محمدحسین حیدری

محمدحسین حیدری

سمت: کارشناسی ارشد
مدرک تحصیلی: استادیار دانشگاه اصفهان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۵ مورد.
۱.

جستاری در ویژگی های سقراط در جایگاه معلمی الهام بخش

تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۲۸
شایسته شخصیت سقراط است که پیش و بیش از دیده شدن از زوایای دیگری همچون فلسفه و فیلسوف بودن، از زاویه معلمی بدان نگریسته شود؛ چرا که این معلم بزرگ، یک تنه با ایستادگی در برابر سوفسطائیان، جریان تعلیم و تربیت را به شاهراه اصلی خود باز می گرداند و خدشه ای که نگاه منفعت طلبانه سوفیست ها بر جایگاه و شأنیت معلمی وارد آورده را می زداید. افزون براین، شاگردانی چون افلاطون را تربیت می کند که با دنبال کردن راه و رسم معلم خویش، تداوم حیات معنوی سقراط را نه تنها در آن زمان و مکان خاص، بلکه در گستره تاریخ و پهنه زمین موجب می شوند. بر این اساس، شرح، بسط و تبیین ویژگی های سقراط در جایگاه معلمی هدف پژوهش حاضر واقع شده و برای نیل به آن، با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، آثار و مکتوبات مرتبط با موضوع، مورد خوانش، بازخوانی و کدگذاری و تحلیل قرار گرفته است. ماحصل پژوهش حاضر در گام نخست استحصال بیست و پنج مضمون اصلی (ویژگی) است، که این مضامین ضمن تحلیل، در قالب 4 مضمون سازمان دهنده منش علمی و دانشوری، منش اخلاقی و رفتاری، منش اجتماعی و بین فردی و منش تعلیمی و تربیتی دسته بندی شده اند. گام دیگر، صورت بندی مضامین سازمان دهنده در قالب دو مضمونِ فراگیر سلوکِ فردی - معاشرتی و سلوکِ علمی- تربیتی، و پس از آن تجمیع و ترسیم تمام مضامین یادشده در قالب جدول و شبکه مضامین است.
۲.

ارائه الگوی بازنویسی داستان های مثنوی مولوی برای کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۰
بازنویسی متون کهن موضوعی بسیار مهم و پیوند دهنده نسل های مختلف از لحاظ فرهنگی است. بازنویسی فعالیتی علمی_خلاقه است؛ بدان جهت که برای انجام یک بازنویسی موفق ضروری ست نسبت به متن کهن (مبدأ بازنویسی) اشراف علمی داشت و در فرآیند بازنویسی نیز باید به اصول علمی توجه کرد. افزون بر آن بازنویس نیز به مانند هر فعالیت علمی دیگر به الگویی کارا و موثر نیاز دارد تا بتواند بر اساس آن الگو، متنی منقح و اثرگذار در اختیار مخاطبان قرار دهد. اهمیت و حساسیت وجود این الگو، وقتی دوچندان می شود که گروه مخاطبان بازنویسی، کودکان باشند. این مقاله با بهره گیری از مباحث و نظریات علوم تربیتی و علوم ادبی کوشیده است الگویی گام به گام برای بازنویسی مثنوی برای کودکان7-12سال طراحی کند. مبنای علوم تربیتی این الگو برپایه آرای مونته سوری استوار شده است. استخراج مقاصد اصلی مولوی از سرایش مثنوی از منابع معتبر و علمی، فهم بافت و موقعیت داستان در کلام مولوی، به کارگیری وزن مثنوی، حذف داستان های فرعی، استفاده از راوی دوم شخص در زاویه دید، تکمیل شدن پایان داستان توسط خود کودک و.. از جمله مباحثی ست که با نظر به آرای تربیتی و ویژگی های منحصربه فرد مثنوی به طور ویژه در باب بازنویسی مثنوی مولوی مطرح شده و از یافته های این پژوهش به شمار می رود. در پایان، مبتنی بر الگوی ارائه شده، یکی از داستان های مثنوی بازنویسی شده است. این تحقیق در قالب الگویی روشمند و با استفاده از دیدگاه های تربیتی مونته سوری، پیاده سازی اصول بازنویسی برای کودکان را تسهیل و تبیین کرده است.
۳.

بازشناسی مؤلفه های شاگردپروری در عرفان اسلامی با تأکید بر منش معلمی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجم الدین کبری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۳۷۹
«عرفان اسلامی» یکی از منابع غنی در فرهنگ اسلامی−ایرانی است که با رجوع به آن، می توان دلالت های ارزشمندی برای تعلیم و تربیت اسلامی، بازشناسی نمود. یکی از این دلالت ها، «شاگردپروری» است. بسیاری از عرفای مسلمان، ضمن اهتمام به سیر و سلوک عرفانی، به پرورش شاگرد نیز التفات ویژه ای داشته اند. در این راستا، پژوهش حاضر به مطالعه احوال، اقوال و منش شاگردپروری سه عارف مشهور یعنی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجم الدین کبری پرداخته و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، بیست و چهار مؤلفه شاگردپروری را بازشناسی نموده است. در گام بعدی، مؤلفه های اولیه (خرده مضمون ها) در قالب دو مضمون سازمان دهنده (منش فردی و منش میان فردی) دسته بندی شدند و در نهایت همه آنها در ذیل مضمون فراگیر «منش شاگردپروری» قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از میان مضمون های استنتاج شده، شش مضمون «عبودیت و بندگی خداوند، حسن خلق، تخصص و تبحر علمی، کلام نافذ و تأثیرگذار، مجاهدت در کسب علم و حفظ حرمت و شخصیت شاگردان» از بیشترین فراوانی برخوردار بوده و از مهم ترین ویژگی های معلم شاگردپرور محسوب می شوند. تدوین شبکه مضامین، چارچوب مفهومی از رابطه مضمون های شاگردپروری و الگوی «معلم شاگردپرور» از دیگر یافته های این پژوهش به شمار می آید.
۴.

واکاوی رویکرد معنویت گرایانه ی مارتین بوبر به اخلاق معلمی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۷
هدف پژوهش حاضر، واکاوی منظومه ی فکری مارتین بوبر در حوزه های دین، اخلاق و تربیت، به منظور تبیین مسئولیتهای اخلاقی و حرفهای معلم است. این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تفسیری و روش استنتاجی انجام شده، در گام نخست، به توصیف و تفسیر رویکرد معنویت گرایانهی بوبر پرداخته است. بوبر از آن جهت فیلسوفی معنویت گرا قلمداد می شود که با طرح ایده ی «کسوف خداوند»، به حائل شدن اندیشه ی ابزارانگارانهی مدرن در مواجهه ی انسان با خداوند اذعان کرده و از کمرنگ شدن جنبه های روحانی و اخلاقی در ابعاد مختلف زندگی انسان امروز، ابراز نگرانی کرده است. در گام بعدی، دلالتهای این رویکرد برای عرصه های چهار گانهی اخلاق معلمی یعنی خداوند، جهان، خود و انسانهای دیگر (شاگردان، والدین، همکاران و جامعه)، استنتاج شده است. اخلاق معلمی براساس دیدگاه بوبر را می توان در دو مرحله خلاصه کرد: معلم به واسطه ی ایجاد رابطه ی شخصی با خداوند، معنویت الهی را به تمامی افکار و افعال خود فرا میخواند. نتیجهی این حالت روحانی، آن است که معلم از قوای وجودی خویش مانند حق انتخاب، تصمیم گیری و اراده، آگاهی مییابد و در تمامی شئون ارتباطی از خودمداری، تنگ نظری، اصرار بر رابطه از نوع «من-آن» با مظاهر آفرینش و دیگران، رها می گردد و با تمام وجود برای تحقق خداوند، جهان، خویشتن و انسانها عمل میکند.
۵.

عاشورا تبلور دیدگاه های نوین تربیتی: سیره تربیتی امام حسین (ع) بسترساز خودگردانی متعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۴
پژوهش حاضر با هدف تحلیل ابعاد تربیتی واقعه عاشورا، به دنبال واکاوی این حادثه عظیم از منظر خودگردانی است. در راستای تحقق این هدف نویسندگان مقاله به شیوه توصیفی−تحلیلی به دنبال تحلیل رفتاری نقش آفرینان واقعه عاشورا بر مبنای خودگردانی هستند. یافته های پژوهش به دو بخش قابل تفکیک است. بخش اول به مفهوم شناسی خودگردانی و ملاک های سه گانه خودگردانی اختصاص دارد. یافته های بخش دوم مربوط به تحلیل سیره امام حسین (ع) و یارانش بر مبنای ملاک های سه گانه خودگردانی (اصالت، عقلانیت و اراده) شکل گرفته است. یافته های مرتبط با بخش دوم پژوهش مبین آن است که عملکرد امام حسین (ع) و یارانش مصداق بارز تحقق خودگردانی منبعث از تعالیم قرآنی است. رویکرد امام در اعطای آزادی و پرورش عقلانیت نیز از مصادیق بسترسازی در جهت تحقق خودگردانی محسوب می شود. یافته های مرتبط با تحلیل رفتاری دشمنان نیز مبین آن است که فقدان ملاک های سه گانه خودگردانی در عملکرد عوام و خواص به خوبی مشهود است. بر این اساس دشمنان امام مصداق بارز انسان دگرگردان هستند. جبن و فقدان بصیرت و آگاهی در مردم و ارعاب، تبلیغات مسموم و هواپرستی حاکمان در این گروه نیز از زمینه های بسترساز دگرگردانی محسوب می شود.
۶.

بازشناسی الگوی «معلم الهام بخش» مبتنی بر احوالات سه معلم برجسته ایران معاصر محمدحسین نایینی، محمدحسین طباطبایی و مرتضی مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۳۴۲
در پژوهش حاضر، برای دستیابی به الگوی شخصیتی و رفتاری «معلمان الهام بخش» در حوزه تربیت اسلامی، براساس چهار مؤلفه اولیه یعنی «وجهه علمی، شخصیت اخلاقی، نفوذ کلام و شاگردپروری»، جستجویی در احوالات شماری از مربیان حوزوی ایران در عصر معاصر صورت پذیرفت که درنهایت محمدحسین نایینی، محمدحسین طباطبایی و مرتضی مطهری، به جهت شواهدی که حکایت از وجود مؤلفه های فوق در ایشان داشت، مورد گزینش نهایی قرار گرفتند. در ادامه، منابع مکتوب درباره شخصیت این معلمان مطالعه شد و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، 68 خرده مضمون بازیابی شد. در گام بعدی، خرده مضمون ها در قالب دوازده مضمون سازمان دهنده و سه مضمون فراگیر «سلوک فردی، سلوک اجتماعی و سلوک تعلیمی» دسته بندی شد. یافته های این پژوهش شامل خصوصیات و ویژگی های ارائه شده در قالب شبکه مضامین، الگویی از سلوک و منش «معلم الهام بخش» ارائه کرده است.
۷.

واکاوی دلالت های تربیتی «قناعت» در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۴۷
هدف این پژوهش، واکاوی مفهوم و کارکردهای «قناعت» در مثنوی معنوی و استنتاج دلالتهای آن برای تربیت اخلاقی بوده است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با بهره گیری از الگوی بازسازی شده ی استنتاجی فرانکنا، انجام شده است. در بخش نخست تحقیق، پس از مروری اجمالی بر جایگاه و اهمیت کتاب مثنوی معنوی، مفاهیم اخلاق و قناعت، برخی از ویژگیهای مبنایی قناعت در قالب گزاره های واقع نگر و اصول تربیتی بازشناسی شده و در ذیل هر اصل، ابتدا سند قرآنی یا روایی هر مبنا بیان شده و پس از آن، نکته اصلی ناظر به هر مبنا، از مثنوی معنوی، تبیین شده است. گزاره های بازشناسی شده در این پژوهش عبارتند از: قناعت به مثابه ی راهی برای نیل به حیات طیبه، عاملی بر حفظ اقتدار و عزت نفس، گنج استغنابخش و بی نیازی، عامل ممیزه با بخل، عامل آرامش روح در تقابل با حرص، زمینه ساز شادی و محور همبستگی مفاهیم توکل، رزق و رضایت درونی. در دنیای امروز که مصرف گرایی و دلبستگی به تعلقات دنیوی از جانب نظام سرمایه داری به صورتی هدفمند به جوامع مختلف القاء می گردد، لازم است تا نظام تعلیم و تربیت کشور ما با اتکا به آموزه های دینی و اندیشه های اثرگذار افرادی مانند مولانا، «قناعت» را به مثابه هدفی تربیتی در دستور کار قرار داده و نسلی «قانع و خودبسنده» تربیت نماید.
۸.

واکاوی تطبیقی جایگاه قناعت در مثنوی معنوی مولوی و بوستان سعدی با تأملی در دیدگاه مکتب معنادرمانی و ارائه الگویی از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۸۳
پرسش از معنای زندگی، از مهم ترین سؤالات انسان است. ویکتور فرانکل در مکتب خویش که «معنادرمانی» نامیده می شود، کوشیده است به این پرسش اساسی پاسخ دهد. وی بر آن است به فرد بیاموزد که معنای زندگی خویش را دریابد و از رخوت و خلأ وجودی بیرون آمده و سرچشمه های زلال زندگی را ادراک کند. فضایل اخلاقی یکی از سرچشمه های زلال زندگی و از ارکان اساسی سعادت بشر و مایه تعالی و تکامل مادی و معنوی است. بزرگان ادب فارسی، غالب شاهکارهای خود را با بهره گیری از فرهنگ اسلامی و آموزه های قرآنی خلق کرده و کوشیده اند تا مخاطب را به سمت فضایل اخلاقی در پرتو معنابخشی به زندگی رهنمون سازند. قناعت از جمله فضایل اخلاقی مهمی است که شاعران هرکدام به شیوه ای بدان اشاره کرده اند. مولوی و سعدی از جمله شاعرانی هستند که به گواهی آثارشان، نظرگاهی دینی و تربیتی دارند و از همین روی است که آشنایی با آیات و روایات و تسلط بر آموزه های دینی را در آثارشان قابل ستایش می بینم. سعدی در بوستان، فقط به توصیف افراد قناعت پیشه اکتفا نکرده است، بلکه ضمن ارائه بابی با عنوان قناعت، نمونه ای از حکایات و تمثیل را برای روشنگری خوانندگان و تأثیر کلام و بیان نصایح ذکر می کند. مولوی نیز در مثنوی معنوی، ضمن ستودن قناعت به مذمت حرص و طمع می پردازد و می کوشد تا با از بین بردن رذایل، زمینه کسب فضایل را برای مخاطب فراهم سازد. در این راستا، مکتب معنادرمانی به مؤلفه هایی چون رنج، جزء جدایی ناپذیر زندگی، محور کوشش و پاداش، وسعت نظر برای معنایابی، انسان ساز بودن و پاسخی به معنای زندگی و شناخت خداوند اشاره دارد. تطبیق مؤلفه های حاکم بر جایگاه قناعت در متون یادشده و مؤلفه های مستخرج از مکتب معنادرمانی، منتج به شکل گیری الگویی تربیتی گردید.
۹.

الگوی تربیت اخلاقی هگل بر مبنای دیالکتیک آگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۲۷ تعداد دانلود : ۵۰۷
هدف اصلی این مقاله، بررسی ارتباط بین مراحل سه گانه تکامل اخلاق هگلی یعنی حق انتزاعی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی با سه گانه خانواده، جامعه و دولت در فرایند دیالکتیک آگاهی هگل می باشد. در این نوشتار نقش دیالکتیک آگاهی در زمینه های رشد و نمو اخلاقی فرد (خانواده، جامعه مدنی و دولت) در فرایندی منظم از تربیت اخلاقی و در ارتباط با یکدیگر موردبررسی قرار گرفت. برای دستیابی به این هدف از شیوه توصیفی – تحلیلی بهره گرفته شد. لذا با بررسی متون هگلی، به ارتباط بین نظام اخلاقی او با دیالکتیک آگاهی پرداخته شد و سرانجام استنباطی از آرا تربیت اخلاقی هگل ارائه شد. یافته ها حاکی از آن است که نظام تربیت اخلاقی هگل مبتنی بر زمینه های سه گانه خانواده، جامعه و دولت می باشد که هر یک از آن ها ارتباط تنگاتنگی با مراحل سه گانه دیالکتیک آگاهی او دارند. بر این اساس یک الگوی پیش فرض از تربیت اخلاقی هگل ترسیم شد که می کوشد ارتباط بین سه گانه هایی که در تکامل حیات اخلاقی فرد دخیل هستند را مشخص کند. بیلدونگ نخستین گام این الگو، زیربنایی به نام خانواده دارد که در آن تربیت فردی بر مبنای اخلاق انتزاعی شکل می گیرد. مرحله دوم، جامعه مدنی نام دارد که در آن بر تربیت اجتماعی فرد تاکید می شود. سرانجام، از ترکیب این دو گام، مرحله نهایی الگوی تربیت اخلاقی هگل یعنی «رفع و ارتقا» شکل می گیرد. این گام در زیر مجموعه ای به نام «دولت» حاصل می شود که در حقیقت مظهر اصلی حیات اخلاقی هگل را نشان می دهد.
۱۰.

بازخوانی داستان های مثنوی بر مبنای مؤلفه های تفکر فلسفی و تدوین راهنمای داستان ها برای استفاده در اجتماع پژوهشی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۴۳۶
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل محتوای داستان های مثنوی بر مبنای نظریه لیپمن درباره تفکر فلسفی انجام شد. در این راستا، با کاربرد روش تحلیل محتوای استقرایی، مؤلفه های تفکر فلسفی از آثار لیپمن استخراج و سازماندهی شد. پس از مطالعه آثار لیپمن ابعاد تفکر فلسفی به سه بعد تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم گردید و به هریک از این ابعاد مؤلفه هایی اختصاص داده شد. در بخش دوم، به کمک روش تحلیل محتوای قیاسی و با توجه به چارچوب نظری فراهم شده در بخش نخست، مؤلفه های تفکر فلسفی در دو داستان منتخب از مثنوی شناسایی و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد هر دو داستان به دلیل آنکه دارای مؤلفه هایی در زمینه ابعاد گوناگون تفکر فلسفی هستند، توانایی مناسبی در پرورش این نوع تفکر دارند. سرانجام برای کاربردی کردن داستان ها در اجتماع پژوهشی، برای هر داستان راهنمایی آموزشی در دو بخشِ طرح بحث و تمرین تدوین و در این بخش ها پرسش ها و فعالیت های عملی مرتبط با محتوای داستان ها و مؤلفه های آن پیشنهاد شد.
۱۱.

واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۳۵۶
هدف اصلی از این پژوهش، واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی است. بدینوسیله از روش تحقیق بنیادی، استنادی بهره گرفته شد. در این راستا و با توجه به رابطه عمیق میان رشته ای که در حوزه های علوم انسانی و به طور اخص علوم دینی و ادبیات فارسی احساس می شد و خلأ مطالعاتی در باب نگارش حاضر، ضمن مطالعه عمیق مثنوی مولوی به عنوان یکی از متون ادبی فاخر و شاخص عرفانی و اخلاقی و تطبیق آن با تعالیم اسلامی با بهره گیری از روش تحقیق بنیادی، استنادی کارکردهای مشترک درباب جایگاه قناعت استخراج گردید. عامل حیات طیبه، عزت آفرینی، گنج حقیقی در مقابل فقر، تقابل با خساست و حرص، عامل شادی و آرامش واقعی و محور ترکیبی توکل، رزق و رضایت، از مهمترین مؤلفه های کارکردی مشترک است.
۱۲.

بررسی رابطه گفتگو محوری در خانواده با خودگردانی فرزندان و تبیین تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۴۳
هدف مقاله، نخست، بررسی رابطه الگوی ارتباطی گفتگو محور در خانواده با خودگردانی فرزندان و سپس تبیین تربیتی آن بود. جامعه آماری این پژوهش، تمام دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر اصفهان (162937 نفر) در سال تحصیلی94 95 درنظر گرفته، و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و فرمول کوکران، حجم نمونه 384 نفر تعیین شد. ابزارهای اندازه گیری شامل دو پرسشنامه ارتباط مبتنی بر گفتگوی والدین و خودگردانی فردی بود که روایی آنها به صورت محتوایی و سازه تأیید، و پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (پرسشنامه اول 91/0 و پرسشنامه دوم 75/0) محاسبه، و سپس داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS نسخه 21 تحلیل شد. یافته های بخش اول این پژوهش نشان داد که بین الگوی ارتباط گفتگو محور والدین با خودگردانی فرزندان رابطه معناداری هست. هم چنین بین سه بعد اول الگوی ارتباطی گفتگو محور در خانواده (میزان برقراری ارتباط با فرزندان، درک حضور فرزندان، مدیریت گفتگوی خانوادگی) با خودگردانی فرزندان رابطه معناداری وجود دارد. در بخش تبیین تربیتی و با بهره گیری از روش تحلیلی استنتاجی، پس از مروری اجمالی بر نظریه یادگیری شناختی، چنین نتیجه گیری شد که گفتگو در خانواده به عنوان نوعی محرک شناختی قوی و اثرگذار، فرزندان را دائماً به تفکر و اعلام موضع مجبور، و توانایی استدلال را در آنها تقویت خواهد کرد. از سوی دیگر، پذیرش فرزندان از سوی والدین و شرکت دادن آنها در مباحث خانوادگی، باعث ایجاد اعتماد فرزندان به توان فکری و استدلالی خود می شود و نهایتاً خودگردانی فردی را در آنها تقویت می کند.
۱۳.

تحلیل جایگاه خودگردانی در سند بنیادین تحول آموزش و پرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۸
خودگردانی، هدفی تربیتی با محوریت توانایی انتخاب و قضاوت مستقل است. این هدف در دهه های اخیر بیش از پیش مورد توجه صاحب نظران تعلیم وتربیت قرار گرفته است. ازآنجاکه تحقق این هدف در متربیان،  مواجهه هوشمندانه و مؤثر آنها با سلطه گری های پنهان و آشکار را به دنبال خواهد داشت، توجه به این هدف در نظام تعلیم وتربیت، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. برهمین اساس و باتوجه به محوریت سند بنیادین تحول در تعلیم وتربیت کشور، پژوهش حاضر به شیوه  تحلیل کیفی محتوا و درراستای تبیین جایگاه خودگردانی فردی در این سند راهبردی شکل گرفت. بررسی ها نشان داد با وجود آنکه اشاره  مستقیمی به  خودگردانی  به عنوان هدفی تربیتی در سند بنیادین مشاهده نشده است. بااین وجود، گزاره های مرتبط با خودگردانی شامل  انتخاب گری، آزاداندیشی، اختیار، اراده، شهامت، آگاهی تعقل، بصیرت و... به وفور در سند یافت می شود. بااین وجود، تفکر انتقادی و تحلیل به عنوان اصلی ترین بستر تحقق استقلال اندیشه و خودگردانی، کم تر مورد توجه قرار گرفته است.
۱۴.

شناسایی مؤلفه های فلسفه برای کودکان در آموزه های امام علی علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۳۶۹
یکی از پیش زمینه های لازم برای کاربردی کردن فلسفه برای کودکان (فبک) در ایران، جستجوی مبانی نظری متناسب با فرهنگ اسلامی است؛ ازاین رو در این مقاله، با مبنا قرار دادن آموزه های امام علی علیه السلام، مؤلفه های فبک شناسایی شدند. بدین منظور از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد و در تحلیل داده ها الگوی هفت مرحله ای کلایزی به کار رفت. یافته ها نشان داد براساس آموزه های امام علی علیه السلام مؤلفه های فبک در سه محور مهارتی، نگرشی و شناختی قرار می گیرند. هر محور شامل چند مؤلفه بود و برخی از مؤلفه ها زیرمؤلفه هایی داشتند. مؤلفه های محور مهارتی عبارت بودند از: گفتگو، قضاوت، پرسش، گوش دادن و تحقیق. در محور نگرشی مؤلفه های گشودگی ذهنی، پرهیز از شتاب زدگی، همه جانبه نگری، فهم گرایی و حیرت بررسی شد و محور شناختی، مؤلفه های شناخت امور غیرمادی، حقیقت یابی، تفکر، عقلانیت، ردّ شک گرایی و عینی سازی را دربرگرفت. این نتایج نشان از امکان ابتنای برنامه فبک بر فرهنگ اسلامی بود.
۱۵.

ارائه مدل مفهومی ارتباط فلسفه برای کودکان (با تأکید بر بُعد تفکر مراقبتی) و هوش هیجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۴۲۱
با آنکه برخی از محققان، ارتباط میان فلسفه برای کودکان و هوش هیجانی را نشان داده اند، کیفیت این ارتباط در هیچ تحقیقی مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است. هدف نویسندگان در این پژوهش، ارائه یک مدل مفهومی به منظور نشان دادن ارتباط فبک (با تأکید بر بعد تفکر مراقبتی) و هوش هیجانی است. روش مورد استفاده جهت تحقق این هدف، روش تحلیل محتوای کیفی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که تفکر مراقبتی، به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از فبک، واجد ابعاد شناختی (شامل تفکر عاطفی و تفکر هنجاری)، عاطفی (شامل تفکر همدلانه، تفکر مبتنی بر قدرشناسی و تفکر عاطفی) و عملی (شامل تفکر فعال) است و فعالیت هایی چون تعریف و تمییز واژه ها و مفاهیم هیجانی، تجربه هیجانات مختلف، کاوش در مورد هیجانات، بررسی ارتباط هیجانات با قضاوت ها، رویکردها و موقعیت ها، بذل توجه و ارزش گذاری، همدلی، تجارب اخلاقی و اجتماعی، حمایت عاطفی و تسهیلگری را شامل می شود که با توانایی های مربوط به قلمروهای چهارگانه هوش هیجانی (یعنی درک و بیان هیجانات، تسهیل تفکر از طریق هیجانات، فهم عواطف و تنظیم مؤثر عواطف) هم سو هستند؛ به طوری که به موازات پرورش تفکر مراقبتی، توانایی های مربوط به قلمروهای هوش هیجانی پرورش نیز می یابند. لذا پیشنهاد می شود در بهره گیری از برنامه فبک، از اکتفای صرف به هدف پرورش تفکر پرهیز شود و در موقعیت هایی که پرورش ابعاد هوش هیجانی مد نظر است این برنامه نیز مورد عنایت قرار گیرد.
۱۶.

بررسی ظرفیت سه داستان از رساله ی دلگشای عبید زاکانی بر اساس مؤلفه های تفکر فلسفی لیپمن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۴۱۲
هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای داستان های رساله ی دلگشا اثر عبید زاکانی بر پایه ی نظریه ی لیپمن درباره ی تفکر فلسفی است. برای دست یابی به این هدف، کوشش بر آن بوده است تا با مرور مختصری بر آراء لیپمن، مؤلفه های تفکر فلسفی از دیدگاه وی شناسایی و استنتاج گردند. پس از مطالعه و بررسی، مؤلفه ها به سه گروه مؤلفه های تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم شدند. در بخش دوم، به کمک روش تحلیل محتوای قیاسی و با توجه به چهارچوب نظری فراهم شده در بخش نخست، مؤلفه های تفکر فلسفی در سه داستان منتخب از رساله ی دلگشا شناسایی و تحلیل گردیدند. یافته های پژوهش نشان داد که هر سه داستان به دلیل آن که حاوی مؤلفه هایی در زمینه ی ابعاد گوناگون تفکر فلسفی هستند، توانایی لازم را در پرورش این نوع تفکر داشته و با افزودن برخی تمرین ها و پرسش ها می توان ظرفیت آن ها را جهت استفاده در برنامه ی فلسفه برای کودکان به میزان قابل توجهی افزایش داد. پیشنهاد می گردد که مؤلفان ادبیات کودک و نوجوان داستان های این پژوهش را برای دو گروه سنی کودک و نوجوان بازنویسی کنند. این بازنویسی بهتر است به گونه ای صورت بگیرد که هیچ مؤلفه ای را در متن فرو نگذارد.
۱۷.

اخلاق حرفه ای معلمی در مکتب خانه؛ پژوهشی پدیدارشناسانه براساس تجربه زیسته شاگردان مکتب خانه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۲۴۴ تعداد دانلود : ۶۳۷
«مکتب خانه» به دلیل قدمت طولانی و پوشش حداکثری، یکی از مهم ترین نهادهای آموزشی−تربیتی، پس از ورود اسلام به ایران به شمار می رود که تأثیرات پایداری در فرهنگ تربیتی ایران، از جمله «اخلاق حرفه ای معلمی»، داشته است. در این مقاله، با هدف تبیین نقش مکتب خانه ها در شکل گیری اخلاق حرفه ای معلمی و با بهره گیری از روش پدیدارشناسی تفسیری، نگارندگان تلاش کرده اند تا تجارب زیسته افرادی که مکتب خانه را درک کرده ند، فهم و روایت کنند. بدین منظور، با کاربرد روش نمونه گیری هدفمند، سیزده نفر از سالخوردگانی انتخاب شدند که فضای مکتب خانه را درک کرده بودند و برای گرد آور اطلاعات از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل یافته ها نیز از روش اسمیت استفاده شد. پس از تحلیل مصاحبه ها، مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلمانِ مکتب خانه در پنج مقوله عمده و هجده خرده مقوله تقسیم بندی شد که مقوله های اصلی عبارت اند از: شور و شوق معلمی، تعهد حرفه ای، ایجاد میل به یادگیری در فراگیران، توجه ویژه به تربیت اخلاقی و دانش تدریس. نتایج نشان می دهد که شماری از شاخص های مثبت و منفی اخلاق حرفه ای معلمی امروز جامعه ایران، ریشه در نگرش و رفتار معلمان مکتب خانه دارد و انجام پژوهش های مشابه می تواند در تبیین وضعیت موجود و مطلوب اخلاق حرفه ای معلمی ایران راهگشا باشد.
۱۸.

معلمِ الهام بخش جستجویی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۸۹ تعداد دانلود : ۳۷۴
هدف این پژوهش بازشناسی و صورتبندی سلوک و منش معلمانی است که آرمانهایی فراتر از دستیابی به اهداف علمی و درسی داشته ، و با برخورداری از شور و شوقی اصیل و درونی، نقشهای ماندگار و ارزشمندی را بر روح و جان شاگردان خویش حک کرده اند. برای رسیدن به این منظور و بر اساس چهار مؤلفه اولیه یعنی «وجهه علمی، شخصیت اخلاقی، نفوذ کلام و شاگردپروری»، جستجویی در احوالات شماری از مربیان برجسته ایران در عصر معاصر صورت پذیرفت که از میان 26 معلم گزینش شده در نهایت، جلال الدین همایی، محمد قریب، غلام حسین شکوهی و رضا روزبه انتخاب شدند. در ادامه، آثار و مکتوباتی که حول شخصیت این چهار معلم وجود داشت، توسط محققان بازخوانی و شناسه گذاری شد و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، شصت و هفت خرده مضمون، بازشناسی گردید. در گام بعدی، خرده مضمونها در قالب سیزده مضمون سازمان دهنده و سه مضمون فراگیر دسته بندی شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از میان خرده مضمون های استنتاج شده، 15 مضمونِ «شوق فراگیری، احاطه علمی، گشاده دستی علمی، تقید دینی، زهد، ثبات قدم، نظم و برنامه ریزی، شوخ طبعی، تکریم و اعزاز استادان، رفاقت با شاگردان، عطوفت با پرسش گران، شیوایی بیان، رفتار مهرآمیز، شغل ندیدن معلمی و دلدادگی به آموزگاری» از بیشترین فراوانی برخوردار بود و برای هر چهار معلم مصداق داشت. سرانجام، ویژگیها در قالب شبکه مضمونها، الگویی از سلوک و منش «معلم الهام بخش» را معرفی می کند.
۱۹.

رها سازی تخیل و تجربه معنادار، رویکرد نوین ماکسین گرین به تربیت زیبایی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت زیبایی شناختی تجربه زیبایی شناختی ماکسین گرین رهاسازی تخیل سواد زیبایی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۶ تعداد دانلود : ۷۲۶
هدف این پژوهش بیان وتحلیل دیدگاههای دیدگاه"" ماکسین گرین (1981-1917)"" در سه زمینه تجربه معنادار، تخیل و تربیت زیبایی شناختی است. این پژوهش با رویکردکیفی و روش توصیفی- اسنادی انجام و پس از مطالعه منابع در دسترس ، دیدگاههای تاثیرگذار او، درزمینه تحول در برنامه درسی و تربیت زیبایی شناختی، جمع آوری وتحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان می دهدگرین با ایده رهاسازی تخیل رویکرد جدیدی را در تربیت زیبایی شناختی مطرح می-نماید،او تاکید دارد، تخیّل که اغلب درنظام تعلیم وتربیت مورد غفلت قرار می گیرد، به عنوان ابزار انتقال ادراک، تجربه زیسته و بستر خلاقیت ،عاملی قابل تامل در فرایند یادگیری است. ایده اومبتنی برآزادگذاشتن فراگیردر تخیل فرصتهای ممکن، معنی دارکردن برنامه درسی براساس تجربیات فردی ودستیابی به فضاهای جدید است، این تجربیات در قالب، تجربه زیبایى شناختى، به آگاهى دقیق فراگیر براى دیدن پدیده ها به گونه اى متفاوت از شکل مرسوم و عادى آن ها منجر می شود.گرین از رویکرد پدیدار شناسانه تجربه زیبایى شناختى طرفداری می کند، از آن جهت که براساس آن قلمرو یا حیطه مشخصى از جهان تفسیر مى شود. لذا تربیت زیبایی شناختی عملکردخاص تربیتی است که به توانایی فراگیر برای درک، تفسیر و داوری این حیطه منجر می شود ،که آن را سواد زیبایی شناختی می نامد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان