کتاب «تاریخ و نظریه در انسان شناسی»[i] نوشته الن برنارد (Alan Barnard) پژوهشگر و نویسنده برجسته مطالعات انسان شناختی به ویژه انسان شناسی آفریقای جنوبی از جمله آثار ارزشمند در حیطه انسان شناسی است. وی در کتاب حاضر به بررسی ماهیت نظری انسان شناسی در طول تاریخ و در بین آراء اندیشمندان و متفکران برجسته ی این علم و مقایسه میان آن ها و همچنین ریشه یابی نظریه ها و مکاتب فکری ارائه شده در حوزه انسان شناسی می پردازد. هدف این کتاب بررسی نظرات پیشگامان مطالعات انسان شناسی، تکامل گرایی در همه ابعاد آن، نظریه اشاعه گران در باب مناطق فرهنگی، کارکردگرایی و کارکردگرایی ساختاری، نظریه های عمل محور، دیدگاه های پردازشی و مارکسیستی، جوانب مختلف نسبی گرایی، ساختارگرایی و پسا ساختارگرایی، دیدگاه های پست مدرنیسم و تفاسیر اخیر است. گرچه این اثر را باید مروری به نظریه های انسان شناختی و مشکلات مرتبط با آنها دانست اما از آن جایی که فاقد جزئیات مربوط به نظریه پردازان، رویکرد ها و اندیشه هاست، همین ایجاز و اختصار عبارات و مطالب کتاب از وضوح مفهومی آن کاسته و توضیح و تکمیل بیشتری را می طلبد.
این نوشتار درصدد است تا با تمرکز بر یکی از آثار مارگارت مید (Margaret Mead)، انسان شناسِ برجسته آمریکایی، به اهمیت مغفول مانده این آثار در انسان شناسی معاصر ایرانی بپردازد. طی این نقد و ارزیابی این اثر، بازگشت به اصول و اساس انسان شناسی آثار کلاسیک که در ایران کمتر به عنوان منبع درسی معرفی می شوند، اشاره خواهد شد. در این راستا به جایگاه آثار کلاسیک در انسان شناسی دانشگاهی ایران پرداخته می شود. انسان شناسی، در آثار مارگارت مید، مبتنی بر انسان دوستی، حضور، فهم، نظریه مندی و نظریه سازی و همچنین آینده نگری بر مبنای گذشته، است. مبانی فهم این نوع از انسان شناسی؛ تخیل، نوشتن، انسان دوستی، حرکت و دیدن است، بدون پرداختن به آثار کلاسیک در آموزش انسان شناسی، آموزش های رایج دانشگاهی ایرانی کمتر به این مبانی اولیه در انسان شناسی توجه می کند. انسان شناسی دانشگاهی ایران؛ برنامه های درسی آن، کمیت و کیفیت مشارکت دانشجویان در طراحی و تدوین برنامه درسی، نیازمند بازنگری و تجدیدنظر است. مرور آثار کلاسیک، استخراج اصول پنهان و آشکار در این متون و تدوین برنامه های درسی مبتنی بر آن اصول با توجه به نیازهای این علم برگرفته از نظرات دانشجویان و دانش آموختگان، در غنای آن مؤثر خواهد بود.
روان شناسی اخلاق یکی از رشته های نوظهور در مطالعات میان رشته ای در حوزه فلسفه اخلاق و روان شناسی است. روان شناسی اخلاق می کوشد مرزهای علم و فلسفه را در زمینه روان شناسی و اخلاق به هم نزدیک کند. کتاب ذهن درستکار جاناتان هایت یکی از تأثیرگذارترین آثار در این حوزه است. نویسنده در این اثر کوشیده است مرزهای روان شناسی و اخلاق را به یکدیگر نزدیک کند. هایت به دنبال ابداع روشی برای فکر کردن درباره دو موضوع تفرقه برانگیز در زندگی انسان یعنی سیاست و مذهب است. او برای این منظور از منابع موجود در رشته های فلسفه، فلسفه اخلاق، روان شناسی، علوم اجتماعی، اخلاق و ژنتیک استفاده کرده است. بسیاری از داده های کتاب زیسته و تجربه خود نویسنده است. همین امر کتاب حاضر را در زمینه روان شناسی اخلاق به ویژه در زمینه شهودگرایی اخلاقی و شهودگرایی اجتماعی اثر قابل توجهی کرده است. در این کتاب نویسنده معتقد است فهم و همدلی با دیدگاه سیاسی و مذهبی دیگران و یا، به تعبیر وی، معتبر دانستن ماتریس های اخلاقی دیگران باعث از بین رفتن تفرقه و نزدیکی افراد با یکدیگر می شود. کتاب حاضر به دلیل برخورداری از زبان بسیار ساده، تحلیل های منسجم و تجربی می تواند در اختیار عموم جامعه اعم از دانشگاهیان و غیر دانشگاهیان قرار بگیرد.
از آنجا که مادها نخستین آریا ئیانی بودند که حکومتی فراگیر در بخشی از فلات ایران تشکیل دادند، بررسی تاریخ آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا یکی دو سده پیش، یگانه منبع اطلاعاتی ما در مورد مادها، نوشته های نویسندگانی یونانی-رومی و اشارات پراکنده عهد عتیق (کتاب مقدس) بود. اما از سده نوزدهم میلادی بدین سو و با خوانش کتیبه های بین النهرینی و پارسی باستان و آغاز فعالیت های علمی باستان شناختی، دانش ما نسبت به حکومت مادها دگرگون شد. از نخستین پژوهشگرانی که سعی نمود با استفاده از منابع جدید به بررسی موشکافانه تاریخ ماد بپردازد، جورج راولینسون انگلیسی بود که ترجمه کتاب وی اخیراً به چاپ رسیده و در دسترس خوانندگان فارسی زبان قرار گرفته است. در مقاله حاضر به نقد و بررسی کتاب "مادها" پرداخته و نشان خواهیم داد که علیرغم آنکه این رساله در زمان انتشار اولیه خود، روزآمد و پیشرو به شمار می آمده، اما پس از گذشت قریب به 150 سال از زمان نگارش آن، ناگزیز بخشی از ارزش علمی خود را از دست داده است. با این وجود به دلیل اهمیتی که این کتاب در نشان دادن سیر تحولات مادپژوهی دارد، ترجمه و انتشار آن کاری مثبت ارزیابی شده است.
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده اثر یووال نوح هراری را می توان محصول نهایی پروژه این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ دادن به این پرسش است که: "آینده برای انسان چه دربر دارد؟". با توجه به نظریه تاریخ نگارانه ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث را بر اساس نظریه تکامل گرایی پیش می بَرَد با این تفاوت که امکان ها و فرصت هایی که تکامل مصنوعی یا دخالت انسان در روند تکامل خود پدید آورده است بیشترین سهم را در شکل دهی به ایده های آینده نگرانه او به خود اختصاص می دهد این مقاله در پی آن است که با رویکردی انتقادی و با تمرکز بر دو مفهوم جبرگرایی و تمامیت خواهی، نسبتِ میان آینده ای که هراری ترسیم می کند با ضرورت هایی که نظام سرمایه داری برای ادامه حیات خود با آن مواجه است را تبیین کند. ایده اصلی مقاله آن است که پروژه هراری نوعی اتوپیای تمامیت خواهانه سرمایه داری را زمینه سازی می کند.
جاحظ - زاده سده دوم هجری – از بزرگترینِ اندیشمندان زمان خود است. او در حوزه ترجمه و معنا اندیشه های ژرفی دارد که به خوبی با اندیشه هایِ هَم سنگ آن در جهان امروز برابری می کند. در این پژوهش، این اندیشه ها با توجه به آنچه او در کتاب «الحیوان» گفته بررسی شده است. بدین منظور، پس از «مقدمه»، جاحظ و به طور خاص کتاب «الحیوان» او معرفی شده، سپس اندیشه های او درباره ترجمه و معنا تحلیل شده است. جاحظ، در کتاب مذکور، با استدلالی قوی و روشن، سختی کار ترجمه، توانمندی هایی که باید در مترجم وجود داشته باشد و دشواریِ تا سرحدِ ناممکنی ترجمه شعر و متون دینی را تبیین کرده است. در «الحیوان»، جاحظ از جمله بر این باور است که مترجم باید به زبانی که از آن ترجمه می کند و زبانی که به آن ترجمه می کند، به یک اندازه چیره باشد و دانش مترجم در زمینه موضوعی که ترجمه می کند نیز باید هَم سنگ دانش نویسنده متن اصلی باشد. چنین دیدگاه هایی، از نظر ظرافت و دقت علمی، چیزی کم از دیدگاه های نظریه پردازان و بِنامان امروز این حوزه ندارد. همچنین آنچه که جاحظ درباره معنای متن گفته، گواهی است بر شناخت خوب و دقیقی که او از لایه های پیدا و پنهان معنای «متن» داشته است.
اندیشه نقد و نقد اندیشه به یونان باستان و بوطیقای ارسطو می رسد، نقد بر آن است تا ذوق عامه را تهذیب و فکر نویسنده را تربیت کند؛ در این میان نقد کتاب های تألیف شده می تواند به تقویت کیفی محتوا و زیبایی شکلی اثر منجر شود. این پژوهش، تحلیل و نقد شکلی و محتوایی کتاب «تحلیل همانند ناپذیری (اعجاز) قرآن در آموزه های قرآن و سنت» را با روش تحلیلی توصیفی دنبال می کند. بر پایه یافته های پژوهش، این کتاب دارای نقاط قوتی از جمله حروف نگاری زیبا و فونت خوب، حاشیه نگاری و پاورقی های بسیار است که گاه در شرح و توضیح واژه ها و اصطلاحات مبهم خودنمایی می کند. غنای اطلاعاتی و ارزش آموزشی کتاب و قوت بعد پژوهشی آن و همچنین کیفیت منابع مورد استفاده و میزان امانتداری در ارجاعات کتاب نیز از دیگر نقاط قوت اثر به شمار می رود. با این همه انتخاب طرح جلد نامناسب، رعایت نکردن معیارهای اصولی طراحی جلد، تکرار مطالب، بی توجهی به اطلاعات و سابقه پیشینی مخاطبان، فقدان تناسب میان عنوان و محتوا، فقر نوآوری در محتوا و غفلت از وجوه مختلف اعجاز قرآن و دیدگاههای صاحب نظران این عرصه و به طور کلی فقدان نگاه تخصصی به اعجاز قرآن، از مهم ترین نقاط ضعف آن به شمار می رود.
کتاب «علم الاجتماع الأدبی» تألیف انور عبد الحمید الموسی از جمله تألیفات اخیر است که نویسنده در آن به شکلی جامع به سیر پیدایش و رشد و تحول جامعه شناسی ادبی از آغاز تا به امروز پرداخته و در کنار آن فصلی را نیز به آثار عربی در این حوزه و نقد آن ها اختصاص داده است. به منظور معرفی این کتاب بر آن شدیم تا این اثر را با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی از دو جنبه شکلی و محتوایی مورد بررسی قرارداده تا در نهایت، محاسن و معایب و میزان موفقیت نویسنده در تألیف این اثر آشکار شود. بر اساس نتایج حاصله می توان روانی و شیوایی اسلوب، رعایت قواعد نگارشی، تناسب محتوا با عنوان و تسلسل منطقی میان مطالب، استحکام و دقت و بی طرفی در تحلیلها و نقدها را از جمله محاسن این کتاب بر شمرد و نوع طرح جلد، اختلاف در نوع و اندازه قلم ها، عدم تازگی در عنوان و کلی بودن آن، عدم تحقق اهدف پژوهش، صرف جمع آوری مطالب، شیوه استناد دهی نامناسب و غیر علمی، تکرار مکررات و مطالب، مسأله مند نبودن اثر و خاتمه نامناسب را از مهمترین نقیصه ها و معایب این اثر دانست.
ترجمه بیش از آن که "ابزاری" برای برگرداندن دانش و آگاهی از یک زبان به زبان دیگر باشد، "فرایندی" در بازتاب دادن مفاهیم فرهنگی و اجتماعی است. برای بهبود چنین بازتابی، می توان از دیدگاه های نوین ترجمه، زبان شناسی و گفتمانی بهره برد. یکی از دیدگاه های نوین ترجمه، پیشنهاده کارمن گارسس اسپانیایی در سال 1994 و دارای چهار سطح "معنایی-لغوی"، "نحوی-واژه ساختی"، "گفتمانی-کارکردی" و "سبکی-عملی" است که به کمک آن ها می توان "افزایش، مانش (نگهداری) و کاهش" اطلاعات متن اصلی را در متن ترجمه بررسی کرد. در این نظریه، از راه شمارش ویژگی های مثبت و منفی ترجمه، "کفایت و مقبولیت" ترجمه نیز ارزیابی می شود. در جستار پیشِ رو، به نقد ترجمه حبیب الله عباسی از کتاب الصوفیه و السوریالیه ادونیس بر پایه این نظریه پرداخته می شود. اگرچه مترجم به دلیل پیش گرفتن شیوه "مترادف نویسی" و آوردن پی نوشت های کمابیش زیاد، بر حجم متن ترجمه افزوده است، ولی بر اساس معیارهای مطرح شده نزد گارسس، ترجمه او نگهدارنده اطلاعاتِ متن مبدأ است و با وجود خرده هایی که می توان بر روش مترجم در برگرداندن اصطلاح ها و نوع ترجمه واژه به واژه گرفت، در مجموع، ترجمه وی دارای درجه کفایت و مقبولیتی است که در نظریه گارسس آمده است.
این مقاله به نقد و بررسی کتاب «مفهوم نقد در نهضت های تجددخواه جهان عرب با نگاهی به نظریه های مدرنیته و پسامدرنیته» می پردازد. مولف قصد دارد مفهوم و پدیده نقد را به بحث بگذارد اما فراموش می کند که نقد یک کنش مدرن است و در نتیجه دچار سنت گرایی و پست مدرنیسمی می شود که یکی مانع نقد است و دیگری مخل نقد. به رغم گزاره هایی از کتاب که امید به پیشرفت را تداعی می کنند مولف گرفتار گذشته گرایی سنت گرایانه و دل مشغول تفنن پست مدرنیستی است. این دو عامل باعث شده است که مولف نقد را مربوط به قلمرو فلسفه آگاهی بداند: گویی اگر اعراب در ذهنیت خود به مرحله نقادی برسند جوامع آنها نیز پیشرفت می کند. این تناقضات به ویژه در آن جا خود را نشان می دهند که مولف در عمل به ارزش های مدرن (آزادی، شادی و انسجام) اهمیتی قائل نمی شود. هر پژوهشی در باب نقد که قدردان نتایج عملی مدرنیته نباشد، نمی تواند پژوهشی جدی و صادقانه تلقی شود. این نکته، محور بررسی کتاب در این مقاله است. من برای اینکه این اختلال در شناخت را به نقد بکشم با روش هرمنیوتیک سوءظن کتاب را مورد بررسی قرار داده ام.
ایده ها و اندیشه های متفکران بزرگ، مرزناپذیر است و بنیان های فکری آنها بر ساخت تفکر و ماهیت تحول جوامع دیگر نیز تأثیر می گذارد. میشل فوکو (1984-1926) از جمله تأثیرگذارترین نظریه پردازان در نیمه دوم قرن بیستم است که دستگاه فکری او از دیدگاه ها و چشم اندازهای فکری گوناگون در جوامع مختلف مورد خوانش قرار گرفته است. خوانشی که در سه دهه گذشته، به صورت فعال در صدد بهره گیری از مقوله های فکری فوکو و در عین حال، ارائه تفسیری نو با هدف پاسخگویی به مسائل جوامع عرب در حوزه فکری – فلسفی است. هر یک از مفسران فوکو کوشیده اند در پروژه فکری خود با هدف برون رفت از معضلات موجود به کاربست روش شناسی های مدرن و ارائه قرائتی جدید از میراث، تاریخ نگاری اندیشه اسلامی و طرح تجددگرایی، کثرت گرایی و ارائه نگرشی معطوف به آزادی انسان بر آیند. محور اصلی بحث در مقاله حاضر، معرفی، نقد و ارزیابی کتاب میشل فوکو در اندیشه معاصر عرب (1399) است که توسط الزواوی بغوره نوشته شده و مجید منهاجی آن را ترجمه کرده و نسخه فارسی این کتاب، از سوی نشر نگاه معاصر به زیور طبع آراسته شده است. نقد روش شناختی، درون نظری و برون نظری این اثر مطرح و تلاش خواهد شد اشکالات موجود در ترجمه، تناقضات روش شناختی و ابهامات مفهومی – نظری مورد توجه قرار گیرد.. نتیجه چنین امری، فرارفتن از مطالعه توصیفی و فراهم آوردن زمینه های نقد و ارزیابی آثار علمی با هدف رشد تفکر انتقادی و گام نهادن در وادی نظریه پردازی است.
یکی از مباحث مهم حقوق اساسی، مقوله «رژیم های سیاسی» است. در تقسیم بندی رژیم های سیاسی نیز همواره توتالیتاریسم مورد توجه ویژه ای است. با این وجود، منبع الهام حقوقدانان برای بحث از رژیم های سیاسی، آراء و آثار اندیشمندان سیاسی است. چراکه این موضوع اصولاً ماهیت سیاسی دارد. با مطالعه آثار سیاسی مربوطه، درمی یابیم که نظریات اندیشمندان سیاسی و آراء برخی حقوقدانان چون ابوالفضل قاضی و سیدمحمد هاشمی در زمینه توتالیتاریسم، تفاوت دارند. طبیعتاً ملاک بحث و گفتگو در اینجا باید آثار اندیشمندانی مانند هانا آرنت باشد که خود در چارچوب رژیم های توتالیتر نشو و نما یافته و مطالعه خود را به طور ویژه بر این حوزه متمرکز کرده اند. بررسی آثار این گروه، آشکار می کند که توتالیتاریسم به مثابه مصداق نوین نظام سلطه در دو قرن اخیر، دارای ویژگی هایی چون داشتن پایگاه اجتماعی، وجود حزب واحد و ... است و ماهیتاً با مونوکراسی های توده ای یکسان است. بعلاوه، توتالیتاریسم با رژیم های دیکتاتوری تفاوت های بنیادینی از منظر نحوه به قدرت رسیدن حاکمان، لزوم یا عدم لزوم کسب حمایت مردمی، نوع رابطه حاکم با سایر مقامات و ... دارد. حال آن که در کتب بایسته های حقوق اساسی و حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، توتالیتاریسم به عنوان یکی از ویژگی های مونوکراسی توده ای مدنظر قرار گرفته و از سویی نیز در اثر دوم، توتالیتاریسم با دیکتاتوری یکسان پنداشته شده است.
این مقاله از دو منظر به بررسی و ارزیابی انتقادی کتاب فلسفه آلمانی نوشته تِری پینکارد با ترجمه ندا قطوریی می پردازد. منظر اول ناظر به محتوای کتاب است بدون توجه به متن ترجمه فارسی و منظر دوم ناظر به ترجمه فارسی کتاب و شیوه ترجمه مترجم از جهت محاسن و معایب. بطور کلی این کتاب با طرح تناقض عقل کانتی در ساحت نظری و کشیده شده آن به ساحت عملی و تلاش فیلسوفان پساکانتی و پساهگلی برای یافتن راه حل عملی برای این تناقض نویسنده را وادار ساخته در مقدمه هر 4 بخش کتاب، مباحث مطرح درمورد زمینه و زمانه تاریخی و اجتماعی را در قالب انقلاب اجتماعی جامعه آلمان در قرن 18 و 19 را مطرح نماید. علی رغم تلاش مترجم در ترجمه روشن و خوب آن به زبان فارسی بازهم ایراداتی متوجه مترجم است که عدم آوردن مقدمه برای این کتاب از جمله آنهاست که در متن مفصل به آنها اشاره کرده ایم. به هر روی این کتاب می تواند برای دانشجوی فلسفه در مقاطع تحصیلات تکمیلی مفید واقع شود. در این مقاله ضمن بررسی و تحلیل محتوای این کتاب به ارزیابی ترجمه فارسی و پیشنهاداتی برای بهتر شدن ترجمه پرداخته ایم. این کتاب می تواند به عنوان یک منبع مهم مطالعه فلسفه آلمان به ویژه تفکر ایده آلیستی برای علاقه مندان به فلسفه آلمان بسیار روشنگر و سودمند باشد.
طاها عبدالرحمان از جمله اندیشمندان و نظریه پردازان نوگرای اسلامی است که با نقد اخلاقی مدرنیته، مخالفت با اخلاق سکولار و مبنا قرار دادن اسلام به ویژه در حوزه ی اخلاق، در پی نوسازی سنت ها است. او معتقد است بیداری اسلامی نیازمند پشتوانه فکری و نوسازی بر اساس تعقلی مبتنی بر تجربه معنوی و گذر از مراتب سه گانه عقل است. عبدالرحمان شرع -عقل مسدّد- را اصل و داشتن تجربه عرفانی -عقل مؤید- را شرط کمال اخلاق معرفی می کند تا در نهایت نظریه ی سیاسی «ولایت فقیه تجربی» را در کتاب روح الدین ارائه دهد. مقاله حاضر می کوشد با بررسی یکی از مهم ترین آثار عبدالرحمان -کنش دینی و نوسازی عقل- نظریه مراتب سه گانه ی عقلانیت او را با دیدگاهی انتقادی مورد بازبینی قرار دهد؛ و نشان می دهد، مؤلف با نپرداختن به بحث حسن و قبح عقلی، جایگاه عقل -عقل مجرد- را در اخلاق نادیده گرفته است؛ و چرا پشتوانه فکری پیشنهادی وی برای بیداری اسلامی، می تواند آسیب های سیاسی و اجتماعی به همراه داشته باشد.
فضای مجازی علی رغم نوپدید بودنش، تحولاتی جدی در جامعه ایرانی پدید آورده و همین مساله باعث توجه جدی تر اندیشمندان مسلمان به ماهیت آن گردیده است. تامل فلسفی در باب فضای مجازی یکی از رویکردهایی است که اخیرا مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است و به نوعی مکمل و حتی مبنای تامل علمی در باب فضای مجازی است تا بتوان بر اساس آن تبیین و پیش بینی و تجویز کرد. از این رو سیاستگذاری فضای مجازی در ایران شدیدا نیازمند توجهات فلسفی و متعاقبا تمییز و تبیین رویکرد فلسفی مختار است. همانطور که در مطالعه فضای مجازی با ابعادی چون فناوری اطلاعات و ارتباطات، سایبرنتیک، هوش مصنوعی، رایانش و ... مواجه هستیم به همین ترتیب در تامل فلسفی در باب فضای مجازی هم ناگزیر باید به ابعاد مذکور پرداخته شود. کاری که در کتاب "فلسفه فضای مجازی" مورد توجه بوده و در این مقاله به نقد و ارزیابی کتاب مذکور در جهت انجام این مهم پرداخته ایم.
توجه به مفهوم اعتماد در مدیریت از دهه 1980 شروع و در طول چند دهه گذشته از زوایا و رویکردهای مختلف موردمطالعه قرارگرفته است. اعتماد عاملی حیاتی و ضروری برای موفقیت های فردی و سازمانی است. اعتماد در میان افراد و کارکنان، باعث ثبات، وحدت و انسجام درون سازمانی، ارتقای کارایی و اثربخشی گروه ها و زمینه ساز همکاری، مشارکت و ارتباطات مؤثراست. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی اعتماد درون سازمانی از طریق کنش جمعی در آموزش و پرورش شهر تهران انجام شده است. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ رویکرد پیمایشی-اکتشافی و از نوع تحقیقات کیفی هست. جامعه آماری این پژوهش نه نفر از خبرگان شامل مدیران ارشد آموزش وپرورش شهر تهران، اساتید و مشاوران برجسته حوزه مدیریت سازمان بودند که مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. انتخاب خبرگان و انجام مصاحبه با آن ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و پس ازآن متوقف شد. در این پژوهش، ازآنجایی که از روش تئوری داده بنیاد استفاده گردید، ابزار اصلی جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق و غیر ساختاریافته با خبرگان بود. سرانجام پس از طی کدگذاری های سه گانه باز، محوری و انتخابی، مدل مفهومی تحقیق طراحی شد. در این مدل 13 مقوله شناسایی شده که در قالب متغیرهای علّی، محوری، زمینه ای، محیطی، راهبردی و پیامدی دسته بندی شدند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که آموزش وپرورش شهر تهران، در جهت تقویت اعتماد درون سازمانی می تواند از اهرمی به نام کنش جمعی درون و میان لایه های ساختاری سازمان خود استفاده کند.
امپرسیون های یک شهر: تهران امروز (1356) اثر خسرو سینایی یکی از فیلم های شاخص ایرانی است که می کوشد تجربه کلانشهری تهران مدرن را به مخاطب خود بازنمایاند. فرم و ساختار این اثر تفاوت های مشهودی با فیلم های مرسوم سمفونی شهری دارد. سینایی در پی ارایه ریتم و ضرباهنگ زندگی کلانشهری، چنان که در سمفونی های شهری اتفاق می افتد، نیست، و بیشتر در پی بازنمایی بارقه هایی از تجربه ی زیست کلانشهری در جامعه ایران در حال گذار از سنت به مدرنیته است. پیشینه ی تحصیلی و مطالعاتی سینایی در زمینه معماری، در زیبایی شناسی این فیلم و کنکاش وی در ماهیت شهر مدرن به خوبی نمود می یابد. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته، با بهره گیری از رویکردی میان رشته ای می کوشد به بررسی نحوه بازنمایی تجربه شهری در این فیلم بپردازد، و از این مدخل دیدگاه فیلمساز نسبت به فرایند مدرنیزاسیون شهری در دوره پهلوی را تحلیل نماید. در طول فیلم، فیلمساز به گونه ای خودارجاعانه بارها به ماهیت مدیوم سینما در ثبت و جاودانه کردن لحظات اشاره می کند. فیلمساز خصوصا نقش قدرت حاکم در پیشبرد پروژه مدرنیزاسیون و شکل دهی به انسجام اجتماعی مطلوب را برجسته می سازد. تحلیل فیلم نگاه انتقادی فیلمساز به مدرنیزاسیون حکومتی دوران پهلوی را آشکار می کند.
کتاب Symmetries of Islamic Geometrical Patterns تألیف سیدجان عباس و عامرشاکر سلمان دو عضو علمی گروه ریاضی دانشگاه ولز، تحت عنوان هم آراستگی در نگاره های اسلامی توسط خانم آمنه آقا ربیع به فارسی ترجمه شده است. با توجه به تخصص مولفین، کتاب رویکرد متفاوتی نسبت به دیگر تألیفات در حوزه نقوش اسلامی دارد که آن را هم برای محققین حوزه هنر اسلامی و هم پژوهشگران علوم ریاضی جذاب و مفید کرده است. اما با خواندن ترجمه فارسی این کتاب نمی توان مباحث آن را دریافت. با رجوع به متن اصلی کتاب به نظرمی رسد عدم دریافت مطالب در ارتباط با کیفیت ترجمه است. بنابراین نقد حاضر پیرامون ترجمه فارسی این کتاب است. با هدف ارزیابی این ترجمه، کل متن انگلیسی کتاب در تطبیق با متن ترجمه شده قرار گرفت. موارد مورد نقد در ۶ بخش مطرح شده اند؛ ۱) ترجمه نادرست، ۲) کلمات و عبارات ترجمه نشده، ۳) چند معادل برای یک واژه و چند واژه با یک معادل، ۴) ترجمه معکوس، ۵) تغییر در جملات و پاراگراف های متن اصلی که سبب تغییر در محتوا شده است، ۶) انتخاب معادل های نامأنوس. وجود اشکالات جدی و فراوان در ترجمه فارسی موجب نامفهوم شدن متن و در نتیجه محروم شدن خواننده از دیدگاه متفاوت و ارزشمند این کتاب شده است. مسئله ای که لزوم بازنگری در ترجمه را می طلبد.
شوهاز مجموعه ای از یادداشت های عبدالسلام بزرگ زاده فعال فرهنگی استان سیستان و بلوچستان است. این کتاب با هدف معرفی هنرها و آداب مردمان این منطقه و بررسی محدودیت های پیرامون توسعه این استان نگارش شده است. پراکندگی جمعیتی بلوچ به عنوان قومی اصیل در ایران بیشتر در بخش جنوبی استان است. مردمان این مناطق در زمینه هایی اعم از پوشش، موسیقی، جشن ها، زبان، آداب و رسوم شاخصه های فرهنگی منحصر به فردی دارند. تاکنون در زمینه ثبت مباحث مرتبط با فرهنگ و هنر بلوچستان ضعیف عمل شده است. کتاب شوهاز یکی از کتاب هایی است که سعی در معرفی و ثبت فرهنگ و هنر این منطقه داشته است. هدف از پژوهش حاضر، ضمن معرفی اجمالیِ این کتاب، نقد صوری و واکاوی محتوای آن به روش توصیفی تحلیلی است. نتایج نشان می دهد کتابِ حاضر در ارائه اطلاعاتی راجع به هنر و ادبیات بلوچی موفق بوده است. عدم انسجام منطقی بین یادداشت ها، جامعه هدف نامشخص، عدم رعایت اصول نگارشی، استفاده از مطالب دیگران بدون ارجاع دهی و ایرادات محتوایی از نقاط ضعف کتاب محسوب می شوند. در عین حال، دغدغه های فرهنگی نویسنده و تلاش او در معرفی بلوچستان قابل تقدیر است.
کتاب حاضر با عنوان پرتره های سلطنتی قاجار، در قالب کتابچه ای راهنما به قلم جولین رابی، پژوهشگر حوزه ی هنرهای اسلامی و مدیر اسبق گالری فریر و سکلر واشنگتن در ادامه ی نمایشگاه "نقاشی های سلطنتی قاجار" در سال 1999 م. در لندن به رشته ی تحریر درآمده است. هدف مولف از نگارش این کتاب علاوه بر معرفی 43 اثر به نمایش درآمده در نمایشگاه، تحلیل بصری این آثار در چهارچوبی تاریخی- اجتماعی بوده است. بازه ی زمانی مورد نظر رابی، نه سراسر عصر قاجار بلکه سده ای از آن مشتمل بر ابتدای دوران سلطنت فتحعلی شاه تا پایان حکومت ناصرالدین شاه (1212-1313 ه.ق) است. چراکه از منظر مولف، این دو پادشاه جایگاهی ویژه در روند تحولات هنرهای بصری و به عبارت بهتر تصویر در عصر قاجار داشته اند. ما نیز در این پژوهش برآنیم تا با مرور شیوه ی ارائه و بررسی آثار تصویری مذکور در این کتاب، الگوی ذهنی مورد استفاده ی رابی را در دسته بندی و معرفی اقلام هنری شناسایی نموده و بر مبنای آن رویکرد او را نسبت به هنرهای بصری عصر قاجار که آثار آن ها اغلب در چهارچوب اصلی ترین جریان هنری آن دوران یعنی پیکره نگاری درباری خلق شده اند، تحلیل نماییم.
