پژوهش های نوین روانشناختی (روانشناسی دانشگاه تبریز)

امروزه علی رغم تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی، بسیاری از افراد خصوصا نوجوانان فاقد توانمندی ها و مهارت های لازم و اساسی برای رویارویی با مشکلات پیش رو هستند. یادگیری مهارت های زندگی، افراد را برای مواجهه موثر با مسایل و چالش های زندگی و غلبه بر تنش ها و نیز بروز رفتارهای سازگارانه آماده می کند. یادگیری مهارت های زندگی توسط نوجوانان به دلیل تغییرات خاص سنی آنان ویژگی های مربوط به آن دارای اهمیت و ضرورت ویژه ای است. لذا این تحقیق به دنبال این بوده است که نوجوانان ایرانی چه میزان به مهارت های زندگی دست یافته اند. جامعه آماری تحقیق، دانش آموزان راهنمایی تحصیلی کل کشور و نمونه آماری 940 نفر بوده است که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از 18 شهر مربوط به 6 استان کشور انتخاب شدند. نتایج اجرای پرسشنامه محقق ساخته نشان داد که تقریبا در همه مقوله های مربوط به مهارت های زندگی میزان دستیابی نوجوانان کمتر از شاخص متوسط است و در بسیاری از مقوله ها بین میزان دستیابی نوجوانان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود ندارد؛ و بطور کلی نظام تعلیم و تربیت عمومی کشور در دستیابی به اهداف مربوط به آموزش مهارت های زندگی موفق نبوده است.

تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های حل تعارض ارتباطی با سلامت روانشناختی دانشجویان می پردازد. 420 آزمودنی (148 پسر و 272 دختر) از میان دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه های تهران به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و مقیاس های مونش و شیوه های حل تعارض رحیم را پاسخ دادند. داده های به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی، تحلیل رگرسیون گام به گام و آزمون t گروه های مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همبستگی بین متغیرها نشان داد که شیوه حل تعارض از نوع همراهانه و مصالحه گرانه با سلامت روانشناختی رابطه مثبت دارد (p<0.01). تحلیل رگرسیون گام به گام نیز شیوه های همراهانه و مهربانانه را پیش بینی کننده های معنی داری برای متغیر سلامت روانشناختی نشان داد (p<0.01). هم چنین بر اساس نتایج معلوم شد افرادی که از شیوه حل تعارض سازنده استفاده می کنند در مقایسه با آنهایی که روش غیر سازنده را به کار می برند از میزان سلامت روانشناختی بالاتری برخوردارند (p<0.01). در ادامه با استفاده از آزمون t گروه های مستقل مشخص شد که دو جنس از نظر شیوه مقابله با تعارض و همین طور سلامت روانشناختی، تفاوت معنی داری با هم ندارند.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مهارت های اجتماعی بر کفایت اجتماعی در قالب مدل چهار بعدی کفایت اجتماعی فلنر بود. 40 دانش آموز ضعیف در عملکرد تحصیلی (معدل تحصیلی زیر 12) در دو گروه مساوی آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. ابتدا از هر گروه پیش آزمون به عمل آمد. سپس به گروه آزمایشی مهارت های اجتماعی در 12 جلسه آموزش داده شد و در پایان از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. دو ماه بعد از هر دو گروه آزمون پیگیری به عمل آمد. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مهارت های اجتماعی، نگرش، جرات مندی، مدیریت استرس و خودکارآمدی دانش آموزان را بهبود بخشیده است و این تغییر در طول زمان خود را حفظ کرده است. در نتیجه آموزش مهارت های اجتماعی کفایت اجتماعی را ارتقا بخشیده است.

پژوهش حاضر به بررسی مقایسه هوش هیجانی و سلامت روانی دانشجویان با روابط عاطفی والدین در دانشجویان دانشگاه تهران می پردازد. بدین منظور از میان کلیه دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی دانشگاه تهران که مشغول به تحصیل بودند، تعداد 260 نفر به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب گردیدند. جهت جمع آوری داده ها نیز از پرسشنامه 33 ماده ای هوش هیجانی شرینگ، پرسشنامه 28 ماده ای سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر و پرسشنامه محقق ساخته (روابط عاطفی با والدین) استفاده شد. نتایج به دست آمده با استفاده از شاخص آماری تحلیل واریانس یک راهه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بیانگر تفاوت معنادار بین هوش هیجانی و روابط عاطفی با والدین، سلامت روان و روابط عاطفی با والدین، هوش هیجانی و گرایش تحصیلی و سلامت روان با گرایش های تحصیلی می باشد.

به منظور بررسی رابطه عامل های عمقی شخصیت با عملکرد و استعداد کارآفرینی، 326 نفر از دانشجویان شش دانشکده دانشگاه تبریز (علوم انسانی، فنی و مهندسی، شیمی، ریاضی، کشاورزی و علوم) جهت مطالعه به طور تصادفی انتخاب شدند. آزمودنی ها از هر دو جنس و در ترم 5 و 6 مشغول تحصیل بودند. برای جمع آوری داده ها از آزمون شخصیتی 16 عاملی کتل، آزمون ضریب کارآفرینی و آزمون عملکرد کارآفرینی استفاده شد. یافته ها نشان دادند دانشجویان دارای عملکرد کارآفرینی بالا فقط در سه عامل سلطه (E)، خق استوار (G)، ادواری خویی (H) و دانشجویان با استعداد در کارآفرینی علاوه بر سه عامل مذکور در عامل های تخیل (M)، بی اعتمادی اضطراب آمیز (O)، ظرافت کاری (N) با دانشجویان غیرمستعد تفاوت معنی دار دارند. همچنین چهار عامل ادواری خوئی (H)، سلطه (E)، خلق استوار (G) و بی اعتمادی (O) پیش بینی کننده های مناسبی در استعداد کارآفرینی و سه عامل ادوار خوئی (H)، خلق استوار (G) و تنش عصبی (Q4) پیش بینی کننده های مناسبی برای عملکرد کارآفرینی محسوب می شوند.

در این مطالعه تاثیر یک نوع مداخله آموزشی بر تغییر و منفی سازی نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر، مورد بررسی قرار گرفت. مداخله آموزشی شامل 8 جلسه آموزش مهارت های مقابله ای بود که به روش بحث گروهی بر روی یک نمونه از دانش آموزان پسر پایه اول متوسطه (n=559) در ده منطقه آموزش و پرورش استان کرمان اجرا شد. برای سنجش نگرش آزمودنی ها یک پرسشنامه نگرش سنج مورد استفاده قرار گرفت که توسط محقق ساخته شد و پایایی و اعتبار آن با استفاده از روش بازآزمایی، آلفای کرونباخ و اعتبار سازه به روش تحلیل عاملی برآورد گردید. نتایج، نشان دهنده تایید فرضیه های پژوهش بود. یعنی آموزش مهارت های مقابله ای به شیوه بحث گروهی، نگرش دانش آموزان نسبت به مواد مخدر را تغییر دارد؛ بر منفی سازی نگرش دانش آموزان در گروه های آزمایش (ده کلاس در ده مدرسه، (n=282 و بر تغییر هر سه مولفه شناختی، عاطفی و رفتاری نگرش نسبت به سوء مصرف مواد مخدر نیز تاثیر معنادار داشت.

نظریه های شناختی اختلال های هیجانی اشاره بر این دارند که سوگیری های پردازش اطلاعات نقشی تعیین کننده در تداوم و احتمالا شکل گیری اختلال های خلقی و اضطرابی دارند. پژوهش گران چهار نوع سوگیری شناختی را در افراد مضطرب شناسایی کرده اند که شامل سوگیری توجه، حافظه، قضاوت و تعبیر می باشد. بررسی سوگیری های پردازش اطلاعات در افراد مبتلا به هراس اجتماعی نشان داده که آنها نیز این چهار نوع سوگیری شناختی را نشان می دهند. در پژوهش حاضر این فرضیه مورد آزمون قرار گرفت که افراد مبتلا به هراس اجتماعی فراگیر در مقایسه با دو گروه کنترل غیر بیمار و افراد مبتلا به اختلال های اضطرابی تمایل به تعبیر منفی تر سناریوها با رویدادهای اجتماعی مبهم که با تعبیرهای مختلفی دنبال می شود، دارند. به آزمودنی ها 22 سناریوی مبهم ارایه گردید که هر کدام به وسیله سه تعبیر احتمالی مثبت، منفی و خنثی دنبال می شدند. پانزده سناریو مرتبط با رویدادهای اجتماعی و 7 سناریوی باقیمانده رویدادهای غیر اجتماعی بودند. از آزمودنی ها خواسته شد تا سه تعبیر مثبت، منفی و خنثی را، بر اساس این که احتمالا در چنین موقعیتی به ذهن خودشان و به ذهن شخصی دیگر بیاید، رتبه بندی کنند. نتایج نشان داد که افراد مبتلا به هراس اجتماعی فراگیر به طور معناداری (P<0.01) بیشتر از دو گروه کنترل تمایل داشتند تا تعبیر منفی رویدادهای اجتماعی، رویدادهای مربوط به خود و رویدادهای اجتماعی مربوط به خود را انتخاب کنند. نتایج پژوهش حاضر از این فرضیه که ممکن است یک سوگیری تعبیر منفی اختصاصی در تداوم هراس اجتماعی درگیر باشد، حمایت می کند.