فراهم آوری نسخه های خطی در ایران: ضرورت، شیوه ها، مشکلات، و راهکارها (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف: شناسایی شیوه های فراهم آوری نسخه های خطی در ایران، بررسی مشکلات این حوزه، و ارائه راهکارهایی برای حل مسئله. روش شناسی: از روش کتابخانه ای به منظور مطالعه پژوهش های پیشین و نیز از شیوه ها و تجربیات کتابخانه های مهم در حوزه نسخه های خطی استفاده شده است. یافته ها: خرید، وقف، اهداء، واگذاری (صندوق امانت)، دیجیتال سازی، و مبادله، مهم ترین شیوه های فراهم آوری نسخه های خطی است. بی توجهی مدیران، پراکندگی نسخه های خطی، کمبود اعتبارات مالی، وجود دلالان حرفه ای و تبلیغات دروغین آنها، مشکلات ارزیابی و کمبود کارشناس، نداشتن خط مشی و آیین نامه مدون و مصوب، موانع شرعی، و خطای راهبردی خریداران نسخ خطی از موانع و مشکلات عمده ذکر شده است. تأسیس مراکز رسمی برای مدیریت نسخه های خطی، تشکیل کمیته های فراهم آوری و ستاد خیرین، فعال کردن انجمن دست نوشته های کهن، سازماندهی مستقل مجموعه های اهدایی، راه اندازی صندوق امانت، و خدمات دیجیتال سازی در محل نگهداری نسخه ها، راهکارهای پیشنهادی برای رفع مشکلات است. نتیجه گیری: ارتقای سطح آگاهی مردم به ویژه مجموعه داران؛ اهتمام تمامی دست اندرکاران فرهنگی بخش دولتی، عمومی، و خصوصی؛ کمک به حفظ نسخه های خطی مجموعه داران؛ و برنامه های تشویقی از مهم ترین مؤلفه ها برای نجات میراث مکتوب کشور است.