بهره مندی از آن، رو آوردن به «پیام من» است و با شناسایی اشتباهاتی که در زمینه ارسال این پیام وجود دارد، میتوان بهترین الگوی ارتباطی را پدید آورد.
۱۰.
کلید واژه ها:
مدرنیسم زبان شناسی غرب اسلامی جابری دشواره معرفتی شرق اسلامی طه عبدالرحمن
این مقاله، ابتدا به حیات علمی و سیاسی دکتر طه عبدالرحمن، اندیشمند معاصر مغربی میپردازد و مهم ترین آراء وی و نیز طرح های کلان فکری او را بیان میکند. از این رو، ضمن جستاری در نظام فکری طه، نگاهی تحلیلی ـ نقدی به موقعیت وی در عالم اندیشه اسلامی عربی میافکند و کنکاش هایی در اندیشه های معرفتی او صورت میدهد. این مقاله با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی، به بررسی اندیشه های دکتر طه عبدالرحمن پرداخته و با نگاهی تحلیلی ـ نقدی زوایایی از اندیشه وی را روشن ساخته است.
