بررسی تطبیقی شخصیت معاویه در تاریخ و ویژگی های منافقان در قرآن کریم (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف اساسی جستار حاضر، بررسی تطبیقی شخصیت معاویه (پسر ابوسفیان) براساس داده های تاریخی و ویژگی های منافقان در قرآن کریم است. نگارندگان در این پژوهش کوشیده اند با مطالعه و بررسی گزارشات تاریخی، تصویر جامعی از ابعاد شخصیتی (شناختی، اعتقادی، گرایشی، اخلاقی و رفتاری) معاویه به دست دهند. این تحقیق به شیوه تحلیل محتوای کیفی متعارف به دسته بندی و بررسی گزاره های تاریخی مربوطه پرداخته است. نتیجه آنکه؛ معاویه، در بُعد شناختی، گرفتار جهالت، سفاهت و گمراهی است؛ و در بُعد اعتقادی، منکر اسلام بوده، در ساحت گرایشی نیز تمایل به دشمنان خدا (مشرکان و کفار) داشته و پشتیبانی از آنها، همت اساسی او بوده است. اخلاق و رفتار فاسد او هم حکایت گر مزرعه ای آفت زده و پُر از علف های هرز و مسموم کننده است که نتیجه اش مقابله با مظاهر دین اسلام و مذهب علوی است. از این جهت شرح حال ایشان مطابقت اساسی با تیپ شخصیتی منافقان در آیینه قرآن کریم دارد. شناخت شخصیت این گونه از منافقان و مخالفان حکومت اسلامی می تواند راهنما و راه گشای حاکمان و مسئولان نظام اسلامی در مواجه با حوادث مشابه باشد.