مهری پریرخ

مقدمه : اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی، یک اختلال شایع عصب تحولی است که در بیشتر مواقع در دوره کودکی تشخیص داده می شود. به اعتقاد بارکلی ریشه اختلال، نقص در عملکردهای اجرایی می باشد. نظریه بازداری رفتار بارکلی و داستان هایی که عناصر این نظریه را در برداشته باشند می توانند با کمک داستان های مناسب در رویکرد کتاب درمانی به کاهش نشانه های این اختلال کمک کنند. هدف این پژوهش شناسایی میزان هم خوانی محتوای داستان های مناسب گروه سنی «الف»، «ب» و «الف/ ب» منتشر شده در سال های 1385 تا 1395 با مؤلفه های عناصر نظریه گسترش یافته بازداری رفتار بارکلی است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که با روش پیمایشی و تحلیل محتوای کیفی انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات از دو سیاهه استفاده شد. یکی به ثبت اطلاعات کتابشناختی داستان ها اختصاص داشت و دیگری شامل مؤلفه های عناصر نظریه گسترش یافته بازداری رفتار بارکلی بود. از 382 داستان جامعه پژوهش، 70 داستان که حداقل دارای عناصر نظریه بارکلی و یا عدم بازداری رفتار داشتند، برای بررسی در نظر گرفته شد. یافته ها: از میان داستان های بررسی شده، در 53 داستان ، مؤلفه های کنش های اجرایی نظریه بارکلی شناسایی شد و در 17 داستان شخصیت داستان در برابر یک رویداد، عدم بازداری رفتار نشان می دهد و به پیامد نامطلوب می رسد. تحلیل و بررسی داستان ها نشان داد میزان حضور هر یک از کنش های اجرایی نظریه بارکلی در داستان ها متفاوت است. همچنین در میان داستان هایی که مؤلفه های کنش های اجرایی شناسایی شد، 3 الگو برای بهبود کنش های اجرایی وجود دارد. الگوی اول شامل داستان هایی است که شخصیت داستان در مقابل رویداد آنی ابتدا عدم بازداری رفتار دارد ولی بعد متوجه اشتباه خود می شود و با انجام کنش های اجرایی به پیامد مطلوب می رسد. در داستان های الگوی دوم، شخصیت داستان در مقابل رویداد آنی از همان ابتدا کنش های اجرایی را انجام می دهد و به پیامد مطلوب می رسد. الگوی سوم نیز شامل داستان هایی است که شخصیت (های) داستان در مقابل رویداد آنی عدم بازداری رفتار را نشان می دهد ولی از طرف دیگر، شخصیت (های) دیگر داستان کنش های اجرایی دارند و پیامد مطلوبی را تجربه می کنند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که این داستان ها، با نشان دادن کنش های اجرایی می توانند ابزار توانمندی برای کتاب درمانی و بهبود کنش های اجرایی به کودکان ADHD در نظر گرفته شوند. ناشران، نویسندگان، روان شناسان، کتابداران و والدین می توانند از پیشنهادهای کاربردی این پژوهش بهره گیرند.

نظام های اطلاعاتی (مانند پایگاه های اطلاعاتی و نظام های کتابخانه ای) با ذی نفعان گوناگونی در ارتباطند و میان این ذی نفعان شکافِ شناختی وجود دارد. به بیان دیگر، بررسی دیدگاه ذی نفعان در قلمرو نظام های اطلاعاتی و این که چگونه می اندیشند و چه ارزش هایی را در استفاده از این نظام ها دارند، اهمیت پیدا می کند. بهره مندی از دانش همه افرادی که ذی نفع یک محصول هستند، می تواند به بهبود محصول و ارائه خدمات نوآورانه و ارزش آفرینی برای همه آن ها منجر گردد. این امر با واکاوی ساختارِ دانشی ذی نفعان و کشف ارزش های مورد نظر آن ها در استفاده از یک محصول یا خدمت قابل دستیابی است. هدف این پژوهش، بررسی ساختارِ شناختی گروه های سه گانه ذی نفع نرم افزار های کتابخانه دیجیتال ایران (کاربران، کتابداران و طراحان) بر پایه نظریه وسیله-هدف و ترسیم نقشه شناختی آن ها در استفاده از این نرم افزار ه است. پژوهش حاضر تلاش دارد بازنمونی از مدل های ذهنی ذی نفعان نرم افزا ر های کتابخانه های دیجیتال را ترسیم کند. این بازنمون، با ترسیم نقشه سلسله مراتبی ارزش (نقشه شناختی اجماعی) آنها امکان پذیر است و به ارزش آفرینی مشترک از طریق شناخت نیازها و انتظارهای ذی نفعان از این نظام های اطلاعاتی منجر می شود. این پژوهش از نظر نوع، کاربردی و از نظر رویکرد، شناختی است که با شیوه پیمایشی و رویکرد ترکیبی در گردآوری داده ها انجام شد. جامعه پژوهش حاضر شامل دو گروه نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتال در ایران (آذرخش، پاپیروس و ثنا) و ذی نفعان این نرم افزارها (16 کاربر، 21 کتابدار و 5 طراح) بودند. گردآوری داده ها با مصاحبه (تکنیک نردبان سازی) و تحلیل محتوای آن ها با روش کیفی جهت دار (با استفاده از نرم افزار MaxQDA ) انجام شد. با ترسیم نقشه سلسله مراتبی ارزش (نقشه شناختی) ذی نفعان مشخص شد، سه ارزش نهایی: «دسترسی سریع به منابع اطلاعاتی»، «کشف (بازیابی) منابع اطلاعاتی مورد نظر» و « اشاعه و به اشتراک گذاری اطلاعات و دانش» و همچنین، ارزش ابزاری «کسب اطلاعات بیشتر درباره منبع اطلاعاتی»، پیامدهای کارکردی «پرهیز از اتلاف وقت در جستجو» و «بالابردن دقت در جستجو» و پیامدهای روانی-اجتماعی « احساس راحتی در استفاده از نظام » و «ابهام زدایی از نیاز اطلاعاتی» بیش از همه مورد توجه ذی نفعان قرار دارند . طراحان نرم افزار های کتابخانه دیجیتال لازم است ارزش ها، پیامدها و ویژگی های مهم ذی نفعان را برای طراحی این نرم افزار ها مورد توجه قرار دهند تا بتوانند نیازهای اساسی و انتظارهای بنیادین ذی نفعان این نظام ها را برآورده سازند .

زمینه و هدف : باتوجه به اهمیت دوران کودکی در آسیب های روانی دوران بزرگسالی و نیز باتوجه به نقش و تأثیر داستان ها در نگرش و رفتار کودکان، هدف این پژوهش، بررسی توانمندی کودکانِ گروه سنی «ب» و «ج» در درک عناصر نظریه REBT در داستان ها است. روش : این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با رویکرد روان شناسی گفتمان انجام گرفته است که یکی از شاخه های تحلیل گفتمان است. ازاین رو، این پژوهش در پارادایم تفسیری قرار دارد. ان داده شد یافته ها : تحلیل گفت وگوهای شرکت کنندگان درباره داستان ها نشان داد، اگر آن ها با خواندن مأنوس باشند و هم زمان در فعالیت ها و برنامه های مختلف مرتبط با کتاب و داستان شرکت کنند، می توانند با واژگان و زبانی غنی یعنی بهره گیری از اسم ، صفت، قید، فعل، مَثَل و تشبیه، جمله های استدلالی، لحن و حرکت های صورت و بدن، درک خود را از داستان و عناصر نظریه REBT در داستان ها بازگو کنند. بحث و نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان داد که می توان از نظریه REBT در برنامه های بحث وگفت وگو درباره کتاب و نیز کتاب درمانی بهره گرفت و به کودکان کمک کرد تا تغییر نگرش و رفتارها را با روشی لذت بخش تجربه کنند. کلیدواژه ها : نظریه رفتاردرمانی عقلانی هیجانی، نظریه الیس، REBT، کتاب درمانی، تحول شناختی، کتاب های داستانی، کتاب داستان مناسب، تحلیل گفتمان، روان شناسی گفتمان، تحلیل داستان، گروه سنی «ب» و «ج».

مقدمه: ریشه بسیاری از مشکل های روحی، هیجانی و رفتاری بزرگسالان در دوران کودکی است. نظریه رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT) و داستان هایی که عناصر این نظریه را داشته باشند، می توانند با شیوه کتاب درمانی به پیشگیری یا کاهش این مشکل ها در کودکان یا تحول شناختی آنها کمک کنند. هدف این پژوهش شناسایی میزان هم خوانی داستان های گروه های سنی «ب» و «ج» و منتشرشده توسط ناشران برجسته (یعنی افق، کانون، نظر، پیدایش و قدیانی) در بخش کودک با عناصر نظریه رفتاردرمانیِ عقلانی هیجانی است. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که با روش پیمایشی و فن تحلیل محتوای کیفی انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از سیاهه اطلاعات کتاب شناختی داستان ها و سیاهه وارسی عناصر و ابعاد و ویژگی های نظریه REBT استفاده شد. از 141 داستان به دست آمده، 80 داستان که حداقل عناصر نظریه REBT، یعنی A، B و C را داشتند، برای بررسی در نظر گرفته شد. یافته ها: از میان داستان های بررسی شده، حدود 38درصد آنها تا مرحله پیامدها (C) پیش رفته است، یعنی شخصیت داستان به واسطه باور عقلانی یا غیرعقلانی پیامد سالم و سودمند یا پیامد ناسالم و ناسودمندی را تجربه کرده است. در چنین داستان هایی کودک با دیدن پیامد یا خودش باید بتواند مرحله به چالش کشیدن باور غیرعقلانی(D) را آغاز کند یا کسانی که با کودک کار می کنند (مانند روان شناسان، کتابداران، والدین و...) در رسیدن به این مرحله به او کمک کنند. در نزدیک به 63درصد داستان ها، شخصیت آن پس از رخداد فعال ساز دوم (2A) است که به چالش کشیدن باور غیرعقلانی و باور عقلانی مؤثر (E) در او شکل گرفته است و در نهایت، پیامد سالم و سودمندی را تجربه می کند (2C). با خواندن این داستان ها کودکان از طریق همانندسازی با شخصیت داستان می توانند به باورهای غیرعقلانی خود پی ببرند. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پزوهش نشان داد که این داستان ها، با نشان دادن باور غیرعقلانی و پیامد ناسودمند یا تغییر در باور، می توانند ابزار توانمندی برای کتاب درمانی و تحول شناختی در کودکان در نظر گرفته شوند. تولیدکنندگان داستان کودک و روان شناسان، کتابداران و والدین می توانند از پیشنهادهای کاربردی این پژوهش بهره گیرند.

هدف: شناسایی و ارائه راهبردهای پژوهشی مناسب در نظام مدیریت پژوهشی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با تأکید بر سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز آستان قدس رضوی. روش / رویکرد پژوهش: پژوهشاز نوع کاربردی و ترکیبی از روش های پیمایشی، دلفی، و اسنادی است. جامعه پژوهش 34 نفر از کارشناسان ارشد و مدیران سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بودند. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش از پرسشنامه پژوهشگر ساخته (برای کارشناسان پژوهشی)، اسناد اداره پژوهش، و مصاحبه ساختاریافته (برای اعضای هیأت مدیره و مدیران) استفاده شد. یافته ها: 8 راهبرد در کیفیت بخشی و بهره وری نظام مدیریت پژوهشی اثرگذار است: 1) ایجاد سامانه یا درگاه امور پژوهشی، 2) کمک به ساختارمند کردن پ ژوهش، 3) تقویت و کاربردپذیر ساختن نظام، 4) افزایش دسترسی به نتایج پژوهش، 5) فراهم کردن شرایط برای آموزش، خودآموزی، و خودراهبری کارشناسان سازمان، 6) شناسایی مشکلات و مسائل امور پژوهشی سازمان، 7) پیاده سازی مدیریت دانش در نظام مدیریت پژوهش، و 8) مدیریت امور مالی پژوهش. نتیجه گیری: به موازات توسعه پژوهش در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، نظامی کارآمد باید به کارگرفته شود تا امور پژوهشی به درستی و با کارآمدی بهتر مدیریت شود. کارآمدی این نظام بستگی فراوانی به وجود راهبردهای اثربخش دارد. التزام به راهبردها در این نظام برای کتابخانه ها فرصت آفرین و اعتمادساز خواهد بود که در نهایت، سبب ارتقای جایگاه پژوهشی خواهد شد.

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی محیط رابط پایگاه های اطلاعاتی ابسکو (Ebsco)، پروکوئست (Proquest) و ساینس-دایرکت (ScienceDirect) در پشتیبانی از الگوی رفتار اطلاع جویی کاربران براساس نظریه معنابخشی می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی و از رویکردی ترکیبی انجام پذیرفته است. جامعه آن از میان دانشجویان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه های علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/فنی- مهندسی دانشگاه فردوسی انتخاب شد. برای تجزیه وتحلیل داده های کمی از آمار استنباطی و داده های کیفی از تحلیل محتوا استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی مورد بررسی از فرایند اطلاع جویی کاربران براساس مؤلفه های الگوی معنابخشی دروین پشتیبانی می کند. همچنین این یافته ها مشخص کرد که کمک محیط رابط پایگاه های اطلاعاتی از رفتار اطلاع جویی کاربران در سطح مطلوبی است. از نتایج پژوهش حاضر چنین برآمد محیط های رابط کنونی نه تنها از رفتار اطلاع جویی کاربران پشتیبانی می کنند، بلکه آنها را در موقعیت های دشوار، پیچیده و ابهام زا همراهی می کنند. همچنین نتایج بیانگر این است که راهبردهای الگوی معنابخشی دروین در محیط رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی کاربرد دارند و احتمالاً در بازطراحی و ارتقاء این محیط ها می توانند مؤثر واقع شوند.

هدف: هر یک از بررسی تبیین تأثیرپذیری مدل های ذهنی کاربران نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتال از تجربه های استفاده از سایر نظام های اطلاعاتی (پایگاه های اطلاعاتی، فهرست های رایانه اینرم افزارهای کتابخانه ای، موتورهای کاوش، شبکه های اجتماعی، و وب سایت ها). روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش کاربردی با استفاده از رویکرد کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته و برپایه نظریه وسیله- هدف انجام شد. جامعه پژوهش شامل دو گروه بود: 1) سه نرم افزار کتابخانه دیجیتالی که شامل آذرخش، پاپیروس، و ثنا به عنوان نمونه انتخاب شدند. 2) کاربران نهایی: تعداد اندکی از 16 نفر کاربری که تجربه یک ساله استفاده از این نرم افزارها را داشتند، به روش گلوله برفی و بقیه با معرفی کتابداران، انتخاب شدند. یافته ها: گوگل، فیس بوک، و فهرست رایانه اینرم افزار کتابخانه ای سیمرغ بیشترین تأثیر را بر مدل های ذهنی کاربران وداشتند و ویژگی های مورد انتظار کاربران نیز، بیشتر تحت تأثیر موتورهای کاوش و شبکه های اجتماعی قرار داشتبود. نتیجه گیری: مدل های ذهنی کاربران، درهم کنشی از تجربه های فراگیر آنها در استفاده از سایر محیط ها یا نظام های اطلاعاتی به ویژه گوگل است. بنابراین، طراحان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالکتابخانه های دیجیتال می توانند از برخی کارکردها و قابلیت های سایر نظام های اطلاعاتی برای ارتقای کارآمدی نرم افزارها و افزایش رضایت کاربران بهره ببرند.

هدف: کتا ب های داستانی تصویری نقش مهمی در درک مفاهیم و در نتیجه در پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارند، هرچند که برخی از آنها به دلیل عدم رعایت معیارهای کیفی نمی توانند این نقش را ایفا کنند. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی میزان آسیب های کتاب های داستانی تصویری بازاری منتشر شده در ایران برای کودکان گروه سنی «الف» و «ب» در رابطه با توجه به عوامل ظاهری و سایر عوامل مؤثر در تولید کتاب کودک (یعنی ظاهر جذب کننده، وضعیت محتوا ، وضعیت تصویر، و انتظار سود اقتصادی) می باشد. روش: این پژوهش کاربردی با شیوه پیمایشی و روش تحلیل محتوا انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات، از سه سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد. در پژوهش پیش رو، ۱۰۰ کتاب داستانی تصویری بازاری که با روش نمونه گیری تصادفی نظام مند انتخاب گردید، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد کتاب های تصویری بازاری در رعایت اصول صفحه آرایی یعنی آستر بدرقه، صفحه شمار و سفیدخوانی و وجود صفحه شناسنامه مشکل ها و کاستی های زیادی دارند. همچنین اطلاعات به دست آمده مشخص می کند در بیشتر کتاب های بازاری (یعنی نزدیک به ۷۸ درصد) حقوق مالکیت معنوی اثر به درستی رعایت نمی شود. افزون براین، در زمینه صحت و درستی گروه سنی و نوع تصاویر به کار رفته در کتاب های بازاری نیز میان «اطلاعات مندرج در کتاب» و «اطلاعات شناسایی شده» تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده می شود

هدف: کودکان در نیم دوره عملیات عینی به تدریج اجتماعی می شوند. این امر در بستر تعامل، با کاهش خودمیان بینی، افزایش تمرکززدایی و شکل دادن به هویت (تعلق خاطر) پدید می آید. پیاژه دست ورزی شیءها و تعامل با انسان ها را زمینه ساز تجربه فعال، پرورش دهنده اجتماعی شدن و درنتیجه رشد شناختی کودک می داند. وب سایت ها به عنوان شیءهای عینی با دربرداشتن امکانات لازم می توانند اجتماعی شدن کودکان را تسهیل نمایند. روش: این پژوهش با رویکردی آمیخته، تحلیل محتوای کیفی و کمی را به خدمت گرفته تا ضمن ساختن ابزار سنجش، به تحلیل این وب سایت ها بپردازد. یازده وب سایت فارسی موجود و سی وب سایت انگلیسی که به شیوه نظام مند از سیاهه بهترین وب سایت ها برای کودکان انتخاب شدند نمونه پژوهشی را شکل داد. یافته ها: یافته ها نشان داد که این نمونه در تسهیل اجتماعی شدن کودکان توانمندی بسیار کمی دارند. با وجود این، وبسایت های Disney, PBS, KOL به میزان بسیار زیادی از امکانات مورد انتظار برخوردار بودند. نتایج بدست آمده می تواند برای سایت های کودکان که با هدف رشد شناختی آنان طراحی می شوند، به کار رود. با وجود تاکید متون بر اهمیت همخوانی وب سایت ها با میزان رشد شناختی کودکان و نقشی که می توانند در تسهیل فرایند اجتماعی شدن داشته باشند، پژوهشی که ابزاری برای سنجش چنین همخوانی تدوین یا به کار برده باشد شناسایی نشد.

هدف : هماهنگی راهبردی سازمان ها از جمله دانشگاه ها در سه سطح راهبرد اصلی سازمان، راهبردهای وظیفه ای (مانند راهبرد مدیریت دانش) و راهبردهای عملیاتی (مانند راهبردهای زیر نظام های مدیریت دانش) عاملی برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش در کتابخانه ها شناخته شده است. هدف اصلی این پ ژوهش، تعیین میزان هماهنگی های راهبردی در دانشگاه های مورد مطالعه و سنجش تأثیر هماهنگی راهبردی بر میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های مرکزی است. روش : این پژوهش از نظر نتیجه، کاربردی است و به روش «تبیینی- توصیفی» انجام گرفته است. نمونه آماری پژوهش را 5 دانشگاه جامع کشور و کتابخانه های مرکزی آنها، یعنی دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، شیراز، سیستان و بلوچستان و فردوسی مشهد تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده های کیفی و کمّی، از مصاحبه های نیمه ساختار یافته و 3 پرسشنامه و یک سیاهه وارسی استفاده شد. یافته ها : نتایج به دست آمده نشان داد در 3 دانشگاه نبودِ هماهنگی بیرونی کل و در 2 دانشگاه هماهنگی بیرونی کل متوسط وجود دارد. از بعد هماهنگی درونی کل، در 3 دانشگاه نبودِ هماهنگی، 1 دانشگاه هماهنگی متوسط و 1 دانشگاه هماهنگی قوی مشاهده شد. همچنین، نتایج بیانگر وجود رابطه مستقیم به نسبت قوی بین هماهنگی بیرونی کل راهبردها و میزان پیاده سازی مدیریت دانش و رابطه مستقیم و قوی بین هماهنگی درونی کلّ راهبردها و میزان اجرای مدیریت دانش بود.  

هدف: هدف این مقاله، زمینه یابی نظری و مفهومی هماهنگی راهبرد اصلی دانشگاه ها با راهبرد های وظیفه ای و عملیاتی مدیریت دانش و راهبرد فرهنگ سازمانی در دانشگاه ها و کتابخانه های دانشگاهی است. طراحی و برازش الگوی هماهنگی راهبردی پژوهش، به مدیران در سطوح مختلف دانشگاه ها، به ویژه مدیران کتابخانه های دانشگاهی کمک می کند تا ابزار مناسبی به منظور هماهنگی راهبرد های سطوح عملیاتی و وظیفه ای مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی با راهبرد اصلی دانشگاه ها و راهبرد فرهنگ سازمانی حاکم بر آن را در اختیار داشته باشند. روش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوا و ابزار سیاهه وارسی برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. پس از تحلیل محتوای متون و گردآوری مبانی نظری، ۸ نفر از اعضاء هیئت علمی گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد به روش نمونه گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند و به سیاهه وارسی پاسخ دادند. یافته ها: نتایج به دست آمده از سیاهه وارسی، نشان دهنده میزان انطباق بالای درونی و ببرونی هر نوع راهبرد پیشنهاد شده با نوع مشابه خود در انواع راهبرد های مورد مطالعه ود. این به معنای برازش نظری و مفهومی الگوی پیشنهادی پژوهش است.

یکی از چالش های دهه اخیر برای مدیران دانشگاهی مدیریت اطلاعات در دانشگاه ها بوده است. بسترهای گوناگونی برای این امر توسعه و پیشنهاد شده اند. وب سایت های دانشگاه ها (و دانشکده ها، بخش ها و گروه ها) یکی از این راه حل ها بوده اند. اما اتکاء به صفحات وب سایت برای درج منابع دانشی و استفاده از آن بنابه دلایلی هم چون عدم روزآمدی رضایت بخش نیست. به این ترتیب، در طی سال های اخیر بسیاری از دانشگاه ها برای آگاهی از فعالیت های کارکنان و گردآوری دارایی های فکری خود، اقدام به طراحی سیستم های مدیریت اطلاعات دیجیتال کرده اند. دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان یکی از دانشگاه های مادر و برتر کشور، با توجه به حجم انتشارات و ضرورت مدیریت آن، سیستمی را با هدف مدیریت اطلاعات پژوهشی در دانشگاه طراحی کرده است. سیستم اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد یا ساعد، توسط معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1385 طراحی و اجرا گردید. هدف اصلی این پژوهش بررسی فنی نرم افزار مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد است. این پژوهش کاربردی و از نوع ارزیابانه بوده و با روش مطالعه موردی انجام شد. برای بررسی سیستم نرم افزاری مورد استفاده برای مخزن سازمانی دانشگاه از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد. یافته ها نشان داد که وضعیت ""ساعد"" از لحاظ ویژگی های فنی در حد متوسط است. با این وجود، ضعف در برخی از قسمت ها مانند مدیریت محتوا و دسترس پذیری بر کارآرایی سیستم تأثیر دارند. از اینرو باید تمرکز بیشتری بر ویژگیهای کاربرمدار سیستم صورت گیرد. همچنین ویژگی های آرشیو و پشتیبانی از سیستم در وضعیت متوسط هستند که با توجه به استفاده روز افزون از سیستم، می توانند در آینده چالش برانگیز باشند.

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی فرایندهای مدیریت دانش برای اجرای موفق برنامه راهبردی توسعه خدمات در کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. روش: از رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی برای تحلیل ۱۴ راهبرد از حوزه راهبردی آموزش ، استفاده شد. چرخه مدیریت دانش به عنوان چارچوب نظری برای طراحی ماتریس یک در شش برای گردآوری اطلاعات بهره گرفته شد. از آنجایی که هر راهبرد به یک زمینه موضوعی مرتبط بود، مجموعه ای از متون در پیوند با هر راهبرد شناسایی، مطالعه، و مفاهیم کدگذاری گردید. این مفاهیم تبدیل به اقدام شدند. برای روایی تحلیل های انجام گرفته، ۶ ماتریس از ۱۴ ماتریس طراحی شده میان ۱۲ داور متخصص به قضاوت گذاشته شد. یافته ها: داوری ها در پیوند با راهبردهای حوزه آموزش نشان داد توافق میان داوران و پژوهشگر در انتخاب اقدام ها وجود دارد. نتایج نظرسنجی داوران در مورد ماتریس ها در حوزه راهبردی آموزش مشخص می کند که میان اقدام های انتخاب شده و راهبردها ، رابطه میان اقدام های در نظرگرفته شده با هدف هر مرحله از فرایند مدیریت دانش رابطه مناسبی برقرار است. انتظار می رود اجرای اقدام ها به موفقیت برنامه راهبردی منجر شود. بنابراین بر پایه گزارش اعتبارسنجی انجام شده، مفاهیمی که در رابطه با هر راهبرد از متون استخراج شد و فرایند تحلیل قیاسی که برای همخوان سازی این مفاهیم با هر مرحله از مدیریت دانش و نیز راهبرد مربوطه سپری شده از دیدگاه صاحب نظران روا بوده است. به این ترتیب، می توان انتظار داشت اقدام های در نظر گرفته برای راهبردهای مختلف حوزه راهبردی آموزش به اجرایی شدن این راهبردها کمک نمایند.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناخت توانایی های کتابداران و زیرساخت های فناوری مورد نیاز برای ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در دانشگاه فردوسی مشهد و پی بردن به کاستی های مربوطه برای راه اندازی این خدمات می باشد. روش و ابزار پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شد. برای این بررسی، از نظرسنجی، مصاحبه و مشاهده استفاده شد. ابزارهای محقق ساخته پژوهش شامل پرسشنامه، مصاحبه ساختاریافته و سیاهه وارسی، بر پایه رهنمودهای ارائه شده توسط انجمن های روسا، ایفلا و همچنین سایر متون مرتبط از جمله پرسشنامه خلاقیت تورنس طراحی شدند. جامعه پژوهش: جامعه پژوهش را کلیه کتابداران شاغل در بخش هایی مانند مرجع، پایان نامه و اطلاع رسانی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی و کتابخانه های دانشکده ای (32 نفر) که در زمان انجام پژوهش به ارائه خدمات به کاربران مشغول بودند و همچنین یکی از مسئولان آن مرکز تشکیل داد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد در حالی که تمامی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد ارائه خدمات مرجع الکترونیکی به کاربران را ضروری می دانند، ولی در حد مطلوبی از این روش ها برای ارائه خدمات استفاده نکرده اند. در این میان، از پست الکترونیکی به بیشترین میزان و چت به کمترین میزان استفاده شده است. در زمینه مهار ت های مورد سنجش، تنها 28% کتابداران معتقدند دارای مهارت های فناوری و نزدیک به 50% بر این باورند که مهارت های جستجو و اطلاع یابی مناسبی در زمینه ارائه خدمات مرجع الکترونیکی دارند. از نظر مهارت های فردی (یعنی خلاقیت، خطرپذیری و ...) بیش از 60% کتابداران خود را دارای مهارت های مناسب دانستند. آموزش ضمن خدمت، برنامه ریزی و نظارت و هدایت کتابداران در استفاده از آموخته ها و امکانات فناوری در ارائه خدمات مرجع از جمله پیشنهادهای پژوهش است.

هدف: این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل وضعیت موجود پژوهش سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز کتابخانه ای و آرشیوی ایران است. برای این منظور، وضعیت موجود پژوهش این سازمان از چهار بعد برنامه راهبردی یعنی نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی از دیدگاه کارشناسان ارشد این سازمان مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و باروش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش دربرگیرنده کارشناسان ارشد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که تعدادشان در زمان انجام پژوهش (مرداد 1389) 34 نفر بود. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: داده های این پژوهش نشان داد که در مجموع، رضایت نسبی از برنامه های توسعه پژوهش (با توجه به 4 بعد نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی) در این سازمان وجود دارد. از نظر نگرشی، وجود نگاه مثبت کارشناسان ارشد به مقوله پژوهش فرصت مغتنمی برای توسعه پژوهش است. همچنین یافته ها نشان داد که یکی از مهم ترین مشکلات و مسائل موجود در راه پژوهش در این سازمان ، ضعف در بعد سیاست گذاری است و نظرهای اعلام شده در این مورد نشان دهنده مشکلاتی است که در زمینه بهبود عملکرد سیاست پژوهشی در سازمان وجود دارد. همچنین با وجود مسائل مدیریتی که در امر پژوهش در سازمان وجود داشته است، رضایت نسبی کارشناسان ازکمیت و کیفیت طرح های پژوهشی می تواند نویدی برای امکان تغییر در ساختار پژوهشی باشد. با این حال، برخی از مشکلات سازمان در زمینه پژوهش می توان به کمبود بودجه پژوهشی و تعرفه های پایین پژوهشی، لزوم فراهم آوری تسهیلات و شرایط پژوهشی مناسب، لزوم تشویق پژوهشگران به انتخاب و اجرای طرح های پژوهشی، چالش های موجود در معرفی دستاوردهای پژوهشی، ناکارآمدی ساختار اداری پژوهش، مشکلات مربوط به انتشار یافته های پژوهش و عدم اجرای آنها، عدم تخصیص امکانات و تجهیزات مناسب برای پیشبرد امور پژوهش و عدم وجود محیط مناسب برای توسعه پژوهش، اشاره کرد. در رابطه با نیروی انسانی پژوهشگر نیز کارشناسان ارشد سازمان معتقدند سازمان در جذب پژوهشگران خارج سازمانی و تعامل با سایر نهادها و موسسات پژوهشی آنچنان که انتظار می رود موفق عمل نکرده است. همچنین در رابطه با ارتقاء کارکنان، نوعی نارضایتی از تاثیر کم پژوهش و فعالیت های پژوهشی در این زمینه مشاهده می شود؛ به ویژه با توجه به این نکته که برخی از سازمان های مشابه، پست هیأت علمی و امتیازات ویژه ای برای پژوهشگران خود در نظر گرفته اند. نتیجه گیری: نگاهی همه جانبه به پژوهش در سازمان ها و مراکز اطلاعاتی بزرگ در راستای تدوین برنامه راهبردی الزامی به نظر می رسد. به همین دلیل توجه به ابعاد چهارگانه نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی در تدوین برنامه راهبردی پژوهش به عنوان ابعاد مهم در توسعه پژوهش در این سازمان ها پیشنهاد می شود.

هدف: هدف بررسی میزان رضایت مندی اعضای هیئت علمی از راهنماها و فیلم آموزشی به هنگام ذخیره آثار در ساعد می باشد. درصورتی که سامانه استفاده پذیر شود اعضای هیئت علمی با مشکلات کمتری روبرو می شوند و این امر می تواند در کاهش خطاها در هنگام ذخیره تأثیرگذار باشد. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نوع ارزیابانه، و از نظر رویکرد، پژوهش پیمایشی با راهبرد قوم نگاری می باشد. در این پژوهش از روش ""مقایسه جایگزین نمونه اولیه"" بهره گیری شد .جامعه آماری، اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی هستند که 10 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شد. یافته ها : رضایت مندی اعضای هیئت علمی با دو مفهوم مفید بودن و کارآمدی ارزیابی شد. آزمون آماری t مستقل برای هر دو فرضیه نشان داد که راهنماها و فیلم های آموزشی توانسته اند نظر اعضای هیئت علمی را نسبت به خود جلب کنند. نتایج نشان داد معیارهایی مانند: در دسترس بودن راهنماها، واضح و قابل درک بودن آن ها و قرار دادن آموزش های مورد نیاز در نقاط مختلف کاربرگه ها و معیارهایی چون وضوح بالای صدا، اضافه کردن متن به فیلم ها، حرکت مکان نما در نقاط در مورد فیلم آموزشی می تواند تا حد زیادی میزان رضایت مندی کاربران در استفاده از سامانه ها را افزایش دهد.

هدف: هدف نظام های اطلاعاتی، بازیابی اطلاعات مرتبط با نیاز کاربر است. در این راستا، موتورهای کاوش قابلیّت جدیدی به نام ""کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی"" پیاده نموده اند. این که این کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی تا چه میزان با نیاز کاربران همخوان است، مسئله ای اساسی است. بر این اساس این پژوهش شکل گرفت تا کارآمدی کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی موتور کاوش گوگل در بسط جستجو و افزایش ربط از دیدگاه کاربران را بررسی کند. روش : این پژوهش کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. داده های مورد نیاز از طریق پرسش نامه به هنگام جستجوی کاربران در گوگل به دست آمد. بر این اساس، نمونه ای 60 نفری از دو گروه علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/ فنّی- مهندسی در نظر گرفته شد و نشست هایی جداگانه با هر یک از آنها ترتیب داده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تفاوت معنی داری بین میزان ربط نتایج بازیافتی حاصل از عبارت جستجوی اولیه و نتایج بازیافتی حاصل از بسط جستجوی مبتنی بر کلیدواژه ها/ عبارت های پیشنهادی وجود دارد. یعنی کلیدواژه ها/ عبارت های پیشنهادی گوگل در بهبود ربط بازیافت ها مؤثر بوده است. همچنین تفاوت معنی داری از نظر نتایج بازیافتی حاصل استفاده از عبارت جستجوی اولیه و نتایج بازیافتی حاصل بسط جستجو بین دو حوزه مورد بررسی مشاهده نشد. در ادامه به منظور بهبود نتایج بازیافتی، توصیه های کاربردی و پژوهشی ارائه شده است

هدف: هدف مقاله حاضر بررسی مقایسه ای وضعیت اجرای مدیریت دانش و همچنین میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی می باشد. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از سه ابزار استفاده شد. از پرسشنامه محقق ساخته برای بررسی وضعیت اجرای مدیریت دانش که شامل ابعاد تولید دانش، اعتبار بخشی به دانش، ارائه دانش، اشتراک دانش و کاربرد دانش بود. از سوالات باز و سیاهه وارسی نیز برای بررسی میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش و همچنین بررسی وضعیت زیرساخت ها و شیوه های پیاده سازی مدیریت دانش بر اساس اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ها استفاده شده است. یافته ها: برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های مورد بررسی به صورت مطلوب اجرا نمی شود، میانگین نمرات مدیریت دانش و همچنین ابعاد مدیریت دانش در حد متوسط می باشد. در رابطه با فعالیت های فردی و سازمانی کتابداران در راستای مدیریت دانش، مانند شرکت در جلسات رسمی و غیر رسمی سازمانی، برگزاری و شرکت در دوره های آموزشی، شرکت در همایش های علمی و حرفه و نیز انتقال و تسهیم دانش در قالب نگارش مقاله و ارائه پیشنهادات، اطلاعات پرسش های باز و سیاهه وارسی نشان داد، مشارکت کتابداران در این فعالیت ها نیز اندک است. کتابخانه ها نیز مانند هر سازمان دیگری نیازمند پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش هستند. علاوه بر فراهم بودن زیرساخت ها، مشارکت کارکنان در برنامه های مدیریت دانش نیز اهمیت فراوانی دارد. مدیران کتابخانه ها علاوه بر پیگیری برنامه های مدیریت دانش می بایست شرایط لازم را نیز برای همکاری و مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش فراهم سازند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان و نوع بارشناختی ایجاد شده در کاربران به هنگام روبه روشدن و استفاده ازکلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی موتور کاوش گوگل به منظور بسط جستجوست. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مشاهده و پروتکل بلنداندیشی، به دست آمد. نمونه های پژوهش بر پایه نمونه گیری غیر احتمالی از نوع نمونه هدفمند برگزیده شد. بر این اساس، نمونه ای 60 نفری از دو گروه دانشجویان تحصیلات تکمیلی حوزه های علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/ فنّی- مهندسی در نظر گرفته و نشستهایی جداگانه با هر یک از آنها ترتیب داده شد. نتایج نشان داد کلیدواژه ها و عبارتهای پیشنهادی و نتایج بازیابی شده، بارشناختی منفی زیادی برای کاربران ایجاد نکرده بود. همچنین، تفاوت معناداری بین میزان بارشناختی دانشجویان در دو حوزه علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/ فنّی- مهندسی در بسط جستجو در موتور کاوش گوگل وجود ندارد. بیشتر کلیدواژه ها/ عبارتهای پیشنهادی و بازیافتها با نیازهای کاربران همخوانی و به نوعی با کلیدواژه اولیه آنها ارتباط داشت. به طورکلی،  چنین می توان برداشت نمود که رویکرد ارائه کلیدواژه ها/ عبارتهای پیشنهادی در موتورهای کاوش از رویکرد مناسبی  از نظر نوع و میزان بارشناختی که در کاربران ایجاد می کند، برخوردار است.  

سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل ترکیب و مبادله منابع دانشی سازمان و همچنین با فراهم آوری شرایط لازم از جمله ایجاد اعتماد و تعامل بین اعضای سازمان، باعث توسعه مدیریت دانش در سازمان می شود. از این رو، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش، مورد توجه این پژوهش قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تشکیل می دهد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه بود. پرسشنامه اول برای سنجش میزان سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. این پرسشنامه بر اساس مدل « ناهاپیت و گوشال » (1998) طراحی شده است که سرمایه اجتماعی را به سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری تقسیم می کند. پرسشنامه دوم، توسط پژوهشگر طراحی و برای بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. از میان ابعاد مدیریت دانش، سرمایه اجتماعی بیشترین ارتباط را با بُعد تولید دانش دارد و کمترین ارتباط نیز میان سرمایه اجتماعی و بعد ارائه دانش است. همچنین، بین ابعاد شناختی، رابطه ای، و ساختاری سرمایه اجتماعی با میزان اجرای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنادار برقرار است و در میان ابعاد سرمایه اجتماعی، بُعد رابطه ای سرمایه اجتماعی بیشترین ارتباط را با میزان اجرای مدیریت دانش دارد.