تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی ویژگی های برنامه های کتابخوان الکترونیکی از طریق مرور نظام مند متون و ارزیابی چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی پرکاربرد ایرانی (فیدیبو، طاقچه، کتاب راه، و کتاب سبز) از نظرِ ویژگی های شناسایی شده است. روش: مطالعه حاضر از نظرِ هدف کاربردی، و مبتنی بر چهارچوب مرور نظام مند انجام شده است. برای جمع آوری متون پژوهشی مرتبط، در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی جست وجو و 247 اثر شناسایی شد. پس از بررسی اولیه (بررسی کلیدواژه ها، عنوان، و مرور چکیده ها)، در نهایت 46 اثر مرتبط استخراج شد و مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، به منظور تعیین میزان برخورداری هریک از چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی ایرانی موردبررسی، از ویژگی های استخراج شده با استفاده از این سیاهه و از طریق ابزار مشاهده، مطالعه ای پیمایشی انجام شد. یافته ها: از 46 اثر موردبررسی، در نهایت سیاهه ای از متداول ترین ویژگی های برنامه های کتابخوان الکترونیکی، شامل 132 مؤلفه، تهیه و در قالب 16 معیار دسته بندی شد. در بخش مطالعه پیمایشی، نتایج نشان داد از چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی پرکاربرد ایرانی، دو برنامه «طاقچه» و «فیدیبو» از نظرِ ارائه خدمات و برخورداری از ویژگی های موردتوجه در ارزیابی برنامه های کتابخوان الکترونیکی با اختلاف اندکی از یکدیگر در وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر برنامه های کتا بخوان الکترونیکی ایرانی قرار دارند و به نظر می ر سد درگیر رقابتی تنگاتنگ در بازار مشتریان هستند. همچنین، یافته ها نشان داد با اینکه «کتاب سبز» جزء برنامه های کتابخوان پرکاربرد ایرانی است، اما کمتر از نیمی (24/49 درصد) از ویژگی ها را داشته و در شرایط مناسبی قرار ندارد. اصالت/ارزش: در این پژوهش، مرور نظام مند متون به شناسایی ویژگی های جامع برای برنامه های کتابخوان الکترونیکی منجر شده است. همچنین، ارزیابی و مقایسه برنامه های کتابخوان ایرانی به طراحان و تولیدکنندگان آن ها کمک می کند به ایرادها و کاستی های محصول خود پی ببرند و برای رسیدن به وضعیت مطلوب و موردپسند کاربر تلاش بیشتری کنند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران انجام گرفت. روش: برای اجرای نیازسنجی آموزشی از الگوی نیازسنجی توافق محور و روش پیمایش اینترنتی استفاده شده است و داده های لازم از طریق پرسش نامه الکترونیکی از کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور در ارتباط با نیازهای آموزشی آنان جمع آوری شد تا عناوین نیازهای آموزشی مهم و با اولویت بالا شناسایی و اولویت بندی شود. جامعه پژوهش شامل همه کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور بود و تعداد 775 نفر نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. از پرسش نامه بسته پاسخ محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. سپس، روایی محتوایی پرسش نامه به تأیید 5 نفر از متخصصان رسید و پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که برابر با 92/0 است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که از میان 75 دوره آموزشی، 38 دوره آموزشی مورد نیاز کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند و به ویژه دوره های مهارت های زندگی، ارتقای سلامت روان، مهارت های یادگیری و مطالعه، مهارت های ارتباطی زوجین، سواد رسانه ای، ارتقای سلامت جسمانی، مهارت استفاده از اینترنت، سواد اطلاعاتی، عکاسی با دوربین و موبایل، کسب وکار اینترنتی، فرزندپروری، تایپ با نرم افزار ورد، مهارت های کارآفرینی و کسب وکار، ارائه از طریق پاورپوینت، رزومه نویسی شغلی، و نصب سیستم عامل ویندوز به ترتیب 16 عنوان دوره آموزشی اولویت دار و مهم ترین عناوین دوره های آموزشی مورد نیاز برای کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر از این جنبه که نیازهای آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران را شناسایی کرده دارای نوآوری است. نتایج حاصل از اجرای این پژوهش به مسئولان آموزش نهاد کتابخانه های عمومی ایران کمک می کند تا دوره های آموزشی مناسب با نیازهای آموزشی کاربران هدف را طراحی کنند و به طور مؤثر در راستای تحقق هدف راهبردی آموزش گام بردارند.

هدف: این مطالعه با مرور نظام مند متون پژوهشی در حوزه مکان یابی کتابخانه های عمومی ایران با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی به تحلیل وضعیت آن پژوهش ها از جنبه های گوناگون می پردازد. بر این اساس، مشکلات و مؤلفه های موردتوجه در مکان یابی کتابخانه های عمومی ایران بر اساس متون پژوهشی بررسی شده است. روش: مطالعه حاضر از نظرِ هدف کاربردی و مبتنی بر مطالعه نظام مند با مدل پریسما است. برای جمع آوری داده ها، کلید واژه های مرتبط با موضوع پژوهش در پایگاه های اطلاعاتی معتبر جست وجو و 372 مقاله پژوهشی بازیابی شد. با مطالعه و بررسی چکیده مقاله ها و در صورت لزوم، نتایج، مقالات تکراری و غیرمرتبط حذف شدند. در نهایت، با اعمال پیمایش اولیه و متناسب با معیارهای ورودی و خروجی، مطالعات توسط پژوهشگران کنترل شد و 29 مقاله باقی ماند. ابزار پژوهش از نوع سیاهه وارسی بود. اطلاعات به دست آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است. یافته ها: یافته های مرور نظام مند نشان می دهد توزیع کتابخانه های عمومی در ایران نامتوازن و از نظرِ دسترسی نامناسب هستند. مؤلفه های موردتوجه، آسایش (81/32 درصد)، سازگاری (25/31 درصد) و کارایی (18/17 درصد) بودند. همچنین یافته ها نشان داد در پژوهش های انجام شده در این حوزه کمتر به نقشه و رویکرد مهندسی ساختمان توجه شده است. اصالت/ارزش: با مرور پژوهش های حوزه مکان یابی کتابخانه های عمومی، یافته های این حوزه از نظرِ وضعیت توزیع کتابخانه ها، مطلوبیت دسترسی به آن ها و مؤلفه های مؤثر در مکان یابی مشخص شد. این پژوهش تصویری کلی نسبت به آنچه انجام شده و آنچه بهتر است در تعیین مکان کتابخانه های عمومی رعایت شود برای پژوهشگران آینده ارائه می کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش وضعیت سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی انجام شد. روش: نوع پژوهش صورت گرفته از نظرِ هدف کاربردی و از نظرِ روش توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه مرزنشیان استان آذربایجان غربی است که از این میان، 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و سپس تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسش نامه محقق ساخته ای بود که بر اساس مؤلفه های سواد رسانه ای سازمان جهانی یونسکو و متون علمی معتبر بومی سازی شد. داده ها با استفاده از نسخه 26 نرم افزار اس پی اس اس پردازش شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد وضعیت کلی سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی در سطح ضعیف است. سطح سواد رسانه ای مردان بیشتر از زنان است، اما سواد رسانه ای افراد متأهل و مجرد یکسان است؛ سطح سواد رسانه ای افراد ساکن در شهر بیشتر از روستاییان است. همچنین، با افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد ماهانه شهروندان، سطح سواد رسانه ای آنان نیز افزایش می یابد. اصالت/ارزش: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، کتابخانه های عمومی به عنوان نهادهایی آموزشی و اجتماعی می توانند با ارائه خدمات کتابخانه ای مرتبط و آموزش های لازم در راستای افزایش سطح سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی قدم بردارند.

هدف: این پژوهش به دنبال کشف رابطه به زیستی روان شناختی و گران باری شغلی با نقش تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده در کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان در سال 1399-1400 انجام شده است. روش: پژوهش حاضر در قالب یک مطالعه توصیفی از نوع هم بستگی با نمونه ای به تعداد 202 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان به روشِ تصادفی ساده انجام پذیرفت. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های به زیستی روان شناختی ریف (1995)، گران باری شغلی اسپکتور و جکس (1998) و حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگر (1986) استفاده شد. ضریب پایایی این پرسش نامه ها از طریق آلفای کرونباخ به ترتیب 92/0، 94/0، و 95/0 به دست آمد. برای تحلیل یافته ها، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. تجزیه وتحلیل یافته های پژوهش با نرم افزارهای Smart-PLS3 و SPSS ویرایش 22 انجام شد. یافته ها : یافته ها نشان داد متغیر تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده تأثیری معنادار در شدت ارتباط بین به زیستی روان شناختی و گران باری شغلی دارد، به طوری که با افزایش حمایت سازمانی ادراک شده کتابداران، به زیستی روان شناختی افزایش و گران باری شغلی آن ها کاهش یافت. همچنین، نتایج حاصل از ضریب هم بستگی مؤلفه های به زیستی روان شناختی با گران باری شغلی حاکی از رابطه ای منفی و معنادار بین این مؤلفه ها بود (05/0 > p ). اصالت/ارزش: بررسی رابطه به زیستی روان شناختی وگران باری شغلی در کتابداران کتابخانه های عمومی کشور و خارج از کشور کاری بسیار بدیع بوده است و تاکنون پژوهش های اندکی به این مسئله پرداخته اند، ضمن اینکه در پژوهش حاضر، نقش تعدیل کننده حمایت سازمانی ادراک شده نیز مورد توجه واقع شده است. یافته های این پژوهش می تواند راهگشای کتابداران و مدیران کتابخانه ها به منظور بهبود وضعیت محیط کاری باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر رهبری تحول آفرین با میانجیگری انگیزه فردی و تسهیم دانش بر رفتار کار نوآورانه کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است که در زمان انجام تحقیق 350 نفر بوده اند. جامعه نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 184 نفر تعیین شده است. به منظور گردآوری داده ها، از پرسش نامه های افسر، مسعود و عمرانی (2019) استفاده شد. برای تحلیل داده ها، از روش حداقل مربعات جزئی و مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد رهبری تحول آفرین به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار (450/3 t= ) و به صورت مستقیم بر انگیزه فردی تأثیری مثبت و معنادار دارد (201/7 t= ). همچنین، انگیزه فردی به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار دارد (847/3 t= ). به علاوه، رهبری تحول آفرین به واسطه انگیزه فردی تأثیری غیرمستقیم و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (775/3 t= ). همچنین، رهبری تحول آفرین با توجه به نقش تعدیل گر تسهیم دانش، تأثیری مثبت و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (703/7 t= ). تسهیم دانش رفتار نیز کار نوآورانه را تقویت می کند. اصالت/ارزش: رهبری تحول آفرین با تأثیر بر انگیزه فردی موجب بهبود رفتار کار نوآورانه در کارکنان کتابخانه های عمومی می شود. همچنین، تسهیم دانش موجب تقویت تأثیرگذاری رهبری تحول آفرین بر رفتار کار نوآورانه می شود. پژوهش حاضر از این نظر دارای نوآوری است که برای اولین بار نقش رهبری تحول آفرین در رفتار کار نوآورانه در محیط کتابخانه های عمومی استان فارس برای اولین بار بررسی کرده است.