محمدعلی محیطی اردکان

محمدعلی محیطی اردکان

مدرک تحصیلی: استادیارگروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

بررسی رابطه وجود و ماهیت در اندیشه صدرایی معاصر با محوریت سه تفسیر «حدی، عینی و تصوری» از ماهیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وجود ماهیت حکمت متعالیه آیت الله مصباح یزدی استاد فیاضی استاد عبودیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 467 تعداد دانلود : 373
رابطه وجود و ماهیت یکی از مسائل مهم وجودشناختی در اندیشه فلسفی معاصر به شمار می آید. آیت الله مصباح یزدی، استاد فیاضی و استاد عبودیت، از فیلسوفان صدرایی معاصر هستند که هریک در این باب دیدگاهی ویژه دارند. براساس دیدگاه استاد فیاضی، ماهیت، متن وجود است. استاد عبودیت معتقد است که ماهیت، تصور وجود است و آیت الله مصباح یزدی ماهیت را حد وجود می داند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به تبیین، مقایسه و بررسی سه دیدگاه مزبور پرداخته و به این نتیجه دست یافته که ماهیت صرفاً حد وجود است، نه متن وجود. ازاین روست که می توان ماهیت را تصور یا خیال وجود هم دانست. براساس دیدگاه برگزیده، اعتباریت ماهیت مستلزم عدم صدق ماهیت بر واقعیت خارجی نیست. توجه به تمایز میان حقیقت فلسفی و ادبی، نشان دهنده برتری دیدگاه آیت الله مصباح یزدی بر دیدگاه های رقیب در مسئله رابطه وجود و ماهیت است.
۲.

بررسی انتقادی دیدگاه پایا درباره علوم انسانی دینی با تأکید بر اندیشه علامه مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علوم انسانی اسلامی دکتر علی پایا تکنولوژی دینی معرفت شناسی روش شناسی علامه مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 821
ایده علوم انسانی اسلامی در میان اندیشمندان اسلامی موافقان و مخالفانی دارد که هرکدام به طیف های گوناگونی تقسیم پذیر است. دیدگاه دکتر علی پایا در مخالفت با علم دینی و البته موافقت با تکنولوژی دینی و در نتیجه، گونه ای انکار علوم انسانی دینی شایسته تأمل است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی، این دیدگاه را متکی بر اندیشه علامه مصباح یزدی که از موافقان علوم انسانی اسلامی به شمار می آید بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که ادعای پایا در این حوزه با مبانی معناشناختی، معرفت شناختی و روش شناختی صحیح ناسازگار است. به نظر می رسد علوم انسانی دینی نه تنها ممکن، بلکه محقق است. این دسته از علوم، کنش های فردی و اجتماعی انسانی را به منظور توصیف، تبیین، تفسیر، پیش بینی و جهت بخشی آنها مورد مطالعه قرار می دهند و در مرحله مسئله سازی، برای گزینش مسئله تحقیق، طرح مسائل تازه، یا طرح استدلال های نو، متأثر از آموزه های اسلام اند و در پاسخ به مسئله، متناسب با مسئله از آموزه های اسلام فی الجمله به عنوان اصول موضوعه یا پاسخ مسئله استفاده می کنند و آموزه های اسلام را در ارزیابی دستاوردهای خود، معتبر می دانند.
۳.

تحلیل نقش خداباوری در کارکردهای علوم انسانی توصیفی از منظر علامه مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خداباوری علوم انسانی توصیفی مبانی علوم انسانی اسلامی علم دینی علامه مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 590 تعداد دانلود : 944
علوم انسانی، که ابعاد انسانی پدیده ها و کنش های انسان را می کاوند، دارای دو بعد توصیفی و دستوری هستند که هرکدام کارکردهایی دارند. علوم انسانی در بعد توصیفی بر خلاف بعد دستوری، به تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش بینی کنش های انسانی می پردازند. نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی، در صدد است با توجه به مبنای آرای آیت الله مصباح یزدی از نقش خداباوری در کارکردهای علوم انسانی اسلامی بحث کند. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که از نظر آیت الله مصباح یزدی، خداباوری که یکی از مبانی و اصول موضوعه علوم انسانی محسوب می شود دست کم در چهار کارکرد از کارکردهای علوم انسانی توصیفی می تواند تأثیرگذار باشد. آیت الله مصباح یزدی معتقد است خداباوری می تواند در تعریف مفاهیم کلیدی علوم انسانی مثل تعریف انسان و سیاست، جهت دهی توصیف ها و ارائه نظریات توسط محقق علوم انسانی مؤثر واقع شود. پذیرش صفاتی مثل توحید افعالی تبیین های محقق علوم انسانی را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد، چرا که مؤثر نهایی و حقیقی پدیده ها و کنش های انسانی را خدا می داند. از نظر علامه مصباح یزدی، پیش بینی قطعی و یقینی کنش های انسان، با توجه به ویژگی اختیارش غیر ممکن است، اما پیش بینی ظنی و احتمالی براساس قرائن و شواهد، از جمله خداباوری براساس دیدگاه برگزیده امکان دارد.
۴.

بررسی چالش های معرفت شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» براساس دیدگاه های آیت الله مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 793 تعداد دانلود : 710
علوم انسانی نرم افزار هر تمدن است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدئولوژی جهان غرب است. علی رغم نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می کنند. بدین سان، لازم است چالش های نظری اسلامی سازی علوم انسانی را شناسایی، تحلیل و ارزیابی کرد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف برجسته جهان اسلام، علامه مصباح یزدی درصدد است با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی به بررسی چالش های معرفت شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» بپردازد. براساس نتایج به دست آمده، انحصارگرایی معرفتی در علم مدرن، ناواقع گرایی زبان دین، پارادوکسیکال بودن علم اسلامی، تفکیک علم از تکنولوژی از مهم ترین چالش های معرفت شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» است. آیت الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم جهت اسلامی سازی علوم انسانی، ازجمله مبانی معرفت شناختی، نه تنها به همه چالش های یادشده پاسخ داده اند؛ بلکه با تأکید بر ضرورت علم دینی، راه را برای ارائه نمونه های عینی علوم انسانی اسلامی نیز نشان داده اند.
۵.

راهبردهای انقلاب اسلامی ایران در رویارویی با سلطه امریکا در اندیشه دفاعی امام خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : 947 تعداد دانلود : 268
براساس نظر کارشناسان و نظریه پردازان سیاسی، سلطه امریکا با چالش های جدی روبه روست. انقلاب اسلامی ایران در طول حیات پربرکت خویش با راهبردهای حکیمانه و مؤثر رهبرش نقش مهمی در رویارویی با سلطه امریکا داشته است. بی تردید یکی از مهم ترین عوامل موفقیت انقلاب اسلامی ایران در این عرصه بهره مندی اش از هدایت های همسوی امام خمینی(ره) و امام خامنه ای بوده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف استنباط و تحلیل راهبردهای انقلاب اسلامی ایران در رویارویی با سلطه امریکا در اندیشه دفاعی امام خامنه ای سامان یافته است. براساس نتایج به دست آمده می توان این راهبردها را با توجه به مؤلفه های اندیشه دفاعی امام خامنه ای در چهار طبقه «گفتمان سازی»، «دفاع ترکیبی»، «مواجهه فعال در مقابل دشمن» و «دیپلماسی منطقه ای و فرامنطقه ای»، استنباط، دسته بندی و تحلیل کرد. کاربست دقیق راهبردهای شناسایی شده می تواند برتری جمهوری اسلامی ایران را در برابر همه قدرت های استکباری تضمین کند.
۶.

بررسی تحلیلی علل گرایشی صبر حضرت زهرا (س) هنگام مصیبت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صبر بر مصیبت حضرت زهرا (س) ساحت گرایشی فضیلت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 840 تعداد دانلود : 652
حضرت زهرا (س) الگوی تمام مسلمانان در ابعاد گوناگون زندگی ازجمله اخلاق به حساب می آیند. با توجه به اسوه بودن ایشان در تمام زمینه ها ازجمله صبر، در این مقاله قصد داریم، علل گرایشی صبر ایشان هنگام مصیبت را بررسی کنیم. فعل اختیاری «صبر» مسبوق به بینش ها و گرایش هایی است؛ زیرا روح انسان علاوه بر بعد شناختی بعد گرایشی نیز دارد. امیال انسان در اثر عواملی رشد کرده و شکوفا می گردد. در این مقاله می کوشیم عوامل گرایشی صبر حضرت زهرا(س) هنگام مصیبت را با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای بررسی کنیم. با تأمل در زندگی حضرت زهرا(س) علل گرایشی مزبور را می توان بدین شرح برشمرد: احساس نیاز به خدا، احساس محبت و عشق به خداوند متعال، خشیت الهی، محبت و نفرت با معیار الهی، امید به استحقاق پاداش الهی برای صابران، امید به گشایش، میل به لذت و قدرت متعالی، روحیه قناعت و گرایش به رفع نیاز مالی دیگران. علل گرایشی صبر می تواند به نوبه خود عاملی برای تقویت این فضیلت اخلاقی و دستیابی انسان به مراتب بالاتر آن باشد.
۷.

واکاوی تأثیر اصل قدرت مطلق الهی در تعلیم و تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت مطلق الهی تعلیم و تربیت اسلامی اختیار علوم انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 676 تعداد دانلود : 647
علوم انسانی بر مبانی گوناگونی استوار است که می توان آنها را در پنج دسته مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی، انسان شناختی، دین شناختی و ارزش شناختی طبقه بندی کرد. یکی از مبانی دین شناختی علوم انسانی، قدرت مطلق الهی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی درصدد است تأثیر این مبنا را در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی نشان دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هرچند انسان موجودی مختار، با اراده و دارای قدرت است و همین ویژگی ها او را تربیت پذیر کرده است؛ اما توانایی او در طول قدرت الهی است. به همین دلیل، انسان معتقد می کوشد تا روش تربیتی ای را برگزیند که در افکار و اعمال خویش هیچ گاه خود را از سیطره قدرت الهی خارج نداند. همچنین، انسان که مرکب از جسم و روح است، ساحت های بینشی، گرایشی و رفتاری دارد؛ ساحت هایی که می توانند در حوزه تعلیم و تربیت به شکوفایی رسیده و در مسیر صحیح پرورش یابند. در سایه تعلیم و تربیت صحیح، جهان بینی فرد شکل می گیرد و بینش ها و گرایش های او در مسیر رسیدن به هدف نهایی وجودی انسان جهت دهی می شود و در نهایت، انسان با پذیرش قدرت مطلق الهی و توجه به ربط و وابسته بودن خود در تمام ابعاد فکری و حرکتی، رفتاری توحیدی و خدامحوری پیدا می کند.
۸.

بررسی زمینه های معرفتی پذیرش ادعای مدعیان دروغین مهدویت در ایران معاصر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مهدویت مدعیان دروغین زمینه های معرفتی ایران معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 516 تعداد دانلود : 999
بررسی جریان های انحرافی مهدویت از جمله پرسمان های اندیشه خیز در عرصه مطالعاتی مهدویت است. با وجود رویکرد فراگیر به مسئله انحرافات مهدویت کاوش ها پیرامون زمینه های گرایش به این جریانات اندک است. بررسی های این مقاله مقدمه ای است برای پاسخ به این پرسش که زمینه های معرفتی پذیرش ادعای مدعیان دروغین مهدویت در ایران معاصر چیست؟ شناخت این زمینه ها و تلاش برای رفع خلأهای موجود بسترساز از جمله ضرورت های پرداختن به این مقوله است. همچنین می توان از پیامدهای منفی بی شماراعتقادی مانند فرقه گرایی، هدردادن ظرفیت های جامعه شیعی و تخریب اندیشه نجات گرایانه مهدویت جلوگیری نمود. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی با استنادبه منابع مکتوب منتشر شده و غیرمکتوب نظیر فایل های صوتی، تصویری و پرونده های قضایی در صدد بازنمود زمینه های معرفتی است. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده ها نشان می دهد «استناد به منابع ضعیف»، «سطحی نگری»، «اخباری گری افراطی»، «تطبیق گرایی» و «خرافه گرایی» در ایجاد بسترهای جذب به مدعیان تأثیرگذار است.
۹.

بررسی چالش های ارزش شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» براساس دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 713 تعداد دانلود : 473
علوم انسانی نرم افزار هر تمدنی است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدئولوژی جهان غرب است. علی رغم نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می کنند. بدین سان لازم است چالش های نظری اسلامی سازی علوم انسانی را شناسایی، تحلیل و ارزیابی کرد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف برجسته جهان اسلام، علامه مصباح یزدی درصدد است با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی به بررسی چالش های ارزش شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» بپردازد. مهم ترین چالش های ارزش شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» مسئله غیرواقع گرایی در تحلیل ارزش ها و به تبع آن، تفکیک دانش از ارزش است. آیت الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم جهت اسلامی سازی علوم انسانی، ازجمله مبانی ارزش شناختی، و نیز با اثبات واقع گرایی در ارزش های اخلاقی و ابطال دیدگاه مقابل، به حل مسئله رابطه دانش و ارزش پرداخته و این مانع را از سر راه امکان علوم انسانی اسلامی برداشته است.
۱۰.

بررسی چالش های روش شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» براساس دیدگاه های آیت الله مصباح یزدی

تعداد بازدید : 957 تعداد دانلود : 506
علوم انسانی نرم افزار هر تمدن است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدئولوژی جهان غرب است. علی رغم نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می کنند. بدین روی، لازم است چالش های نظری اسلامی سازی علوم انسانی شناسایی، تحلیل و ارزیابی شود. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف برجسته جهان اسلام، علامه مصباح یزدی، با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی به بررسی چالش های روش شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» پرداخته است. براساس نتایج به دست آمده، تمایز روش علمی از روش فهم متون دینی و تفکیک مقام «گردآوری» از مقام «داوری» از مهم ترین چالش های دین شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» است. آیت الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم برای اسلامی سازی علوم انسانی، ازجمله مبانی روش شناختی، هم به این چالش های یادشده پاسخ گفته و هم با تأکید بر ضرورت علم دینی، راه را برای ارائه نمونه های عینی علوم انسانی اسلامی نیز نشان داده است.
۱۱.

ارزیابی شعور همگانی موجودات در حکمت متعالیه براساس ادله مبتنی بر وحدت شخصی وجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمت متعالیه شعور موجودات وحدت شخصی وجود علم صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 367 تعداد دانلود : 520
یکی از حقایقی که ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول کرده، شعور همگانی موجودات است؛ موضوعی که ظواهر آیات قرآن کریم و روایاتِ فراوان گواه آن است. حکمت متعالیه گام های ارزنده ای در مقام تبیین سریان ادراک در همه موجودات برداشته است. نگارنده در این مقاله می کوشد با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی انتقادی، آن دسته از ادله شعور سراسری موجودات را بررسی کند که در حکمت متعالیه با ابتنا بر وحدت شخصی وجود اقامه شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در صورت ناکافی بودن ادله مزبور برای اثبات مدعا، می توان با استناد به آیات و روایاتی که به دلالت مطابقی یا التزامی بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند، به این نتیجه دست یافت که هر موجودی بهره ای از علم دارد، هرچند تمام حقیقت چنین علمی برای انسان ناشناخته و دست نیافتنی باشد.
۱۲.

بررسی انتقادی دیدگاه شحرور درباره گستره عصمت پیامبران(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: عصمت پیامبران نبوت رسالت محمد شحرور قرآنیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 321 تعداد دانلود : 268
عصمت پیامبران موضوعی بحث برانگیز است که از زوایای گوناگون کانون توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. محمد شحرور که از «قرآنیون» معاصر است، با استناد به برخی ادله، تنها پیامبر اسلام| را، آن هم با شرایطی، دارای عصمت تکوینی می داند و این مقام را از دیگر پیامبران سلب می کند. به اعتقاد این نواندیش سوری، هر چند پیامبر اسلام| در مقام رجلیت و نبوت معصوم نیست، مقام رسالت با ویژگیِ عصمت رسول| همراه است. وی در این ادعایش به برخی آیات قرآن کریم و مبانی عقلی خویش استناد می کند. هدف پژوهش حاضر آن است که با استناد به ادّله عقلی و نقلی، ادعاهای شحرور درباره عصمت انبیا را به روش توصیفی- تحلیلی بیان و با رویکردی انتقادی بررسی کند. نتیجه اینکه ظاهرگرایی در تفسیر آیات، جواز استفاده از روش عقلی مبتنی بر تدبّر و اجتهاد آزاد، اکتفا به قرآن و اعتقاد به بی نیازی به تفسیر، مهم ترین زمینه های تصویر نادرست شحرور از مسئله عصمت پیامبران است که به التقاط و رأی گرایی در برداشت از آیات منجر شده است.
۱۳.

بررسی تحلیلی علل بینشی صبر حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام مصیبت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صبر بر مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها ساحت بینشی خداشناسی خودشناسی دنیا شناسی فرجام شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788 تعداد دانلود : 618
صبر در ادبیات مقاومت جایگاه والایی دارد. معارف اسلامی نیز سرشار از دعوت به سوی اقسام صبر، ازجمله صبر هنگام مصیبت است. در این مقاله به عوامل بینشی صبر حضرت زهرا سلام الله علیها بر مصیبت می پردازیم؛ عواملی که بی تردید نقشه راه تقویت پایداریِ هنگام مصیبت را پیش روی رهروان آن حضرت ترسیم خواهد کرد. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی به دنبال استخراج عوامل بینشی صبر حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام مصیبت و تحلیل آنهاست. بدین منظور، پس از توضیح مبادی تصوریِ بحث، علل بینشی صبر حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام مصیبت را در چهار حوزه خداشناسی، خودشناسی، دنیاشناسی و فرجام شناسی بررسی می کنیم. یقین به خداوند متعال، درک حضور و معیت الهی، درک محبت الهی و قرب او در حوزه خداشناسی، معرفت بالا و والای حضرت نسبت به خویش در حوزه خودشناسی، و اموری مانند شناخت طبیعت زندگی دنیا در حوزه دنیاشناسی و آگاهی نسبت به پیامدهای اخروی صبر و معادباوری در حوزه فرجام شناسی، از مهم ترین علل بینشی صبر حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام مصیبت است. امید آنکه بتوان با الگوگیری از این بانوی معصوم، صراط مستقیم را طی کرد و به قرب الهی رسید.
۱۴.

وحدت یا تعدد نوعی نفوس و تأثیر آن در علوم انسانی با محوریت آرای ابن سینا، ملاصدرا و آیت الله فیاضی(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : 537 تعداد دانلود : 656
«انسان و کنش های او» به عنوان موضوع علوم انسانی دارای جنبه هایی متفاوت است که شناخت هر یک از این جنبه ها می تواند تأثیر بسزایی در هر یک از دو بعد توصیفی و توصیه ای علوم انسانی داشته باشد. یکی از این جنبه ها که کمتر به آن پرداخته شده و تأثیر آن در علوم انسانی کمتر مورد بحث قرار گرفته است، وحدت یا کثرت نوعی نفوس انسانی است. در این مقاله ابتدا سه دیدگاه درمورد وحدت یا کثرت نوعی نفوس انسانی بیان شده و با توجه به اختلاف افراد انسانی در حدوث و بقا، دیدگاه «کثرت نوعی نفوس در حدوث و بقا» مورد پذیرش قرار گرفته است. سپس نشان داده شده است که پذیرش وحدت یا کثرت نوعی نفوس در بعد توصیفی علوم انسانی تأثیرگذار است و ازآنجا که بعد توصیه ای علوم انسانی مبتنی بر بعد توصیفی بوده و حتی این دو، دو روی یک سکه هستند، تأثیرگذاری این مبنا در علوم انسانی توصیه ای نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه از میان اقوال، کثرت نوعی نفوس در حدوث و بقا مورد پذیرش قرار گرفته، نشان داده شده است که پذیرش این مبنا در هر دو جنبه توصیفی و توصیه ای علوم انسانی تأثیرگذار بوده و باعث متفاوت شدن توصیه ها و توصیف ها دست کم در برخی از علوم انسانی مانند روان شناسی خواهد بود.
۱۵.

تحلیل نقش خداباوری در کارکردهای علوم انسانی دستوری از منظر آیت الله مصباح یزدی (رحمه الله علیه)(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : 33 تعداد دانلود : 56
علوم انسانی، که ابعاد انسانی پدیده ها و کنش های انسان را می کاوند، دارای دو بُعد توصیفی و دستوری هستند که هر کدام کارکردهایی دارند. علوم انسانی در بُعد توصیفی به تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش بینی کنش های انسانی می پردازند و در بُعد دستوری خود نیز ارزشیابی و جهت دهی کنش های انسانی را به عهده دارند. نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی، در مقام پاسخ دادن به این سؤال است که ازنظر آیت الله مصباح یزدی، خداباوری چه تأثیری بر ابعاد دستوری علوم انسانی دارد و این تأثیرگذاری چگونه اتفاق می افتد؟ نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که خداباوری با تأثیر در هدف نهایی شخص خداباور، در فرایند کشف ارزش و نیز در جهت دهی کنش های اختیاری انسان ها مؤثر است؛ چراکه از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی، ارزش کارها با هدف نهایی سنجیده می شود و جهت دهی عالمان علوم انسانی نیز با توجه به هدف نهایی صورت می گیرد. عالمان علوم انسانی اسلامی کنش های اختیاری آحاد جامعه را در جهت رسیدن به قرب الهی هدایت و جهت دهی می کنند و از توصیه به افعالی که در تضاد با این هدف باشد، به شدت پرهیز می کنند.
۱۶.

تحلیل فضیلت اخلاقی صبر بر مصیبت در سیره حضرت زهرا علیها السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حضرت زهرا علیها السلام صبر مصیبت صابره اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 432 تعداد دانلود : 617
براساس آموزه های اسلامی، صبر یکی از چهار ستون ایمان است و از مهم ترین فضایل اخلاقی به شمار می رود که تکامل معنوی انسان در قوس صعود، به آن وابسته است. بدون تردید سیره عملی معصومان علیهما السلام ازجمله حضرت زهرا علیها السلام بهترین راهنما و الگوی رهروان در مسیر قرب الهی است. محور پژوهش در مقاله حاضر، تحلیل صبر بر مصیبت در سیره حضرت زهرا علیها السلام می باشد که با استفاده از روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی تدوین شده است. برخی روایات، صبر را به صبر از معصیت، صبر بر طاعت و صبر بر مصیبت تقسیم نموده اند. دو قسم اول به روشنی در سیره حضرت زهرا علیها السلام ملاحظه می شود، اما ازآن جهت که ممکن است با توجه به برخی گزارش های نقلی و تاریخی در صبر ایشان هنگام مصیبت تردید شود، مقاله حاضر می کوشد با تحلیل مفهومی صبر، تصویری درست و روشن از صبر آن حضرت بر مصیبت را ارائه دهد و حضرت زهرا علیها السلام را الگوی صبر برای جهانیان معرفی کند.
۱۷.

زمینه های تأثیر انسان شناسی در قلمرو علوم انسانی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: انسان شناسی مبانی علوم انسانی توصیفی علوم انسانی دستوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 758 تعداد دانلود : 964
علوم انسانی آن گونه که از نامش برمی آید به دانش هایی گفته می شود که به گونه ای با انسان و کنش های گوناگونِ وی سر و کار دارد. ازاین رو، شناخت حقیقتِ انسان و ابعاد وجودی او، ویژگی های افعال و انفعالات وی، اهدافِ انسان از کنش هایش، نوع رابطه فعالیت های دنیوی انسان با پیامدهای دنیوی و اخروی آنها، شناخت مشترکات و تفاوت های افراد و مسائلی از این قبیل که در حوزه انسان شناسی بحث می شود به صورت منطقی در ابعاد گوناگون علوم انسانی تأثیرگذار است. این پژوهش با روش تحلیلی، پس از استخراج مبانی انسان شناختیِ تأثیرگذار در علوم انسانی، زمینه های تأثیر آنها در این دسته از علوم را شناسایی و تبیین کرده است.
۱۸.

اخلاق پژوهش با تأکید بر علوم انسانی اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: اخلاق پژوهش علوم انسانی اسلامی عینیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 252
پژوهش در حوزه علوم انسانی اسلامی در سال های اخیر با رشد فزاینده ای روبرو بوده است و موافقان و مخالفان آن با بهره گیری از تبیین های گونا گون در مقام اثبات مدعای خود برآمده اند. فارغ از هرگونه قضاوت درباره نتایج به دست آمده از پژوهش های فراوانِ این حوزه فکری، توجه به اخلاق پژوهش به صورت عام و التزام به آن در تحقیقات علوم انسانی اسلامی به طور خاص اهمیت ویژه ای دارد. به نظر می رسد غفلت از این نکته، برخی دیدگاه ها به ویژه دیدگاه های مخالف علوم انسانی اسلامی را در تأمین واقع بینی و بی طرفی علمی با مشکل روبرو کرده است. نویسندگان مقاله پیش رو، با استفاده از روش تحلیلی انتقادی به واکاوی اخلاق پژوهش در حوزه علوم انسانی اسلامی پرداخته، با برشمردن بایسته ها و نبایسته های اخلاقی این کنش انسانی به این نتیجه دست یافته اند که حق طلبی با انگیزه الهی، اصلِ اخلاقی محوری در این حوزه است.
۱۹.

در آمدی بر روش شناسی خردورزی

کلید واژه ها: روش روش شناسی خردورزی ابزار خردورزی مبانی خردورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 17 تعداد دانلود : 312
مقاله حاضر با رویکردی مسئله محورانه و با توصیف و تحلیل روش شناسی خردورزی به دنبال خردورزی ای درست، اصولی و براساس یک اصطلاح، اسلامی است. روشن است که بدون بحث درباره روش شناخت در خردورزی، ابزار خردورزی و مبانی خردورزی نمی توان از روش شناسی خردورزی سخن به میان آورد؛ زیرا شناخت روش زمانی معنای دارد که اولاً راه شناخت معلوم باشد؛ ثانیاً ابزار شناخت نیز مشخص باشد؛ ثالثاً با توجه به اینکه ممکن نیست روش بدون داشتن پیش فرض و مبانی به کار گرفته شود، باید در روش شناسی از مبانی خردورزی نیز بحث نمود. پژوهش حاضر نشان می دهد که خردورزی در انواع روش های تحقیق وجود دارد؛ هم در روش تعقلی، هم در روش تجربی و هم در روش نقلی و تاریخی. ابزار خردورزی منطق است که در سه قسمت مفاهیم و تعاریف، گزاره ها و قضایا، قیاس و استدلال هویداست. مبانی خردورزی در مبنای معرفت شناختی (امکان شناخت، و عدم انحصار شناخت در محسوسات)، هستی شناختی (رئالیسم، و انقسام موجود به مادی و مجرد) و انسان شناختی (دوبعدی بودن، اختیار، کرامت و خلافت الهیِ انسان) قابل بحث است.
۲۰.

نقش بهره گیری از قرائن در روش تفسیری قرآن به قرآن از نگاه علامه طباطبائی (با تأکید بر آیات اخلاق اجتماعی)

کلید واژه ها: روش شناسی قرائن اخلاق اجتماعی قرآن کریم تفسیر المیزان علامه طباطباdی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 283 تعداد دانلود : 347
قرآن کریم کتاب هدایت و دربردارنده تمام دستورالعمل های موردنیاز انسان برای دستیابی به سعادت فردی و اجتماعی است. استفاده از روش و ابزار صحیح، شرط لازم رسیدن به فهم درست و جامع از این دستورالعمل هاست. بهره گیری از قرائن موجود در کلام، اعم از پیوسته و ناپیوسته، ازجمله روش های عام تفسیر در روش تفسیری قرآن به قرآن است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی درصدد است تا نقش بهره گیری از قرائن را در تفسیر قرآن به قرآن آیات اخلاق اجتماعی از نگاه مفسر بزرگ جهان اسلام، علامه طباطبائی استخراج و تبیین کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که علامه طباطبائی در کنار بهره گیری از سیاق به عنوان تنها قرینه پیوسته لفظی در روش تفسیری قرآن به قرآن، از قرائن پیوسته غیرلفظی و ناپیوسته کلام نیز در تفسیر آیات اخلاق اجتماعی بهره برده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان