پژوهش حاضر با هدف «شناسایی نیازها و علائق آموزشی بی سوادان و سوادآموزان گروه سنی 49-10 ساله» و برای پاسخ گویی به سؤالاتی درباره محتوای مورد نیاز و مورد علاقه آموزشی و مؤلفه های ایجاد انگیزه درونی و بیرونی بی سوادان و سوادآموزان و ارائه راهکارهای کلان و عملیاتی برای تأمین نیازها و علائق آموزشی جامعه هدف، انجام شده است. پژوهش از نوع توصیفی و به دلیل میدانی بودن، پیمایشی است؛ و جامعه آماری آن را صاحب نظران، گروه های مرجع محلی، مدیران و کارشناسان سازمان نهضت سوادآموزی و ادارات آموزش پرورش، آموزش دهندگان، سوادآموزان و بی سوادان تشکیل داده اند. نمونه گیری، به تعداد 391 نفر، هدفمند و طبقه ای- تصادفی بوده است. ابزار گردآوری داده های پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته، مصاحبه باز و نیمه ساختارمند و هم اندیشی، بوده است. داده ها به وسیله «آزمون t تک نمونه ای» و روش های معمول کیفی، مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشانگر آن است که سوادآموزان و بی سوادان 49-10 ساله از انگیزه درونی خوبی برای یادگیری برخوردارند، لذا در برنامه ریزی و تولید محتواهای آموزشی مورد علاقه بی سوادان و نوسوادان می بایست به زمینه های «نگرشی، دانشی و مهارتی» آنان توجه کرد. آنچه بیشتر در فرایند یافته های پژوهش مورد توجه قرار گرفت، رفع موانع یا تقویت مؤلفه های انگیزاننده درونی و بیرونی است که از دو جنبه محتوایی و برنامه ای در نتایج این پژوهش مدنظر قرارگرفته است.