یکی از ایرادهای نظام آموزشی ما این است که دانش آموزان یک کلاس را نسبت به یک دیگر ارزیابی می کنند. عیب این سنجش آن است که افراد پس از مدتی کوتاه در کلاس در دسته های قوی، ضعیف و متوسط طبقه بندی می شودند و گروه ضعیف به زودی احساس می کند که قدرت مطرح کردن خود را در کلاس ندارد؛ بنابراین، انگیزه ای برای کار و تلاش در اعضای آن گروه وجود نمی آید. بر این اساس، ارایه راهبردهای موثر جهت پیش گیری از افت تحصیلی دانش آموزان از طریق توجه به تفاوت های فردی و ایجاد انگیزش در کلاس درس، ضروری به نظر می رسد.
پژوهش حاضر به منظور مقایسه تاثیر روش های رقابت فردی، تلاش فردی و رقابت گروهی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان صورت گرفته است. 195 دانش آموز دختر پایه اول دبیرستان از منطقه 11 آموزش و پرورش شهر تهران به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و از طریق آزمون های معلم ساخته مستمر و پایانی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان می دهد که
1.اثر بخشی روش تلاش فردی بیشتر از روش رقابت فردی است؛ زیرا هر فرد نسبت به خودش سنجیده می شود پس، امیدواری او برای تلاش و کوشش و این امید و تشویق، او را به برداشتن گام های استوار و فعالیت مستمر وادار می کند.
2.اثر بخشی روش رقابت فردی کمتر از روش رقابت گروهی است؛ زیرا در روش رقابت فردی، نمره های درسی و پیشرفت های تحصیلی دانش آموزان نسبت به دیگران ارزش یابی می شود و به تفاوت های فردی که امری کاملا طبیعی است، توجه نمی شود. از سوی دیگر، در روش رقابت گروهی بین اعضای گروه همکاری و تعاون وجود دارد و در صورت شکست گروه، ناراحتی های ناشی از آن به جای تحمیل به یک فرد، در بین اعضای گروه تقسیم می شود.
3.بین میزان اثر بخشی روش رقابت گروهی و روش تلاش فردی اختلاف معناداری وجود ندارد ولی روش تلاش فردی به دلیل اهمیت دادن به علایق و رغبت های دانش آموز و تامین بهداشت روانی او، بر روش رقابت گروهی ارجحیت دارد. در عین حال، در صورت استفاده از رقابت، دست کم، باید روش رقابت گروهی جایگزین روش رقابت فردی شود.
