بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1381 شماره 27

مقالات

۱.

کلیت تمدن جدید مخالف اسلام است

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۳
درباره‏ى نسبت ما با غرب و مقوله‏ى «تجدد»، برخى غربى شدن را بدون‏قید و شرط پذیرفته‏اند و برخى با تفکیک میان وجه مادى و تکنولوژیک تجدد با وجه فرهنگى و اخلاقى آن، وجه مادى، ابزارى و ساختارى غرب را مفید، بلکه لازم‏مى‏دانند. اما دیدگاه ما این است که تمدن جدید غرب کلیتى با روح و جان واحد است وبین اسلام و تجدد، تعارض کلى و ماهوى وجود دارد. نفى انفعال روحى و فکرى درمقابل غرب و تجدد، و ابطال پندار عقب‏ماندگى و نیز در پیش گرفتن راهبرد «اقدام وانتظار»، مهم‏ترین دست‏آوردهاى نظرى و عملى این دیدگاه است.
۲.

مردم سالاری دینی از کدام زاویه؟

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۴
نویسنده در این مقاله ادعا کرده است که نبود روى‏کردى عقلانى به دین، از یک سو، و ارائه‏ى تعاریف نادرست و تحریف‏شده از مردم‏سالارى، از سوى دیگر، سبب شده تا برداشتى روشن و دقیق از مقوله‏ى مردم‏سالارى وجود نداشته باشد. از این رو، ایشان با برشمردن ارزش‏هاى مردم‏سالارى و مقایسه‏ى آن با ارزش‏هاى دینى، درصدد ارائه‏ى روى‏کردى عقلانى به دین است.
۳.

دین و دولت در اندیشه ی شریعتی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۲
در این مقاله، دکتر غلامعباس توسلى به نسبت میان دین و دولت در اسلام مى‏پردازد و با بیان نظریه‏اى در این باب، معتقد است باید جامعه‏اى مدنى بر اساس اصول دموکراتیک شکل گیرد و مردم در آن، از طریق امر به معروف و نهى از منکر، مشارکت داشته باشند.
۴.

پروتستانتیسم اسلامی، پروژه ی ناتمام شریعتی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰۰
درباره‏ى استراتژى شریعتى آراى گوناگونى مطرح شده است. نویسنده‏ى مقاله‏ى حاضر راه‏کار پیشنهادى او را استقرار پروتستانتیسم اسلامى، با روایتى سازگار با وضعیت ذهنى و عینى جامعه‏ى ایران، مى‏داند در جوامعى که مذهب در حیات اجتماعى حضورى زنده و فعال دارد، شریعتى راهبرد اصلاح دینى را در فراهم‏آورى شرایط براى ورود به تمدن جدید ضرورى مى‏دانست.
۵.

جامعه شناسی معرفت و نسبت های آن با دین و اسطوره

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۲
جامعه‏شناسى معرفت، با این‏که مبحثى نوپاست، توجه بسیارى از ارباب فضل را به خود جلب نموده است. این رشته در پى تبیین شناخت انسان اجتماعى در ارتباط با عوامل و تأثیرات اجتماعى، فرهنگى، سیاسى و اقتصادى است. به نظر آقاى قیصرى، دو نوع معرفت علمى و غیرعلمى داریم: معرفت علمى در علوم تجربىِ طبیعى و معرفت غیرعلمى و غیرمدون در علوم انسانى وجود دارد. نوع کار در این دو نوع معرفت متفاوت است. آقاى قیصرى درباره‏ى نسبتى که میان اسطوره و دین، از یک سو، و معرفت، از سوى دیگر، برقرار است، توضیح کوتاهى داده است.
۶.

ساحت های حیات و مراتب هنر

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۳
نویسنده در این نوشتار به بررسى رابطه‏ى انسان و حیات او با هنر، و ارتباط هنر با جنبه‏هاى مختلف حیات انسان مى‏پردازد. ایشان سه ساحت مادى، روانى و روحانى حیات انسان را از یکدیگر باز مى‏شناسد و متناسب با هر یک، هنر مادى (شیطانى)، هنر انسانى و هنر قدسى (رحمانى و الاهى و هنر دینى) را به رسمیت مى‏شناسد. وى سپس، ویژگى‏هاى هر یک از انواع هنر را برمى‏شمارد.
۷.

روحانیان، اصلاحات و رنسانس نوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۷
روحانیان، که همواره در موضع انتقاد مؤثر عمل مى‏کرده‏اند، امروزه مى‏باید در جامعه‏اى که بخش اعظم آن را نسل جوان تشکیل مى‏دهد، در مقابل عمل‏کرد بیست ساله‏ى حکومت پاسخ‏گو باشند. اگر روحانیت بخواهد بر اساس دیدگاه‏هاى دینى محض به مسائلِ مختلف سیاسى و اجتماعى پاسخ گوید باید با بسیارى از مظاهر فعلى در زندگى مردم و دستگاه حکومت به مخالفت برخیزد. فقه سنتى اکنون دیگر جواب‏گوى بشریت نیست و اصلاحات باید از تفکر دینى آغاز شود.
۸.

جریان شناسی اندیشه ی سیاسی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶۸
در نسبت میان سنت‏هاى سیاسىِ جهان اسلام با غرب، در تاریخ فکر معاصر شاهد سه جریان اساسى هستیم. از این سه جریان مى‏توان تحت عناوین رادیکالیسم اسلامى، تجددگرایى اسلامى و سکولاریسم اسلامى یاد کرد. در جهان غرب اساساً سکولاریسم زمانى شروع شد که غرب نه به نقد پاپ و کلیسا، بلکه به نقد مهم‏ترین منبع تغذیه‏کننده‏ى پارادایم مسیحى، انجیل، پرداخت. حال آن‏که در دنیاى اسلام، مسلمانان به اسلامى کردن سکولاریسم پرداختند.
۹.

اسلام، وحی و نبوت

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲۹
در این گفت‏وگو آقاى دکتر سروش تلاش کرده است با ارائه‏ى شواهد و قرائنى از قرآن، این فرضیه را به اثبات برساند که وحى همان تجربه‏ى دینى، و قرآن سخن پیامبر است؛ به همین جهت، همه‏ى لوازم تجربه و سخن بشرى بر آن بار مى‏شود.
۱۰.

رهبری در انقلاب با تکیه بر رهبری امام خمینی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۴
نویسنده‏ى این مقاله، در جهت تبیین جایگاه و رفتار رهبران، پاره‏اى از نظریه‏هاى مربوط به رهبران جنبش‏هاى دینى را ارائه مى‏کند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲