۱.
کلید واژه ها:
مناجات رحمت الهی نعمت های الهی
این مقاله شرح و تفسیری است بر مناجات الراغبین امام سجاد علیه السلام. بنده گناهکار همواره در حالت خوف از عذاب الهی و رجاء به امید و رحمت الهی قرار دارد؛ از یکسو، به خاطر گناه و خجلت از مواجهه با مولی، حالت انقباض و گرفتگی بر دل او چیره میشود و از سوی دیگر، به امید بخشش و بازگشت و بهره مندی از رحمت الهی، حالت انبساط خاطر بر او عارض میشود.
در ادامه، استاد به شرح طمع انسان مؤمن به احسان و رحمت الهی و درخواست های رهیافتگان، به بارگاه ربوبی پرداخته اند. مناجاتی نیز از امام سجاد علیه السلام بیان شده است که حالت کسی را مجسم میکند که در پرتو ضیافت و انوار الهی، حالت انبساط به خود گرفته و به شیرین زبانی به مناجات با خدا مشغول است و سخنانی با عالیترین مضامین بیان میکند.
۲.
کلید واژه ها:
نابهنجاری مناسک حج اصلاح رفتار روان شناسی دین
نقش دین و دین داری در زندگی انسان، یکی از محورهای مهم مطالعات در حوزه روان شناسی دین است. نقش حج، که نمونه و نماد کوچکی از اسلام است، بر ابعاد روان شناختی (شناختی، عاطفی و رفتاری) انسان میتواند یکی از محورهای شایسته تحقیق باشد. بیان فواید و آثار عمل به آموزه های دین، از جمله مناسک حج، دفاع از دین و دین داری را جذابیت و مقبولیت بیشتری میبخشد.
مقاله حاضر، که به هدف بررسی نقش یکی از آموزه های دین (حج) در اصلاح رفتار و کاهش نابهنجاریها تدوین گردیده، با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به منابع معتبر اسلامی و دانش روان شناسی، به تجزیه و تحلیل مناسک حج و تأثیرات آن بر بعد رفتاری حج گزار پرداخته است.
مناسک حج زمینه مناسبی را برای گسترش رفتارهای مهرورزانه و محبت کردن به دیگران توسط حج گزار فراهم میکند. همدلی و همدردی در این سفر معنوی ـ عبادی، بیش از گذشته نمود پیدا میکند. به گونه ای که حج گزار بسیاری از رفتارهای نابهنجار و غیراخلاقی را کنار میگذارد و به کنترل درونی دست یافته و با الگو گرفتن از نمادهای حج درصدد تقویت خویشتن داری است.
۳.
کلید واژه ها:
عقل هوش هوش شناختی عقل دینی
عقل و هوش از عالیترین استعدادهای ذهنی ـ شناختی انسان هستند که ممیزه او از سایر موجودات به حساب میآیند. در پرتو این دو استعداد، سایر استعدادهای انسان جهت میگیرند و به فعلیت میرسند. این دو واژه، در متون دینی و روان شناختی به صورت عمیق و گسترده مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته اند.
مقاله حاضر، با هدف مقایسه عقل دینی و هوش شناختی تدوین یافته است. در این مقاله، ابتدا عقل از نگاه اسلامی و هوش شناختی از نگاه روان شناسی به روش کیفی ـ توصیفی مورد بررسی قرار میگیرند. سپس، دو اصطلاح عقل دینی و هوش شناختی به روش اجتهادی تحلیل و مقایسه میشوند. نتایج به دست آمده حاکی از تفاوت دو اصطلاح مذکور است.
۴.
کلید واژه ها:
خانواده اعتقاد ایمان باور دینی معاد رسالت و امامت
پژوهش حاضر با روش تحلیلی و توصیفی و با هدف شناسایی و استخراج باورهای دینی مؤثر در تقویت، استحکام و کارآمدی خانواده از آیات و روایات صورت گرفته است.
در این پژوهش، به مهم ترین بینش ها و باورهای دینی اشاره شده است که بر روابط و رفتارهای اعضای خانواده اثر میگذارد و آن را به خانواده ای کارآمد تبدیل میکند؛ چنانکه نبود چنین بینش هایی، سبب ناکارآمدی خانواده و شکل گیری روابط نامناسب خواهد شد.
نتایج پژوهش نشان داد که بر اساس منابع دینی، ایمان به خدا، اعتقاد به رسالت و امامت و زندگی پس از مرگ، مهم ترین باورهای دینیاند که خانواده را کارآمد میکند. بر اساس نتایج پژوهش بینش ها، باورهای دینی از سه بُعدِ معنادهی به زندگی، اجرای وظایف و تکالیف توسط اعضای خانواده، و مواجهه با مشکلاتی که در خانواده پدید میآید، بر کارآمدی خانواده اثر میگذارد.
۵.
کلید واژه ها:
مهارت ها نگرش ها همسران آموزه های دینی سلامت معنوی
از مهم ترین مسائل مورد توجه در نظام تعلیم و تربیت اسلامی، رشد شخصیتی متعادل و سلامت معنوی زن و مرد است. مقاله حاضر با هدف کشف آموزه های دینی در زمینه ارتقای سلامت معنوی زن و مرد در زندگی مشترک، به بررسی مسائل مرتبط با آن میپردازد.
این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با هدف کشف آموزه های دینی در زمینه ارتقا سلامت معنوی زن و مرد در زندگی مشترک تدوین یافته است. بر اساس این روش، تعدادی از آیات قرآن و احادیث که در آنها، با هدف ارتقا و تعمیق سلامت معنوی همسران، از روابط و رفتارهایی نهی شده و به نگرش ها و عملکردهایی توصیه شده است، بررسی و توصیف محتوایی شده و آموزه ها دسته بندی گردیدند.
یافته های تحقیق حاکی از آن است که بر اساس آموزه های دینی، برای ارتقای سلامت معنوی همسران، باید از اقدام های ناآگاهانه، نگرش های غلط، ارتباط های عاطفی ضعیف، رفتارهای خلاف اخلاق و مانند آن پرهیز شود. همچنین آشنایی همسران با اهداف زندگی مشترک، تمایلات طبیعی و فطری زن و مرد، حقوق زن و مرد نسبت به یکدیگر، نگرش مثبت و خوش بینانه نسبت به همسر، کسب مهارت های معاشرتی و کوشش برای انجام وظایف شرعی و همکاری در جهت قرب الهی، زمینه سلامت معنوی هریک از آنها را فراهم میسازد.
۶.
کلید واژه ها:
روان شناسی آسیب دوستی نیاز غریزه جنسی آموزه های دینی روابط آزاد زن و مرد
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط آزاد زن و مرد از دیدگاه آموزه های دینی و روان شناسی تدوین گردیده است. این تحقیق با استفاده از روش های توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا به زمینه های گرایش ارتباط دو جنس مخالف بر اساس رویکرد فیزیولوژیکی، روانی و آموزه های دینی میپردازد و پس از بیان دیدگاه موافقان روابط آزاد، و نقد آن از منظر روان شناسی و دین، نظریه اسلام را با استفاده از آموزه های دینی ارائه میکند. سپس براساس نتایج تحقیقات انجام شده و تحلیل های روان شناختی، و به مدد آموزه های دینی، عوارض شیوع ارتباط آزاد را در سه بخش فردی، خانوادگی و اجتماعی برمیشمارد و حفظ حریم و حدود را موجب ارتقای سلامت فردی و اجتماعی و نویددهنده تشکیل یک ازدواج موفق و پایدار میداند. در پایان، با توصیه حفظ حریم و مرزها و ارضای نیاز جنسی و عاطفی در چهارچوب خانواده، ترویج ازدواج آسان (دائم) و ازدواج موقت را به عنوان راهکاری در این زمینه، ارائه مینماید.
۷.
کلید واژه ها:
عزت نفس اعتماد به نفس موفقیت خداباوری پشتکار کامیابی
تبیین عوامل تأثیرگذار در موفقیت و بالندگی افراد در زندگی، از جمله موضوعاتی است که جای تحقیق دارد. هدف این پژوهش تعیین عوامل موفقیت در زندگی از منظر آموزه های دینی با نگاهی روان شناختی است که با روش تحلیلی ـ توصیفی انجام میگیرد.
یکی از سؤال های اساسی که برای هر فردی مطرح است این است که موفقیت چیست و چگونه میتوان به آن رسید. این سؤال همگانی بوده و برای نوع انسان های خردمند مطرح است. برای موفقیت، در کتاب ها و مقالاتی که در این باره به نگارش درآمده اند، راه های متعدی بیان گردیده است که برخی از آنها با مبانی دینی و اعتقادی ما سازگاری ندارد. این نوشتار میکوشد با بهره گیری از آموزه های دینی و البته با نگاهی روان شناختی، ضمن اشاره به عوامل موفقیت و نیز معنا و مفهوم موفقیت از نگاه آموزه های دینی، به تبیین آنها بپردازد.
۸.
کلید واژه ها:
هویت بحران هویت هویت دینی خود
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه دین داری و خودشناسی با شکل گیری هویت است. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای انجام شده است. بر اساس یافته های حاصل از این پژوهش، هویت یک ساختار روانی ـ اجتماعی پیچیده است که از دیرباز توجه جامعه شناسان و روان شناسان را به خود جلب کرده است. نوجوان در این دوره، باید به تعریف مناسبی از «خود» دست یابد که منحصر به فرد و مجزای از دیگران باشد و سازگاری شخصی و اجتماعی را برای او فراهم آورد. تعیین هویتی که با تواناییها، انتظارات و توقعات فرد ناسازگار باشد، سبب ایجاد بحران میشود و فرد را با مشکلاتی در زندگی اجتماعی روبه رو میسازد. دین نقش اساسی در تکوین هویت دارد. گرایش های مذهبی به عنوان یک پایگاه هویتی پرقدرت میتواند مسیر تکامل را به نوجوان نشان دهد.
۹.
کلید واژه ها:
مشاوره مشاور مراجع اصول مشاوره راهکارهای مشاوره
مشاوره رابطه ای حرفه ای بین مشاور و مراجع است که پدیده ای نو، و از دستاوردهای دانش روان شناسی نوین به شمار میرود. اما مشاوره در مفهوم گسترده عبارت است از: هدایت و کمک به انسان ها و راهنمایی خواستن از افراد صاحب نظر، که در اسلام بدان سفارش و تأکید فراوان شده است. اصول مشاوره در حقیقت، راهنمای عمل مشاور است که فعالیت مشاوره را جهت میدهد. از این رو، برای جهت دار شدن فعالیت مشاوران، شناسایی این اصول ضرورت دارد.
این جستار، به بیان برخی از مهم ترین و عمده ترین اصول و راهکارهای مشاوره از نگاه اسلام، به روش توصیفی ـ تحلیلی پرداخته است. طی بررسیهای انجام شده، 25 اصل مهم استخراج شده و در اختیار مشاوران و عموم علاقه مندان به امر مشاوره قرار گرفته است.
۱۰.
کلید واژه ها:
فن مشاور مراجع
یکی از مسائل مهم و ضروری برای مشاوران، آگاهی از فنون گوناگون مشاوره و یادگیری آنها میباشد. تنوع مشکلات و روحیات مراجعان به قدری است که مشاور هرچه با فنون بیشتری آشنا باشد و تجربه افزون تری در به کارگیری آنها کسب کند، باز هم از یادگیری فنون جدید بینیاز نخواهد بود.
مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا با گردآوری برخی از مؤثرترین فنون مشاوره، در معرفی و شناساندن آنها گامی کوچک بردارد. از این رو، برای دستیابی به این هدف، از روش توصیفی برای ارائه مطالب بهره جسته است. پس از بررسیها، حدود چهارده فن در زمینه ارتباطات مشاوره ای و مصاحبه های مشاوره ای، گردآوری شد که میتوانند در انجام هرچه بهتر گفت وگوها به کمک مشاوران بیایند.
۱۱.
کلید واژه ها:
یادگیری بازی آموزش ابتدایی مباحث زوج و فرد آموزش ضرب و محور اعداد
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر بازی در میزان یادگیری درس ریاضی دوره ابتدایی است. روش پژوهشی مورد استفاده، روش شبه تجربی از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. نمونه آماری شامل 55 دانش آموز پایه دوم در سال تحصیلی 89ـ88 بود که به شیوه نمونه گیری خوشه ای از میان دانش آموزان مدرسه ابتدایی دخترانه کوثر شهر قم انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه «آزمایش» (25 دانش آموز) و «کنترل» (30 دانش آموز) قرار گرفتند. مباحث «زوج و فرد، آموزش ضرب و محور اعداد»، در گروه آزمایش به وسیله بازی، و در گروه کنترل، به شیوه معمولی تدریس شدند. از آزمون tبرای تجزیه و تحلیل نتایج استفاده شد.
نتایج آماری نشان دادند که روش تدریس مبتنی بر بازی در یادگیری مسائل ریاضی مؤثرتر است.
