معرفت

معرفت

معرفت سال بیست و دوم بهمن 1392 شماره 194 «ویژه علوم تربیتی» (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

مناجات عارفان: جستاری در چیستی و گستره معرفت خدا (3)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: علم حضوری علم حصولی ذات خدا چیستی معرفت معنای علم حضوری به خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۵ تعداد دانلود : ۴۵۷
شناخت به دو شکل حصولی و حضوری صورت می گیرد. اولیای خدا، خدای متعال را نه از طریق مفاهیم ذهنی و صفات غایبانه او، که از طریق خودش و علم حضوری یافته و می شناسند. بدین سان، می توان با توسعه مصادیق حضوری، فهم درستی از مفاهیم و آموزه های ناب اهل بیت علیهم السلام به دست آورد. علم حضوری دارای شدت و ضعف می باشد. گاه آگاهانه و یا نیمه آگاهانه است، گاهی هم علم حضوری به دلیل عظمت وجودی و کمال شخص مدرک، به حدی است که همه حقایق علم هستی، مشهود انسان راه یافته می شود.
۲.

عوامل مؤثر بر دین پذیری و دین گریزی جوانان از دیدگاه جوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جوانان دین گریزی رسانه های گروهی همسالان آگاهی دینی دین پذیری تربیت خانوادگی عملکرد مربیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۴۳ تعداد دانلود : ۲۰۸۴
دین پذیری به معنای اعتقاد، پذیرش و اطاعت نسبت به هرآنچه خدای سبحان توسط انبیا و ائمه: برای جامعه بشری نازل کرده است. دین گریزی نیز به معنای عدم اعتقاد، عدم پذیرش و یا عدم اطاعت نسبت به آن. این پژوهش با هدف شناخت «عوامل مؤثر بر دین پذیری و دین گریزی جوانان»، با تأکید بر آموزه های دینی، به این امر پرداخته است. جامعه آماری تحقیق حاضر، تعداد 377 نفر از دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه یک ساری و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری (15 تا 29 ساله) می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی و طبقه ای انتخاب شده اند. روش تحقیق، توصیفی از نوع زمینه یابی بوده و پرسش نامه محقق ساخته دارای 23 سؤال، پس از اعتبارسنجی (روایی و پایایی) از روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی با نرم افزار spss انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که نوع تربیت خانواده ها، رابطه دوستان و همسالان، عملکرد افراد مذهبی، رسانه های گروهی و شناخت اراده فردی، بر دین پذیری جوانان تأثیر دارد. در جامعه دانشجویی و دانش آموزی نیز بیشترین تأثیر را به ترتیب شناخت و آگاهی از دین، نوع تربیت خانواده، عملکرد مربیان و افراد مذهبی، رابطه دوستان و همسالان و رسانه های گروهی دارا می باشند.
۳.

مراحل تربیت عبادی معنوی با تأکید بر نماز و روزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آموزش نماز تربیت عبادی مراحل تربیت روزه و مستحبات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۹ تعداد دانلود : ۸۵۳
بی شک هر سنی دارای ویژگی ها و اقتضائاتی است. نتیجه بخش بودن فرایند تربیت و آموزش در صورتی است که براساس مراحل رشد، تحول روانی و ویژگی های هر دوره، اقدام به برنامه ریزی نمود. مهم ترین عامل عدم موفقیت والدین در تربیت عبادی، اطلاع نداشتن از ویژگی ها، مراحل و شیوه آموزش وظایف و تکالیف عبادی است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی در پی آن است تا با استناد به روایات تربیتی و منابع دینی، مهم ترین مراحل تربیت عبادی را ترسیم نماید. حاصل تحقیق بیانگر این است که در بین فروع دین، نماز و روزه بیش از دیگر اعمال عبادی، ضرورت آموزشی به کودکان از دوران کودکی را دارند. شروع رسمی آموزش نماز از 7 سالگی و روزه از 9 سالگی تعیین شده است. با رشد جسمی و ذهنی کودک، به تدریج زمینه تعلیم احکام و شرایط عبادات و همچنین آموزش سایر واجبات و مستحبات، مهیا می گردد. این تحقیق به دنبال ارائه راهکار عملی برای آموزش وظایف و تکالیف عبادی است که برای آن دست کم شش مرحله قابل تصور است. تحقق کامل و صحیح تربیت عبادی زمانی خواهد بود که کودک به آخرین مرحله، به عنوان مهم ترین هدف این پژوهش، نایل گردد.
۴.

واکاوی عوامل جذب دانش آموزان به نماز جماعت مدارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانش آموزان مدارس راهنمایی عوامل جذب نماز جماعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷۷ تعداد دانلود : ۳۴۰۴
هدف این پژوهش، بررسی عوامل جذب دانش آموزان به نماز جماعت مدارس می باشد. روش تحقیق، توصیفی پیمایشی بوده و جامعه آماری، دانش آموزان مدارس راهنمایی ناحیه دو آموزش و پرورش قم می باشند که 360 نفر از آنها به صورت تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته، با پایایی 81/0 است. تحلیل اطلاعات براساس آزمون های خی دو، Z تک گروهی و T برای میانگین دو گروه مستقل، نشان داد: 1. بین عوامل جذب دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه به نماز جماعت تفاوت معناداری وجود دارد. 2. گرایش های مذهبی و مشارکت والدین و متولیان مدارس در نماز جماعت، انگیزه حضور دانش آموزان را افزایش می دهد. 3. بین شناخت دانش آموزان از فواید نماز و نماز جماعت، و مشارکت آنان در مجالس مذهبی، با رویکرد آنان به نماز جماعت مدارس رابطه مثبت وجود دارد. 4. نحوه تقویت و تفویض مسئولیت برگزاری نماز جماعت به آنان، در افزایش علاقه و مشارکت در نماز جماعت مؤثر است. 5. بین شخصیت و نفوذ امام جماعت و نوع ارتباط او با فراگیران، امکانات، شرایط نمازخانه ها و گرایش دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معنی داری وجود دارد.
۵.

ارزش ها و هنجارهای متعالی در سوره لقمان و روش های کاربردی کردن آنها در جامعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ ارزش ها هنجارها سوره لقمان روش های کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۴۲
یکی از اصلی ترین عوامل تشکیل دهنده جوامع بشری، «نیاز» است که در بستر فرهنگ بدان پاسخ گفته می شود. ارزش ها، که در قالب هنجارها تجلی می یابند، عناصر مهم سازنده فرهنگ هر جامعه اند. تحقیق و کاوش پیرامون آنها، و در ادامه، تقویت و برجسته سازی این عناصر، سبب حفظ و صیانت فرهنگ آن جامعه در برابر فرهنگ های مهاجم خواهد شد. این پژوهش، می کوشد با روش تحلیل محتوا در انوار مقدس سوره «لقمان»، به شرح و توضیح هشت نمونه از الگوهای ارزشی و هنجارهای پیرامون هریک از آنها، با استناد به آیات مبارکه این سوره بپردازد و بیان برخی از راه کارهای جامعه پذیری این عناصر، ارائه روش و راهی نو به عنوان سرآغازی برای پژوهش های مشابه در آیات سایر سوره ها و نیز مقایسه سوره ها با یکدیگر و تدوین مجموعه جامعی از الگوها و هنجارهای موردنظر فرهنگ غنی اسلام، به عنوان یگانه راه پاسخ گویی به اساسی ترین نیاز انسان، یعنی دستیابی به خوش بختی و رفاه حقیقی و ابدی، ازجمله نتایج حاصل از این تحقیق به شمار می روند.
۶.

بررسی تطبیقی عوامل رفتاری تربیت معنوی فرزند در خانواده از دیدگاه اسلام و رفتارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی تربیت معنوی عامل رفتاری دوره کودکی رفتار عبادی عامل اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۰۶
این مقاله با نظر به مسئله تربیت معنوی کودک، که امروزه از مشکلات خانواده و جامعه به شمار می رود، با روش تحلیلی توصیفی به منظور مقایسه دیدگاه اسلام با نظریه رفتارگرایی در موضوع تربیت معنوی کودک انجام گرفته است. عوامل رفتاری تأثیرگذار در تربیت معنوی کودک در فضای خانواده، در دو حوزه عبادت و اخلاق شناسایی و پس از بررسی با رویکرد دینی و قرآنی، با دیدگاه رفتارگرایی، تطبیق و وجوه اشتراک و افتراق آن دو مشخص شده است. تفاوت عمده دو دیدگاه، در انسان شناسی است که این تفاوت در تربیت کودک به صورت چشمگیر تأثیرگذار می باشد. از دیدگاه رفتارگرایی، تربیت معنوی کودک بی فایده است؛ چون امر غیرمادی در وجود کودک حضور ندارد. اما این نوع تربیت کودک و توجه به جنبه معنوی او براساس نظریه اسلام، امری است لازم و سرنوشت ساز در سراسر زندگی وی.
۷.

سبک پوشش اسلامی از دیدگاه شهید مطهّری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام سبک زندگی پوشش شهید مطهری تمدن لباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵۶ تعداد دانلود : ۸۰۷
لباس، یکی از مظاهر پراهمیت تمدن بشر و یک عمل اجتماعی معنادار است. این مقاله با هدف بیان معیارهای اسلامی پوشش از دیدگاه شهید مطهّری و با روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه دست یافته است که لباس موهبتی الهی برای کرامت دادن به انسان است و اسلام با دستور به پوشش، بشر را به سوی تمدن سوق داده است. هرچند از منظر اسلام، شکل و قالب خاصی برای لباس تعیین نشده است، ولی معیارهایی برای آن وضع شده که با عنوان «سبک پوشش اسلامی» مورد بررسی قرار گرفته است. این معیارها براساس فطرت انسان، به منظور غنا بخشیدن به تمدن بشری، حفظ نیرومندی و استقلال جامعه اسلامی و استحکام نظام خانوادگی وضع شده است. آراستگی، در نظر داشتن روحیه اجتماعی مانند ایثار و همدردی و همرنگی، حفظ عزت نفس، رعایت نظم و نظافت، و حفظ حرمت و کرامت انسانی از بایسته های پوشش اسلامی است. همچنین تقلید از بیگانگان و تشبّه به آنها، پوشیدن لباس شهرت، تشبّه به جنس مخالف، اسراف، و... در سبک پوشش اسلامی جایگاهی ندارند و مورد نهی واقع شده اند.
۸.

موانع تربیت عقلانی از دیدگاه شهید مطهّری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهید مطهری تربیت اسلامی تربیت عقلانی موانع تربیت عقلانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۴۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۴۴۸
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در تعلیم و تربیت، پرورش و تقویت نیروی عقل است؛ به سبب آنکه عقل در تعدیل و کنترل تمایلات نفسانی و دعوت به اعمال نیک و تقید به مکارم اخلاقی نقش مهمی ایفا می کند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، در پی بررسی عوامل و موانع تربیت عقلانی بر مبنای دیدگاه های شهید مطهّری و تبیین تربیت عقلانی در عرصه تربیت اسلامی است. نتایج مقاله حاضر مبیّن آن است که از منظر شهید مطهّری، موانع تربیت عقل را می توان وابسته به علل اخلاقی و عاطفی (پیروی از نفس اماره، مرعوبیت و....)، علل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی (فرهنگ و جبر حاکم بر جامعه، پیروی از عادات اجتماعی و...) و علل جسمانی (عدم استفاده صحیح حواس، آثار ناشی از اعتیاد) دانست.
۹.

موانع تربیت اجتماعی کودکان در خانواده های امروزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کودک طلاق خانواده کنترل اجتماعی جامعه پذیری سرمایه اجتماعی تربیت اجتماعی تربیت اجتماعی دینی موانع تربیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۹۴
خانواده، مهم ترین کانون تربیت اجتماعی و جامعه پذیری است که در تربیت و اجتماعی کردن کودکان، به ویژه در سال های آغازین زندگی نقش مهمی دارد. در این میان، گاه موانع و آسیب هایی سد راه تأثیر خانواده در تربیت اجتماعی کودکان می شوند. این تحقیق با رویکرد توصیفی و اسنادی و با استناد به متون دینی و یافته های علوم جدید، به بررسی موانع و آسیب هایی می پردازد که به نحوی در مسیر نقش آفرینی نهاد خانواده در تربیت اجتماعی کودکان اخلال ایجاد می کند. فرسایش سرمایه اجتماعی کودکان در خانواده، گسیختگی نظام خانواده و طلاق، افراط و تفریط در جامعه پذیری نقش های جنسیتی، ناهماهنگی میان خانواده و دیگر عوامل تربیت اجتماعی و ضعف نظارت خانواده بر فرزندان، در خانواده های امروزی از مسائلی است که می تواند در مسیر تربیت اجتماعی مطلوب کودکان در محیط خانواده، مانع ایجاد کند. هدف این نوشتار دستیابی به شاخص هایی است که در درون خانواده، موانع تربیت اجتماعی را بازتاب می دهند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۰۲