پژوهشنامه تربیتی

فناوری های جدید الکترونیکی عامل بسیار مهمی در شکل گیری بافت های اجتماعی و فرهنگی جدید به شمار می رود و بافت های جدید، محیط های جدید آموزشی و راه های جدید طراحی آموزش را ایجاب می کند. متخصصان آموزشی باید تجارب یادگیری را متناسب با این وضعیت طراحی کنند. آموزش و پرورش وسیله ای مهم در انتقال فرهنگ جامعه و نشر آن است. قسمت عمده ای از آن چه دانش آموزان درباره اختیارات و امکانات زندگی خود می آموزند مربوط به تجاربی است که متخصصان آموزشی طراحی کرده اند. باید به خاطر داشت که هیچ گاه یادگیری دانش آموزان به صورت تصادفی اتفاق نمی افتد، بلکه نتیجه مستقیم تجارب و فرصت های یادگیری آنان است. در این مقاله برخی از الگوهای طراحی آموزشی، مدل کارآیی و عقاید ساختگرایان درباره یادگیری مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

در سال های اخیر، پژوهش های مربوط به اختلال های هیجانی و پدیدار شناسی پیشرفت های قابل توجهی داشته است. یکی از این حوزه های پژوهشی شناخت فرایند پردازش اطلاعات در اختلال های روانی است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی و علّی مقایسه ای است که با هدف بررسی پردازش انتخابی اطلاعات و نقش توجه آگاهانه در این فرایند در بیماران مبتلا به هراس اجتماعی انجام شده است. بدین منظور دو گروه بیست نفری مبتلا به هراس اجتماعی و افراد بهنجار به صورت تصادفی جایگزینی و خوشه ای انتخاب و مورد مقایسه قرار گرفتند. آزمودنی ها با استفاده از آزمون استروپ، آزمون بازشناسی و سه پرسشنامه اختلال هراس اجتماعی، افسردگی بک و اضطراب حالت صفت اشپیلبرگر مورد آزمون قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها آزمون تحلیل واریانس یک عاملی و دو عاملی با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی شفه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که مبتلایان به اختلال هراس اجتماعی نسبت به گروه کنترل زمان بیشتری صرف پردازش نشانه ها می کنند، پردازش بیشتر نشانه های هراس نیز از نتایج حاصل از این پژوهش است. بین نمرات بازشناسی دو گروه نیز اختلاف معنی داری به دست آمد، که آگاهانه بودن فرآیند پردازش را مورد تایید قرار می دهد. در بررسی تاثیر سطوح مختلف اضطراب تفاوت معنی داری مشاهده نشد. اما بیماران مبتلا به اختلال هراس اجتماعی که سطح افسردگی بالاتری داشتند زمان بیشتری صرف پردازش نشانه ها می کردند. هم چنین، مشخص گردید که متغیرهای سن و تحصیلات در فرآیند سوگیری توجه هیچ تاثیری ندارند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که محتوای نشانه ها درزمان تعیین رنگ موثر بوده اند. بنابراین، اثر تداخلی را نمی توان به عواملی چون طول لغات یا مشکل بودن آن ها و عوامل دیگر نسبت داد. هم چنین، عواملی به غیر از اضطراب در کندی عملکرد بیماران موثر بوده اند. وجود طرحواره های متناسب با نشانه های تهدید کننده در حافظه و اجتناب شناختی (توجه به محرک های مرتبط با نگرانی های هیجانی) سبب سوگیری و پردازش آگاهانه شده اند.

هدف اساسی از انجام پژوهش حاضر، شناخت و آگاهی از نقش استفاده از فناوری IT,ICT در بهبود فرایند آموزشی درس قرآن در مدارس دوره ی ابتدایی بود. به این منظور با توجّه به مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش، سه سؤال در رابطه با مؤلفه های مورد مطالعه مطرح و از جامعه ی آماری هزار و صد و چهل و شش نفر معلّم، سیصد نفر (صد و بیست و نه نفر شهری و صد و هفتاد و یک نفر روستایی) با فرمول کوکران در سطح اطمینان 95% و با میزان دقّت 5% به عنوان حجم نمونه با روش نمونه گیری تصادفی از بین معلّمان دوره ی ابتدایی استان گلستان، شهرستان گنبد کاوس انتخاب شدند. برای پاسخ به این سؤال ها، از پرسشنامه ی محقق ساخته حاوی سی و یک سؤال، شامل: اطلاعات عمومی، سؤالات کمی و سؤالات مربوط به متغیرهای پژوهش بر حسب طیف طبقه بندی لیکرت استفاده که برای تعیین روایی[1]، از قضاوت متخصصان و برای تعیین پایایی[2] یک اجرای آزمایشی بر روی سی نفر از معلّمان، از طریق آلفای کرونباخ ضریب برابر 81/0 داده های لازم به دست آمد. داده ها با استفاده از شیوه های آمار توصیفی شامل: محاسبه ی فراوانی، فراوانی درصدی، جداول و نمودار و آمار استنباطی شامل: آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نتایج خی دو نشان داد که: بین استفاده از فناوری IT,ICT و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس قرآن دوره ی ابتدایی رابطه ی معنی دار وجود دارد. بین استفاده از فناوری IT,ICT و بهبود فرایند آموزشی دانش آموزان در درس قرآن دوره ی ابتدایی رابطه ی معنی دار وجود دارد. استفاده از فناوری IT,ICT در صورت مشارکت فعّال دانش آموزان تأثیر بیشتری در فرایند تدریس قرآن دارد.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر سواد اطلاعاتی اینترنت بر رشد مهارت یادگیری خودراهبر دانشجویان بود. در این پژوهش روش تحقیق از نوع شبه تجربی بود. جامعه آماری تحقیق دویست و سی نفر از دانشجویان کارشناسی رشته علوم تجربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال تحصیلی 89-88 بودند. روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده و تعداد افراد نمونه نیز پنجاه نفر بودند که بیست و دو نفر در گروه آزمایش و بیست و هشت نفر در گروه کنترل قرار داشتند. در این پژوهش جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد یادگیری خود راهبر گاگلیل مینو (1978) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از نرم افزارSPSS 16 و آزمون تی گروه های مستقل استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بین گروه آزمایش و کنترل از نظر مؤلفه های یادگیری خود راهبر (انگیزه یادگیری، درک خود به عنوان یادگیرنده مستقل و کارآمد، ریسک پذیری و تحمل پیچیدگی در یادگیری، خلاقیت و خود راهبری به طور کلی) تفاوت معنی داری وجود دارد و گروه آزمایش عملکرد بهتری از نظر مؤلفه های یادگیری خود راهبر نشان دادند. اما بین گروه آزمایش و کنترل از نظر چند مؤلفه یادگیری خودراهبر (توجه به یادگیری به عنوان فرآیند مادام العمر، ابتکار در یادگیری، خود – فهمی و پذیرش مسئولیت یادگیری خود) تفاوت معنی داری مشاهده نشد. از نتایج این تحقیق می توان برای بهبود یادگیری خود راهبر دانشجویان استفاده نمود.

این پژوهش تحت عنوان بررسی گرایش های مطالعاتی و میزان استفاده از کتابخانه در بین نخبگان دانش آموزی ایران در سال های 1383تا 1385 به منظور بررسی «گرایش های مطالعاتی»؛ «اهداف مطالعه»؛ «عادات مطالعه»؛ «میزان مطالعه» و «میزان استفاده از کتابخانه» انجام شده است. جامعه پژوهش نخبگان دانش آموزی ایران شامل برگزیدگان کنکور سراسری، المپیادهای علمی و جشنواره دانش آموزی خوارزمی طی سال های 1383- 1385 می باشد که تعداد آنها سیصد نفر است. روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد که از سیصد پرسشنامه ارسالی صد و شصت و هشت قابل استفاده بود. داده ها با استفاده از آزمون های مختلف آماری و بر اساس نوع متغیرها؛ توسط نرم افزار SPSS مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق دوازده فرضیه مطرح شده است که از بین آنها فقط فرضیه دوم مورد تایید قرار گرفت. برخی یافته های پژوهش حاکی از آن است که اولویت اول علت علاقه به مطالعه در میان نخبگان دانش آموزی تشویق والدین و خانواده بوده است. بیشترین درصد جامعه مورد پژوهش (4/55 درصد) در حد زیاد و خیلی زیاد به مطالعه کتاب های غیر درسی و مطبوعات علاقه داشته اند. اولویت های آنان در گرایش های مطالعاتی زمینه ادبی و سپس علمی بوده است؛ اکثریت نخبگان دانش آموزی ایران در بیشتر مواقع (4/71 درصد) از اینترنت و سپس از منابع الکترونیکی استفاده می کنند؛ همچنین بیشتر نخبگان (9/86 درصد) در زمان تحصیل عضو کتابخانه مدرسه بوده اند؛ اکثریت آنان (6/75 درصد) در هفته یک بار و بیش از یک بار به کتابخانه مدرسه مراجعه می کردند؛ بیشترین درصد نخبگان دانش آموزی ایران (8/48 درصد) میزان تاثیر منابع کتابخانه ای را در حد متوسط ارزیابی کرده اند.

برای تألیف مطالب کتاب های درسی نیاز به تغییر و تحول است و از نظر علمی برخی از این کتاب ها به روز نیست. به روز نبودن موضوعات علمی در بلند مدت به معلومات دانش آموزان ضربه های اساسی وارد می کند. در سال های برقراری استقلال در آذربایجان، امور مربوط به تالیف کتب درسی مورد بازنگری قرار گرفت و مجدد سازماندهی شد و «خط مشی تالیف کتاب درسی» در دولت جمهوری آذربایجان مشخص شد. در بین سال های 2005-2003 کتب درسی به صورت رایگان در اختیار دانش آموزان پایه های اول تا یازدهم قرار گرفت و بین سال های 2007-2000، 250 عنوان کتاب درسی به صورت نسخه اصلی تهیه شد. از سال 2002 تالیف کتاب های آلمانی، انگلیسی و فرانسه آغاز گردید. هم اکنون کار تالیف کتب درسی به زبان فرانسه و انگلیسی برای پایه های اول تا یازدهم به اتمام رسیده است و کتب درسی مدارس در حال پیشرفت و بازنگری می باشد

این مقاله بر اساس پژوهشی که به منظور بررسی نقش راهبردهای شناختی و فراشناختی در انگیزه پیشرفت فراگیران نظام آموزشی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات از دیدگاه متخصصین انجام یافته، تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی است. از تعداد هفتاد نفر متخصصین (برنامه ریزی درسی، تکنولوژی آموزشی، آموزش الکترونیکی ) دانشگاه های تهران ( شهید بهشتی، علامه طباطبائی، تربیت مدرس، تربیت معلم، دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران ) پنجاه و هشت نفر به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است با چهل و شش گویه و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ 8582 / 0 محاسبه گردیده است. داده های جمع آوری شده از طریق نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفت. جهت پاسخگویی به سؤالات پژوهش از آمار توصیفی و آزمون خی دو، آزمون آنالیز واریانس (F فیشر)، آزمون دانکن و t دو نمونه ای استفاده شده است. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که از بین راهبرد های شناختی راهبرد تکرار و مرور و بسط و گسترش معنایی و سازماندهی هر کدام به ترتیب دارای نقش خیلی زیاد، خیلی زیاد و زیاد هستند و راهبرد بسط و گسترش معنایی بیشترین نقش را در انگیزه پیشرفت فراگیران دارد. و از بین راهبردهای فراشناختی، راهبرد برنامه ریزی، کنترل و نظارت و نظم دهی هر کدام به ترتیب دارای نقش زیاد، خیلی زیاد و زیاد هستند که راهبرد کنترل و نظارت بیشترین نقش را در انگیزه پیشرفت فراگیران دارد و تفاوت معنی داری بین نقش های راهبردهای شناختی و فراشناختی وجود ندارد.

هدف کلی این پژوهش ارزیابی روش های ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه ها بر توانمندی های آموزشی و پژوهشی از نظر دانشجویان دانشگاه های اصفهان (اصفهان، صنعتی، هنر و آزاد اسلامی) می باشد. پژوهش کاربردی بوده و از روش توصیفی پیمایشی استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی آن 98/0 برآورد شد. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات پنج نفر از متخصصین دانشگاهی مورد تأیید قرار گرفت. نمونه آماری مشتمل بر 365 نفر از دانشجویان دانشگاه های اصفهان، صنعتی، هنر و آزاد اسلامی در چهار گروه تحصیلی علوم انسانی، علوم پایه، فنی – مهندسی و هنر، در سال تحصیلی 1387 بود که از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزار SPSS16 انجام پذیرفت. نتایج نشان داد از نظر دانشجویان روش های ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه ها (امتحانات پایان ترم، امتحانات پایان ترم و میان ترم، امتحانات پایان ترم- میان ترم) پایین تر از سطح متوسط بوده است (001/0p≤). همچنین نتایج حاصل از مقایسه نظرات پاسخگویان بر حسب جنسیت، گروه تحصیلی، دانشگاه محل تحصیل و مقطع تحصیلی نشان داد بین نظرات دانشجویان با توجه به گروه، سال و دانشگاه محل تحصیل تفاوت معنادار وجود دارد.