حمیدرضا جمالی مهمویی

هدف:شناسایی چگونگی مشارکت دانشگاهیان ایران به عنوان نویسنده، عضو هیأت تحریریه و سردبیر در مجله های ناشران متقلب (موسوم به چپاولگر یا غارتگر) در سال 2015 است. روش شناسی:پژوهش با استفاده از فنون علم سنجی انجام شد. جامعه آماری، تمامی مجله های ناشران متقلب است. نمونه گیری از میان ناشران و سپس از میان مجله های منتشرشده توسط هر ناشر انجام شد. تمام مقاله های منتشرشده دارای نویسنده ایرانی مجله های برگزیده در سال ۲۰۱۵ بررسی شدند. یافته ها:۳۷۲ مقاله به قلم ۹۷۳ نویسنده ایرانی وابسته به بیش از ۷۰ دانشگاه و مؤسسه در مجله های نمونه در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است. دانشگاه آزاد با ۲۱۱ مقاله و ۴۳۷ نویسنده رکورددار است. نویسندگان ایرانی احتمالاً مبلغی حدود ۱۱۳۰۰۰ دلار بابت انتشار این مقاله ها پرداخت کرده اند. نتیجه گیری:مشارکت ایرانیان به عنوان نویسنده، عضو هیأت تحریریه، و سردبیر در مجله های ناشران متقلب بسیار بالاست. این نشریه ها، می توانند تهدیدی بزرگ برای چرخه علم کشور به شمار بیایند. زیرا احتمال رجوع نویسندگان و استناد به مقاله های این مجله ها به سبب دسترس پذیری سهل می تواند بیشتر باشد و به اصالت پژوهش آسیب رساند.

هدف: هدف مقاله، معرفی و مرور تأثیر فرهنگ به عنوان یک عامل بافتی بر رفتار اطلاعاتی افراد است. روش: این یک مقاله مروری انتقادی است که به مرور آثار مرتبط با فرهنگ و اطلاعات به ویژه نظریه های فرهنگی هال و هافستد و تحقیقاتی که با استفاده از ابعاد فرهنگی پیشنهادی آنها در حوزه اطلاعات و رفتار اطلاعاتی انجام شده اند، می پردازد. یافته ها: هر یک از ابعاد فرهنگی هال و هافستد به نوعی با رفتار اطلاعاتی مرتبط هستند. به عنوان مثال، تلاش برای کاهش فاصله قدرت در طراحی نظام های اطلاعاتی در جهت دسترسی آزادتر و برابری هر چه بیشتر و کاربرد همگانی تر نمود پیدا می کند. تلاش برای کاهش سطح پرهیز از عدم قطعیت، کاهش اضطراب، و افزایش ریسک پذیری به شجاعت کاربران برای ورود به عرصه های ناشناخته و ناوبری آزادانه در دنیای مجازی کمک می کند که با ارائه نظام های گسترده پیوندها و تمرکز کم تر، و فرمول سازی آسان تر و جستجوی راحت تر امکان پذیر است. فردگرا یا جمع گرا بودن و نیز زنانه یا مردانه بودن جامعه بر به کارگیری راهبردهای اشتراک اطلاعات، اطلاع یابی مشارکتی یا راهبردهای جستجو و بازیابی فردی اطلاعات مانند پیوندیابی و تورق در طراحی نظام های اطلاعاتی تأثیر دارد. توجه به عادت کاربران در دریافت پیام های تند یا کند یا میزان سرعت مناسب برای دریافت پیام و یا تعلق کاربران به یک بافت بالا یا پایین و نیز میزان اطلاعاتی که فرد می تواند دریافت کند روی نحوه بیان نیاز اطلاعاتی، روش جستجو، سرعت دریافت و تفسیر پیام، و بازیابی اطلاعات و در نتیجه طراحی نظام های اطلاعاتی تأثیر می گذارد.

هدف: ارزیابی رضایت اعضای انجمن کتابداری و اطلاع رسانی از عملکرد خود برای بهبود فعالیت های انجمن است. روش/ رویکرد: پژوهش به روش پیماشی و با استفاده از یک پرسشنامه تحت وب و ارسال پیوند آن به گروه های بحث موضوعی انجام شد که ۱۱۲ نفر آن را تکمیل کردند. یافته ها: یافته ها نشان داد که رضایت اعضا از خبرنامه و برگزاری همایش ها و امور مربوط به آنها از جمله کیفیت همایش ها، زمان، مکان و موضوع بالاتر از سطح متوسط و در سایر جنبه ها و فعالیت ها کمتر از حد متوسط ارزیابی شده است. همچنین موفقیت انجمن در برآورده کردن انتظارات اعضا اندکی کمتر از حد متوسط ارزیابی شده است. بازدید از وبگاه انجمن، شرکت در همایش ها و کارگاه ها، و همکاری با شاخه های استانی رایج ترین شیوه های تعامل اعضا با انجمن بوده است. مشارکت در فعالیت های اجتماعی و علمی، افزایش دانش حرفه ای، دیدار دوستان و همکاران قدیمی در محافل علمی و استفاده از خدمات انجمن چهار انگیزه اصلی اعضا برای عضویت در انجمن بوده اند.

هدف این مقاله تحلیل انگیزه های وبلاگ نویسان وبلاگ های حوزه علوم اجتماعی از استناد به مقاله های مجلات است تا از این طریق مشخص شود که آیا استنادهای وبلاگی به مقاله های علمی شاخص خوبی از تأثیر اجتماعی پژوهش هستند یا خیر. نمونه ای تصادفی ۳۰۰ تایی (از میان ۱۲۳۳ پست) از پست های وبلاگ های علوم اجتماعی از وبگاه ریسرچ بلاگینگ که در فاصله زمانی ۱ ژانویه ۲۰۱۲ تا ۱۸ جولای ۲۰۱۴ گردآوری و تحلیل محتوا شد. مقوله های مورد استفاده در تحلیل محتوا با استفاده از یک دسته بندی موجود و با ایجاد تغییر در آن به صورت استقرایی تشکیل شدند. در مجموع ۳۰۰ پست، دارای ۴۷۲ استناد بودند که 424 تای آنها مقاله از ۲۶۹ مجله مختلف بودند. شصت و یک مجله (۲۲٫۶۸٪) از کل مجلات مورد ا ستناد متعلق به حوزه علوم اجتماعی بودند و بیشتر مجلات با بسامد بالا، مجلاتی با ضریب تأثیر بالا از حوزه کلی علوم مثل مجله ساینس بودند. هفتاد و پنج درصد همه مجلات تنها یک بار مورد استناد قرار گرفته بودند. سن میانگین مقاله های مورد استناد ۵٫۸ سال بود. پربسامد ترین (۱۲٫۶۷٪) انگیزه برای استناد ارائه یک گزارش مفصل بی طرفانه از تحقیق بود. در کل وبلاگ های علوم اجتماعی بیشتر موضوع محور هستند تا مقاله محور؛ به این معنی که تعداد زیادی از پست ها صرفاً برای معرفی یک مقاله نوشته نمی شوند بلکه وبلاگ نویس در مورد موضوع مورد علاقه اش می نویسد و در این فرایند برای پشتیبانی از استدلال خود به مقاله ها نیز استناد می کند. این مقاله نشان دهنده پتانسیل استنادهای وبلاگی به عنوان یکی از شاخص های آلتمریک و به عنوان واسطه ای برای سنجش اثر پژوهش است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی انگیزه های استناد به ویکی پدیا در مقالات مجلات علمی انجام شد؛ همچنین میزان استناد به ویکی پدیا، محل استناد (قسمتی از مقاله که استناد در آن استفاده شده است)، نوع مقالات استناد کننده، موضوع مقالات استناد کننده و مورد استناد قرار گرفته تعیین شد و در حوزه های موضوعی مختلف مورد مقایسه قرار گرفت. روش: جامعه آماری شامل مقالات انگلیسی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در دو سال 2007 و 2012 که به مقاله ای از ویکی پدیا استناد کرده اند، بود. در مجموع 602 مقاله به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. برای انجام پژوهش از روش های تحلیل محتوا و کتاب سنجی استفاده شد. یافته ها: نشان داد که 35 انگیزه برای استناد به ویکی پدیا وجود دارد؛ مهم ترین آن ها ارائه اطلاعات کلی، تعریف، آمار و مفاهیم بود، میزان استناد به ویکی پدیا در سال 2012 در مقایسه با سال 2007 بیشتر بود، استناد به ویکی پدیا اغلب در قسمت های مقدمه، بدنه اصلی، مواد و روش و مبانی نظری صورت گرفته بود، مقالات استناد کننده اغلب از نوع پژوهشی بودند، موضوعات پر استناد در ویکی پدیا مربوط به رایانه، اینترنت و شیمی بود. این نتایج نشان می دهد که استناد به ویکی پدیا اغلب در قسمت های ابتدایی مقالات و به منظور ارائه حقایق، تعریف ها، مفاهیم و اطلاعات زمینه ای صورت می گیرد؛ و میان حوزه های علمی مختلف از نظر علت استناد به ویکی پدیا و محل استناد به آن در قسمت های مختلف مقاله تفاوت هایی وجود دارد.

این پژوهش با هدف تحلیل رفتار کاربران و درک میزان و نحوه استفاده آنها از پایگاه اطلاعاتی ایرانداک به مطالعه یک دوره 26 روزه (در ماه های بهمن و اسفند 91 ) لاگ جستجوی کاربرانی می پردازد که از بیرون ایرانداک به جستجوی اطلاعات در این پایگاه اطلاعاتی پرداخته اند. تحلیل های انجام شده روی لاگ شامل تحلیل کدگذاری جغرافیایی، تحلیل های آماری و تحلیل خرد رفتار اطلاع جویی است. یافته ها حاکی از آن است که کاربران شهرهایی چون تهران، مشهد و تبریز بیش از سایر نقاط از پایگاه استفاده کرده اند. ساعات بین 9 الی 13 روزهای دوشنبه و یکشنبه اوج استفاده است. پربسامدترین طول عبارت جستجوها بین 10 الی 15 حرف و پربسامدترین موضوع جستجو شده علوم اجتماعی است . همچنین مشخص شد که برخی از کاربران با مفاهیمی نظیر اصلاح عبارت جستجو یا نحوه صحیح استفاده از عملگرهای بول آشنا نیستند و این نکات منجر به بازیابی ناکارآمد از پایگاه می شود . ضعف هایی از جمله ناکارآمدی الگوریتم بازیابی در مورد کلمات کوتاه نیز در خود پایگاه آشکار شد. انجام این تحقیق نشان داد که استفاده از لاگ می تواند در ارزیابی سامانه بازیابی و شناخت رفتار کاربران آن بسیار مفید باشد.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین میزان تخصص گرایی مجله های علمی – پژوهشی علم اطلاعات و دانش شناسی فارسی به توزیع فراوانی و پراکندگی موضوعی مقالات این مجله ها طی سال های 1387 تا 1391 پرداخت. روش: 894 مقاله منتشر شده در مجله های علمی – پژوهشی علم اطلاعات و دانش شناسی فارسی با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند و با استفاده از طبقه بندی موضوعی لیزا تحلیل موضوعی شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تعداد 833 عنوان مقاله (93.17 درصد) با موضوع های مرتبط و تعداد 61 عنوان مقاله (6.82 درصد) با موضوع های غیرمرتبط با علم اطلاعات و دانش شناسی در این مجله ها منتشر شده است. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که در بیش تر مجله ها هیچ گونه تناسبی بین موضوع و نام مجله وجود ندارد و تنها مجله های تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی و گنجینه اسناد به صورت تخصصی فعالیت کرده اند. اصالت /ارزش: این پژوهش می تواند به تعیین الگوی رفتاری پژوهشگران در استفاده و انتخاب مناسب ترین منابع در یک حوزه تخصصی منجر شود، همچنین به دست اندرکاران مجله اعم از صاحب امتیاز، سردبیر و هیات تحریریه مجله جهت بهبود وضعیت مجله و به مجموعه سازان و جامعه استفاده کنندگان کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی، در امر انتخاب مجله ها کمک نماید.

هدف این پژوهش شناخت بهتر حوزه نظریه های رفتار اطلاعاتی و ترسیم نقشه علمی این حوزه بود. به همین منظور اطلاعات کتابشناختی ۵۱ نظریه رفتار اطلاعاتی به همراه اطلاعات مآخذ آنها از پایگاه وب آو ساینس گرفته شد و مورد تحلیل استنادی، زوج کتابشناختی، و تحلیل موضوعی مآخذ قرار گرفت و روابط استنادی این آثار و مآخذ آنها با نرم افزارهای HistCite، Pajek، VOSViewer و Sci2 Tool مورد پردازش و ترسیم قرار گرفت. بررسی نشان داد که بیشترین نظریه ها را دانشمندان آمریکایی و متخصصان علوم اطلاعات مطرح کرده اند. با این حال متخصصان رشته های دیگری مثل روانشناسی و علوم اجتماعی نیز در طرح نظریه ها نقش داشته اند. همچنین یافته ها نشان داد که نظریه های رفتار اطلاعاتی تا حد زیادی وام دار آثار حوزه کتابداری و اطلاع رسانی هستند، امّا از آثار حوزه های دیگری مثل جامعه شناسی، ارتباطات، روانشناسی، مدیریت، علوم تربیتی وعلوم رایانه نیز استفاده کرده اند. هم از نظر زوج کتابشناختی و هم از نظر استناد، حدود چهار پنجم این مجموعه از نظریه ها دارای پیوند با یکدیگر بوده و یک شبکه نسبتاً منسجم را تشکیل می دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر جو سازمانی بر خلاقیت از دیدگاه کارکنان سطوح مختلف سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. به صورت چاپی میان Keys روش: پرسشنامه استاندارد سنجش جو سازمانی در زمینه باروری و پشتیبانی از خلاقیت موسوم به تمام مدیران، اعضاء هیئت علمی، و کارکنان بالاتر از فوق دیپلم در سازمان اسناد و کتابخانه ملی توزیع شد.در مجموع 183 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. SPSS پرسشنامه گردآوری شد و با استفاده از نر م افزار یافته ها: نتایج پیمایش نشان داد که کارکنان سازمان معتقدند جو کنونی سازمان آنگونه که باید مشوق و حامی خلاقیت آنان نیست. در میان عناصر مؤثر بر باروری خلاقیت در یک سازمان، مشو قهای مدیریتی، آزادی و مشوقهای سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی در حد مطلوب نیستند. همچنین موانعی در سازمان وجود دارد که مانع از رشد خلاقیت در کارکنان است. از سوی دیگر، کارکنان معتقد بودند که سازمان از بهر هوری در حد قابل قبولی برخوردار است. نگرش کارکنان مرد نسبت به کارکنان زن نسبت به جو سازمانی در رابطه با خلاقیت، مثب تتر بود. همچنین، هر چه سطح تحصیل کارکنان پایین تر باشد، جو سازمان را بیشتر حامی پرورش خلاقیت در خود می دانند. همچنین افرادی که دارای پستهای سازمانی بالاتر مثل مدیریت هستند نگاه مثبت تری نسبت به وجود حمای تهای مدیریتی در سازمان دارند در حالی کارکنان سطوح پایین معتقدند چنین حمایتهایی در سازمان به میزان مطلوب وجود ندارد. همچنین در مجموع، کارکنان معتقد بودند که بیشترین عوامل بازدارنده و نیز مشوق در سازمان مربوط به حوزه روی هها، ساختارها و نگرش های سازمانی است؛ لذا بهتر است مدیریت توجه خود را اصلاح روی هها، ساختارها و نگرش ها معطوف دارد.

ویکی پدیای فارسی بخشی از دانشنامه جهانی ویکی پدیاست. قابلیت ویرایش و نگارش در این ویکی نظیر سایر ویکی ها، موجب گردیده است کاربران با انگیزه های متفاوتی اقدام به نگارش و ویرایش در این دانشنامه نمایند. در این پژوهش از روش کیفی گراندد تئوری استفاده شده و بررسی انگیزه ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام پذیرفته است. طی این تحقیق 15 ویکی نویس فعاّل بر اساس نمونه گیری هدفمند بر اساس دسترس پذیری و تمایل آنان به مشارکت در تحقیق مورد مصاحبه با سؤالات باز قرار گرفتند. ابزارگردآوری داده ها دو شیوه مصاحبه رو در رو و مصاحبه از طریق پست الکترونیک بود. داده ها با استفاده از تکنیک کدگذاری استراوس و کوربین و روش تحلیل مقایسه ای مداوم، تجزیه و تحلیل و چهار زمینه انگیزه های ویرایشی، انگیزه های نگارشی، انگیزه های محرّک و انگیزه های بازدارنده استخراج گردید. یافته ها نشان داد که انگیزه های بسیاری از محیط بیرون و درون ویکی پدیا بر میزان همکاری و استمرار مشارکت کاربران تأثیرگذار است که می توان آنها را به دو دسته عوامل برون ویکی پدیایی و درون ویکی پدیایی تقسیم کرد. نتایج نشان داد دو عامل «تولید محتوا» و «ارتقای ویکی پدیا» بالاترین انگیزه همکاری در ویکی پدیای فارسی هستند و در کنار آن «سرگرمی» پایین ترین انگیزه برای تداوم همکاری محسوب می شود. علاوه بر آن، برخورد کاربران و بازخوردی که ویکی نویسان در قبال همکاری خود در ویکی دریافت می دارند می تواند قوی ترین انگیزه محرّک برای ماندگاری و یا ترک ویکی پدیای فارسی باشد.

این مقاله با نگاهی درون رشته ای به بررسی رفتار اطلاع جویی دانشمندان زیرشاخه های مختلف فیزیک و نجوم می پردازد و تاثیر دو عامل ماهیت میان رشته ای حوزه ی پژوهشی و پراکندگی متون را بر رفتار اطلاع جویی آنان بررسی می کند. روش پژوهش عبارت است از پیمایش 114 دانشجوی دکترا و عضو هیئت علمی در رشته فیزیک و نجوم در کالج دانشگاهی لندن که در سال 2006 انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که حوزه هایی که بیشتر ماهیت میان رشته ای دارند و یا پراکندگی متون آنان بیشتر است اغلب از روش جستجوی عمومی برای یافتن اطلاعات بهره می برند. این مطالعه نشان داد که استفاده از متون سایر حوزه ها صرفاً به معنی پراکندگی متون نیست. مطالعه همچنین تفاوتهای درون رشته ای را در رفتار اطلاعاتی منجمان و فیزیکدانان آشکار کرد و نشان داد که در مطالعات رفتار اطلاعاتی برای پرهیز از خطر تعمیم نادرست یافته ها بهتر است که جامعه پژوهش به یک حوزه تخصصی خاص محدود شود.