۱.
کلید واژه ها:
جهاد شعبه های جهاد امر به معروف و نهی از منکر وفاداری در جهاد
این متن شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی (ع) در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت ایمان را بر چهار ستون و پایه قرار داده که عبارتند از: صبر، یقین، عدل و جهاد. در جلسات گذشته سه رکن نخست و ارتباط این چهار رکن را با یکدیگر و تأثیر آنها را در تقویت ایمان بیان کردیم. اکنون به بررسی و تفسیر آن رکن چهارم از منظر آن حضرت، یعنی جهاد می پردازیم. حضرت در این زمینه می فرمایند: «والجْهِادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالصِّدْقِ فِی الْمَوَاطِنِ وَشَنَآنِ الْفَاسِقِینَ»؛ و جهاد از میان آنها بر چهار گونه است: امر به معروف و نهی از منکر، راستی در گفتار، و دشمنی بدکاران. حضرت در این کلام به شرح مبسوط رکن چهارم ایمان می پردازد.
۲.
کلید واژه ها:
کارگزار نظام اسلامی قرآن کریم روایات
پیشرفت و تعالی نظام اسلامی، وابسته به رهبران و کارگزارانی است که بتوانند حکومت و جامعه را براساس آرمان ها و مبانی اصولی اش پیش ببرند. در نظام اسلامی، شناخت صحیحِ نیروها و اطلاع از شاخصه های ایشان، مانع نفوذ عوامل دشمن در بدنه نظام خواهد شد. بهترین راه برای شناخت خصوصیات کارگزاران در نظام اسلامی و ارائه الگویی مناسب در این زمینه، مراجعه به مبانی اسلام است. در این پژوهش، مجموعه ای از ویژگی های کارگزاران، در جهت گزینش و به کارگیری آنها در نظام اسلامی براساس قرآن کریم و روایات معصومان (ره) در سه ساحت علمی، خُلقی و توانایی، مورد بررسی قرار گرفته است. مستندسازی شاخصه های کارگزاران در ابعاد علمی، خُلقی و توانایی براساس قرآن کریم و روایات، ابداعی است که این مقاله را از سایر پژوهش ها متمایز ساخته است. این پژوهش به تحلیل شاخصه های کارگزاران در نظام اسلامی با بهره گیری از منابع مذکور با روش تحلیلی توصیفی می پردازد. یافته های تحقیق بر این امر حکایت دارد که کارگزار نظام اسلامی می بایست از شاخصه هایی همچون علم و آگاهی، ولایتمداری، اخلاص در رفتار و عملکرد خود، مسئولیت پذیری و... برخوردار باشد.
۳.
کلید واژه ها:
فلسفه سیاسی مقبولیت کارآمدی نسبی حقانیت تکلیف محوری التزام سیاسی
این پژوهش در پی آن است که تفاوت کارآمدی به معنای تحقق عینی یا توان سیستم در تحقق کارکردهای اساسی یک حکومت، به گونه ای که اکثریت مردم و گروه های قدرتمند درون نظام، تحقق آن را به عینه مشاهده کنند، در اندیشه سیاسی اسلام و غرب نشان دهد. ازاین رو، با مفروض داشتن «تأثیر نوع پذیرش و مشروعیت نظام سیاسی در کارآمدی نظام های سیاسی»، چگونگی اثر ژرف التزام شهروندان به انجام تکلیف سیاسی ملهم از باور به ماهیت الهی قدرت در کارآمدی نظام مردم سالاری دینی را با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بررسی کرده است. نتیجه حاصل از آن نشان می دهد برخلاف حکومت های لیبرال که کارآمدی حاصل از برآوردن خواسته های مردم منشأ مشروعیت آنها شناخته می شود؛ تنها با اجرای اوامر الهی، به ویژه عدالت، مشروعیت حکومت اسلامی حفظ و حتی تقویت خواهد شد، که این امر به نوبه خود، افزایش التزام حکومت شوندگان به فرامین حکومت و در نتیجه بالا رفتن ضریب کارآمدی آن را به دنبال خواهد داشت.
۴.
کلید واژه ها:
امنیت ملی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون اساسی ایالات متحده آمریکا مبانی اعتقادی امنیت
شکل گیری هر مکتب امنیتی، ریشه در باورهای حاکم بر آن جامعه دارد. براین اساس، مقاله با روش تحلیلی و استنباطی نقش اصول اعتقادی در تدوین راهبردهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران را بررسی می کند. در این زمینه به چهار سؤال فرعی مبتنی بر اصول اعتقادی شیعه پاسخ داده می شود. به علاوه تمرکز پژوهش حاضر بر مهم ترین سند بالادستی، یعنی قانون اساسی استوار است. همچنین تلاش شده تا با بررسی تطبیقی قانون اساسی ایران و آمریکا، ویژگی ها و کارآمدی نظریه رقیب نیز مورد واکاوی قرار گیرد. یافته های پژوهش حاکی از نقش محوری آموزه های اعتقادی در هر دو الگو و ناکارآمدی الگوی رقیب در عرصه عمل است. برای نمونه تضعیف دین در غرب، منجر به کاهش امنیت مادی پس از دو جنگ جهانی شد. فقدان نظریه امنیتی و نظامی مصوب در ایران اسلامی، ازجمله اهداف نگارش پژوهش حاضر است، که یافته های آن می تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین اکتشافی بودن موضوع باعث شده تا از هیچ فرضیه ای در این پژوهش استفاده نشود.
۵.
کلید واژه ها:
آخوند خراسانی حکم حکومتی ولایت فقیه ایران اسلام
نظام سیاسی و حکومت یکی از بنیادی ترین و پرمناقشه ترین مباحث اندیشه سیاسی تاریخ اسلام است و عالمان و فقیهان، به ویژه عالمان شیعه برای حفظ اسلام و صیانت از مسلمین و جوامع اسلامی آرای گوناگونی را در این باب ارائه داده اند. آخوند خراسانی به عنوان یکی از برجسته ترین رهبران نهضت مشروطه و هدایت گر جنبش بیداری اسلامی از این حیث از جایگاه خاصی در جهان اسلام برخوردار است. ایشان با صدور احکام حکومتی متعددی در ساحت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و قضایی به حمایت و هدایت مردم و جامعه پرداخت. صدور این احکام براساس نیابت و ولایتی است که مرحوم آخوند در برخی از احکام خود بدان اشاره فرموده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی و با بهره گیری از اسناد کتابخانه ای به بررسی مهم ترین احکام حکومتی آخوند خراسانی در حمایت از استقلال و اسلامیت آن، ازجمله حکم جهاد علیه متجاوزان روسی و انگلیسی، سرنگونی محمدعلی شاه، تحریم خرید کالای خارجی، احکام حکومتی در باب مشروطیت و موارد دیگر بپردازد.
۶.
کلید واژه ها:
جمعیت جمعیت متناسب امنیت سیاسی ثبات سیاسی
مسئله جمعیت و رسیدن به جمعیتی متعادل و مطلوب (و به تبع آن نظام سیاسی مستحکم و قدرت مند)، یکی از اهداف اولیه هر نظام سیاسی است. لذا در حکومت اسلامی، تعادل و توازن جمعیت از باب اینکه یکی از زمینه های رشد و پویایی جامعه و محقق شدن امنیت سیاسی جامعه است، دارای اهمیت بسزایی است. هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه و تأثیر جمعیت متناسب در امنیت سیاسی است. پژوهش حاضر می کوشد با روش تحلیلی و با استناد به منابع و اسناد موجود، تأثیرگذاری جمعیت متناسب بر مؤلفه های اصلی امنیت سیاسی را تبیین و پیامدهای کاهش و افزایش نامتناسب جمعیت، بر آن را ذکر کند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ارتقاء کمّی و کیفی جمعیت و رسیدن به نقطه تعادل، تأثیر بسزایی در مؤلفه های اصلی امنیت سیاسی دارد. داشتن جمعیت متناسب باعث توزیع مناسب منابع و درآمدها، رونق تولید، عدم وابستگی اقتصادی و سیاسی، مشروعیت سیاسی، آزادی، مشارکت، عدالت سیاسی، عزت، اقتدار ملی، پیشرفت و توسعه می شود.
۷.
کلید واژه ها:
حکومت دینی تربیت دینی نهج البلاغه قرآن وظایف
بحث وظیفه حکومت دینی در قبال تربیت دینی مردم، از مسائل مهم فلسفه سیاسی است. این پژوهش با هدف بررسی این مسئله با روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا حکومت نسبت به تربیت دینی انسان ها وظیفه ای دارد؟ و این وظایف کدامند؟ با توجه به آیات و روایاتی که در زمینه تربیت دینی و رابطه آن با حکومت سخن گفته اند، دین اسلام علاوه بر توجه به نیازهای مادی و معنوی افراد، وظیفه حکومت را فراتر از تأمین نیازهای طبیعی و اولیه مردم دانسته و خود را نسبت به تربیت دینی و هدایت افراد به مسیر سعادت، مسئول می داند. همین نکته، تمایز حکومت دینی با حکومت غیردینی را، که بیشتر توجه شان به مسائل این دنیایی بشر است، مشخص می کند. برخی از مهم ترین این وظایف عبارتند از: مبارزه با فساد و بدعت ها، توجه به نیازهای مادی و تدبیر امور اقتصادی، برابری همه در مقابل قانون، تأمین امنیت و مشورت با دیگران.
۸.
کلید واژه ها:
قدرت نرم معنویت قدرت معنوی منابع قدرت ابزار قدرت فرآیند تولید قدرت نتایج قدرت
با فروپاشی شوروی، توانایی ایجاد جذابیت در قدرت تحت عنوان قدرت نرم وارد مباحث سیاسی شد. همچنین با پیروزی انقلاب اسلامی و احیاء نقش دین در سیاست، قدرت معنوی در مباحث سیاسی مطرح گردید. درنتیجه، نسبت بین این دو نوع از قدرت، به دلیل بدیع بودن طرح مباحث مربوط به آنها، دغدغه برخی نظریه پردازان علوم سیاسی گردید. ازاین رو، پژوهش پیش رو با روشی تحلیلی مقایسه ای درصدد بیان تفاوت های قدرت معنوی در اسلام با قدرت نرم است، تا مشخص کند که قدرت معنوی در اسلام از منابع مولد قدرت نرم نیست و خود نوعی دیگر از قدرت، به موازات قدرت نرم و سخت است. بنابراین مؤلفه های مفهومی قدرت معنوی در اسلام و همچنین منابع مولد آن، ابزارهای به فعلیت رسیدن و نتایج حاصله از قدرت معنوی در اسلام با قدرت نرم متفاوت است.
۹.
کلید واژه ها:
نماز جمعه قدرت نرم مقام معظم رهبری جامعه اسلامی
یکی از منابع مهم قدرت نرم دین اسلام و حکومت دینی، نماز عبادی سیاسی جمعه است که با روشنگری در این نماز، مسلمانان با مسائل مهم روز، جامعه و نیات شوم دشمن اسلامی آشنا می شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی آثار قدرت نرمِ نماز جمعه با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری است که به مهم ترین آنها پرداخته شده است. سؤال اصلی پژوهش این است که از دیدگاه مقام معظم رهبری نماز عبادی سیاسی جمعه به عنوان یک قدرتِ نرم در جامعه مسلمانان چه آثاری دارد؟ روش مقاله توصیفی تحلیلی و با شیوه کتابخانه ای است. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه مقام معظم رهبری نماز جمعه به عنوان یکی از پایه های حفظ نظام اجتماعی و به عنوان قدرت نرم می تواند در آگاهی بخشی مسلمانان نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی روز و گسترش اخلاق و تربیت اسلامی تأثیرگذار باشد و نقش مهمی در ایجاد وحدت و دوری از تفرقه بین مسلمین و راه مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن داشته باشد.
