درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۴۶۱ تا ۱٬۴۸۰ مورد از کل ۷۵٬۹۲۵ مورد.
۱۴۶۱.

بازخوانی جراحت دامغه در قانون مجازات اسلامی؛ از مفهوم شناسی تا شناسایی حکم (پژوهشی انتقادی به تقنین بند «خ» ماده 709 ق.م.ا.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 175 - 183

کلیدواژه‌ها: ارش جراحت دامغه صدمه مأمومه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۷۲
دامغه در ماده 709 ق.م.ا. «پارگی کیسه مغز» تعریف شده است. دیه دامغه در قانون، خواه با صدمه خواه با جراحت باشد، عبارت است از «دیه مأمومه به علاوه ارش پارگی کیسه مغز». مأمومه با ورود آلت جنایت به جمجمه، که تا قبل از کیسه مغز نفوذ می کند، محقق می شود و دیه آن ثلث دیه کامل است. حال، اگر کیسه مغز بدون هیچ گونه جراحتی دچار پارگی و دامغه حاصل شود، لزوم قانونی ثبوت دیه مأمومه همراه ارش پارگی کیسه مغز به عنوان یک اشکال در تقنین 709 ق.م.ا. مطرح خواهد بود. زیرا اقتضای اصل تناسب جنایت با مجازات آن است که جانی به ارش پارگی کیسه مغز محکوم شود، نه اینکه دیه مأمومه هم به آن اضافه شود؛ مگر آنکه گفته شود همراهی مأمومه با ارشِ کیسه مغز یک بیان روایی است که تبعیت از آن در قالب دیه مقدر واجب است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی در مقام اثبات آن است که تقنین دامغه نه از اصل تناسب جنایت با مجازات پیروی می کند و نه حتی دامغه به منزله یک جنایت دارای دیه مقدر در روایات وجود خارجی دارد. حذف واژه دامغه از قانون و سپردن آن به قوانین جنایات غیر مقدر نتیجه پژوهش حاضر است.
۱۴۶۲.

جُستاری در باره چیستی کمال از منظر ابن سینا و نسبت آن با خیر، فضیلت و سعادت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهایی در فلسفه و کلام سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 119 - 138

کلیدواژه‌ها: ابن سینا کمال خیر سعادت نفس عقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۴۵
ابن سینا بر این باور است که حکمت الهی اقتضا می کند هر موجودی به کمال مطلوب و شایسته خود نائل گردد و هر حالتی از حالات انسان نیز اقتضای کمالی دارد که آن ها را به سوی غایت و هدفی سوق دهد و آن را همانند صفت تفکر و تعقل از لوازم ذاتی وجود انسان و مقوم ذات او و هدف مشترک همه علوم می داند و می گوید که مفهوم کمال در مقایسه با مفاهیم خیر و سعادت، مطلوب بالذات است. ابن سینا چیستی کمال را با روش های مختلفی بیان کرده است: 1. در ضمن تعریف نفس ناطقه به بیان چیستی کمال پرداخته است. 2. در تعریف فلسفه نیز از مفهوم کمال استفاده کرده است و بر این باور است که جوینده فلسفه باید برای نیل به کمال، فلسفه بیاموزد. 3. تبیین مفاهیم خیر، سعادت و لذت را بر تعریف مفهوم کمال مبتنی کرده است. در بررسی چیستی کمال و نسبتی که با مفاهیم خیر، لذت، سعادت دارد، معلوم می شود که تحقق خیر و سعادت بر وجود و تحصیل کمال است و می توان گفت که کمال به نوعی تقدم ذاتی و رتبی بر آن ها دارد. روش نویسنده در این پژوهش، روش جمع آوری اطلاعات و به نوعی پدیدارشناسی مبتنی بر متن به همراه روش توصیفی تحلیلی است.
۱۴۶۳.

بررسی تطبیقی آرای ملاصدرا و ابن سینا در باب بداهت جهان خارج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال ۵۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 167 - 180

کلیدواژه‌ها: جهان خارج بدیهیات محسوسات ملاصدرا ابن سینا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۷۹
فیلسوفان مسلمان «محسوسات»، یعنی قضایای ناظر به جهان خارج را «بدیهی ثانوی» تلقی کرده اند، از نظر ابن سینا بدیهیات ثانویه هرچند استدلال پذیر هستند، اما نیاز به استدلال ندارند و به همین جهت بدیهی اند؛ اما از نظر ملاصدرا، بدیهی واقعی منحصر در «اولیات» است، و بدیهیات ثانویه در واقع «نظری» هستند، از این رو ابن سینا وجود جهان خارج را بدیهی و ملاصدرا آن را نظری و نیازمند برهان می داند. در این پژوهش با اقامه دلایلی نشان داده ایم نظر ابن سینا هم تناقض آمیز و هم مستلزم نسبیت و تشکیک در بدیهیات است که هیچ کدام قابل دفاع نیست؛ لذا هم داستان با ملاصدرا معتقد هستیم که: بدیهیات ثانویه واقعا بدیهی نیستند و نظری هستند؛ تشکیک و نسبیت در بدیهیات درست نیست و بدیهی واقعی منحصر در «اولیات» است و «وجود جهان خارج» نظری و نیازمند برهان است. در این مقاله از روش تحلیلی- تطبیقی- انتقادی استفاده کرده ایم. 
۱۴۶۴.

وضعیّت شناسی زیارت اهل قبور در فقه مقارن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۱ 81 - 116

کلیدواژه‌ها: زیارت اهل قبور فقه مقارن جائز فعل زائد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۸۲
حضور بر مزار اموات و به تعبیری رفتگان خاک، اعمّ از صالح و فاسد، از موارد پرمناقشه فقه اسلامی است؛ به گونه ای که فرق مختلف اسلامی گاه در کنار هم قرار گرفته و فقیهان امامیه و اهل سنّت، همسو با یکدیگر نظر واحدی را اتّخاذ کرده اند؛ هرچند بخشی از عامّه، در اینجا راه خود را از دیگر هم مذهبان جدا کرده، به سمت حرمت عمل مزبور و مشرک و کافر دانستن زائر حرکت کرده اند. البته این به معنای دوگانه بودن فتاوای فقیهان نیست بلکه نتیجه حاصل از کاوش و جستجوی مفصّل در منابع فقهی و حتّی کلامی اندیشمندان امامیّه و عامّه، وجود چهار نظریّه مختلف را در محلّ بحث  نشان می دهد.  نگارندگان به شیوه توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای گمان می کنند حقّ با مشهور فقیهان امامیّه و عامّه است؛ یعنی زیارت اهل قبور جائز و پسندیده است، ولی تا جائی که افعال زائدی صورت نگیرد و تنها به حضور بر سر مزار، قرائت دعا و قرآن و خلاصه طلب بخشش برای اموات بسنده شود.
۱۴۶۵.

راه های تبیین مجملات قرآنی از نگاه اصولیان و قرآن پژوهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۸ 77 - 102

کلیدواژه‌ها: علوم قرآن علم اصول مجمل مبین بیان قرائن لفظی و معنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۱۵
از مباحث مطرح در دانش اصول و علوم قرآن، «مجمل و مبیّن» است که نشان می دهد برخی از خطابات قرآنی نیازمند بیانی هستند تا مقصود الهی را با تمام ابعاد و جوانب بازگویند. از این رو، راه هایی جهت تبیین این مجملات بیان شده است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی در پی بازکاوی و تحلیل راهکارهای تبیین مجملات قرآنی در دانش اصول و علوم قرآن است. بررسی کتاب های اصولی از گذشته تا حال نشان می دهد که دانش اصول نزد پیشینیان در این موضوع پربارتر عمل کرده و مبحثی با عنوان بیان در آثار اصولی حضور داشته که میان مبیّن با مجمل پیوند برقرار می ساخته و امروزه کم رنگ شده است. در آثار اصولی، توجه بر راه های بیان معطوف به نفس آیات و اقوال و افعال پیامبر(ص) بوده است؛ اما در آثار قرآن پژوهی، این دایره توسعه پیدا کرده و بر قرائن گوناگونی در تبیین مجملات قرآنی تکیه می شود و تطبیقات فراوان قرآنی در آن ها وجود دارد. تعامل مباحث علوم قرآن و علم اصول، موجب رشد و پختگی و کارایی هریک از آن دو می گردد. لازم است بحث مجمل و مبیّن بازطراحی جدیدی شود و به «اجمال و بیان» تغییر یابد و در محورهای اجمال مفهومی، اجمال مصداقی و اجمال در مقام عمل تنظیم شود.
۱۴۶۶.

تأملی در تعارضات محتوایی و قرآنی قول مشهور در نقل ماجرای بعثت

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: پیامبر اکرم (ص) بعثت تعارض گزارش های تاریخی نقد تاریخی تحریف تاریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۹۶
بازنگری در مطالعه تاریخ حیات رسول اکرم(ص) و وقایع صدر اسلام، در دوره قبل از بعثت، ضروری است. این ضرورت در مطالعه ماجرای بعثت، به عنوان آغاز رسمی دین مبین اسلام و نبوت رسول خدا(ص) بیشتر ضروری می نماید و از جایگاه ویژه ای در تاریخ اسلام برخوردار است. بازسازی این برهه از تاریخ صدر اسلام، با بررسی تعارض گزارش راه یافته از این واقعه به کتب تاریخی و تطبیق آن با سایر گزاره های موجود در منابع متقدم امکان پذیر است. این مقاله با ماهیت توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از روش تحلیل نتایج حاصل از مطالعه منابع مکتوبِ مهم و کهنِ تاریخ صدر اسلام، به بررسی و نقد دیدگاه مشهور در خصوص این واقعه پرداخته است. در این پژوهش مهم ترین تعارض های موجود در محتوای داخلی این گزارش و تعارض آن با برخی آیات قرآن کریم، مورد توجه قرار گرفته و با تشکیک در گزارش مشهور، زمینه برای روی آوری به نقل صحیح از این واقعه، مهیا شده است که علاوه بر عدم تعارض، دارای مشکلات کلامی نیز نخواهد بود. 
۱۴۶۷.

گستره علم حضوری و کاربست آن در تبیین ادراکات حقیقی و اعتباری در اندیشه علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 147 - 171

کلیدواژه‌ها: علم حضوری علم حصولی تبدیل علم حضوری به حصولی وحدت نفس با مدرکات ادراکات حقیقی و اعتباری علامه طباطبایی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۶۵
علامه طباطبایی بر طبق مبانی حکمت صدرایی علم حضوری را امری وجودی و مجرد از مادّه می داند که در آن، عالِم با واقعیّت خودْ، معلوم را می یابد. یکی از مباحثی که علامه به تفصیل مطرح نموده است، بحث از اعتباریات یا ادراکات اعتباری است. باید دانست که بین دیدگاه وی در علم حضوری و ادراکات اعتباری ارتباط وجود دارد به این صورت که نتایجی که از نظریه علامه درباره حقیقت علم حضوری حاصل می شود، در تعیین مبنای تمایز ادراکات حقیقی و اعتباری و نسبت آن ها با علم حضوری موثر است. بنابراین مسأله این پژوهش عبارت است از: «دیدگاه ویژه علامه طباطبایی در مسأله علم حضوری چگونه مبنای تمایز ادراکات حقیقی از اعتباری قرار می گیرد؟» این پژوهش به روش کتابخانه ای – تحلیلی انجام شده است؛ به این منظور با توجه به مسأله تحقیق به آثار و عبارات علامه طباطبائی مراجعه نموده و سپس به تحلیل آنها پرداخته شده است. یافته های حاصل از این پژوهش چنین است که اولاً بر اساس تحلیل علامه، حقیقت علم در علم حضوری منحصر است، چرا که از نظر وی هر علم حصولی در حقیقت، علمی حضوری است؛ ثانیاً نتایج حاصل از دیدگاه علامه در علم حضوری نقش ویژه ای در تحلیل مبنای تمایز ادراکات حقیقی از اعتباری دارد؛ ثالثاً کاربست دیدگاه ویژه علامه درباره حقیقت علم حضوری و تحلیل نتایج آن به ویژه در خصوص تبدیل علم حضوری به حصولی است که در مسأله ملاک تمایز ادراکات حقیقی و اعتباری به کار رفته است. نتیجه پژوهش این است که بر حسب نظر علامه، مبنای ادراکات حقیقی، علوم حضوری محض و مبنای ادراکات اعتباری، علوم حضوری قابل تبدیل به علم حصولی است.
۱۴۶۸.

ارزیابی انتقادی انگاره جداسازی دین از سیاست در سیره معصومان(ع) از نگاه روشن فکری دینی (مطالعه موردی: مهندس مهدی بازرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۲ آبان ۱۴۰۲ شماره ۳۱۱ 21 - 33

کلیدواژه‌ها: سیره معصومان (ع) روشنفکری دینی مهدی بازرگان جدایی دین از سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۶۴
جریان روشنفکری به طور عام و روشنفکری دینی به نحو خاص، اعتقاد چندانی به مسئله ارتباط دین و سیاست ندارد. مهندس مهدی بازرگان به عنوان یکی از روشن فکران برجسته دینی که دارای آثار فراوانی بوده و مورد توجه بخش عظیمی از جریان روشنفکری قرار دارد، نیز در برخی از آثار خود با اشاره به شواهدی از سیره برخی از ائمه(ع)، نتیجه می گیرد که در سیره این بزرگواران نیز دین و سیاست دو مقوله جداگانه بوده اند. در این پژوهش که با بهره از ابزار کتابخانه ای و اسنادی و به روش تحلیل متن با رویکرد انتقادی، نگاشته شده، کوشیده ایم تا براساس منابع تاریخی، این مدعارا در بوته نقد و ارزیابی قرار دهیم. نتیجه این پژوهش اینکه برخلاف موارد و قراینی که بازرگان ذکر کرده، سیره ائمه(ع) نشان می دهد که دین از سیاست و حکومت جدا نبوده است.
۱۴۶۹.

آسیب شناسی شرح منظومه حکیم سبزواری به مثابه متن آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 207 - 238

کلیدواژه‌ها: آموزش فلسفه متون درسی فلسفه شرح منظومه آسیب شناسی منظومه ملاهادی سبزواری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۶
از زمان پیدایش مباحث فلسفه در میان مسلمانان تا کنون، آثار متعدد و متنوع فلسفی توسط فیلسوفان مسلمان نگاشته شده و برخی از آنها به عنوان متن آموزشی مورد استفاده قرار گرفته است. شرح منظومه ملاهادی سبزواری از آن جمله است، منظومه ابیاتی تعلیمی است که مرحوم حاجی در جوانی در منطق و فلسفه سروده و در دوران تدریس و پختگی خود شرح داده است. این کتاب از آثار قلمی ارزشمند حکیم سبزواری و از متون اصلی تعلیم فلسفه و حکمت اسلامی به شمار می آید، مساله تحقیق این است که منظومه به مثابه متنی درسی و از جهت قرار گرفتن در مسیر تعلیم فلسفه، در کنار نقاط قوت خود، چه نقاط ضعفی دارد که بررسی آسیب شناسانه و بازنگاری آن به بهبود و ارتقاء بهره مندی از متون آموزشی کمک کند؟ در این مقاله به شیوه تحلیلی مصداقی به نقد و بررسی برخی آسیبهای لفظی و محتوایی منظومه پرداخته و در نتیجه نشان داده ایم که این کتاب علی رغم برخورداری از برخی ویژگیهای برجسته متون آموزشی، با آسیب هایی چون پیچیدگی نظم و اغلاق در مزج متن و شرح، گریزهای ادبی، آمیختگی با اشارات عرفانی، افراط در توجیه و حمل بر صحت، بی توجهی به تاریخچه، استطراد در بیان وجوه، تاویل گرایی در آیات و روایات و ... مواجه و فاقد برخی ویژگیهای متن آموزشی است. تحلیل محتوایی بخش هایی از متن و شرح منظومه به نحو مصداقی و ملموس برای فلسفه آموز را می توان وجه نوآوری این نوشته قلمداد کرد. ای تحقیق در نهایت بازنگاری شرح منظومه عاری از چنین نقاط ضعفی را پیشنهاد داده است
۱۴۷۰.

بررسی و تحلیل موانع وصول به کمال انسانی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۶ 771 - 806

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم انسانیت انسان کمال انسانی موانع وصول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۲۹
بررسی و تحلیل موانع وصول به کمال انسانی در قرآن کریمچکیده:کمال انسانی، یکی ازمباحث مهمّ وازاهداف قرآن کریم است. ولی می بینیم که خداوندمتعال؛ میلیاردها میلیارد افرادانسانی رامی آفریند، امّا درهردورانی، تعداد اندکی ازمیان این همه انسان های بی شمار، می توانند به کمال دست یافته وبه عنوان انسانی که هدف خداوند ازخلقت آدمیان است، معرّفی شوند. لذا پرسش پژوهش این است که موانع وصول به کمال انسانی کدامند. براساس فرضیّه تحقیق، به نظرمی رسد موانع وصول به کمال انسانی وعقوبات آن ها درخلال آیات متعدّدی ازقرآن کریم بیان گردیده است. دراین پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی ومطالعه کتابخانه ای واستفاده ازمنابع تفسیری و روایی، ازخلال 110 آیه قرآنی، تعداد چهل مانع به عنوان موانع وصول به کمال انسانی، استخراج گردیده ودرچهارگروه موانع: اعتقادی؛ درونی وقلبی؛ مادّی وشهوانی؛ رفتاری واجتماعی طبقه بندی شده است. سپس به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته وبرحسب تهدیدهای آیات نیز، دریازده گروه طبقه بندی شده است. یافته های تحقیق، رابطه مستقیم بین شدّت وضعف موانع وتهدیدهارا نشان می دهد. لذا موانع اعتقادی، شدیدترین مانعیّت و اشدّ تهدیدها را دارا بوده ومادرسایرموانع شمرده شده است. چهل مانع، درواقع چهل حجاب کمال هستند که با غلبه برهریک ازاین حجاب ها انسان می تواند مرتبه ای ازکمال راطی کند.
۱۴۷۱.

ملاک فضیلت اخلاقی براساس دیدگاه علامه مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 45-58

کلیدواژه‌ها: ملاک فضیلت اخلاقی حد وسط سعادت قرب بندگی علامه مصبا ح یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۶۹
«فضیلت اخلاقی» از موضوعات مدنظر دانشمندان علومی همچون روان شناسی، جامعه شناسی و اخلاق است که با توجه به روایات منقول، مطمح نظر علمای اسلام قرار گرفته و در زمینه ﻣﻌﺮﻓﯽ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ، اقسام و ملاک ﻓﻀﺎیل اخلاقی، دﯾﺪﮔﺎهﻫای ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه است. علامه مصباح یزدی یکی از اندیشمندان صاحب نظر در این موضوع است. ازاین رو در پژوهشی کیفی و با هدف دستیابی به ملاک «فضیلت اخلاقی» براساس دیدگاه ایشان، آثار مکتوب معظمٌ له به روش «خط به خط» مطالعه و نکته برداری شده و نکات به دست آمده به روش «تحلیل محتوای کیفی» تحلیل گردیده است. بر این اساس مشخص شد حد وسط به تنهایی نمی تواند ملاک درستی باشد و ملاک اصلی فضایل اخلاقی سازگاری با روح عبودیت است که در بسیاری از موارد بر حد وسط منطبق می شود و حد وسط می تواند به مثابه نشانه فضیلت مورد استفاده قرار گیرد.
۱۴۷۲.

تأثیر و نقش روح بر نبوت در دیالکتیک کتاب مقدس و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 7-26

کلیدواژه‌ها: روح نبوت مقایسه بینامتنیت قرآن عهدین کتاب مقدس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
فهم چیستی «روح» در متون مقدس، از پیچیدگی خاصی برخوردار است. از جمله مصادیق این پیچیدگی، کارکرد و هدف از خلقت روح به عنوان مخلوقی از خداوند است. در عهدین و قرآن کریم، روح، در دو حوزه آفرینش انسان و نزول وحی و قیامت مطرح شده است. ارتباط روح به عنوان یاریگر پیامبر در امر نبوت، که عمدتاً در حوزه دوم قرار می گیرد، از تأکیدات ادیان ابراهیمی است که در ارتباط بینامتنی قرآن کریم با متون پیشین، می توان به تفسیر بهتری از آن دست یافت. در مقایسه قرآن کریم با کتاب مقدس، شباهت ها و تفاوت هایی در پیوند با این دو متغیر به دست می آید که با توجه به برخی وجوه مشترک، افتراقات آن نیز حائز اهمیت است. مقایسه بینامتنی در این مقوله، بیانگر مواضع متمایز قرآن کریم است. این مواضع در سه محور تبیین می شود: رابطه بین قرآن و عهدین در این زمینه، گاه رابطه سلبی حذفی، گاه رابطه ایجابی و گاه رابطه اصلاحی و تغییر است. جستار پیش رو، ابعاد و جنبه های گونه گون این سه رابطه را مورد واکاوی قرار می دهد.
۱۴۷۳.

اعتباربخشی به سیالیت حقوق بین الملل با تأکید بر نظریات پست مدرنیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۵ ویژه نامه فقه و حقوق نو ۱۴۰۲ 635 - 654

کلیدواژه‌ها: حقوق بین الملل سیالیت پست مدرنیستم مدرنیته نظریه انتقادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۵۱
زمینه و هدف : رویکرد پست مدرن در حوزه حقوق بین الملل معرفت شناسی ماقبل خود را در بحران شناختی می دید و مدعی شد مبانی روش های قبل دچار خدشه است. هدف مقاله حاضر بررسی اعتباربخشی به سیالیت حقوق بین الملل با تأکید بر نظریات پست مدرنیسم است. مواد و روش ها : مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی : در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها : پست مدرنیسم در حقوق بین الملل یک مکتب سلبی به حساب می آید. به این تفسیر که به دنبال ایجاد یک نظام مفهومی و اجرایی در حوزه حقوق نیست و از برآیند آن نمی توان یک نظام متحد و منظم کارکردی به دست آورد. اما به هر صورت این رویه در روند استدلال های حقوقی به کار گرفته می شود و این به کارگیری منجر به تعدیل بسیاری از نظریات افراطی در مکاتب مختلف حقوقی شده است. نتیجه : استفاده محدود از پست مدرنیسم آن هم به عنوان نقد قسمتی از قواعد حاضر نظام حقوق بین الملل منجر به ظهور مکتبی زیر عنوان کثرت گرایی حقوقی می شود و بر همین اساس حقوق بین الملل از منظر پست مدرنیسم بر تنوع فرهنگی تأکید دارد.
۱۴۷۴.

تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان شناسی فلسفه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هجدهم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۵ 107 - 129

کلیدواژه‌ها: آموزش تربیت تربیت اعتقادی گرایش مبانی نظری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۵۷
تربیت اعتقادی به عنوان مهم ترین بخش تربیت دینی، بر مبانی مختلفی استوار است که تبیین کننده فرایند عملی آن خواهد بود. عدم انتخاب و تبیین صحیح مبانی نظری از رهیافت انسان شناسی ناقص، آسیب هایی از جمله یکسونگری و غالب شدن فرهنگ آموزشگری صرف را در تربیت اعتقادی به دنبال دارد. پژوهش حاضر درصدد است با تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان شناسی دینی، مبانی این ساحت تربیتی و مدلول های آن را ذیل فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی استنتاج نماید. رویکرد پژوهش، نظری است و با روش تحلیلی استنتاجی اقدام به توصیف، تحلیل و درنهایت استنتاج می نماید. مبانی به دست آمده به عنوان یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که استقلال ابعاد سه گانه نفس−بینش، گرایش و توانش− در مقام نظر است و در مقام عمل، نباید جدای از هم در نظر گرفته شود؛ عمل تربیتی حاصل درهم آمیختگی همه ابعاد است و در تربیت انسان نقش مؤثر دارند. در این میان، بعد گرایشی، پل ارتباطی بین بعدشناختی و بعد رفتاری است و غفلت و کم توجهی به این بعد در تربیت اعتقادی موجب یک سونگری وتنزل به آموزش گری صرف و درنهایت عدم دستیابی به هدف غایی تربیت اعتقادی یعنی ایمان می شود. ازاین رو، مقصد تربیت اعتقادی، ایجاد رفتارهای ارادی هماهنگ با آموزه های اعتقادی خواهد بود.
۱۴۷۵.

شناسایی ابعاد و مؤلفه های شایستگی حرفه ای معلمان و ارائه مدل مفهومی در تراز جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هجدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 125 - 146

کلیدواژه‌ها: شایستگی حرفه ای معلم دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان دانش حرفه ای عمل حرفه ای تعهد حرفه ای توسعه هویت حرفه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۵۷
شایستگی سازه ای است که همچون چتر بر تمام موفقیت ها و عملکردهای عالی معلم سایه می اندازد. هدف از این مطالعه، شناسایی ابعاد و مؤلفه های شایستگی حرفه ای معلمان و ارائه مدل مفهومی در تراز جمهوری اسلامی ایران است.با روش پژوهش داده بنیاد انجام شده است .جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصان علوم تربیتی و کلیه اسناد تحولی و بود . تعداد 11نفر به عنوان نمونه پژوهش بر اساس دو عامل تخصص و تجربه، از استادان دانشگاه تا رسیدن دادها به اشباع نظری از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند ؛ ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته و بحث گروه کانونی و اسناد مرتبط با موضوع بود . پس از پیاده سازی مصاحبه ها، تحلیل داده های اولیه از طریق تحلیل محتوای استقرایی با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی و با بهره گیری از نرم افزار مکس کیو دا انجام شد. روایی آن با روش سه سویه نگری منابع داده ها تأیید شد و پایایی آن با روش توافق بین دو کدگذار 03/86 درصد به دست آمد که بیانگر همخوانی بالا و پایایی مناسب است. یافته پژوهش موجود در4 بعد و 19 مؤلفه و 96 خرده مؤلفه شناسایی شد که این ابعاد شامل دانش حرفه ای، عمل حرفه ای، تعهد حرفه ای و توسعه هویت حرفه ای است، شایستگی حرفه ای بر اساس اخلاق حرفه ای، پایبندی به ارزش های دینی و صلاحیت حرفه ای تبیین شده است. در شیوه های جدید تربیتِ معلم توصیه می شود.
۱۴۷۶.

روش شناسی بیان نکات تربیتی در قرآن با تأکید بر سوره مبارکه حجرات

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 154 - 181

کلیدواژه‌ها: نکات تربیتی روش شناسی سوره حجرات تربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۴۲
برجسته ترین هدف نزول قرآن کریم برای جهانیان، هدایت ایشان به شیوه صحیح زندگی و به بیانی دیگر تربیت صحیح افراد است. قرآن کریم، به عنوان مهم ترین کتاب تربیتی بشر، چنین هدفی را در مدت 23 سال نبوت پیامبر اکرم| و به شکل های گوناگون دنبال کرده است. پژوهش پیش رو تلاش بر آن دارد که با روش توصیفی- تحلیلی مهم ترین شکل های بیان نکات تربیتی که در قرآن از آن استفاده شده است را تبیین کرده و نمونه ای از آنها را در سوره مبارکه حجرات که به عنوان سوره ای اخلاقی-تربیتی در قرآن شناخته می شود نشان دهد، تا مخاطب بتواند با این روش ها و بیان قرآنی آنها بهتر آشنا گردد. قرآن کریم برای بیان نکات تربیتی شیوه های متعددی دارد که شیوه های اصلی آن هفت روش است که عبارتند از: 1. تذکر و یادآوری؛ 2. موعظه و نصیحت؛ 3. تشویق و تنبیه؛ 4. تحریک عواطف؛ 5. امر و نهی؛ 6. ارائه الگو و 7. قصه گویی. این موارد در پژوهش حاضر با توجه به سوره مبارکه حجرات مورد بررسی قرار گرفته اند.
۱۴۷۷.

ریشه افول اقتصاد عثمانی از منظر روزنامه های نو عثمانی عصر تنظیمات (1839-1876م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۸ ۵۹-۳۱

کلیدواژه‌ها: روزنامه های نوعثمانی تنظیمات افول عثمانی اقتصاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
نوعثمانیان به عنوان اولین منتقدان و متفکران تجددخواه عثمانی در عصر تنظیمات، در پی شناخت علت افول عثمانی برآمدند و از روزنامه به عنوان ابزاری برای ارائه افکار و اندیشه های خود در این زمینه بهره گرفتند. در این پژوهش علت افول اقتصاد عثمانی در عصر تنظیمات، از منظر روزنامه های نوعثمانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که روزنامه نگاران نوعثمانی سیاست های نادرست دولتمردان عصر تنظیمات را عامل اصلی افول اقتصاد عثمانی در این عصر می دانستند و نمود این سیاست ها را در مبحث وام های خارجی، سیستم مالیاتی، قراردادهای تجاری با دول غربی، طرح توسعه راه آهن و اجرای قوانین غربی نشان دادند.
۱۴۷۸.

نقدی بر دیدگاه جایگزینی تقوا به جای اخلاق در هندسه معارف دین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و هفتم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 57 - 83

کلیدواژه‌ها: اخلاق دینی تقوا رابطه اخلاق و دین الهیات اخلاق نظریه امر الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۹۵
رابطه اخلاق با دین از دیرباز موضوع مباحثات فلسفی و الهیاتی بوده است. در سال های اخیر، این ایده که ناسازگاری اخلاق با دین واقعیت دارد، به اَشکال مختلفی مطرح شده و طرفدارانی پیدا کرده است. در این میان، عده ای دین را به نفع اخلاق تخطئه می کنند و عده ای دیگر اخلاق را از اعتبار ساقط و جانب دین را تقویت می کنند. در این نوشتار، دیدگاه یکی از طرفداران رویکرد اخیر که در رسانه ملی بازتاب داشته، مورد تحلیل انتقادی قرار گرفته است. ایده اصلی «جایگزینی تقوا به جای اخلاق» است. پس از بررسی ابعاد مختلف این ایده، به برخی از مهم ترین کاستی های آن اشاره شده است. این کاستی ها بدین قرارند: ابتنای ایده بر درکی نابسنده از اخلاق، بی توجهی به مضامین قرآن و روایات شیعی ناظر به جایگاه ویژه اخلاق در دین، بی توجهی به لوازم منطقی بی اعتبارکردن اخلاق فطری و پیشادینی. جمع بندی نوشتار حاضر این است که تأکید بر ناسازگاری اخلاق و دین و پیشنهاد جایگزینی تقوا به جای اخلاق، نه تنها از منظر دینی قابل دفاع نیست؛ بلکه درنهایت به نفع دین داری جوانان نخواهد بود.
۱۴۷۹.

نقش ترجمه و الزامات آن در تحقق تمدن نوین اسلامی

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 43 - 79

کلیدواژه‌ها: نهضت علمی نهضت ترجمه نشر علم تمدن نوین اسلامی تمدن ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۰۱
در تاریخ ایران، سه دوره نهضت ترجمه مشاهده شده است که در دوره ساسانی و عباسی به نهضت علمی و تمدنی انجامیده، اما نهضت ترجمه قاجاری به نتیجه مطلوب نرسیده است. نهضت علمی در دوره عباسی با تجمیع دانش بشری، در آغاز سده سوم هجری، همراه با معارف و علوم اسلامی، بنیان تشکیل تمدن بزرگ اسلامی را فراهم کرد. بررسی خط مشی و شناسایی نقاط ضعف و قوت جنبش های قبلی، می تواند راهکارهای مواجهه با مسائل کنونی کشور را نشان داده و خط مشی جدیدی برای نهضت علمی تعریف کند. پرسش این است که الزامات حوزه ترجمه باتوجه به آموزه های نهضت های قبلی چیست و چه راهکارهایی می توان متناسب با آن تعریف کرد؟ در مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی جنبش های علمی گذشته بررسی شدند و الزامات حوزه ترجمه و حوزه نشر علم برای تحقق تمدن نوین اسلامی - ایرانی استخراج شدند. نهضت های پیشین دارای روند مشابه ای بودند که شامل مرحله احساس نیاز، مرحله ابتدایی یا تحصیل، مرحله نهضت ترجمه و مرحله شکوفایی یا تمدن سازی می شود. الزامات حوزه ترجمه شامل: استقرار سازمان ترجمه، تخصیص بودجه کافی، گزینش کتب و مترجمین، پاسداری از زبان فارسی، دقت و بازنگری در ترجمه، هوشیاری در برابر ترجمه زدگی و استمرار ترجمه شناسایی شدند.
۱۴۸۰.

درآمدی بر ساختارشناسی و ساختاربندی علم فقه (پیشینه، ضرورت، اهداف، روش ها و کارکردها)

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 80 - 120

کلیدواژه‌ها: ساختار علم فقه اهداف ساختار فقه پیشینه ساختار فقه روش های ساختار فقه کارکردهای ساختار فقه فلسفه فقه ساختارهای فقهی مقارن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۸
یکی از مباحث فلسفه فقه، ساختار علم فقه است. در مطالعه درجه دوم نسبت به ساختار علم فقه گاهی درپی شناخت ساختارهای فقهی و بیان نقاط قوت و ضعف آن ها هستیم (ساختارشناسی) و گاهی در پی طراحی و پیشنهاد ساختار فقهی هستیم (ساختاربندی)؛ بنابراین مناسب است این دو مبحث از هم متمایز و جداگانه مورد بررسی قرار گیرند. هدف از این پژوهش شناخت ساختار علم فقه با نگاه درجه دوم است. روش در این تحقیق توصیفی تحلیلی است؛ بدین صورت که در بیان پیشینه، ضرورت و کارکردها، توصیفی است و در بیان اهداف و روش ها تحلیلی است. نوآوری کلی این مقاله در مطالعه درجه دوم و جداسازی ساختارشناسی و از ساختاربندی است. امری که تاکنون بدین گونه مورد بحث قرار نگرفته است. دستاورهای این مقاله عبارتند از: 1. بیان تطورات ساختارشناسی در سه دوره، توجیه و نقد ساختار محقق حلی، معرفی و نقد تعدادی از ساختارهای فقهی، طرح مباحث ساختارشناسی فقهی؛ 2. بیان روش های ساختارشناسی (روش توصیفی و روش توصیه ای)؛ 3. بیان پیشینه ساختاربندی فقه (40 ساختار)؛ 4. بیان اهداف ابتدایی، میانی و عالی ساختاربندی؛ 5. بیان دو روش کلان ساختاربندی فقه؛ روش درون فقهی و روش برون فقهی و 6. بیان کارکردهای ساختاربندی فقه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان