سرمقاله : نوجوان و تربیت دینى (مقاله علمی وزارت علوم)

نوجوان کیست و چه ویژگى هایى دارد؟ منظور از تربیت دینى، چگونه روش تربیتى است که مى تواند نوجوان را به مسیرى که تعیین کننده فرداى بهتر او باشد هدایت کند؟
دوره نوجوانى از مراحل حساس، تعیین کننده و مهم دوران حیات انسان است که با تغییرات سریع همراه مى باشد. نوجوانى دوره تحول، استقلال طلبى، آرمان گرایى، جستوجوى هویت، عدالت خواهى، کمال طلبى و شکل گیرى هویت اخلاقى است، این دوره از زندگى از دوره هاى سرنوشت ساز و با ارزش عمر به حساب مى آید. حضرت على(علیه السلام) در این باره مى فرمایند: «شیئان لایعرف فضلهما إلا من فقدهما; الشباب و العافیة»;1ارزش دو چیز را هیچ کس نمى داند، مگر کسى که آن دو را از دست بدهد: جوانى و سلامتى.
بسیارى از نوجوانان بخش عمده اى از فرصت هاى خود را صرف تکمیل مهارت ها، خودآگاهى، اعتماد به نفس، رشد اخلاقى، تربیت دینى، اصلاح نگرش ها و ... مى کنند. در دوره نوجوانى است که نوجوانان، هم از نظر احساس نیاز به پرستش کمال مطلق و هم از بابت تفکر انتزاعى براى روى آوردن به دین و فهم مفاهیم دینى و آموزه هاى تربیتى، آمادگى هاى مقدّماتى احساسى و ذهنى لازم را به دست مى آورند و خانواده و مربیان و مراکز دینى فرصت مناسبى در اختیار دارند که باور و رفتار دینى و تربیت اسلامى را به او بیاموزند.
آمادگى هاى انگیزشى و احساسى و عقلانى دینى از درون نوجوان جوانه مى زند و محیط تربیتى بیرونى است که اگر جاذبه هاى مناسب و روش هاى درستى را به کار گیرد مى تواند ایمان مذهبى، تربیت دینى، رفتارهاى عینى و شخصیت نوجوان را تحت تأثیر قرار داده، آن را تقویت کند و عالى ترین تکیه گاه روح انسان، یعنى ایمان به خداوند، را در دل و جان او بنشاند. مربیان متعهد و مراکز پرورشى در سایه آموزه هاى دینى و اخلاقى و با بهره گیرى از مفاهیم صحیح روان شناسى قادر خواهند بود نوجوانان و جوانان را به مسیرى که سعادت دنیا و آخرت آنان در آن قرار دارد، رهنمون باشند و با استفاده از تعلیمات قرآن کریم و رهنمودهاى گهربار معصومان(علیهم السلام)روش بهتر و صحیح زیستن را به آنان بیاموزند و با استفاده از دستورالعمل هاى نشأت گرفته از وحى و کلام معصوم(علیه السلام)، نسل با نشاط و جوان جامعه را به سوى حیاتى طیّب و پاکیزه که عارى از بى هدفى، بى هویتى، نافرمانى و سردرگمى است، رهنمون باشند. اگر در راستاى تربیت انسانى به مفهوم خداباورى و الگوهاى اخلاقى برگرفته از کلام اولیاى دین، پرداخته شود، زمینه براى جنبش و حرکت نیروى
بالقوّه اى که در درون فرد وجود دارد و مى تواند اساس تحولات درونى عظیم و اقدامات چشم گیر باشد، فراهم مى گردد.
محصول این روش تربیتى (روش تحریک ایمان فطرى) احساس تکلیف، انگیختگى عمیق درونى و التزام عملى به اوامر خالق متعال در ابعاد مختلف زندگى خواهد شد که نتیجه رسیدن به چنین مقامى، صلاح و رستگارى در دنیا و آخرت را در پى دارد.
در این شماره از ماهنامه معرفت که ویژه روان شناسى است، به مباحثى همچون «آسیب شناسى تربیت اخلاقى»، «آسیب جنسى دوران نوجوانى و جوانى»، «مباحث مربوط به ازدواج و راهبردهاى کاهش سنّ ازدواج»، «تحلیل روان شناختى حب و بغض با نگاه به آیات و روایات» و «مسائل شخصیت» پرداخته شده است; مباحثى که به نوعى در راستاى تربیت اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان قرار دارد. در مواردى نیز تلاش شده است راه کارهاى عملى در راستاى حل مشکلات نوجوانان و جوانان ارائه شود. امیدواریم با این تلاش علمى گام مؤثرى در مسیر رسیدن به هدف موردنظر برداشته باشیم. این مهم عنایت ویژه فرهیختگان، مربّیان و مراکز تعلیم و تربیت را مى طلبد. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
پى نوشت ها
1ـ محمّد تمیمى آمدى، غررالحکم، ح 5768.