حسنعلی بختیار نصرآبادی

حسنعلی بختیار نصرآبادی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشکده علوم تربیتی / دانشگاه اصفهان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۸ مورد.
۱.

شناسایی مؤلفه های سبک زندگی ایرانی- اسلامی به منظور ارتقاء فعالیت های انجمن اولیا و مربیان آموزش و پرورش بر اساس روش دلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۴ 179 - 213

کلید واژه ها: سبک زندگی ایرانی - اسلامی انجمن اولیا و مربیان برنامه فعالیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف از پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه های سبک زندگی ایرانی- اسلامی به منظور ارتقاء فعالیت های انجمن اولیا و مربیان آموزش وپرورش بر اساس روش دلفی بود. جهت شناسایی مؤلفه های سبک زندگی ایرانی-اسلامی از روش تحلیل مضامین که روشی کیفی است استفاده شد. جامعه آماری تحقیق خبرگان و شامل کلیه اعضای هیئت علمی رشته علوم تربیتی در دانشگاه های شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 بود. لذا تعداد 15 نفر از اساتید، خبرگان و متخصصان  حوزه ی علوم تربیتی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد که بر اساس منابع اسلامی سبک زندگی اسلامی ایرانی شامل ابعاد اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، زیستی و علمی می شود. جهت اعتبارسنجی مدل تحقیق از روش دلفی استفاده شد. در دور اول پرسشنامه با 65 شاخص در اختیار خبرگان قرار گرفت یافته های مرحله ی اول دلفی نشان داد که شاخص های فراهم نمودن زمینه ارائه نظرات متفاوت در عرصه برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان، توانمند کردن مدارس و مراکز آموزشی برای برنامه ریزی و مدیریت برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان و کاهش خطرپذیری ها در عرصه سرمایه گذاری آموزشی حذف شدند. در مرحله ی دوم آزمون دلفی خبرگان تمام شاخص های مدل برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان آموزش وپرورش ایران را تائید کردند.
۲.

طرحی پیشینی برای طبقه بندی علوم با رویکرد توحیدی به تفکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۳) 939 - 964

کلید واژه ها: تفکر قرآنی طبقه بندی علوم علم دینی مدل حلزونی دانش تمدن نوین اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۳
هدف: برای ساخت تمدن نوین اسلامی مبتنی بر دانش بومی و اسلامی، تقسیم بندی علوم برخلاف سایر تقسیم بندی هایی که با نگاهی پسینی به موضوع، روش و غایتِ دانش های موجود انجام شده است، باید با نگاهی پیشینی به معلم حقیقی آن یعنی خداوند علیم صورت پذیرد. هدف این پژوهش ارائه طرحی پیشینی برای تقسیم بندی علوم بود. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و با روش کتابخانه ای مبتنی بر روش اجتهادی و تحلیل عقلی سامان یافته است. یافته ها: تفکر عمیق در ساحات حیات با هدف کشف، خلق، تغییر، مدیریت، کاربرد و تعالی آن در راستای معنایابی و معناسازی زندگی خوشایند، علاوه بر جهت مندی ما را به دسته بندی جدیدی از علوم رهنمون می سازد. نتیجه گیری: مدل مفهومی حلزونی دانش با تقسیم بندی شش گانه علوم به کشفی، تولیدی، تغییری، مدیریتی، کاربردی و متعالی؛ و مدل میانجی دانش در جهت ساختار اجرایی تولید علم در سه بسته علوم اندیشگاهی، دانشگاهی و کاربستی، برای تمدن نوین اسلامی پیشنهاد شد.
۳.

طراحی مدلی برای ارتقای برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان بر اساس سبک زندگی ایرانی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافتی نو در مدیریت آموزشی سال سیزدهم خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 15 - 1

کلید واژه ها: مدل ارتقاء اولیا و مربیان سبک زندگی ایرانی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۱۷۸
مقدمه و هدف : هدف از پژوهش حاضر طراحی مدلی برای ارتقای برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان براساس سبک زندگی ایرانی اسلامی است. روش شناسی پژوهش : پژوهش از نوع کیفی با روش تحلیل مضمون است. برای طراحی مدل از روش داده بنیاد بر اساس رویکرد استراوس و کوربین استفاده شد. جامعه آماری پژوهش خبرگان و شامل همه ی اعضای هیأت علمی رشته فلسفه تعلیم و تربیت در دانشگاه های شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 بود. از مصاحبه عمیق به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شد که برای دستیابی به هدف پژوهش خبرگان به صورت هدفمند انتخاب گردیدند و نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت لذا تعداد 14 نفر در مصاحبه شرکت نمودند. از مصاحبه های صورت گرفته متون متناسب با موضوع پژوهش استخراج شدند و به صورت کدگذاری باز مورد کدگذاری قرار گرفتند سپس مفاهیم به صورت محوری کدگذاری گردید در ادامه با کدگذاری گزینشی الگوی برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان طراحی شد. یافته ها : یافته ها نشان داد که سبک زندگی اسلامی ایرانی شامل ابعاد اخلاقی- اجتماعی، اقتصادی، تربیتی و خانوادگی می باشد. همچنین بررسی مدل نشان داد که «مدیریت مشارکتی برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان، کنترل و نظارت و ارزیابی برنامه ها و فعالیت های انجمن اولیا و مربیان» به عنوان مقوله محوری بر مبنای شرایط علی و از طریق راهبردها محقق می شود و منجر به تحقق پیامدهای "مشارکت اولیای دانش آموزان، ارتقای فعالیت های آموزش و پرورش و گسترش ارتباط دو کانون خانه و مدرسه" می گردد. بحث و نتیجه گیری: نتایج بیانگر اتخاذ سیاست های انجمن اولیا و مربیان و استقرار نظام توانمندساز راهبرد ها و تعاملات رفتارها و فعالیتهای هدف داری هستند که در پاسخ به مقوله محوری و تحت تاثیر شرایط مداخله گر، اتخاذ می شوند. این راهبردها عبارتند از: اتخاذ سیاست های انجمن اولیا و مربیان، برقراری عدالت در آموزش و استقرار نظام توانمندسازی.
۴.

طراحی الگوی سیستمی پویای تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه های نوین تربیتی دوره هجدهم زمستان ۱۴۰۱شماره ۴ 163 - 189
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
دست یافتن به مؤلفه های پویای فلسفه تعلیم و تربیت ضرورتی انکار ناپذیر برای طراحی سیستم پویای تربیت است. هدف اصلی این پژوهش طراحی سیستم پویای تربیت اسلامی با استفاده از مؤلفه های پویای تربیت بود. از روش کیفی پیمایشی دلفی استفاده شد. مؤلفه ها به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شدند برای احصاء مؤلفه های پویای فلسفه تعلیم و تربیت ابتدا 54 زیرمؤلفه پیش فرض که دارای پویایی بودند در 9 مؤلفه کلی تر مقوله بندی شدند. جامعه ای از متخصصان رشته فلسفه تعلیم و تربیت151 نفر در کل کشور بود که از نمونه گیری در دسترس استفاده شد و20 نفر پرسشنامه اعتبار یابی شده افتراق معنایی تاکمن را تکمیل نمودند. متغیر های سابقه تدریس و مدارک بالای علمی، کنترل شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارSpss در آمار توصیفی، با آزمون کندالW توافق نظر صاحب نظران سنجیده شد. یافته ها مؤلفه ها ی؛ آینده نگری، تکنولوژی پیشرفته، تبادل اطلاعات و ارتباطات، هماهنگی با طبیعت، امنیت، انعطاف، تکیه بر وحی، نقش سازنده انسان در تربیت و سیستمی بودن، بودند. در نتیجه، سیستم پویای تربیت اسلامی، متشکل از این 9 مؤلفه طراحی و ارائه گردید. این مدل برای استفاده در نظام تعلیم و تربیت کشور پیشنهاد می شود.
۵.

بررسی مبانی انسان شناسی تربیت اخلاقی از دیدگاه عبدالله جوادی آملی و امام محمّد غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 115 - 142

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی مبانی انسان شناختی تربیت اخلاقی جوادی آملی محمد غزالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۲۲۲
تربیت اخلاقی از مهم ترین مباحث در تعلیم و تربیت و امری اثرگذار در اصلاح و تهذیب نفس و سعادت انسان است. این مقوله، بر مبانی و شناخت های بنیادین تکیه دارد. مسأله اصلی در این مقاله، بررسی مبانی انسان شناسی تربیت اخلاقی است که با مقایسه دیدگاه دو دانشمند «علامه جوادی آملی» و «امام محمد غزالی» به روش توصیفی و تحلیلی، نتایج موثر و قابل توجهی حاصل شده است. بر اساس یافته های تحقیق، «ماهیت فراطبیعی و روحانی انسان»، «فطرت و بینش شهودی انسان به هستی»، «کرامت ذاتی انسان»، «اختیارمندی انسان» و «نیازمندی او به تعلیم و هدایت الاهی» از مهم ترین مبانی انسان شناسی تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه عبدالله جوادی آملی و امام محمد غزالی است که هریک از ایشان، اشتراکات و اختصاصاتی در تبیین این مبانی دارند.
۶.

رویکردی تحلیلی– استنتاجی برای تدوین الگوی تربیت زیست محیطی با تکیه بر آموزه های قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ 239 - 262

کلید واژه ها: رویکرد قرآنی محیط زیست طبیعت الگوی تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۲۸۶
در این مقاله در چارچوب یک رویکرد تحلیلی- استنتاجی، الگویی مفهومی برای تربیت زیست محیطی بر اساس آموزه های قرآن کریم ارائه خواهد شد. بدین منظور در گام نخست، ازمنظر قرآن کریم و با استناد به مجموعه ای از تفاسیر معتبر، انسان موجودی دارای اختیار، عقل، فطرت، واجد هویت جمعی و توأمان برخوردار از ابعاد جسمانی و روحانی توصیف شده است و طبیعت نیز با اوصافی همچون آیت هستی، مسخر انسان، قدسیت، حیات بخش بشر و مجموعه ای قانونمند و منظم معرفی می شود. همین توصیفات متعاقباً مبنای تدوین یک الگوی تربیتی با محوریت محیط زیست قرار خواهد گرفت. مؤلفه های این الگوی تربیتی به ترتیب مشتمل بر مبانی، اهداف، اصول و روش ها هستند. بدین ترتیب که در ابتدا برگرفته از توصیفات فوق الذکر، پنج گزاره به عنوان مجموعه مبانی تربیتی استنتاج می شود. آنگاه برای هر یک از این مبانی پنج گانه به تفکیک، یک هدف، یک اصل و یک یا چند روش تربیتی ارائه می شود. درواقع الگوی تربیتی معرفی شده در این مقاله بر پایه تناظر و توالی منطقی این مبانی، اهداف، اصول و روش ها در طول یکدیگر بنا نهاده شده است. الگوی تربیتی پیشنهادشده در اینجا معطوف به تمامی مبادی تربیتی یعنی شناختی، گرایشی و ارادی است. این الگو منطقاً می تواند شرایطی را به وجود آورد که رابطه انسان با طبیعت تنظیم شود و نهایتاً منجر به آبادانی و صیانت از آن شود. ازاین رو می توان انتظار داشت که یافته های پژوهش حاضر، در نظامات رسمی تعلیم وتربیت کشور و ایضاً در حوزه فرهنگ عمومی مورداستفاده تصمیم سازان واقع شود.
۷.

کارکردهای تربیتی مودت اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 7 - 26

کلید واژه ها: محبت مودت اهل بیت (ع) کارکرد تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۷۶
محبت از صفات حیات و دارای مراتب است که در تربیت انسان نقش آفرینی ویژه ای دارد. پژوهش حاضر که با هدف بازشناسی و تبیین کارکردهای تربیتی مودت اهل بیت علیهم السلام به رشته تحریر در آمده است، از نوع تحقیقات کیفی است و با روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی موضوع پرداخته است. قرآن کریم در آیات متعددی موضوع محبت را مورد توجه قرارداه است و به لحاظ نقش زیر بنایی محبت در تعالی یا انحطاط انسان، برخی از محبت ها را به صراحت نهی فرموده و بر برخی محبت ها تأکید می ورزد. از جمله محبتهای ایجابی قرآن، مودت قربای نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله است که می تواند بسترساز تعالی انسان برای عبودیت حق تعالی و نیل به کمال نهایی باشد.نتیجه پژوهش، شناسایی بخشی از کارکردهای تربیتی مترتب بر مودت اهل بیت علیهم السلام، در حوزه فردی و اجتماعی بود که عبارت هستند از: توسعه خودآگاهی، ژرفابخشی به فهم معارف قرآنی، تزکیه و تطهیر نفس به دو صورت تطهیر فعالانه وتطهیر تصرفی، تألیف حبی و ایمن سازی محب از مخاطرات روانی، اخلاقی و معنوی.
۸.

واکاوی تربیت زیست محیطی مبتنی بر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 33 - 64

کلید واژه ها: قرآن تربیت انسان محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۱۴
هدف از پژوهش حاضر، بررسی دیدگاه قرآن درباره محیط زیست به منظور تدوین یک الگوی تربیت زیست محیطی است. پژوهش حاضر ازنوع کیفی است و در آن، با استفاده از نمونه هدفمند، ابتدا ازمنظر قرآن و تفاسیر معتبر، به موضوع محیط زیست پرداخته و به نتایجی دست یافته ایم که مشتمل بر این اصول هستند: اصل اندیشه ورزی برای دستیابی به نگرشی آیت بین درباره پدیده های جهان طبیعت، اصل برقراری پیوند فطری با جهان طبیعت برای درک غایتمندی آن، اصل تقویت حس مسئولیت پذیری دربرابر اجازه تسخیر در طبیعت، اصل ذکر نعمت طبیعت برای تقویت حس شاکربودن درقبال نعمت ها و اصل تقویت بینش کل نگر درراستای بهره برداری عادلانه از طبیعت؛ بنابراین، تأسی به چنین الگویی با ایجاد نگرش صحیح در فراگیران درباره محیط زیست، موجب رشد عواطف و احساسات انسانی درخصوص دیگر موجودات زنده در همسویی با فطرت الهی می شود و با تقویت اراده برای آبادانی محیط زیست و صیانت از آن، انسان هایی صالح و هماهنگ با نظام طبیعت را تربیت می کند.
۹.

واکاوی رویکرد معنویت گرایانه ی مارتین بوبر به اخلاق معلمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه های نوین تربیتی دوره شانزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 173 - 194

کلید واژه ها: اخلاق کاربردی اخلاق معلمی معنویت گرایی مارتین بوبر معلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۳۱۴
هدف پژوهش حاضر، واکاوی منظومه ی فکری مارتین بوبر در حوزه های دین، اخلاق و تربیت، به منظور تبیین مسئولیتهای اخلاقی و حرفهای معلم است. این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تفسیری و روش استنتاجی انجام شده، در گام نخست، به توصیف و تفسیر رویکرد معنویت گرایانهی بوبر پرداخته است. بوبر از آن جهت فیلسوفی معنویت گرا قلمداد می شود که با طرح ایده ی «کسوف خداوند»، به حائل شدن اندیشه ی ابزارانگارانهی مدرن در مواجهه ی انسان با خداوند اذعان کرده و از کمرنگ شدن جنبه های روحانی و اخلاقی در ابعاد مختلف زندگی انسان امروز، ابراز نگرانی کرده است. در گام بعدی، دلالتهای این رویکرد برای عرصه های چهار گانهی اخلاق معلمی یعنی خداوند، جهان، خود و انسانهای دیگر (شاگردان، والدین، همکاران و جامعه)، استنتاج شده است. اخلاق معلمی براساس دیدگاه بوبر را می توان در دو مرحله خلاصه کرد: معلم به واسطه ی ایجاد رابطه ی شخصی با خداوند، معنویت الهی را به تمامی افکار و افعال خود فرا میخواند. نتیجهی این حالت روحانی، آن است که معلم از قوای وجودی خویش مانند حق انتخاب، تصمیم گیری و اراده، آگاهی مییابد و در تمامی شئون ارتباطی از خودمداری، تنگ نظری، اصرار بر رابطه از نوع «من-آن» با مظاهر آفرینش و دیگران، رها می گردد و با تمام وجود برای تحقق خداوند، جهان، خویشتن و انسانها عمل میکند.
۱۰.

واکاوی تطبیقی جایگاه قناعت در مثنوی معنوی مولوی و بوستان سعدی با تأملی در دیدگاه مکتب معنادرمانی و ارائه الگویی از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۴ 1-26

کلید واژه ها: بوستان مثنوی معنوی قناعت ادبیات تعلیمی معنادرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۸ تعداد دانلود : ۴۲۳
پرسش از معنای زندگی، از مهم ترین سؤالات انسان است. ویکتور فرانکل در مکتب خویش که «معنادرمانی» نامیده می شود، کوشیده است به این پرسش اساسی پاسخ دهد. وی بر آن است به فرد بیاموزد که معنای زندگی خویش را دریابد و از رخوت و خلأ وجودی بیرون آمده و سرچشمه های زلال زندگی را ادراک کند. فضایل اخلاقی یکی از سرچشمه های زلال زندگی و از ارکان اساسی سعادت بشر و مایه تعالی و تکامل مادی و معنوی است. بزرگان ادب فارسی، غالب شاهکارهای خود را با بهره گیری از فرهنگ اسلامی و آموزه های قرآنی خلق کرده و کوشیده اند تا مخاطب را به سمت فضایل اخلاقی در پرتو معنابخشی به زندگی رهنمون سازند. قناعت از جمله فضایل اخلاقی مهمی است که شاعران هرکدام به شیوه ای بدان اشاره کرده اند. مولوی و سعدی از جمله شاعرانی هستند که به گواهی آثارشان، نظرگاهی دینی و تربیتی دارند و از همین روی است که آشنایی با آیات و روایات و تسلط بر آموزه های دینی را در آثارشان قابل ستایش می بینم. سعدی در بوستان، فقط به توصیف افراد قناعت پیشه اکتفا نکرده است، بلکه ضمن ارائه بابی با عنوان قناعت، نمونه ای از حکایات و تمثیل را برای روشنگری خوانندگان و تأثیر کلام و بیان نصایح ذکر می کند. مولوی نیز در مثنوی معنوی، ضمن ستودن قناعت به مذمت حرص و طمع می پردازد و می کوشد تا با از بین بردن رذایل، زمینه کسب فضایل را برای مخاطب فراهم سازد. در این راستا، مکتب معنادرمانی به مؤلفه هایی چون رنج، جزء جدایی ناپذیر زندگی، محور کوشش و پاداش، وسعت نظر برای معنایابی، انسان ساز بودن و پاسخی به معنای زندگی و شناخت خداوند اشاره دارد. تطبیق مؤلفه های حاکم بر جایگاه قناعت در متون یادشده و مؤلفه های مستخرج از مکتب معنادرمانی، منتج به شکل گیری الگویی تربیتی گردید.
۱۱.

واکاوی دلالت های تربیتی «قناعت» در مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه های نوین تربیتی دوره پانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 95 - 120

کلید واژه ها: قناعت تربیت اخلاقی اصل تربیتی مولوی مثنوی معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۵۴۷
هدف این پژوهش، واکاوی مفهوم و کارکردهای «قناعت» در مثنوی معنوی و استنتاج دلالتهای آن برای تربیت اخلاقی بوده است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با بهره گیری از الگوی بازسازی شده ی استنتاجی فرانکنا، انجام شده است. در بخش نخست تحقیق، پس از مروری اجمالی بر جایگاه و اهمیت کتاب مثنوی معنوی، مفاهیم اخلاق و قناعت، برخی از ویژگیهای مبنایی قناعت در قالب گزاره های واقع نگر و اصول تربیتی بازشناسی شده و در ذیل هر اصل، ابتدا سند قرآنی یا روایی هر مبنا بیان شده و پس از آن، نکته اصلی ناظر به هر مبنا، از مثنوی معنوی، تبیین شده است. گزاره های بازشناسی شده در این پژوهش عبارتند از: قناعت به مثابه ی راهی برای نیل به حیات طیبه، عاملی بر حفظ اقتدار و عزت نفس، گنج استغنابخش و بی نیازی، عامل ممیزه با بخل، عامل آرامش روح در تقابل با حرص، زمینه ساز شادی و محور همبستگی مفاهیم توکل، رزق و رضایت درونی. در دنیای امروز که مصرف گرایی و دلبستگی به تعلقات دنیوی از جانب نظام سرمایه داری به صورتی هدفمند به جوامع مختلف القاء می گردد، لازم است تا نظام تعلیم و تربیت کشور ما با اتکا به آموزه های دینی و اندیشه های اثرگذار افرادی مانند مولانا، «قناعت» را به مثابه هدفی تربیتی در دستور کار قرار داده و نسلی «قانع و خودبسنده» تربیت نماید.
۱۲.

بازخوانی داستان های مثنوی بر مبنای مؤلفه های تفکر فلسفی و تدوین راهنمای داستان ها برای استفاده در اجتماع پژوهشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 29 - 52

کلید واژه ها: مؤلفه های تفکر فلسفی لیپمن مثنوی فلسفه برای کودکان اجتماع پژوهشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۵۵۷
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل محتوای داستان های مثنوی بر مبنای نظریه لیپمن درباره تفکر فلسفی انجام شد. در این راستا، با کاربرد روش تحلیل محتوای استقرایی، مؤلفه های تفکر فلسفی از آثار لیپمن استخراج و سازماندهی شد. پس از مطالعه آثار لیپمن ابعاد تفکر فلسفی به سه بعد تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم گردید و به هریک از این ابعاد مؤلفه هایی اختصاص داده شد. در بخش دوم، به کمک روش تحلیل محتوای قیاسی و با توجه به چارچوب نظری فراهم شده در بخش نخست، مؤلفه های تفکر فلسفی در دو داستان منتخب از مثنوی شناسایی و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد هر دو داستان به دلیل آنکه دارای مؤلفه هایی در زمینه ابعاد گوناگون تفکر فلسفی هستند، توانایی مناسبی در پرورش این نوع تفکر دارند. سرانجام برای کاربردی کردن داستان ها در اجتماع پژوهشی، برای هر داستان راهنمایی آموزشی در دو بخشِ طرح بحث و تمرین تدوین و در این بخش ها پرسش ها و فعالیت های عملی مرتبط با محتوای داستان ها و مؤلفه های آن پیشنهاد شد.
۱۳.

واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۵ ۹۷-۱۱۰

کلید واژه ها: قناعت مثنوی معنوی تعالیم اسلامی مولوی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۵۴۸
هدف اصلی از این پژوهش، واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی است. بدینوسیله از روش تحقیق بنیادی، استنادی بهره گرفته شد. در این راستا و با توجه به رابطه عمیق میان رشته ای که در حوزه های علوم انسانی و به طور اخص علوم دینی و ادبیات فارسی احساس می شد و خلأ مطالعاتی در باب نگارش حاضر، ضمن مطالعه عمیق مثنوی مولوی به عنوان یکی از متون ادبی فاخر و شاخص عرفانی و اخلاقی و تطبیق آن با تعالیم اسلامی با بهره گیری از روش تحقیق بنیادی، استنادی کارکردهای مشترک درباب جایگاه قناعت استخراج گردید. عامل حیات طیبه، عزت آفرینی، گنج حقیقی در مقابل فقر، تقابل با خساست و حرص، عامل شادی و آرامش واقعی و محور ترکیبی توکل، رزق و رضایت، از مهمترین مؤلفه های کارکردی مشترک است.
۱۴.

بررسی ظرفیت سه داستان از رساله ی دلگشای عبید زاکانی بر اساس مؤلفه های تفکر فلسفی لیپمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 99 - 122

کلید واژه ها: مؤلفه های تفکر فلسفی لیپمن رساله ی دلگشا فلسفه برای کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۱ تعداد دانلود : ۵۶۲
هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای داستان های رساله ی دلگشا اثر عبید زاکانی بر پایه ی نظریه ی لیپمن درباره ی تفکر فلسفی است. برای دست یابی به این هدف، کوشش بر آن بوده است تا با مرور مختصری بر آراء لیپمن، مؤلفه های تفکر فلسفی از دیدگاه وی شناسایی و استنتاج گردند. پس از مطالعه و بررسی، مؤلفه ها به سه گروه مؤلفه های تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم شدند. در بخش دوم، به کمک روش تحلیل محتوای قیاسی و با توجه به چهارچوب نظری فراهم شده در بخش نخست، مؤلفه های تفکر فلسفی در سه داستان منتخب از رساله ی دلگشا شناسایی و تحلیل گردیدند. یافته های پژوهش نشان داد که هر سه داستان به دلیل آن که حاوی مؤلفه هایی در زمینه ی ابعاد گوناگون تفکر فلسفی هستند، توانایی لازم را در پرورش این نوع تفکر داشته و با افزودن برخی تمرین ها و پرسش ها می توان ظرفیت آن ها را جهت استفاده در برنامه ی فلسفه برای کودکان به میزان قابل توجهی افزایش داد. پیشنهاد می گردد که مؤلفان ادبیات کودک و نوجوان داستان های این پژوهش را برای دو گروه سنی کودک و نوجوان بازنویسی کنند. این بازنویسی بهتر است به گونه ای صورت بگیرد که هیچ مؤلفه ای را در متن فرو نگذارد.
۱۵.

بررسی مبانی معرفت شناختی حکمت متعالیه و استخراج کارکردهای آن در تربیت زیبایی شناختی(حوزه یادگیری فرهنگ و هنر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۶) ۱۲۱-۱۴۸

کلید واژه ها: معرفت شناسی حکمت متعالیه تربیت زیبایی شناختی حوزه یادگیری فرهنگ و هنر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۶۳۴
هدف این پژوهش بررسی مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه به منظور استخراج کارکردهای آن در تربیت زیبایی شناختی به عنوان یک شیوه آموزشی کارآمد در حوزه یادگیری فرهنگ و هنر است. فرضیه حاکم بر این تحلیل مبتنی بر این نکته است که تربیت زیبایی شناختی با بهره گیری از کارکردهای شناختی هنر، نقشی تاثیرگذار در ارتقاء حیطه شناختی و بهبود جریان یاددهی و یادگیری داشته و این قابلیت براساس مبانی معرفت شناسی ملاصدرا قابل اثبات است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. جامعه تحلیلی منابع اطلاعاتی دسته اول و دوم مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . یافته های پژوهش نشان می دهد براساس مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه از قبیل ارتباط بین فاعل شناسا و متعلق شناخت در ایجاد و تکوین دانش، تنوع در ابزارهای کسب شناخت و وحدت در عین کثرت، فرصت های متنوعی برای شناخت از جمله آموزش و کسب معرفت در بافت زیبایی و هنر وجود دارد. توسعه تربیت زیبایی شناختی به عنوان روشی کارآمد به تامین انگیزه درونی و طراحی تجربه مفهومی (ایجاد موقعیت های متنوع یادگیری)، نیل به سواد زیباشناختی و مهارت واکاوی معنا، پرورش تفکر نقاد و استکمال بُعد عقلانی منجر خواهد شد.
۱۶.

اخلاق حرفه ای معلمی در مکتب خانه؛ پژوهشی پدیدارشناسانه براساس تجربه زیسته شاگردان مکتب خانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 114 - 101

کلید واژه ها: مکتب خانه آموزش مکتبی اخلاق حرفه ای معلمی تجربه زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵۲ تعداد دانلود : ۸۰۵
«مکتب خانه» به دلیل قدمت طولانی و پوشش حداکثری، یکی از مهم ترین نهادهای آموزشی−تربیتی، پس از ورود اسلام به ایران به شمار می رود که تأثیرات پایداری در فرهنگ تربیتی ایران، از جمله «اخلاق حرفه ای معلمی»، داشته است. در این مقاله، با هدف تبیین نقش مکتب خانه ها در شکل گیری اخلاق حرفه ای معلمی و با بهره گیری از روش پدیدارشناسی تفسیری، نگارندگان تلاش کرده اند تا تجارب زیسته افرادی که مکتب خانه را درک کرده ند، فهم و روایت کنند. بدین منظور، با کاربرد روش نمونه گیری هدفمند، سیزده نفر از سالخوردگانی انتخاب شدند که فضای مکتب خانه را درک کرده بودند و برای گرد آور اطلاعات از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل یافته ها نیز از روش اسمیت استفاده شد. پس از تحلیل مصاحبه ها، مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلمانِ مکتب خانه در پنج مقوله عمده و هجده خرده مقوله تقسیم بندی شد که مقوله های اصلی عبارت اند از: شور و شوق معلمی، تعهد حرفه ای، ایجاد میل به یادگیری در فراگیران، توجه ویژه به تربیت اخلاقی و دانش تدریس. نتایج نشان می دهد که شماری از شاخص های مثبت و منفی اخلاق حرفه ای معلمی امروز جامعه ایران، ریشه در نگرش و رفتار معلمان مکتب خانه دارد و انجام پژوهش های مشابه می تواند در تبیین وضعیت موجود و مطلوب اخلاق حرفه ای معلمی ایران راهگشا باشد.
۱۷.

نسبت خیال با معرفت در فلسفه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 147 - 161

کلید واژه ها: خیال معرفت فلسفه معرفت شناسی ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۷۸۵
در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی تلاش شده تا طرحی از دیدگاه فلسفی ملاصدرا درباره رابطه خیال و معرفت ارائه شود. هدف اصلی مقاله، ارائه تصویری از ماهیت رابطه خیال و معرفت، ابعاد رابطه خیال و معرفت و چگونگی مداخلات خیال در فرایند کسب معرفت است. خیال به مجموعه ظرفیت های نفس برای مواجهه و کار با صور خیالی، اعم از ذخیره و نگهداری صور (مصوره)، تصرف در صور (متصرفه)، صورت سازی برای معقولات (متخیله) و معقول سازی صور (متفکره) اطلاق می شود. صورت ذهنی، رونوشت نفس از واقعیت خارجی است. تهیه، نگهداری و گسترش صورت های ذهنی، به عنوان برداشتی از مفهوم و فرایند معرفت (حصولی) مد نظر واقع شده است. رابطه خیال و معرفت در چهار محور «خیال و تشکیل ذهن»، «خیال و امکان معرفت»، «خیال و بقای معرفت» و «خیال و گسترش معرفت» بررسی و تبیین شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که: 1. موجودیت ذهن با خیال و صور خیالی شکل می گیرد. 2. خیال، از طریق تبدیل معلوم بالعرض (واقعیت خارجی) به معلوم بالذات (صورت ذهنی واقعیت خارجی) و تبدیل صورت حسی به صورت خیالی، امکان شکل گیری معرفت را فراهم می آورد. 3. خیال از طریق ذخیره صورت ها و در دسترس نگه داشتن آنها، عامل بقای معرفت است. 4. از آنجا که معرفت از موجودیتی یکپارچه برخوردار است و اتصال صور علمی در ذهن از طریق خیال امکان پذیر می شود، خیال سنگ بنای هر معرفت جدید است. 5. خیال بخشی ضروری از ساختار ادراکات وهمی و عقلی انسان است.
۱۸.

بررسی مفهوم، اصول و روشهای تربیت عاطفی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و پنجم دوره جدید تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۵

کلید واژه ها: تربیت عاطفی در اسلام دیدگاه علامه در زمینه تربیت نقش احساسات در تربیت تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۱ تعداد دانلود : ۹۷۳
هدف این پژوهش بررسی مفهوم، اصول و روشهای تربیت عاطفی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) است. این پژوهش، که با دو روش تحلیل فرا رونده و استنتاجی انجام شد، بیانگر این است که از دیدگاه علامه(ره) جایگاه عواطف، قلب است و آنچه مدار سعادت در قیامت است، سلامت قلب است که با درمان عواطف منفی، رشد عواطف مثبت و تعدیل و هدایت عواطفی چون حرص و غضب تحت مدیریت عقل و شرع تحقق می یابد. بنابر یافته ها تکیه گاه عواطف حب و بغض، و اصالت از آن حب است. در دیدگاه علامه(ره) برای عواطف می توان سه بعدِ آگاهی، شناخت و درک عواطف خود و دیگران، توانایی تنظیم و کنترل عواطف و توانایی به کارگیری بجای عواطف را در نظر گرفت. مبانی تربیت عاطفی در این دیدگاه حب خدا، حب ذات و حب غیر است که تربیت عاطفی باید بر مبنای حب و با محوریت حب خدا به عنوان بالاترین و حقیقی ترین حب صورت پذیرد. اصول حاصل از مبنای حب خدا، دو اصل تقرب و پرستش، اصل مربوط به حب ذات، مدیریت صحیح عواطف، و اصول به دست آمده از مبنای حب غیر، شامل سه اصل اخوت، احسان و ایثار است که هر یک از این اصول دارای روش یا روشهایی برای تربیت عاطفی است.
۱۹.

اصول ارتباط اجتماعی با زنان بر اساس سیره فعلی پیامبر (ص)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ (پیاپی ۴۸) 11 - 29

کلید واژه ها: زن بعد انسانی زن بعد اجتماعی زن سیره عملی پیامبر اکرم(ص) در ارتباط با زنان تفاوتهای زن و مرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۳۸
انسان موجودی اجتماعی است. بر همین اساس، بسیاری از اهداف جامعهٔ اسلامی در بستر جامعه و بر پایهٔ تعامل و ارتباط شایستهٔ انسان ها محقق می شود. افراط و تفریط همواره معضلی در برقراری روابط اجتماعی بوده است. این مقاله می کوشد با توجه به سیرهٔ عملی پیامبردر روابط با زنان، به یک الگو دست یابد. روش تحقیق در این مقاله، مطالعات تاریخی است و شواهد از کتب تاریخی جمع آوری شده است. بررسی شواهد تاریخی نشان داد رفتار پیامبربیانگر کوشش ایشان برای اصلاح تفکر  جامعه دربارهٔ زنان و برگرداندن منزلت واقعی آنهاست. در روابط اجتماعی با زنان، توجه به انسانیت زن مهم است. رعایت کرامت، استقلال، عدالت و معرفت در رفتار پیامبربا زنان مشهود بود. همچنین، در حوزهٔ تفاوت های زن و مرد، ارتباط پیامبربا زنان از یک سو عاطفی و منطبق با احساسات آنان و از سوی دیگر، بر پایهٔ عفت استوار بود. پیامبر اکرمبه منزلهٔ انسان کامل، در روابط با زنان به هر دو بُعد انسانی و احساسی آنها توجه می کرد و در حوزهٔ رفتار با زنان  بهترین تعامل را داشت.  
۲۰.

مولفه های شک سازنده در اندیشه ویتگنشتاین متاخر و پیامده های تربیتی آن در تربیت ذهن نقاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱

کلید واژه ها: ویتگنشتاین متاخر دامنه شک و یقین تربیت ذهن نقاد.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۳ تعداد دانلود : ۱۱۱۱
هدف اصلی این مقاله، شناسایی مؤلفه های شک سازنده در آثار ویتگنشتاین متأخر و پیامدهای تربیتی آن در تربیت ذهن نقاد است. برای دستیابی به این هدف از تحلیل و تفسیر استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، ذهن نقاد برای شناخت حقیقی می بایست شک سازنده داشته باشد که بر پایه دلایل سنجیده می شود. آثار شک، بایستی چیزی بیش از اظهار کلامی شک بوده و تأثیر شک بر رفتار و عمل ذهن نقاد قابل مشاهده باشد. برای داشتن شک سازنده، بایستی به بازی های زبانی شک تسلط داشت. ازآنجاکه قواعد حاکم بر صورت های اجتماعی جهان شمول نیستند، لازم است ذهن نقاد در سنجش امور، مطابق باورهای حاکم بر بازی های زبانی هر حوزه به بررسی بپردازد. همچنین، ذهن نقاد، در نقادی امور نمی تواند به صورت یکجا تمام باورهایش را به چالش بکشد؛ زیرا شک مستلزم مبانی است. اما در عوض می تواند در تک تک باورهایش شک نماید. در نهایت، برای پرورش ذهن های نقاد، بجای ساختار محافظه کارانه، می بایست فضاهای تربیتی، منعطف بوده و فرصت حضور در جامعه و کسب تجربه را برای فراگیران به منظور کسب جهان- تصویر مهیا سازد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان