پژوهشنامه تربیتی

اختلال نافرمان مقابله ای از شایع ترین اختلالات روانشناختی دوران کودکی می باشد که تأثیرات نامطلوبی بر تعاملات خانواده دارد که نیازمند شناسایی صحیح می باشد. از این رو پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان ماندگاری آموزش مبتنی بر رابطه والد کودک با آموزش مدیریت والدین بر بهبود روابط والد کودک صورت گرفت. این پژوهش به صورت نیمه آزمایشی (پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل به همراه پیگیری) انجام گرفت. در این پژوهش جامعه آماری شامل کلیه والدین کودکان 5-11 ساله مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای شهر تهران می باشد. جهت اجرای پژوهش تعداد 45 نفر از مادران کودکان مبتلا به اختلال نامبرده که برای درمان کودکانشان مراجعه کرده بودند به صورت نمونه گیری دردسترس در پژوهش مشارکت داده شدند. سپس جهت ارزیابی پیش آزمون و قبل از اجرای مداخله، مادران پرسشنامه علائم رفتاری کودکان و پرسشنامه طرد و پذیرش والدین را تکمیل کردند. در مرحله بعد دو گروه آزمایشی و مداخله درمانی را به همراه دارو درمانی دریافت کردند و گروه کنترل صرفاً دارو درمانی را دریافت کرد. در انتهای مداخله نیز پرسشنامه های مذکور در مراحل پس آزمون و پیگیری توسط مادران تکمیل شد. داده ها نیز از طریق آزمون آماری کالموگروف-اسمیرنوف، شایپرو-ویلک، تحلیل واریانس و مقایسه زوجی میانگین ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که آموزش گروهی مبتنی بر رابطه والد_کودک و آموزش مدیریت والدین در بهبود روابط والد-کودک در کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به صورت معنادار در مراحل پس آزمون و پیگیری موثر بوده است و مقایسه زوجی نیز نشان داد که اثر درمان در طول زمان ماندگار است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و الویت بندی مولفه های رفتار شهروندی سایبری، تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و عدالت آموزشی در نظام آموزشی و ارتباط آنها با یکدیگر انجام شد. روش تحقیق کیفی – کمی – اولویت بندی، جامعه آماری در بخش کیفی، مدیران نظام آموزش و پرورش، اعضاء هیئت علمی در مراکز آموزش عالی، در بخش کمی معلمان مدارس دوره دوم متوسطه مازندران، در 400 مدرسه بتعداد 6420 نفر و در بخش الویت بندی، اعضاء هیئت علمی و مدیران عالی آموزش و پرورش استان مازندران بودند. در بخش کیفی از روش نمونه گیری غیرتصادفی" هدفمند"، تعداد 20 نفر، در بخش کمی با روش خوشه ای نسبی بر اساس فرمول کوکران، تعداد 364 نفر و در بخش اولویت بندی، تعداد 25 نفر با روش هدفمند، انتخاب شدند. داده ها در بخش کیفی از طریق تکنیک دلفی با پرسشنامه نیمه ساختاریافته و ساختاریافته، در بخش کمی از طریق مدلسازی معادلات ساختاری با پرسشنامه 92 گویه ای و در بخش اولویت بندی، از طریق تکنیک دیماتل با پرسشنامه های ماتریسی، استخراج شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و AMOS و DEMATEL SOLVER استفاده شد. یافته ها نشان داد که رفتار شهروندی سایبری با عدالت آموزشی و کاربست ICT و عدالت آموزشی با کاربست ICT، رابطه معنادار و مثبتی داشته و عدالت آموزشی در رابطه رفتار شهروندی سایبری با عدالت آموزشی و کاربست ICT، نقش میانجی را ایفا نمود.

هدف از پژوهش حاضر، آسیب شناسی مسئولیت پذیری دانش آموزان مدارس دوره ابتدایی بود. روش پژوهش به شیوه کیفی و با استفاده از تحلیل محتوای کیفی مصاحبه ها انجام شد. داده ها با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته و معیار اشباع نظری در بین 13 نفر از متخصصان آموزش ابتدایی و اساتید روان شناسی حوزه کودک و نوجوان انجام شد. و ضمن تحلیل محتوا و مضامین نسبت به استخراج مؤلفه ها و عناصر آسیب شناسی مسئولیت پذیری دانش آموزان اقدام شده است. جامعه آماری کلیه مدیران، معلمان و کارشناسان دوره ابتدایی در استان های تهران، اصفهان و یزد بودند که از بین آن ها به صورت تصادفی طبقه ای متناسب با حجم تعداد 480 نفر انتخاب گردید. یافته های به دست آمده شامل 98 کد مفهومی بود که در 6 مفهوم اصلی با مفاهیم فرعی متفاوت دسته بندی گردید. مفهوم اصلی شامل آسیب های مربوط به نظام آموزشی با 2مفهوم فرعی و 12 کد مفهومی، آسیب های مربوط به آموزشگاه با 2 مفهوم فرعی و 16 کد مفهومی، آسیب های مربوط به خانواده با 4 مفهوم فرعی و 33 کد مفهومی، آسیب های مربوط به دانش آموز با 2 مفهوم فرعی و 18 کد مفهومی، آسیب های مربوط به فضای مجازی با 2 مفهوم فرعی و 9 کد مفهومی، و عوامل فرهنگی و تربیتی با 2 مفهوم فرعی و 10 کد مفهومی به دست آمد. بنابراین، نتیجه گیری می شود که آسیب شناسی وضعیت موجود مسئولیت پذیری در مدارس نظام آموزش و پرورش کشور، ضرورتی اجتناب-ناپذیر است؛ چرا که بهبود فرآیندهای یاددهی و یادگیری و در نتیجه موفقیت دانش آموزان به میزان مسئولیت-پذیری و پذیرش تعهد در جنبه های مختلف آموزشی و اجتماعی وابسته است.

زمینه و هدف: وندالیسم دانش آموزی، مسئله اجتماعی به معنای رفتارمخربانه؛ اخلال گرانه و غیرقانونی با هدف ضربه زدن به اموال عمومی و نظم اجتماعی است. هدف اصلی پژوهش مطالعه عوامل مؤثر بر رفتار وندالیسم در بین دانش آموزان است. روش تحقیق: روش پژوهش فرا تحلیل (cma2)؛ جامعه آماری (45 مورد)؛ حجم نمونه 23 پژوهش؛ روش نمونه گیری از نوع تعمدی و غیر احتمالی؛ بازه زمانی 1378 الی 1400 است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که در سطح خرد (عوامل خانوادگی: انسجام خانوادگی، حمایت عاطفی خانوادگی، جامعه پذیری در خانواده، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، سرمایه فرهنگی)، میانه (عوامل مدرسه ای: تعامل اجتماعی، مشارکت اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، اعتماد اجتماعی، کنترل اجتماعی، سرمایه اجتماعی) و در سطح کلان (عوامل جامعه ای: نارضایتی اجتماعی، محرومیت نسبی، هم نشینی افتراقی، آنومی اجتماعی-سیاسی) بر رفتار وندالیسم دانش آموزان تأثیر معنی داری دارد. نتیجه: درنهایت با اصلاح و مدیریت الگوهای آموزشی مدرسه؛ تقویت ساختار نهاد خانواده و کاهش مشکلات جامعه (فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) می توان از بروز رفتار وندالیسم جلوگیری کرد. کلیدواژگان: آنومی اجتماعی؛ دانش آموزان؛ هویت قومی؛ وندالیسم.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص ها و مولفه های محیط روانی انجام گرفت. روش پژوهش کمی و کیفی و از جهت نتایج کاربردی است. در مطالعات میدانی، از نمونه در دسترس 180 نفری دانش آموزان دختر داوطلب دبیرستانی، سال تحصیلی 98-97 در شهر گرگان استفاده شد. تعداد نمونه با توجه به در دسترس بودن و مناسب بودن حداقل تعداد 100 تا 150 نمونه برای مطالعات مدلسازی، در نظر گرفته شد. بررسی داده ها از طریق مدلسازی و تحلیل عامل تاییدی مرتبه دوم صورت گرفت. پایایی ترکیبی مقیاس اصلی 0.97 و روایی همگرا 0.77، گزارش شد. براساس نتایج، شاخص های شش گانه محیط روانی قادر به توصیف مقیاس استاندارد "چه اتفاقی در این مدرسه می افتد؟"در نمونه مورد بررسی بود. کلیه عوامل و مولفه ها از لحاظ آماری معنادار گزارش شد، شاخص های حس تعلق(0.94)، شفافیت قوانین مدرسه(0.93)، پذیرش تفاوت و گوناگونی(0.90)، گزارش مشکلات(0.86)، روابط همسالان(0.85) و پشتیبانی معلمان(0.78) به ترتیب می تواند به تبیین مقیاس محیط روانی از نظر دانش آموزان به عنوان مهم ترین کاربران فضای آموزشی بپردازد. پس از اولویت بندی شاخص ها و مولفه های محیط روانی براساس مقیاس استاندارد، تعدادی راهکار پیشنهادی برای ایجاد فضای کیفیت گرا مانند ایجاد فضاهایی برای ارتباط گروه های سنی مختلف در مدرسه و ایجاد نمایشگاه هایی جهت آشنایی و احترام به فرهنگ های مختلف ارایه شد.

در این پژوهش به بررسی رابطه بین هویت مذهبی و عوامل نسبیت با میزان اعتماد به نفس در بین دانشجویان رشته زبان انگلیسی پرداخته شد. پژوهش حاضر از روش تحقیق آمیخته غیر همزمان و ترتیبی بهره جست که وزن اصلی یه داده های کمی اختصاص یافت. جامعه آماری بخش کیفی شامل 45 دانشجوی رشته زبان انگلیسی و 20 نفر کارشناس رشته روانشناسی و آموزش زبان از دانشگاه های مختلف ایران بر اساس اشباع داده می باشد. روش گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. نتایج کیفی این پژوهش پس از مشخص کردن پایایی درون موضوعیِ، 14 کد مشترک بدست داد. جامعه آماری بخش کمی شامل 163 دانشجوی رشته زبان انگلیسی از براساس نمونه گیری دردسترس می باشد. ابزار گردآوری داده ها در بخش کمی شامل پرسش نامه محقق ساخته هویت مذهبی، پرسش نامه عوامل نسبیت و پرسش نامه اعتماد به نفس است. برای طراحی و اعتبارسنجی پرسش نامه هویت ملی از بررسی عامل و مدل سازی معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای SPSS نسخه 22 و AMOS نسخه 20 استفاده شد. با استفاده از کرانباخ آلفا، ضریب پایایی 82/0برای کل گویه ها شامل34 گویه مشخص گردید. پرسش نامه نهایی شامل چهار مولفه به نام های هویت مذهبیِ ایده ال، هویت مذهبیِ واقعی، هویت مذهبیِ باید و هویت مذهبیِ ترس می باشد. سپس، نتایج بدست آمده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین هویت مذهبی و عوامل نسبیت با میزان اعتماد به نفس آنها رابطه مثبتِ زیادی وجود دارد. ارزش های مذهبی کمک می کنند یادگیرنده در مواجهه با ناکامی، بیشتر تلاش کند و موفقیت های اندک منجر به افزایش اعتماد به نفس گردد.

هدف پژوهش حاضر تبیین و اعتبارسنجی شاخص ارزشیابی برنامه درسی کوانتومی در رشته ی آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان با روش پژوهش «آمیخته از نوع اکتشافی» .جامعه آماری در گام اول متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، مدرسان تکنولوژی آموزشی و فیزیک به تعداد 16 نفرکه به روش هدفمند و مدل گلوله برفی گزینش شدند.در مرحله اعتبارسنجی، جامعه آماری 81 نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان، 77 نفر اساتید، دانشجویان دکترای برنامه درسی دانشگاه های ارومیه، متخصصان برنامه درسی اداره آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی بودند.گردآوری داده ها به ترتیب با روش های فیش برداری، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه انجام وروایی پرسشنامه با قضاوت متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (α=0.784) تائید گردید.تجزیه و تحلیل داده ها با روش های تحلیل نظام مند متون، رویکرد تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA نسخه 10 و برای اعتبارسنجی از آزمون خی دو در نرم افزار SPSS استفاده شد.طبق یافته های تحلیل نظام مند متون ویژگی های عنصر ارزشیابی در چهار مضمون اصلی شامل«هدف»؛ «ماهیت»؛ «روش/ابزار»؛ و «جایگاه ارزشیابی شونده/ارزشیابی کننده» و دوازده مضمون فرعی بودند؛ یافته های مصاحبه نیمه ساختاریافته نشان داد نظر متخصصان در چهار مضمون اصلی و یازده مضمون فرعی می توان تنظیم نمود.یافته های آزمون خی دو تفاوت معناداری بین دیدگاه دو گروه درباره مناسب بودن ویژگی های «عنصر ارزشیابی» برنامه درسی کوانتومی وجود ندارد(p<0.05)، و بیش از هفتاد درصد متخصصان ویژگی های ارائه شده را قبول دارند و آنها را مناسب می دانند.با توجه به نتایج برنامه درسی مبتنی بر پارادایم کوانتومی، عنصر ارزشیابی ویژگی هایی دارد که در عرصه ی تعلیم و تربیت، یکی از نوآوری های مهم با رویکردی هم افزا ایجاد می-کند

هدف پژوهش، تأثیر هوش هیجانی و سازمانی بر کارآفرینی دانشگاهی می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی استان گلستان دارای حداقل مدرک دکترای تخصصی با مرتبه استادیاری که 638 نفر بودند .حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 240 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر حسب درجه واحد دانشگاهی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه کارآفرینی دانشگاهی محقق ساخته و پرسش نامه هوش هیجانی برادبری و گریوز و پرسش نامه هوش سازمانی آلبرخت بود. روایی صوری و محتوایی ابزار توسط متخصصان بررسی و به تأیید رسید. پایائی پرسشنامه کارآفرینی دانشگاهی، هوش هیجانی و هوش سازمانی به ترتیب برابر 71/0، 72/0 و 80/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای، تحلیل عاملی اکتشافی و معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SPSS و لیزرل استفاده شده است. بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و بار عاملی محاسبه شده، کارآفرینی دانشگاهی دارای سه بعد سازمانی، فردی و گروهی و 10 مؤلفه جوسازمانی، شایستگی سازماندهی و قصد کارآفرینی؛ شایستگی ارتباطی، شایستگی راهبردی و شایستگی حرفه ای؛ تمایل به کارآفرینی، شایستگی تعهدی، شایستگی شخصی و شایستگی مفهومی می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که میانگین به دست آمده از بررسی وضعیت متغیرهای کارآفرینی دانشگاهی، هوش سازمانی و هوش هیجانی به طور معناداری پایین تر از میانگین نظری قرار دارد. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد هوش هیجانی و سازمانی بر کارآفرینی دانشگاهی تأثیر داشته شاخص های برازندگی مورد تأئید قرار گرفت.

مقاله حاضر درصدد طراحی الگوی سیاست گذاری های تربیتی در آموزش و پرورش کشور با تأکید بر نهاد خانواده، با استفاده از روش کیفی «داده بنیاد» مبتنی بر ابزار «مصاحبه» بوده است. جامعه هدف پژوهش، خبرگان و متخصصان در حوزه سیاست گذاری تربیتی و نیز خانواده (مشتمل بر مدیران حوزه آموزش وپرورش و نیز اساتید و مطلعین دانشگاهی در حوزه سیاست گذاری و خانواده) بوده اند که از میان آن ها 15 نفر با روش اشباع نظری و به شکل نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. یافته های این مطالعه مبیّن آن است که طراحی الگوی سیاستگذاری تربیتی با تأکید بر نهاد خانواده، مبتنی بر پدیده محوری «سیاستگذاری مشارکتی چند بعدی» در ابعاد علمی- فرایندی، فکری و مالی بوده که عواملی علّی چون «بازتعریف نقش ذینفعان در تعلیم و تربیت» و شرایطی زمینه ای چون، دگرگونی در وضعیت موجود مبتنی بر «تحولات ساختاری – تشکیلاتی نظام تربیتی»، «تصویب قوانین و مقررات مشارکت پذیری» و «هم راستایی خانواده و نظام تربیتی» بستر ساز بروز و ظهور آن می باشند که البته در این میان نباید از اثرگذاری عوامل مداخله گری چون موانع خانوادگی، فرهنگی، سیاسی و مدیریتی که عمدتاً محدود کننده مشارکت نهاد خانواده می باشند، غفلت نمود. با این وجود آنچه مسلم است آن است که اعمال «راهبردهایی مدیریتی» و نیز «پیش بینی سازوکارهای ارتباطی و تبادلی میان نهاد خانواده و نهاد آموزش و پرورش» می تواند سیاست گذاری تربیتی مشارکتی را رقم زند که پیامدهایی در سطوح سازمانی (بهبود کارکردهای نظام آموزشی) و فراسازمانی (توسعه فردی و اجتماعی) در پی خواهد داشت.

هدف از تحقیق پیش رو آزمون مدل معادلات ساختاری پیش بینی رفتارهای خودشکن تحصیلی بر اساس باورهای ضمنی هوش با میانجیگری تحمل ناپذیری بلاتکلیفی بود. این پژوهش بنیادین و کمی و نوع توصیفی _ همبستگی و مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی استان قم بودند که درسال تحصیلی 400-1399 مشغول به تحصیل بودند. نمونه 420 نفر از دانشجویان بودند که به شیوه دردسترس و از طریق شبکه های اجتماعی واتساپ، اینستاگرام، ایمیل، سروش و آی گپ با توجه به شرایط پاندمی کووید 19در پژوهش شرکت کردند. ابزار مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (IUS) فریستون و همکاران (1994)، مقیاس باورهای ضمنی هوش (ITIS) عبدالفتاح و ییتس (2006)، مقیاس رفتار و شناخت خودشکن (SDBCs) کانیگهام (2007) بود. از روش تحلیل معادلات ساختاری و نرم افزار 25 spss و 3smart pls برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان می دهد که شاخص های مدل پیشنهادی از برازش قابل قبولی برخوردار هستند. مسیر باورهای ضمنی هوش به رفتارهای خود شکن تحصیلی (000/0p = , 648/0 = β )، مسیر باور های ضمنی هوش به تحمل ناپذیری بلاتکلیفی (000/0p = , 566/0 = β )، مسیر تحمل ناپذیری بلاتکلیفی به رفتارهای خود شکن تحصیلی (000/0p = , 354/0 = β ) گزارش می شود.

پژوهش حاضر در صدد است با رویکرد کیفی به شناسایی الگوی مطلوب نظارت بر پایان نامه ها بپردازد. داده های مورد نظر، پس از مصاحبه با تعداد 11نفر از اعضای هیات علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی با روش نمونه گیری هدفمند و مصاحبه نیمه سازمان یافته، به اشباع نظری دست یافت. سپس مرحله تحلیل داده ها، در سه مرحله کدگذاری باز و محوری و گزینشی جهت شناسایی الگوی مطلوب نظارت بر پایان نامه ها صورت پذیرفت. اعتباریابی فرایند و یافته های تحقیق از طریق راهبردهای مقایسه مداوم، مشارکت اعضاء، مرورهمتا، توضیح شیوه های یادداشت برداری و انجام گزارش انجام شد. نتایج حاصله نشان می دهد که الگوی مطلوب نظارت بر پایان نامه ها متشکل از مقوله های کلی، فردی (استاد راهنما) و سازمانی است. هم چنین مقوله فردی، دارای مقوله های اصلی ساختاری و حمایتی و مقوله سازمانی نیز دارای مقوله های اصلی برنامه ریزی و یادگیری می باشد. ضرورت اهتمام به گویه های مستخرج از مقوله کلی فردی و سازمانی جهت بهبود فرایند نظارت بر پایان نامه ها توصیه می شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت های یادگیری خود تنظیمی و انگیزش تحصیلی در افزایش رضایتمندی تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه نظری بود. با روش پژوهشی نیمه آزمایشی 72 نفر از دانش آموزان دختر با روش تصادفی ساده انتخاب شدند و به طور تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی ویک گروه گواه قرار گرفتند. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون‐ پس آزمون با گروه گواه بود. پس از انجام پیش آزمون، برنامه آموزش خود تنظیمی و انگیزش تحصیلی طی 8 هفته برای هر متغیر، هر هفته 1 جلسه، به مدت 5/1 ساعت اجرا شد و در پایان پس آزمون اجرا شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه رضایت از تحصیل تهیه شده توسط شیخ الاسلامی و احمدی استفاده شد. این پرسش نامه دارای 30 گویه است که در یک طیف لیکرتی5 درجه ای تدوین شده است. مؤلفه های رضایت از تحصیل عبارتند از رضایت از مدرسه، رضایت از رشته تحصیلی، رضایت از معلمان و نگرش به تحصیل. نتایج نشان داد بین آزمودنی ها ی گروه های آزمایش و گروه گواه از لحاظ رضایت از تحصیل، رضایت از مدرسه، نگرش به تحصیل و رضایت از معلمان تفاوت معنی داری وجود دارد. یافته ها همچنین، نشان داد بین آزمودنی ها ی گروه های آزمایش و گروه گواه از لحاظ رضایت از رشته تحصیلی تفاوت معنی داری وجود ندارد و بین رضایت تحصیلی گروه های آزمایش تفاوت معناداری وجود ندارد. بنابراین، آموزش مهارت های خودتنظیمی و انگیزش تحصیلی می تواند بر رضایت از تحصیل دانش آموزان تأثیر مثبت داشته باشد.