برنامه ریزی و بودجه (برنامه و بودجه سابق)

برنامه ریزی و بودجه (برنامه و بودجه سابق)

برنامه و بودجه 1376 شماره 22 و 23

مقالات

۱.

عوامل‌ تعیین‌ کننده‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ در ایران‌ با استفاده‌ از روشهای‌همگرایی‌ انگل‌ - گرنجر و یوهانسن‌ (1374-1338)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۸۱
در این‌ مقاله‌، با استفاده‌ از روشهای‌ همگرایی‌ انگل‌ - گرنجر و یوهانسن‌، کوشیده‌ایم‌ تاعوامل‌ تعیین‌کننده‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ در یک‌ افق‌ زمانی‌ نسبتا بلندمدت‌ (1374-1338) رامشخص‌ کنیم‌ و با روش‌ علیت‌ انگل‌وگرنجر، جهت‌ علیت‌ بین‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ و سه‌ متغیرکلان‌ نیز را مورد آزمون‌ قرار دهیم‌. نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌، چنین‌ نشان‌ می‌دهد که‌ رابطه‌ بلند مدتی‌بین‌ صادرات‌ کالاهای‌ غیرنفتی‌ و "نرخ‌ ارز در بازار آزاد"، "مجموع‌ ارزش‌ افزوده‌ در بخشهای‌تجاری" و "میزان‌ بازبودن‌ اقتصاد کشور" وجود دارد و این‌ سه‌ متغیر، صادرات‌ غیرنفتی‌ را به‌طور مستقیم‌ و مثبت‌ تحت‌ تأثیر قرار می‌دهند. به‌ سخن‌ دیگر، اگر چه‌ دولت‌ در کوتاه‌مدت‌ می‌تواند سیاستهای‌ تحدید واردات‌ یا مهار نرخ‌ ارز را بر اقتصاد تحمیل‌ نماید، اما روابط بلندمدت‌ و علی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ این‌ سیاستها، در نهایت‌، منجر به‌ کاهش‌ صادرات‌ کالاهای‌غیرنفتی‌ خواهد گردید. نکته‌ دیگر در مورد ترکیب‌ ارزش‌ افزوده‌ در کشور می‌باشد، یعنی‌ هر قدررشد اقتصادی‌ در بخشهای‌ تولید "کالا" بیشتر باشد، آن‌ گاه‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ افزایش‌ بیشتری‌خواهد داشت‌. اگر چه‌ این‌ امر بدیهی‌ به‌ نظر می‌رسد، اما هدف‌ از این‌ مطالعه‌، ارائه‌ میزان‌ کمی‌تغییرات‌ است‌، نه‌ صرفا جهت‌ تغییرات‌. در این‌ خصوص‌، باید گفت‌ که‌ نتایج‌ تجربی‌ حاصل‌ ازروش‌ همگرایی‌ انگل‌-گرنجر و یوهانسن‌، بر این‌ دلالت‌ دارد که‌ هر 10 درصد افزایش‌ در : "نرخ‌ارز بازار آزاد"، "مجموع‌ ارزش‌ افزوده‌ در بخشهای‌ تجاری‌" و "شاخص‌ باز بودن‌ اقتصاد"، به‌ترتیب‌ می‌تواند در صورت‌ ثبات‌ وضعیتهای‌ دیگر، صادرات‌ غیرنفتی‌ را معادل‌ 2/9 درصد، 5/8درصد و 4/2 درصد در بلندمدت‌ افزایش‌ دهد.
۲.

بررسی‌ سیاستهای‌ حمایتی‌ از بخش‌ کشاورزی‌ با تأکید بر محصول‌ گندم‌

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۸
: در بیشتر کشورها، به‌ عنوان‌ گامی‌ در جهت‌ آزادسازی‌ اقتصادی‌، به‌ تدریج‌، یارانه‌ها راحذف‌ کرده‌اند، در ایران‌ نیز در این‌ مورد اقداماتی‌ شده‌ است‌. در این‌ مقاله‌، به‌ منظور بررسی‌ آثارسیاست‌ آزادسازی‌ اقتصادی‌ بر بخش‌ کشاورزی‌، نرخ‌ حمایت‌ مستقیم‌ و غیرمستقیم‌ و کل‌ برای‌محصول‌ گندم‌ و همچنین‌ تغییرات‌ نرخ‌ مبادله‌ در بخش‌ کشاورزی‌، در سالهای‌ اخیر، بررسی‌ شده‌است‌. نتایج‌ مطالعه‌، بیانگر آن‌ است‌ که‌ سیاستهای‌ مزبور، عملا به‌ کاهش‌ تولید گندم‌ منجر شده‌است‌.
۳.

نقش‌ صنعت‌ بیمه‌ در ایجاد امنیت‌ اقتصادی‌ ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۶ تعداد دانلود : ۷۱۸
اصولا فعالیتهای‌ اقتصادی‌ هر جامعه‌ به‌ صورت‌ یک‌ حالت‌ پویا عمل‌ می‌کنند. حرکت‌آنها، به‌ صورتی‌ درنگ‌ناپذیر، بر عوامل‌ پیرامون‌ خود اثر می‌گذارد و از آنها اثر می‌پذیرد. صنعت‌بیمه‌ هم‌ از جمله‌ مهمترین‌ بخشهای‌ اقتصادی‌ هر کشور است‌ که‌ مشمول‌ همین‌ قاعده‌ می‌گردد.بیمه‌، در فرایند تولید، از عوامل‌ اطراف‌ خود اثر می‌پذیرد و بر آنها اثر می‌گذارد و باعث‌ رشد وتوسعه‌ تولید و رفاه‌ اجتماعی‌ کشورها می‌گردد. در علم‌ اقتصاد، عملا تنها شبکه‌ مجموعه‌نگرمطالعاتی‌، جدول‌ داده‌ - ستانده‌ است‌ که‌ امکان‌ بررسی‌ اثرهای‌ متقابل‌ بین‌ فعالیتهای‌ اقتصادی‌ رافراهم‌ می‌کند. در این‌ مقاله‌، به‌ بررسی‌ نحوه‌ توزیع‌ خدمات‌ بیمه‌ای‌ در فعالیتهای‌ اقتصادی‌ وچگونگی‌ فعالیت‌زایی‌ این‌ صنعت‌ در اقتصاد ایران‌، و در نهایت‌، ایجاد امنیت‌ اقتصادی‌ ناشی‌ ازآن‌ می‌پردازیم‌. در این‌ زمینه‌، از آخرین‌ جدول‌ آماری‌ اقتصاد ایران‌ تاکنون‌، یعنی‌ جدول‌ سال‌1367 بانک‌ مرکزی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، سود جسته‌ایم‌. نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌، مؤید ایجادامنیت‌ اقتصادی‌ توسط این‌ صنعت‌، صرفا در بخشهای‌ خدماتی‌، می‌باشد.
۴.

تأثیر اقتصادی‌ مصرف‌ گاز در ایران

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۱ تعداد دانلود : ۸۰۵
چگونگی‌ استفاده‌ از حاملهای‌ انرژی‌ و شیوه‌ عرضه‌ آن‌، در برنامه‌ها و روند توسعه‌ کشورنقش‌ اساسی‌ دارد. در ایران‌، به‌ دلیل‌ مزیت‌ نسبی‌ اقتصادی‌ انرژی‌ در تولید کالا و نقش‌ نفت‌ خام‌در موازنه‌ ارزی‌ کشور، شیوه‌ بهره‌گیری‌ منطقی‌ از منابع‌ انرژی‌، در برنامه‌های‌ توسعه‌ اقتصادی‌،اجتماعی‌، امری‌ حیاتی‌ به‌ شمار می‌رود. یکی‌ از منابع‌ مهم‌ تأمین‌کننده‌ انرژی‌، گاز طبیعی‌ است‌. چنین‌ پیداست‌ که‌ در سده‌ بیست‌ ویکم‌ میلادی‌، گاز، نقش‌ مهم‌ و فزاینده‌ای‌ خواهد داشت‌. میزان‌ ذخایر گاز طبیعی‌ در جهان‌ درسال‌ 1995، حدود 140 تریلیون‌ مترمکعب‌ برآورد گردیده‌ که‌ 21 تریلیون‌ مترمکعب‌ آن‌، متعلق‌به‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ است‌. ذخایر گازی‌ ایران‌ به‌ حدی‌ است‌ که‌ تا آینده‌ قابل‌ پیش‌بینی‌،تقاضای‌ مصارف‌ داخلی‌ و نیز صادرات‌ را تأمین‌ می‌نماید. سهم‌ مصرف‌ گاز طبیعی‌ به‌ کل‌ مصارف‌ هیدروکربوری‌ کشور که‌ در سال‌ 1373 به‌ 34 درصدرسیده‌ بود، پیش‌بینی‌ می‌شود تا پایان‌ سال‌ 1378 (سال‌ پایانی‌ برنامه‌ پنجساله‌ دوم‌) به‌ بیش‌ از43 درصد افزایش‌ یابد. بدین‌ ترتیب‌، حدود 80 درصد جمعیت‌ شهری‌ کشور، زیر پوشش‌ شبکه‌گاز طبیعی‌ قرار خواهند گرفت‌. شاخص‌ مصرف‌ سرانه‌ انرژی‌ معمولا در جوامع‌ در حال‌ توسعه‌، کمتر از جوامع‌ توسعه‌ یافته‌است‌. طی‌ سالهای‌ 1374-1367، مصرف‌ سرانه‌ انرژی‌ نهایی‌ در کشور، با نرخ‌ رشد 5/8 درصد،از 6/38 بشکه‌ معادل‌ نفت‌ خام‌، به‌ 9/5 بشکه‌ معادل‌ نفت‌ خام‌ رسید که‌ حاکی‌ از مصرف‌ بالای‌سرانه‌ انرژی‌ در کشور است‌. استفاده‌ از گاز طبیعی‌ به‌ جای‌ نفت‌، گذشته‌ از حفظ محیطزیست‌،درآمد ارزی‌ هنگفتی‌ را موجب‌ می‌گردد. با توجه‌ به‌ افق‌ روشن‌ توسعه‌ گاز طبیعی‌ در برنامه‌های‌ آتی‌ کشور، در این‌ مقاله‌، برای‌ تغییرالگوی‌ مصرف‌ انرژی‌ در کشور و سوق‌ دادن‌ بخشهای‌ مختلف‌ مصرف‌ به‌ استفاده‌ از گاز طبیعی‌،راه‌ حلهایی‌ پیشنهاد کرده‌ایم‌.
۵.

بی‌ ثباتی‌ سیاسی‌، آزادی‌ و رشد اقتصادی‌: شواهدی‌ دیگر

مترجم:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۹ تعداد دانلود : ۸۹۷
این‌ مقاله‌، با استفاده‌ از داده‌های‌ 97 کشور در سالهای‌ 1988-1963، تأثیر عوامل‌سیاسی‌ و سازمانی‌ را بر رشد اقتصادی‌ و همچنین‌ تأثیر بی‌ ثباتی‌ سیاسی‌ و نبود آزادی‌ را بر رشداقتصادی‌ بررسی‌ کرده‌ است‌. مقاله‌ نتیجه‌ گرفته‌ است‌ که‌ ناکامی‌ در زمینه‌ رشد اقتصادی‌ می‌تواندبه‌ بی‌ثباتی‌ سیاسی‌ بینجامد.
۶.

شبکه‌ اطلاعات‌ جغرافیایی‌ و داده‌های‌ علمی‌ در برنامه‌ریزی‌ (پیش‌بینی‌ و ارائه‌رهنمود)

مترجم:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۷۲۸
در این‌ مقاله‌، به‌ سهم‌ بالقوه‌ تکنولوژی‌ در تحلیلهای‌ پیش‌بینانه‌ و تجویزی‌ می‌پردازیم‌.این‌ فعالیتها، برحسب‌محتوای‌ واقعی‌ خود مشخص‌ می‌گردد و کمکهای‌بالقوه‌ شبکه‌ اطلاعات‌جغرافیایی‌ (GIS)، با عناوین‌ تجسم‌، سازماندهی‌ و مدیریت‌ داده‌ها و تحلیل‌ فضایی‌، به‌ تفصیل‌بررسی‌ می‌شود. دراین‌ مقاله‌، چنین‌ استدلال‌ می‌شود که‌ استفاده‌ از شبکه‌ اطلاعات‌ جغرافیایی‌،به‌ تحلیل‌ پیش‌بینی‌ محدود می‌گردد، لیکن‌ با مسائل‌ تجویزی‌ نیز سازگار شده‌ است‌. در بخش‌نتیجه‌گیری‌، نویسنده‌ به‌ نکاتی‌اشاره‌ می‌نماید، اصول‌ کلی‌ برای‌ تحلیلهای‌ برنامه‌ریزی‌ مبتنی‌ برشبکه‌ اطلاعات‌ جغرافیایی‌ را تعیین‌ می‌کند و چنین‌ پیشنهاد می‌نماید که‌ فن‌آوری‌ شبکه‌اطلاعات‌ جغرافیایی‌، فرصتهایی‌ برای‌ بهبود کیفیت‌ تصمیمات‌ مربوط به‌ برنامه‌ریزی‌، باحمایت‌ از روشهای‌ تحلیل‌ معمول‌ و غیرمعمول‌ پدید می‌آورد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۴۰