تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نوع آهنگ و عوامل مؤثر بر پذیرش نرم فزارهای فهرست نویسی اجتماعی توسط کتابداران کتابخانه های عمومی استان چهارمحال و بختیاری بر اساس نظریه اشاعه نوآوری راجرز انجام شد. روش: این پژوهش از نوع توصیفی و کاربردی است. نمونه آماری پژوهش شامل 97 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان چهارمحال و بختیاری تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی بود که به روشِ تصادفی-طبقه ای تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای محقق ساخته بر مبنای پژوهش حمدی پور (1392) بود. روایی آن توسط متخصصان رشته های علم اطلاعات و دانش شناسی و علوم تربیتی (گرایش تکنولوژی آموزشی) تأیید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 824/0 محاسبه شد. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزارهای Excel ، SPSS23 و Amos23 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج پژوهش آهنگ پذیرش نوآوری فهرست اجتماعی نشان داد که اکثریت کتابداران جزء زودپذیران بوده اند. زنان، افراد رده سنی 31-40 سال، دارندگان مدرک کارشناسی ارشد و دکتری و سابقه کار 6-10 سال و 11-15 سال غالباً عضو این گروه بودند. نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که از میان ویژگی های ادراکی تنها «پیچیدگی» و «آزمون پذیری» بر آهنگ پذیرش تأثیری مثبت و معنادار دارند. آزمون تأثیر انواع تصمیمات نوآوری نیر نشان داد که فقط متغیر «تصمیمات اختیاری» بر آهنگ پذیرش دارای تأثیری معنادار اما منفی است. اصالت/ارزش: فهرست های اجتماعی مقوله ای است که بسیاری از کتابخانه های دنیا از آن استفاده می کنند و سنجش شرایط پذیرش آن در کتابداران ایران می تواند این مسیر پذیرش را هموارتر کند. به علاوه، نتایج این پژوهش برای برنامه نویسان نرم افزارهای کتابخانه ای و متولیان نهاد کتابخانه های عمومی کشور قابل توجه است.

هدف: هدف این پژوهش دستیابی به مدل مفهومی کتابخانه های عمومی ایران به مثابه مراکز اجتماعی بر اساس نظریه حوزه عمومی یورگن هابرماس است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی، از نظرِ نحوه گردآوری داده ها پیمایشی، و به لحاظ ماهیت داده ها یک تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی است که با رویکرد نظام مندِ نظریه زمینه ای انجام شد. در بخش کیفی، ابتدا با انجام 33 مصاحبه و 2 گروه کانونی، عوامل مؤثر شناسایی و استخراج شدند. اعتبار این عوامل از طریق شاخص نسبت روایی محتوایی ( CVR ) و پایایی آن ها نیز با آزمون ضریب کاپای فلیس اثبات شد. در بخش کمّی، پایایی ابزار با استفاده از پرسش نامه ای 117گویه ای با میانگین 86/0 تأیید شد. در نهایت، با استفاده از روش آنتروپی شانون، عوامل رتبه بندی شدند. یافته ها: هفت عاملِ نیروی انسانی، ساختمان و تجهیزات، اجتماعی، سیاسی، ساختاری، فرهنگی و اقتصادی در مدل کتابخانه های عمومی به عنوان مراکز اجتماعی اثرگذارند که عامل فرهنگی بیشترین و عامل اقتصادی کمترین تأثیر را دارد. همه عوامل دارای روایی محتوایی بیشتر از 33/0 و ضریب کاپای بیشتر از 7/0 بوده و لذا از روایی و پایایی لازم برخوردار بودند. مدل مفهومی پژوهش نیز در شش بخش ترسیم شد. اصالت/ارزش: نظریه حوزه عمومی از جمله نظریات جامعه شناسی است که علی رغم ارتباطش با کتابخانه های عمومی، در داخل کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این کتابخانه ها می توانند از طریق اجزای حوزه عمومی، با برقراری ارتباط بین دولت و ملت، مردم را از تصمیمات دولتی آگاه کنند و آن ها را به چالش بکشانند. در این حالت، کتابخانه عاملی خواهد شد برای رشد و خودشکوفاییِ روزافزون شهروندان و همچنین عاملی برای ارتقای رفاه عمومی و تثبیت صلح و آرامش.

هدف: هدف از انجام این پژوهش عرضه تصویری کلی از ویژگی های نحوی زبان علم فارسی است. روش: برای پاسخ به پرسش های پژوهش از روش اسنادی استفاده شده که زیرمجموعه رویکرد کیفی است. برای شناسایی ویژگی های نحوی زبان علم، 90 مقاله در نشریه های علمی-پژوهشی در دو حوزه علمی (علوم انسانی و علوم پایه) و سه رشته دانشگاهی (زبان شناسی، زمین شناسی، و شیمی) به روشِ هدف مند نمونه گیری شدند. این مقاله ها به شکل متن وارد نرم افزار «کیودی اِی ماینر لایت» مطالعه و کدگذاری شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان دادند که از ویژگی های نحوی غالب و مشترکِ زبان علم فارسی استفاده از وجه اخباری و زمان حال ساده است. افزون بر این، پدیدآوران فارسی زبان بیشتر ترجیح می دهند که در آثارشان از جملات ساده استفاده کرده و جمله هایشان را در وجه مجهول بیان کنند. وجه اخباری و زمان حال ساده بیشترین فراوانی را در فرایند کدگذاری به خود اختصاص دادند. پدیدآوران فارسی زبان آثار علمی کوشیده اند تا در آثار خود از زبانی بهره برند که محترمانه تر به نظر آید و همچنین به سبک و سیاق نوشتارهای علمی گذشته می نگارند؛ سبکی که با توجه به تأکیدهای امروزی بر ترویج علم شاید چندان کارآمد نباشد. اصالت/ارزش: این مطالعه نخستین کوشش برای شناسایی ویژگی های زبان علم در زبان فارسی به روشِ تجربی و با کمک داده های میدانی است. یافته های این پژوهش می تواند در آموزش زبان علم به کار مدرسان و مؤسسه های آموزشی آید. افزون بر این، نهادهایی همانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سیاست گذاری هایشان می توانند از این یافته ها بهره برند. یافته های این پژوهش در زبان شناسی رایانشی نیز کاربرد دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی ارائه خدمات مبتنی بر اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی شهر تهران است. روش: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و با رویکرد کیفی انجام شده است. در رویکرد کیفی، با استفاده از روش تحلیل محتوای مصاحبه های نیمه ساختاریافته، سه گروه متخصصان اطلاعات سلامت، کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی و پژوهشگران حوزه اطلاعات سلامت، مؤلفه های الگوی خدمات مبتنی بر اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی به دست آمد. یافته ها: الگوی پیشنهادی ارا ئه خدمات مبتنی بر اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی دارای پنج مقوله است که عبارت از: « شناسایی نیاز کاربر»، «برنامه ریزی»، «ارزیابی»،« موانع»، و «عوامل پیش برنده». نتایج نشان داد انتظارات کتابداران از نهاد کتابخانه های عمومی کشور در زمینه خدمات مبتنی بر ارائه اطلاعات سلامت عبارت اند از: همکاری نهاد کتابخانه های عمومی با سازمان های حوزه های بهداشت، رویکرد نیازسنجی و برنامه ریزی در زمینه اطلاعات سلامت، استفاده از روش های اطلاع رسانی گسترده، ارزیابی، سازمان دهی منابع اطلاعات سلامت، موانع زیرساختی، موانع مربوط به کتابداران و موانع مربوط به منابع کتابخانه ای. اصالت/ارزش: این مطالعه به خدمات اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی ایران به عنوان یکی از نهادهای مشارکت کننده در ارتقای سواد سلامت شهروندان می پردازد و علاوه بر شناسایی گرایش، نیاز و علاقه کاربران کتابخانه های عمومی، مجراها، برنامه ها و نوع منابعی را نیز که موردعلاقه آن ها است شناسایی می کند. نتایج این پژوهش برای کتابخانه های عمومی برای سیاست گذاری در زمینه ارائه خدمات اطلاعات سلامت مفید است.

هدف: هدف این پژوهش کشف تعامل کاربران نابینا و کم بینا با کتابخانه های عمومی کشور و مطالعه اهداف و انگیزه های آنان از مراجعه به کتابخانه عمومی و تعیین میزان رضایتمندی آنان از خدمات دریافتی است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 365 نفر از اعضای فعال کتابخانه های عمومی است که از این میان، 233 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داد ها پرسش نامه ای بود که با پیگیری های تلفنی و حضوری در میان اعضای جامعه نمونه توزیع و توسط آنان تکمیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که اغلب بخش های مخصوص نابینایان (29 بخش) در کتابخانه مرکزی و یا کتابخانه های شهری مرکز استان واقع شده است و بقیه شهرستان ها فاقد این بخش هستند. از لحاظِ جنسیت، 1/54 درصد از کاربران بخش نابینایان زن هستند و از لحاظِ مدارک تحصیلی اکثر کاربران (6/44 درصد) مدرک کارشناسی دارند. 5/51 درصد از کاربران نابینای مطلق و 5/48 درصد کم بینا هستند. در مجموع، میزان رضایت کاربران از وضعیت فعلی بالاتر از حد متوسط (95/3 از 5 در مقیاس لیکرت) بوده، و بیشترین میزان رضایت از برخورد، راهنمایی، دانش و تخصص کتابداران کتابخانه بوده است و میزان رضایت از کیفیت، کمیت و روزآمد بودن منابع کتابخانه در سطح متوسطی قرار داشت. کمترین میزان رضایت کاربران از علامت ها و نشانه های راهنمایی برای هدایت آن ها و طراحی و معماری بخش نابینایان بوده است. با توجه به نقایص و کاستی های موردمطالعه، ضروری است کتابخانه های عمومی کشور به منظور بهبود خدمات دهی در سطوح مختلف اقدام کنند تا کاربران کم بینا و نابینا با سهولت و رضایت بیشتری از امکانات و منابع کتابخانه ها بهره مند شوند. اصالت/ارزش: در زمینه بخش نابینایان کتابخانه های عمومی، پژوهش های متعددی صورت گرفته است که هریک بخش نابینایان کتابخانه خاصی را بررسی کرده اند، اما این پژوهش کل بخش های نابینایان کتابخانه های عمومی کشور را به صورت یکپارچه مورد مطالعه قرار داده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف کشف مهارت های کتابدار بخش کودک و نوجوان کتابخانه عمومی منطقه چهار کشور (استان های قم، مرکزی، زنجان و همدان) انجام شد. روش ها: این پژوهش کاربردی و با استفاده از روش توصیفی پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری شامل 100 نفر از کتابداران شاغل در بخش کودک و نوجوانِ تحت پوشش اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی منطقه چهار کشور (استان های قم، مرکزی، زنجان و همدان) و از نمونه تصادفی طبقه ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود که از طریق آن، مهارت های کتابداران کودک و نوجوان بر اساس 9 مؤلفه در سه زمینه شخصی و حرفه ای و فنی دسته بندی شده است. ضریب پایایی پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ 96/0 به دست آمد. یافته ها: نتایج نشان داد کتابداران منطقه چهار کشور مهارت های علاقه و اشتیاق، ارتباطی، روان شناسی کودک، آشنایی با ادبیات کودک و نوجوان، مجموعه سازی، فناوری اطلاعات، مدیریت و خدمات رسانی را در سطحی متوسط دارا هستند. مهارت های علاقه و اشتیاق با میانگین 84/3، مدیریت 89/3 و خدمات رسانی 82/3 به ترتیب رتبه اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند و استان زنجان با میانگین 93/3، استان مرکزی با میانگین 91/3 و استان همدان با میانگین 61/3 به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کرده اند. مهارت فناوری اطلاعات رابطه ای معنادار با سنوات خدمتی دارد، به طوری که هرچه سابقه خدمت افراد بیشتر می شود مهارت فناوری اطلاعات کتابداران مطلوب تر ارزیابی می شود. این یافته که مهارت مدیریت اطلاعات و مدیریت زمان رابطه ای معنادار با سطح تحصیلات دارد نشان می دهد کتابداران دارای تحصیلات بیشتر می توانند مدیریت اطلاعات و مدیریت زمان بهتری داشته باشند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر توانسته است مهارت های کتابدار کودک و نوجوان را در کتابخانه های چهار استان ارزیابی کند.