تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

هدف: این پژوهش با هدف تعیین میزان تخصص گرایی مجله های علمی – پژوهشی علم اطلاعات و دانش شناسی فارسی به توزیع فراوانی و پراکندگی موضوعی مقالات این مجله ها طی سال های 1387 تا 1391 پرداخت. روش: 894 مقاله منتشر شده در مجله های علمی – پژوهشی علم اطلاعات و دانش شناسی فارسی با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند و با استفاده از طبقه بندی موضوعی لیزا تحلیل موضوعی شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تعداد 833 عنوان مقاله (93.17 درصد) با موضوع های مرتبط و تعداد 61 عنوان مقاله (6.82 درصد) با موضوع های غیرمرتبط با علم اطلاعات و دانش شناسی در این مجله ها منتشر شده است. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که در بیش تر مجله ها هیچ گونه تناسبی بین موضوع و نام مجله وجود ندارد و تنها مجله های تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی و گنجینه اسناد به صورت تخصصی فعالیت کرده اند. اصالت /ارزش: این پژوهش می تواند به تعیین الگوی رفتاری پژوهشگران در استفاده و انتخاب مناسب ترین منابع در یک حوزه تخصصی منجر شود، همچنین به دست اندرکاران مجله اعم از صاحب امتیاز، سردبیر و هیات تحریریه مجله جهت بهبود وضعیت مجله و به مجموعه سازان و جامعه استفاده کنندگان کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی، در امر انتخاب مجله ها کمک نماید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقالات 18 شماره از نشریه علمی پژوهشی تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی نوع پیمایشی توصیفی و و با رویکرد کتابسنجی است که در آن از روش تحلیل استنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش را 18 شماره «فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی» از ابتدای پاییز 1387 تا پایان زمستان 1391 تشکیل می دهد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان از پایین بودن میزان مشارکت زنان و نقش پر رنگ مردان در تهیه مقالات دارد. دانشگاه تهران بیشترین همکاری علمی را با فصلنامه داشته است. از نظر حوزه تخصصی نویسندگان، میزان همکاری متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین مدیریت، با فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی بیش از متخصصان حوزه های دیگر بوده است. میانگین تعداد مقالات منتشر شده در هر شماره از فصلنامه 7/7 بوده است. در رابطه با مدت زمان پذیرش مقالات، بیشترین تعداد مقالات در فاصله زمانی 3 2 ماه توسط فصلنامه پذیرفته شده اند. بیشترین مقالات فصلنامه مقالات پژوهشی بوده است. استناد به منابع لاتین و مقالات بیش از سایر انواع منابع ارزیابی شده است. اصالت/ ارزش: نتایج حاصل از مطالعات استنادی و ارزیابی مؤلفه های مورد نظر در مطالعات کتابسنجی می تواند برای طیفی از مخاطبان مجلات از جمله خوانندگان، نویسندگان، مسئولان بخش نشریات کتابخانه ها و دست اندرکاران تهیه فصلنامه حائز اهمیت باشد، زیرا این نوع مطالعات می تواند تصویر روشن تری از وضعیت نشریه مورد نظر نشان دهند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور درباره مؤلفه های اخلاق حرفه ای کتابداران انجام شد. روش: پژوهش حاضر کاربردی است که با روش پیمایشی تحلیلی انجام شده است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته میباشد. جامعه پژوهش 97 نفر است که کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان میباشند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و با کمک نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته ها: اهمیت آشنایی و آگاهی کتابداران کتابخانه های عمومی با مؤلفه های اخلاق حرفه ای در حد بالایی است. مؤلفه-های اخلاق حرفه ای اولویت بندی شده نیز، مسؤولیت در قبال: جامعه، استفاده کنندگان، حرفه، همکاران، سازمان، خود و متخصصان سایر رشته ها می باشد و بین دیدگاه افراد با رشته کتابداری و غیرکتابداری تفاوتی در اولویت بندی مشاهده نشد. همچنین عوامل مؤثر بر رعایت اصول اخلاق حرفه ای کتابداران به ترتیب عبارتند از: اجتماعی، مدیریتی، دینی، سازمانی، حرفه ای، و شخصی. اصالت/ارزش: از آنجا که تدوین نظامنامهای جامع در اصول اخلاق حرفه ای کتابداران نیازمند بررسی و نگرش دیدگاه های کتابداران در کتابخانه های مختلف است، پژوهش حاضر چارچوب پیشنهادی اخلاق کتابداران کتابخانه های عمومی را مشخص کرده است و می تواند مورد استفاده نهاد کتابخانه های عمومی کشور و دیگر دست اندرکاران حرفه قرار گیرد. همچنین، تعیین میزان آشنایی کتابداران از اخلاق حرفه ای و شناسایی عوامل مؤثر بر رعایت اصول اخلاقی، می تواند به مسؤولین و کتابداران جهت برنامه ریزی و بهبود اخلاقیات یاری رساند.

هدف: در این مقاله تلاش می شود تا با نگاهی گذرا به تاریخ تکامل اخلاق فن آوری اطلاعات و شکل گیری موضوعات و مسائل مطرح در این قلمرو، ماهیت اخلاق فن آوری اطلاعات تبیین گردد. از این رو، بر اساس موضوعات و مسائل مطرح در اخلاق فن آوری اطلاعات، این حوزه مطالعاتی به مثابه حوزه مطالعاتی میان رشته ای معرفی می شود. مبتنی بر این نگرش، چشم انداز اخلاق فن آوری اطلاعات ترسیم می گردد. در ادامه، به برخی رهیافت های متعدد فلسفی به اخلاق فن آوری اطلاعات اشاره می شود، هر کدام از این رهیافت ها موجب اتخاذ تدابیر راهبردی و کاربردی متنوعی برای هدایت مسائل و موضوعات اخلاقی مذکور می گردد. روش: بخش عمده ا ی از این مقاله مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی است. با استفاده از این روش تلاش می شود تا با مراجعه به مقالات و آثار مطرح در حوزه اخلاق فن آوری اطلاعات، نتایج قابل قبولی از متون مربوطه حول اهداف فوق استنتاج شود. یافته ها: چشم انداز آینده اخلاق فن آوری اطلاعات مبتنی بر دو فرضیه رقیب، یکی امکان پیدایش انقلابی اخلاقی و دیگری حل شدنِ آن در نظریه های متعارف اخلاقی را نوید می دهد. به نظر می رسد، آنچه هرگونه ادعا و پیش بینی در این باره را موجه می سازد، استلزام های فلسفی نهفته در مفروضات اخلاق فن آوری اطلاعات است که پیامدهای متعددی را در قالب روش های تحلیلی متفاوت نسبت به مفهوم سازی ها و تفسیر رابطه فن آوری اطلاعات و جامعه به وجود می آورد. در این مقاله به سه رهیافت فلسفی موجبیت گرایی فن آورانه، برساخت گرایی اجتماعی و پدیدارشناسی نسبت به اخلاق فن آوری اطلاعات اشاره می شود. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله، تبیین ماهیت اخلاق فن آوری اطلاعات است که این موضوع از رهگذر نگاهی به تاریخ تکامل اخلاق فن آوری اطلاعات، ارائه مهمترین موضوعات و مسائل مطرح در این قلمرو و معرفی آن به عنوان حوزه مطالعات میان رشته ای است؛ آنچنان که این تکامل مبتنی بر رهیافت ها و استلزام های متعدد فلسفی است.

امروزه جهان عصر اقتصاد صنعتی را پشت سر گذاشته و وارد اقتصاد مبتنی بر دانش شده است. سازمان ها با استفاده از منابعی رشد و رقابت می کنند که متفاوت از آن دسته از منابعی است که در گذشته بر آنها تأکید داشتند. از طرف دیگر سرمایه فکری، نوآوری و خلق ارزش امروزه موضوعاتی هستند که مورد توجه خاص مدیران، سرمایه گذاران، نهاد های علمی- اقتصادی و دولتی قرار گرفته اند. طبق دیدگاه مبتنی بر سرمایه فکری و دیدگاه مبتنی بر منابع، سرمایه های فکری تنها منابع راهبردی هستند که سازمان را قادر به خلق ارزش و در نتیجه ایجاد مزیت رقابتی برتر و پایدار می نمایند. این پژوهش به دنبال خلق و ایجاد مزیت رقابتی پایدار براساس تاثیر سرمایه های فکری در کتابخانه های عمومی استان خوزستان است. جامعه آماری آن شامل200 نفر از کتابداران، کارمندان و مدیران میانی کتابخانه-های عمومی سطح استان خوزستان می باشد. سازه های سرمایه فکری مورد بررسی در این پژوهش شامل: سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزار های spssوlisrel، تاثیر مثبت و معنادار سرمایه انسانی بر سرمایه ساختاری، سرمایه ساختاری بر سرمایه رابطه ای، سرمایه رابطه ای بر سرمایه انسانی مورد ادعای پژوهش تأیید شد؛ ولی در این میان تنها تاثیر مثبت و معنادار سرمایه رابطه ای بر مزیت رقابتی پایدار تایید نگردید.

امروزه مراجعین به عامل بسیار مهم و حیاتی در هدایت کتابخانه های عمومی مبدل گشته اند. به همین دلیل کتابخانه های عمومی نیاز دارند مراجعین خود را بشناسند و برای کسب رضایت و تامین نیازهای آنها برنامه ریزی کنند. این پژوهش یک الگوی تلفیقی از روش های خوشه بندی به کمک شبکه عصبی، تحلیل سلسله مراتبی و مدل کانو ارائه می نماید تا به وسیله بخش بندی مراجعین کتابخانه های عمومی و به دست آوردن ارزش هر بخش، خدمات مناسب در جهت جلب رضایت آنها ارائه شود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام مراجعین کتابخانه های عمومی استان فارس می باشد و یک نمونه 180 تایی به روش تصادفی ساده از آن انتخاب شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ای است که بر اساس مدل کانو و مدلی که شاخص های آن طبق نظر خبرگان و متخصصان کتابداری تعیین شده، طراحی گردیده است. بعد از جمع آوری داده ها از میان معماری های ممکن برای شبکه، معماری شبکه خودسازمان ده با بالاترین کیفیت برای بخش بندی یا خوشه بندی مراجعین برگزیده شد و پس از استفاده از نرم افزار MATLAB تعداد چهار خوشه برای مراجعین کتابخانه های عمومی استان فارس تعیین گردید. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی خوشه ها اولویت بندی شده و در نهایت با استفاده از مدل کانو، نیازهای هر خوشه تعیین و خدمات مناسب هر خوشه پیشنهاد شد. با استفاده از نتایج پژوهش کتابخانه های عمومی می توانند با بخش بندی و شناسایی مراجعین و کسب رضایت آنها، در امر خدمت رسانی موفق تر باشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی سطح کیفیت درگاه پیوسته اداره کل کتابخانه های عمومی استان های خراسان رضوی و جنوبی به شیوه ی پیمایشی و ارزیابانه، می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و در شیوه ی اول به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه ای کوال انجام شده است. در شیوه ی دوم به روش ارزیابانه و بوسیله ی سیاهه ی وارسی محقق ساخته،کیفیت درگاه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی دو استان خراسان رضوی و جنوبی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس پی اس اس و آزمون های تی جفتی و ویل کاکسون استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که در بررسی ابعاد ای کوال (کیفیت محتوا، کیفیت و امنیت مبادلات الکترونیکی، کاربردپذیری و کیفیت تعامل خدمات) در دو درگاه از دیدگاه کاربران بین کیفیت موجود و کیفیت مورد انتظار تفاوت معنی دار وجود دارد و کیفیت از سطح مطلوب فاصله دارد. بررسی ابعاد کیفیت سیاهه ی وارسی( نوشتار، جذابیت و انعطاف پذیری) نیز نشان می دهد که در هر دو درگاه ابعاد نوشتار و جذابیت در سطح خوب و بعد انعطاف پذیری در سطح متوسط قرار دارد. اصالت/ارزشیابی: یافته های این پژوهش می تواند مدیران و طراحان درگاه ها را با نیازها و نظرات کاربران و همچنین نقاط قوت و ضعف درگاه ها آشنا سازد، بدین ترتیب در جهت اصلاح نواقص و تقویت نقاط قوت خویش با هدف افزایش کیفیت خدمات و رضایتمندی کاربران گام بردارند.

در این پایان نامه امکان سنجی راه اندازی خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران بررسی شده است. روش پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه پژوهش کارکنان کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در مناطق پنج گانه تهران است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که بین تمامی کارکنان (120 نفر) توزیع و تمامی پرسشنامه ها جمع آوری شد. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران شرایط و امکانات راه اندازی خدمات مرجع الکترونیکی را در حال حاضر ندارند. مهارت و دانش کتابداران و اطلاع رسانان برای به کارگیری خدمات مرجع الکترونیکی در حد متوسط است. فقدان زیرساخت ها و امکانات مناسب فناوری اطلاعات برای راه اندازی این خدمات مهمترین مانع برای راه اندازی این خدمات است. همچنین فقدان حمایت سازمان مادر (نهاد کتابخانه های عمومی کشور) و اختصاص ندادن بودجه برای اجرای خدمات مرجع الکترونیکی مهمترین مانع دیگر برای وجود خدمات مرجع الکترونیکی در این کتابخانه ها است. یافته های دیگر در خصوص مقایسه میزان آمادگی کتابخانه ها در مناطق پنج گانه تهران نشان داد که کتابخانه های واقع در مرکز تهران آمادگی بیشتری برای راه اندازی این خدمات دارند

هدف: هدف این پژوهش، شناسایی میزان و نحوه انتشار و انعکاس حوزه های موضوعی رشته کتابداری و اطلاع رسانی در روزنامه های کثیرالانتشار سال 1390 است. روش: در پژوهش حاضر، به منظور بررسی روزنامه های کثیرالانتشار به جهت پرداختن به موضوعات کتابداری و اطلاع رسانی، از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده است. ابزار اندازه گیری، یک سیاهه وارسی جهت تحلیل موضوعی محتوای روزنامه های کثیرالانتشار و سیاهه وارسی دیگری جهت تحلیل حجم، سبک و رویکرد مطالب مرتبط بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شماره های روزنامه های کثیرالانتشار ایران در سال 1390 است. برای تعیین نمونه مورد بررسی ابتدا ده عنوان روزنامه کثیرالانتشار پرمخاطب با نظرسنجی از 100 نفر از افراد در سطح جامعه انتخاب شده و سپس برای هر عنوان روزنامه، دو هفته آماری یکی برای شش ماهه اول سال 1390 و دیگری برای شش ماهه دوم ساخته شده است. یافته ها: یافته های حاصل از بررسی 120 نسخه روزنامه در سال 1390 نشان داد که بیشترین مطالب مربوط به کتابداری و اطلاع رسانی در روزنامه اطلاعات و جام جم به چاپ رسیده است. روزنامه ها، بیشتر مطالب خود درباره موضوع مورد بررسی را در حجم کوتاه و در سبک خبر و گزارش های خبری منتشر کرده اند. درصد عمده ای از مطالب مربوط نیز رویدادگرا بوده است. تقسیم مفاهیم موضوعات کتابداری و اطلاع رسانی نیز در روزنامه ها به درستی صورت نگرفته و درصد بیشتری از مدخل ها، مربوط به موضوع رویدادهای کتابداری است. اصالت/ارزش: تا کنون پژوهشی به بررسی میزان و نحوه انعکاس موضوعات حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در روزنامه های کثیرالانتشار ایران نپرداخته است. از طریق این پژوهش می توان تصویر روشنی از وضعیت موجود در روزنامه های کشور در توجه آن ها به حوزه های موضوعی رشته کتابداری و اطلاع رسانی به دست آورد. نتایج این تحقیق می تواند به دست اندرکاران و مسئولین روزنامه ها کمک کند که توازن پرداخت به موضوعات گوناگون در روزنامه ها را مورد بازنگری قرار دهند.