۱.
کلید واژه ها:
جهنم بهشت کمال امید خوف مطلوب رجا امید کاذب امید صادق
آدمی فطرتا کمال طلب است، هر آنچه را که مطلوب است و موجب کمال آدمی است، دوست دارد و به امید نیل بدان، تلاش میکند. زمانی انسان میتواند به کمال مطلوب خویش نائل گردد که علاوه بر تلاش و امیدواری، اسباب و شرایط بهره مندی از آن را نیز بشناسد. با شناخت اسباب و شرایط و بهره گیری از آنها و امید به رحمت الهی، و تلاش صادقانه میتوان امیدوار بود که فرد به «مطلوب» خویش نایل آید. این امید «صادق» است، اما انسان با صِرف امیدواری و با تلاش بدون شناخت اسباب و شرایط بهره مندی از کمال، ره به جایی نمیبرد. در واقع، امید چنین فردی «کاذب» خواهد بود.
این مقال به تفصیل به موضوع امید و رجا به رحمت الهی و شرایط، اسباب و زمینه های نیل به کمال مطلوب میپردازد. بازشناسی امید کاذب از صادق و امید به رضوان الهی و اخلاص در عمل و داشتن انگیزه الهی از جمله این شرایط است.
۲.
کلید واژه ها:
خدامحوری سیره نبوی سیره علوی سیره امام حسین (ع) سیره نظامی شرایط سخت نظامی پیروزی و اقتدار
پژوهش در سیره معصومان علیهم السلام برای معرفی آن اسوه های حقیقی به جامعه، ضروری است. سیره آن بزرگواران را میتوان در ابعاد فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بررسی کرد. یکی از محورهای سیره معصومان علیهم السلام، سیره نظامی آن بزرگواران است که ابعاد مختلفی دارد. یک بعد آن توجه به خدا و استمداد از او در تمام شرایط نظامی است.
در این نوشتار ابعاد سیره معصومان علیهم السلام در این موضوع بررسی شده است. بدین منظور پس از جمع آوری نمونه های فراوانی از سیره آن بزرگواران به دسته بندی و تجزیه و تحلیل آن پرداخته شد. در روش آن بزرگواران توجه به خداوند، استمداد از او و توجه دادن دیگران به این امر، در تمام شرایط نظامی اعم از آماده سازی سپاه، سختیهای میدان جنگ، شکست ها، پیروزیها و مقابله با توطئه ها و فتنه ها، بسیار پررنگ و برجسته است.
۳.
کلید واژه ها:
مدارا پیامبر (ص) گذشت مخالفان ائمه اطهار (ع)
مدارا یکی از اصول اخلاقی اسلام است که پیشوایان دین در تعامل با دیگران بر آن تأکید داشته اند. پیامبر صلیالله علیه و آله و ائمّه اطهار علیهم السلام که جانشینان به حق او بودند، در جایی که مدارا موجب آسیب به اساس اسلام یا مصالح جامعه اسلامی نمیشد، همواره در برخورد با مخالفانشان با مدارا رفتار میکردند. این تحقیق بر آن است اصل مزبور را در سیره پیشوایان اسلام بازکاوی کند تا هم پاسخی باشد به دشمنان اسلام که پیشوایان دین را خشونت گرا معرفی میکنند و هم الگویی باشد برای پیروان، تا از سیره این بزرگان برای تعامل با مخالفان سود بجویند. این پژوهش با رویکرد نظری و تحلیلی، مواردی را که پیشوایان دین در آن با مدارا و مواردی که با قاطعیت رفتار مینمودند، تحلیل و بازشناسی نموده است.
۴.
کلید واژه ها:
امر به معروف و نهی از منکر قیام های شیعی عمل به کتاب و سنت جهاد با ظالمان برقراری عدالت یاری خاندان پیامبر
جنبش ها و قیام های شیعی، در تاریخ تشیّع برجستگی خاصی دارند و در هر برهه ای از زمان، به شکل ویژه ای نمود پیدا کرده اند. لازم است با نگاه مستقلی آرمان ها و اهداف این قیام ها شناسایی و معرفی گردد. نکته حایز اهمیت اینکه اهداف مشترکی در تمام این قیام ها به چشم میخورد؛ یعنی با اینکه بین بعضی از این قیام ها فاصله زمانی زیادی وجود دارد، ولی آرمان های اصلی این قیام ها، مسائل مشترکی است. این آرمان ها از سویی، آرمان های مقدسی است؛ یعنی برخاسته از متن دین است و از سوی دیگر، منعکسکننده نیازهای جامعه است.
این نوشتار با رویکرد تحلیلی و توصیفی بر آن است تا این آرمان ها و اهداف را مورد تبیین و تحلیل قرار داده و نشان دهد که شیعیان با این جنبش ها در پی به دست آوردن و پیاده کردن چه آرمان های مقدسی بوده اند.
۵.
کلید واژه ها:
اسلام یزد تشیع یزدگرد سوم اتابکان اعراب مسلمان
یزد شهری است دارای میراثی درخشان از فرهنگ و تمدن اسلامی. نفوذ اسلام به عنوان آخرین دین آسمانی در این منطقه به قرن اول هجری باز میگردد.
بررسی تاریخ ورود اسلام به این سرزمین به صورت نظری، به محققان و دانش پژوهان کمک میکند تا بتوانند مطالعات خود را در این زمینه بسط دهند. نیز درآمدی بر تطبیق مسئله یادشده نسبت به سایر شهرهاست. از رهگذر این مطلب میتوان پی برد که آنچه در اسلام آوردن مردم ایران نقش مؤثرتری داشته، همان سادگی تعالیم اسلام و مساواتی است که برای همه مقرر نموده است؛ مسئله ای که موجب گردید مردم این سرزمین با آغوشی باز از اسلام و تعالیم آن استقبال نمایند و با رغبت به آن بگروند. مردم ایران از همان آغاز دوستدار اهل بیت علیهم السلام بودند و آن را، چه به صورت تقیه و چه بعدها رسما، اثبات نموده اند.
این مقاله میکوشد به صورت مستدل و با تحلیل منطقی به موضوع مزبور بپردازد.
۶.
کلید واژه ها:
معاویه جنگ صفین هاشم مرقال امیرالمؤمنین علی (ع)
این مقاله جستاری است در مورد چگونگی زندگی هاشم بن عتبه بن ابیوقاص ملقب به «هاشم مرقال» که از خواص اصحاب حضرت علی علیه السلام به شمار میرود. وی از جمله سرداران جنگ های امیرالمؤمنین علیه السلام بود که مخلصانه و دلیرمردانه نبرد کرد تا در نهایت در جنگ صفین به شهادت رسید.
این نوشتار با رویکرد تحلیلی و تاریخی و با بهره گیری از منابع گوناگون، میکوشد گزارش های مربوط به زندگی هاشم را با رویکردی تحلیلی بررسی کند. طبق یافته های این تحقیق هاشم از نزدیکترین یاران امام بود، چنانکه مورد مدح و ستایش آن حضرت قرار گرفت. رجالیان شیعه و سنی وی را از افاضل و شجاعان زمانه یاد میکنند. اما با این حال، به دلیل شجاعت ها و قرابت خاص با امام، مورد نفرت معاویه قرار گرفت.
۷.
کلید واژه ها:
شخصیت فیض کاشانی صوفیه مقام علمی و خدمات ملامحسن حدیث گرایی و شاعری
فیض، در خانواده ای اهل علم به دنیا آمد. در محضر بزرگان دانش آموخت و در علوم گوناگون صاحب نظر شد. سرانجام در کاشان به تدریس و تألیف پرداخت. علاوه بر تربیت شماری از بزرگان، دویست اثر از خود به یادگار گذاشت. از نظر پارسایی و وارستگی زبانزد عام بود. در تفسیر، اخلاق، فقه، عرفان، بیان های ناب دارد و در آرای خود از قرآن و احادیث بهره گرفته است. در آغاز به دنبال فقه بود، سپس به عرفان روی آورد و در آخر خود را مقلّد قرآن و پیرو حدیث نامید. وی در نشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام کوشید. در جوانی به دنبال وحدت بین صوفیها و مخالفان بود، که همین موضوع سبب نسبت های ناروا به فیض گردید. او سرانجام رفتار و روش صوفیه را برخلاف شریعت خواند.
این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی و با هدف به تصویر کشیدن شخصیت فیض و ارزیابی نسبت های داده شده چون صوفیگری، به اوست.
۸.
کلید واژه ها:
فلسفه اسلامی سید قطب معارف کهن و نو غیرمسلمانان دانش کلام
در میان متفکران و صاحب نظران مسلمان بر سرِ شأن و شایستگی دانش ها و دستاوردهای دنیای مادی در حوزه های انسانی، فکری و فرهنگی، سخن بسیار است. این مقال درصدد تبیین دیدگاه سید قطب، از متفکران طراز اول جهان اسلام، در این زمینه است. بدین منظور، به مطالعه تحلیلی و انتقادی مهم ترین آثار و تألیفات فکری، اسلامی و قرآنی او پرداخته و دیدگاه های وی را بر نظرگاه های اندیشمندان شیعی معاصر، تطبیق و مقایسه نموده ایم.
سید قطب به معارف و دستاوردهای غیرمسلمانان، به ویژه دستاوردهای علمی و فرهنگی و سیاسی دنیای غرب، با بدبینی و تنفر مینگرد و نتایج و عواقب فرهنگ و تمدن مادّی غرب را ـ علیرغم ظواهر زیبا و خیرهکننده آن ـ برای بشریت زیان بار میداند و آن را در تقابل با مسیر هدایت بخش خداوند ارزیابی مینماید.
این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به بررسی اندیشه سید قطب در این زمینه میپردازد.
۹.
کلید واژه ها:
اعراب جاهلیت شرک پرستش فرشته
مردم عصر جاهلی به انواع شرک مبتلا بودند و موجودات گوناگونی را به جای خداوند میپرستیدند. از جمله، فرشتگان الهی نزد آنان قداست فراوانی داشتند، تا جایی که آنها را پس از خداوند برترین موجودات میدانستند و به مثابه فرزندان خداوند میپرستیدند. این نوشتار با رویکرد نقلی ـ تحلیلی و بر پایه آیات قرآن کریم، درصدد بررسی جایگاه فرشته نزد عرب های جاهلی و بررسی عوامل و انگیزه های فرشته پرستی و تبیین نوع شرک آنان در پرستش فرشتگان است. آن گونه که از منابع موجود در این زمینه به دست میآید، فرشته پرستی، از نظر اهمیت، در رأس تمام گونه های شرک عرب های جاهلی قرار داشته است، و فرشتگان از شریف ترین معبودهای آنان به شمار میرفته اند، تا جایی که آنها را در امور مهم خلق و تدبیر عالم نیز مؤثر میدانستند؛ اعتقاد مشرکانه ای که قرآن کریم، بر بطلان و بیپایه بودن آن تأکید کرده است.
