۱.
کلید واژه ها:
خشم کظم غیظ خشم مطلوب احکام دینی
از دیگر نشانه های شیعیان واقعی از منظر امیرمؤمنان علی فرو خوردن خشم و کظم غیظ می باشد. تعبیر جرعه به معنای نوشیدن خشم و غضب تعبیری استعاری است و به معنای جلوگیری و کنترل خشم است. فرد خشمگین اگر بر خودش مسلط نباشد و از آن جلوگیری نکند، با توهین یا حمله به کسی که او را خشمگین کرده، خشم خود را اظهار می دارد، اما اگر بر خود مسلط باشد، همچون نوشیدن آبی گوارا، با صبر و تحمل حرارت خشم خود را از دل می زداید. خشم آثار روانی، دنیایی و اخروی بسیار و کنترل آن اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا خشم موجب گسترش اختلاف و زمینة سقوط انسان و ارتکاب گناه بزرگ را برای او فراهم می کند. خشم، نوعی غریزه دفاعی و حالتی نفسانی است که در پی تجاوز به مال و هتک حرمت فرد بروز می دهد. این غریزه زمانی ظهور می کند که فرد رفتاری را اهانت به خود بداند. دلیل دیگر، حساسیت فرد در برابر رفتار اهانت آمیز دیگران است. البته، خشم دو گونه است: مطلوب و نامطلوب. خشم نامطلوب به خاطر هوای نفس و خودخواهی فرد است و خشم مطلوب، تعصب در برابر احکام دین و در مقام دفع تجاوز به دین و حمایت از ارزش های دینی است.
۲.
کلید واژه ها:
ادوار فقهی ولایت فقیه ولایت مطلقه فقیه
استوانه های فقاهت شیعه در مسئلة اصل «ولایت فقیه» هم نظر هستند و جانشینی فقیه جامع الشرائط را در زمان غیبت امام عصر علیه السلام به رسمیت شناخته اند. آنچه در همة دوره های فقهی، محور اتفاق نظر فقهاست، شئون مربوط به افتا، قضاوت و ولایت در امور حسبیه است، و در شئون مرتبط با ولایت عامه و نظم سیاسی، تفاوت نظر قابل انکار نیست. بعضی فقها، همة اختیارات حکومتی معصوم علیه السلام را برای فقیه اثبات می کنند، و برخی دیگر اختیارات فقیه را مقید به امور حسبیه از قبیل سرپرستی ایتام و... می دانند. به نظر می رسد این اختلافات فقهی دربارة اختیارات ولایت فقیه به سبب عدم ابتلای فقیهان به مسائل حکومتی بوده است؛ زیرا در دوره های گذشته، محدودة ولایت فقیه به گستردگی امروز نبوده و این نظریه، دوره به دوره بر حسب شرایط اجتماعی و سیاسی تطور پیدا کرده و از اجمال به تفصیل و از شئون مربوط به افتا و قضاوت و امور حسبیه عبور کرده، و به شئون مرتبط به نظم سیاسی رسیده است. این مقاله با رویکرد تحلیلی و با هدف بازشناسی آراء فقیهان معروف در هشت دورة فقهی، به اثبات نظریة «ولایت فقیه» می پردازد. پذیرش نظریة «ولایت مطلقة فقیه» از رهگذر تطورات فقهی از نتایج مهم این بحث است.
۳.
کلید واژه ها:
اصول حقوق شهروندی حاکمیت الهی عدالت تناسب رفتاری مصلحت تلازم حق و تکلیف کرامت انسانی
«حقوق شهروندی» در هر مسلک و مرامی، مبتنی بر مجموعه ای از اصول است که بنیان های اصلی هریک از آن حقوق به شمار می روند. در اسلام نیز حقوق شهروندی مبتنی بر اصول بنیادینی است که شناخت آنها می تواند چارچوب دقیقی از آن به دست دهد. نگارندگان این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع اسلامی، مهم ترین این اصول را استخراج کرده و منطق حاکم بر آن حقوق را نشان داده است. اصولی از قبیل اصل «حاکمیت مطلق الهی»، «توجه به مصالح اخروی بر دنیوی و تقدم حق حیات معنوی»، «کرامت انسانی»، «عدالت»، «تناسب رفتاری»، «مصلحت» و «تلازم حق و تکلیف»، تأثیری بنیادین بر ترسیم حقوق شهروندی دارند. دولت اسلامی مؤظف است در راستای چارچوب بندی حقوق شهروندی و عملی ساختن آنها در صحنة جامعه، تمام این اصول را لحاظ کند؛ زیرا لحاظ نکردن حتی یکی از این اصول حقوق شهروندی را به مخاطره خواهد انداخت.
۴.
کلید واژه ها:
صدور انقلاب اندیشة سیاسی امام خمینی ره فقه سیاسی شیعه امر به معروف و نهی از منکر
انقلاب اسلامی ایران الگوی بیداری بشریت در عصر حاضر است. همچنین امام خمینی ره معمار و بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، که اندیشة سیاسی اش مبتنی بر فقه سیاسی شیعه است، معیار شناخت مبانی انقلاب اسلامی قرار می گیرد و تاکنون در جهت دهی و جریان سازی در میان نهضت ها و ملت های مبارز جهان نقش تعیین کننده داشته است. در اندیشة ایشان، با توسعة حوزة مسئولیت های نظام اسلامی، هدف از تأسیس چنین نظامی در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی تعریف می شود. ایشان در بعد منطقه ای و جهانی، صدور انقلاب، یعنی تلاش در جهت توسعة نفوذ اسلام در میان مردم دنیا را مسئولیت اصیل دولت اسلامی در ورای سرزمین های ملی می داند که از طریق اصل واجب «امر به معروف و نهی از منکر» به عنوان یکی از مهم ترین مفاهیم دین اسلام، با همکاری همة ارکان نظام، باید پی گیری شود. در اندیشة سیاسی ایشان اهداف صدور بین المللی انقلاب شامل ذاتی و اجتناب ناپذیر بودن؛ صدور الگوی ارزش های مطلوب، اجرای تکلیف شرعی، نفی ظلم و حمایت از مظلوم؛ تاکتیک تهاجمی؛ پی گیری اصل «دعوت»؛ نفی سبیل؛ حفظ دارالاسلام؛ و زمینه سازی برای حکومت جهانی اسلام است. مقالة حاضر به روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته است.
۵.
کلید واژه ها:
آموزه های اسلام اندیشة دفاعی مستندات قرآنی مبانی اصول
قرآن کریم به عنوان اصلی ترین منبع دین اسلام، خاستگاه اندیشه های بسیاری است که یکی از مهم ترین آنها مسئلة «دفاع و امنیت» است. این مسئله، بر مبانی و اصولی استوار است که شایسته است بر پایة مستندات قرآنی کشف و تبیین گردد. هدف از این پژوهش، که به شیوة توصیفی اکتشافی سامان یافته، تبیین اصول و مبانی اندیشة دفاعی اسلام است که بر پایة آموزه های قرآن صورت می پذیرد. نفی سلطه، تکلیف گرایی، استقلال و خودکفایی، حفظ وحدت و انسجام و همزیستی مسالمت آمیز از مهم ترین مبانی اندیشة دفاعی اسلام است، و اطاعت از فرمان دهی، دشمن شناسی، قطع ریشه های فساد، آمادگی دفاعی و دفاع فرامرزی از مهم ترین اصول اندیشة دفاعی اسلام به شمار می آید.
۶.
کلید واژه ها:
فلسفه سیاست فلسفة سیاسی علامه طباطبائی هنجارگرایی حکومت اسلامی قرآن کریم اندیشة سیاسی
«فلسفة سیاسی» به معنای بررسی سیاست از چشم اندازی فلسفی است. می توان «فلسفة سیاسی» را نگاهی فیلسوفانه به سیاست دانست که درصدد مکان یابی سیاست در نظام وجودی خلقت است. اساساً پرسش ها در علم سیاست بر دو گونه است: سؤالات روزمره و گذرا که با توجه به زمان و مکان و اوضاع و شرایط خاص ، پاسخی متفاوت می یابد؛ و سؤالات پایدار که همواره در میان ملل و در ادوار گوناگون تاریخ فکر و اندیشه، مطرح بوده است. فلسفة سیاسی درصدد پاسخ به سؤالات همیشگی، بنیادین و پایدار علم سیاست است. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در پی بررسی مفهوم «فلسفة سیاسی» و جایگاه آن در قرآن است و سپس گذری به دیدگاه علامه طباطبائی در این خصوص می پردازد و در این زمینه در پی پاسخ به این سؤال است که علامه چه دیدگاهی در خصوص فلسفة سیاسی دارد؟ فرضیة پژوهش عبارت است از اینکه در میان متفکران مسلمان ، علامه از نادر کسانی است که در فلسفة سیاسی و نظام اجتماعی اسلام، صاحب دیدگاه مستقلی است که آن را از نصوص آیات و روایات استخراج کرده و سپس با براهین عقلی، مدعا خویش را به اثبات رسانده است .
۷.
کلید واژه ها:
امام خمینی ره مستکبران مستضعفان ساختار بین الملل دین فطرت امنیت
ایجاد هر رویة رفتاری از سوی بازیگران فعال اجتماعی و پذیرش بازیگران منفعل سبب شکل گیری ساختار اجتماعی خاصی می گردد. از منظر امام خمینی ره ارزش های دینی و ارزش های انسانی (فطرت) دو شاخصة اجتماعی هستند که از ایجاد ساختار اجتماعی سلطه جلوگیری می کنند. رویه رفتاری ضددینی و فطری بازیگران سیاسی فعال در عرصة بین الملل منجر به ایجاد ساختار و نظم نوین جهانی تهی از دین و ارزش های انسانی شده است. ساختار کنونی روابط بین الملل هر چند مشتمل بر مؤلفه ها و نهادهایی همچون حقوق و سازمان بین الملل است؛ اما خوی استبدادی به خود گرفته است. در این ساختار استبدادی، فقط منافع، امنیت و هویت آزاد برخی از بازیگران (واحدهای سیاسی قدرتمند) تأمین خواهد شد. بدون تجدیدحیات اجتماعی دو مؤلفه «دین» و «فطرت»، امکان استیفای منافع عمومی جهانی فراهم نخواهد شد. ازآنجاکه ساختار و نظام کنونی بین الملل از بازگشت این دو عامل نافی سلطه به ارزش های اجتماعی ممانعت می کند، امکان اصلاح ساختار و استیفای منافع عمومی وجود ندارد و تغییر نظام جهانی و ساختار رفتاری آن ضروری به نظر می رسد. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد.
۸.
کلید واژه ها:
آیت الله جوادی آملی بازیگران مستکبران مستضعفان ساختار بین الملل موجود دین فطرت
این مقاله به دنبال تحلیل رفتار و ملاک های رفتاری کنشگران بین الملل در تعامل با یکدیگر است. ازآنجاکه بازیگران بین المللی در ساختاری پیش ساخته به تعامل می پردازند. مقاله با روش تحلیلی توصیفی تلاش می کند رابطة میان رفتار کنشگران با اهداف آنان و تأثیر پذیری از ساختار موجود را از منظر آیت الله جوادی آملی ارزیابی کند. از این طریق می توان به طبقه بندی، سطح تحلیل جامع و پیش بینی مطلوبی درخصوص رفتار بازیگران دست یافت. نوشتار حاضر معتقد است نگرش دینی کامل ترین رویکرد تبیینی است، بدین روی، اساس محتوای نوشته متون به دست آمده از یکی از بزرگ ترین تحلیل گران دینی است که در زمینة روابط بین الملل صاحب نظر است. بازیگران مستکبر با حذف ارزش های دینی و انسانی، ساختاری مبتنی بر منافع و امنیت شخصی از طریق سلب امنیت و منافع دیگر کنشگران پدید آورده اند. کنشگران سلطه ستیز با محوریت ارزش های دینی و انسانی به دنبال بنا نهادن ساختار جدیدی هستند که تأمین کنندة منافع و امنیت عادلانه برای همة کنشگران جهانی باشد.
