تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

هدف: هدف این مقاله، بررسی مجدد مدیریت دانش و اهمیت آن و بازنگری در این باره است. روش: در این پژوهش با اتکاء به متون و طرح ها و مدل های ارائه شده، نویسنده به ارائه مدلی جدید می پردازد. یافته ها: یافته های پژوهش در ارائه تعریفی نو و ارائه مدلی جدید خلاصه می شود. نویسنده معتقد است که دانش برگرفته از واقعیت های بیرونی است و جهان خارج اولین شکل دهنده تصویرها و تصورات ذهنی ما است. آنگاه انسان با تجربیات قبلی خود و دیگران به پردازش و تکمیل آن می پردازد و مجدداً آن را بیرونی می کند و با مشارکت و همدلی از آن استفاده می نماید و در این مسیر به داشته های قبلی می افزاید. دو عنصر سرمایه فکری و سرمایه اجتماعی در این باروری تأثیر فراوانی دارد و اصولاً مدیریت دانش بر آن مبتنی است و بدون آن معنا ندارد و محقق نمی شود. علم نافع همان دانش است که بر اثر فزونی آن باید آن را مدیریت کرد تا در اَسرع وقت بتوان به حداکثر استفاده رساند. در دنیای امروز با توجه به وفور اطلاعات و دانش و علاقه شدید به سودآوری و استفاده بهینه از زمان، مدیریت دانش امری جدی در سازمان است و برای آن الگوهای فراوانی تهیه شده است. در پایان نویسنده مدلی هشت ضلعی مبتنی بر واقعیت بیرونی، سرمایه فکری و اجتماعی و امور مدیریتی ارائه می دهد. اصالت/ارزش: اصالت این مقاله در ارائه مدلی جدید به همراه تعریفی جدید از مدیریت دانش است.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی کتابخانه های عمومی شهر مشهد و اَبعاد مختلف اجرای مدیریت دانش است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پیمایشی است. از پرسشنامه استاندارد رابینز جهت گردآوری داده های مربوط به متغیرهای طراحی ساختار سازمانی و پرسشنامه استاندارد نوناکا و تاکوچی جهت گردآوری داده های مربوط به ابعاد مختلف مدیریت دانش استفاده شده است. سپس فرضیه های پژوهش با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار اسمارت پی ال اس مورد آزمون قرار گرفتند. جامعه آماری پژوهش کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد هستند که از بین آنان تعداد 106 نفر به پرسشنامه پژوهش پاسخ دادند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که رابطه معکوس و معنی داری بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی (تمرکز، رسمیت و پیچیدگی) و اَبعاد اجرای مدیریت دانش (اجتماعی شدن، درونی سازی، برونی سازی و ترکیب) در کتابخانه های عمومی شهر مشهد وجود دارد و تنها رابطه بین رسمیت و اجتماعی شدن دانش مورد تائید قرار نگرفت. اصالت/ارزش: ساختار سازمانی مهم ترین عامل اثربخشی سازمان در اجرای مدیریت دانش به شمار می رود. از این رو بررسی رابطه بین متغیرهای طراحی ساختار سازمانی و ابعاد مدیریت دانش به ویژه در سازمان های دانش بنیان مثل کتابخانه های عمومی می تواند دستورالعمل مناسبی جهت بهینه سازی میزان اختیارات کارکنان، اِعمال قوانین و مقررات و تعداد مشاغل سازمانی در اختیار مدیران این کتابخانه ها قرار دهد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی؛ و از نظر شیوه جمع آوری داده ها پیمایشی و به طور مشخص مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه است که براساس متغیرهای مورد بررسی به ترتیب 15 سؤال برای گرایش کارآفرینانه و 12 سؤال برای عملکرد سازمانی در نظر گرفته شد. جامعه آماری تحقیق شامل تمام کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، حجم نمونه 500 نفری که نمونه مناسبی برای پژوهش های مدل یابی است به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه پژوهش بین آنها توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس و لیزرل در قالب آمار توصیفی و مدل یابی معادلات ساختاری انجام شده است. یافته ها: نتایج مدل اندازه گیری گرایش کارآفرینانه نهاد نشان داد، پنج بُعد نوآوری، ریسک پذیری، رقابت تهاجمی، پیشگامی و استقلال طلبی سازه های اثرگذار بر ایجاد گرایش کارآفرینانه در نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند. طبق نتایج این بخش، همبستگی بُعد نوآوری با گرایش کارآفرینانه و تأثیری که بر آن دارد بیشتر از چهار بُعد ریسک پذیری، رقابت تهاجمی، پیشگامی و استقلال طلبی است. همچنین نتایج به دست آمده از مدل اندازه گیری عملکرد سازمانی نهاد نشان داد ابعادِ کارایی برنامه ها، اثربخشی فعالیت ها، رضایت ارباب رجوع و رضایت کارکنان تبیین کننده عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند. در نهایت، نتایج تحقیق در بخش مدل ساختاری نشان داد گرایش کارآفرینانه تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور دارد. اصالت/ارزش: تحقیق حاضر یک تحقیق در سطح ملی است و با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری تأثیر گرایش کارآفرینانه را بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور بررسی نموده است. بنابراین، مدیران، سیاستگذاران و برنامه ریزان نهاد می توانند با استفاده از نتایج این تحقیق اثربخشی خدمات کتابخانه های عمومی را افزایش دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین درجه اهمیت و اولویت بندی مؤلفه های مدیریت از دیدگاه کتابداران با استفاده از مدل تصمیم گیری چندشاخصه فازی و ارائه مدلی مناسب جهت شناسایی عوامل مؤثر در انتخاب مدیران کتابخانه های عمومی از دیدگاه کتابداران است. روش: نوع پژوهش حاضر کاربردی و روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و از نوع بررسی موردی است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش شامل دو گروه کتابدارانی با سابقه خدمت حداقل پنج سال در نهاد کتابخانه های عمومی استان گیلان که به صورت سرشماری انتخاب شدند و افراد خبره ای شامل استادان علم اطلاعات و دانش شناسی با دارا بودن مدرک تحصیلی دکتری و سابقه خدمت در کتابخانه ها که به صورت نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. جهت تحلیل داده ها ازآزمون t-student و تحلیل سلسله مراتبی جهت اولویت بندی عوامل بهره گرفته شده است. تحلیل داده ها با کمک نرم افزارهای SPSS19 صورت گرفته است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد، معیار دانش و تخصص با وزن نرمال 257/0 از بیشترین اولویت در انتخاب مدیران کتابخانه های عمومی برخوردار است، همچنین معیار مهارت مدیریتی با وزن نرمال 201/0، معیار نگرش و بینش با وزن نرمال 181/0، معیار ویژگی شخصیتی با وزن نرمال 127/0، معیار عوامل عینی با وزن نرمال 121/0 و معیار اعتبار حرفه ای با وزن نرمال 103/0 به ترتیب در اولویت های بعدی انتخاب مدیران قرار دارند. اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت انتخاب مدیران در سازمان ها، طراحی مدل های شناسایی افراد بالقوه برای استفاده از این نیروها در زمان مورد نیاز و تأمین نیروهای مناسب برای تصدی سمت های مدیریتی، می توان از نتایج این تجزیه و تحلیل ها جهت انتخاب مدیرانی با صلاحیت و عملکرد بهتر برای آینده سازمان استفاده نمود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش درکتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه انجام گرفته است. روش : روش پژوهش حاضر پیمایشی و از نظر نوع هدف کاربردی است. ابزار گردآوری داده ها برای اندازه گیری هر یک از متغیر های پژوهش شامل دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی دنیسون و پرسشنامه استاندارد مدیریت دانش لاوسون است. جامعه آماری این پژوهش بر اساس آخرین آمار تا پایان خرداد ماه سال 1393 شامل 85 نفر کتابدار شاغل در کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه بود. لذا، از روش سرشماری به جای نمونه گیری استفاده شد و در نهایت نیز 82 پرسشنامه جمع آوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است که در سطح آمار توصیفی از شاخص هایی نظیر فراوانی، میانه، میانگین و در آمار استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t برای تک نمونه ای و آزمون نرمال بودن داده های کلموگروف اسمیرنف جهت پیروی داده ها از نرمال بودن استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که در مجموع وضعیت فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه در حد متوسط می باشد و بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین مؤلفه های مشارکت، سازگاری، مأموریت و یکپارچگی و مدیریت دانش رابطه معنی داری وجود دارد. در نهایت نیز بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش، بر پایه متغیرهای جمعیت شناختی مطرح شده در پژوهش (جنسیت، سن، میزان تحصیلات، سابقه خدمت کتابداران، نوع سازمان، نوع فعالیت در کتابخانه، رشته تحصیلی، میزان آشنایی با اینترنت و میزان آشنایی با رایانه) تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. اصالت/ارزش: این مقاله با بررسی تک تک مؤلفه های فرهنگ سازمانی و سنجش رابطه بین آنها با مدیریت دانش دامنه پژوهش را گسترده نموده است و تا به حال پژوهشی با این عنوان در استان کرمانشاه انجام نگرفته است.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد به منظور برنامه ریزی برای عرضه خدمات برون کتابخانه ای به آنان است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن کلیه بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال 1392 بودند. حجم نمونه آماری 130 نفر برآورد و از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته با 19 گویه برای سنجش چهار دسته نیازهای اطلاعاتی فردی، آموزشی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، و معنوی- مذهبی صورت گرفت. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: در میان چهار دسته نیازهای اطلاعاتی، اولویت نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان، به ترتیب نیازهای فردی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، آموزشی، و معنوی- مذهبی بود. بازنشستگان بیشترین اطلاعات خود را از طریق تلویزیون به دست می آورند. تعداد کمی از بازنشستگان (9/26 درصد (35 نفر)) عضو کتابخانه عمومی بودند و 9/76 درصد (100 نفر) از آنان از کتابخانه های عمومی استفاده نمی کردند. بازنشستگان به ندرت از کتابخانه ها استفاده می کردند. دور بودن از کتابخانه علت عمده استفاده کم یا عدم استفاده بازنشستگان از کتابخانه عمومی و دلیل اصلی استفاده این تعداد کم بازنشستگان از کتابخانه عمومی، امانت گرفتن کتاب بود. میزان آشنایی بازنشستگان با کتابخانه های عمومی و خدمات آنها کمتر از حد متوسط (64/2) و میزان احساس ضرورت خدمات دهی از سوی کتابخانه های عمومی از نظر بازنشستگان بیشتر از حد متوسط (20/4) بود. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان امور در رفع نیازهای اطلاعاتی گروه های ویژه ای از جامعه کمک کند؛ چرا که شناسایی نیاز های اطلاعاتی بازنشستگان باعث می شود کتابخانه های عمومی با آگاهی از این نیاز ها بتوانند با تصمیم گیری های درست به رفع کاستی های احتمالی موجود، تدوین خط مشی مناسب مجموعه سازی و خدمات دهی و بهبود کانال های دستیابی به اطلاعات بپردازند.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا به بررسی رابطه بین اَبعاد مختلف هوش فرهنگی با عملکرد شغلی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان خوزستان بپردازد. روش: پژوهش حاضر با روش پیمایشی انجام شده است و از روش همبستگی آماری برای تحلیل نتایج استفاده گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان (جمعاً 230 نفر) بود که از این تعداد، بر اساس جدول کرجسی- مورگان یک نمونه 145 نفری به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. برای سنجش هوش فرهنگی و عملکرد شغلی به ترتیب پرسشنامه های ون داین و اَنگ (2004) و فرج پهلو و همکاران (1391) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون چندگانه و همچنین ضرایب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین هوش فرهنگی و عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان رابطه ای مثبت و معنی دار برقرار است. همچنین از بین اَبعاد هوش فرهنگی (شناختی، فراشناختی، انگیزشی و رفتاری)، اَبعاد شناختی، فراشناختی و انگیزشی آن با عملکرد شغلی کتابداران رابطه مثبت و معنی داری داشت. اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به هوش فرهنگی و بهبود آن در کتابداران تأکید می نماید. هوش فرهنگی تأثیر مستقیمی بر کیفیت عملکرد کتابداران دارد و عملکرد ارتباطی، جمعی، و برون سازمانی آنان را برای جذب بیشتر مخاطبان به کتابخانه و خدمات دهی بهتر تقویت می کند.

هدف: هدف از اجرای پژوهش حاضر شناخت جایگاه اجتماعی کتابداران از دیدگاه شهروندان شهرهای جنوب شرق ایران است. پژوهش حاضر در سال 1392 به انجام رسید. روش: روش پژوهش با توجه به ماهیت، هدف و فرضیه ها از نوع زمینه یابی و به روش پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، ساکنان شهرهای کرمان، زاهدان و بیرجند بود که حجم نمونه ای به تعداد 800 نفر به صورت خوشه ای تصادفی از قشرهای مختلف اجتماعی انتخاب شد. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش از آمار توصیفی و شاخص های گرایش به مرکز استفاده شد. فرضیه های پژوهش با استفاده از آزمون های کروسکال والیس و کای اسکور مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها: مطالعه حاضر نشان داد که کتابداران جایگاه اجتماعی متوسط رو به پایینی در بین سایر مشاغل مورد مطالعه داشتند. کتابداران دانشگاهی در مقایسه با کتابداران کتابخانه های عمومی از منزلت اجتماعی بالاتری برخوردار بودند. یافته ها نیز نشان داد که از نظر پاسخ دهندگان، مهمترین عوامل مؤثر در ارتقاء منزلت اجتماعی کتابداران، احساس مسئولیت در قبال کاربران، برخورداری از دانش لازم جهت پاسخگویی به کاربران و برخورداری آنها از مهارت های ارتباطی و اطلاع یابی بود. اصالت/ارزش: ارزش این پژوهش در نشان دادن جایگاه اجتماعی کتابداران کتابخانه های عمومی در مقایسه با سایر مشاغل اجتماعی و نیز سایر انواع کتابخانه ها از جمله کتابداران کتابخانه های دانشگاهی بود. نتایج این پژوهش می تواند تکیه گاه خوبی برای تدوین راهبردهای ارتقاء منزلت اجتماعی کتابداران باشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی میزان اثر بخشی دور های آموزشی برگزارشده برای کتابداران کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی و پیشنهاد راهکارهایی مناسب انجام شده است. روش: این پژوهش به روش توصیفی پیمایشی انجام پذیرفته است. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته براساس الگوی کرک پاتریک، با 28 سوال بسته پاسخ و ضریب پایایی94/0 گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، افزون بر استفاده از شاخص های آمار توصیفی، از روش های آمار استنباطی( آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک راهه) استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی کارکنان شرکت کننده در دوره های آموزشی در کتابخانه های عمومی استان آذربایجان شرقی 330 نفر بود. که به روش تصادفی ساده 178نفر آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد بعد واکنش با میانگین 78/22 و انحراف معیار 24/4 بیشترین و بعد نتایج با میانگین 01/12 و انحراف معیار 906/4 کمترین میزان اثر بخشی را داشت. همچنین نتایج مقایسه-ی میانگین فراگیران نسبت به اثربخشی دوره های آموزشی با در نظر گرفتن متغیر (جنسیت و رشته ی تحصیلی) نشان داد بین دیدگاه فراگیران تفاوت معناداری وجود داشت. در حالت کلی دوره های آموزشی از دیدگاه فراگیران در ارتباط با ابعاد ارزیابی (واکنش، یادگیری، رفتار و نتایج) اثر بخش بود. اصالت/ ارزش: با انجام این پژوهش انتظار می رود نقش و اهمیت دوره های آموزشی برای مدیران، مسئولان و برگزار کنندگان روشن شود و آن ها با اهتمام بیشتری در این زمینه گام بردارند و زمینه های برگزاری دوره های آموزشی متعدد و مناسب با نیاز ها و خواسته های حرفه ای و شغلی کارکنان را فراهم آورند.