پیشرفت و کمال طلبی از ویژگی های ذاتی نوع بشر و آرمانی جهان شمول است. بااین همه، اهداف و مقاصدی که آدمیان نیل به آنها را سعادت، مطلوب یا پیشرفت تلقی می کنند، متفاوت است. برهمین اساس، توسعه غربی را از منظر اسلامی نمی توان ذیل مفهوم پیشرفت گنجاند. چون از دیدگاه اسلامی، کامجویی دنیوی به عنوان هدف نهایی تلاش های انسانی نه تنها زمینه ساز تعالی و سعادت انسانی را فراهم نمی سازد؛ برعکس، ریشه اصلی انحطاط بشر به شمار می رود. بنابراین، آنچه ماهیت فرایند پیشرفت را مشخص می کند نظام اهداف و غایاتی است که هرجامعه درصدد تحقق آنهاست. اهداف هم ماهیت یک حرکت استکمالی را مشخص می کند و هم شیوه ها و راهبردهای رسیدن به کمال مطلوب ها را تعیین می کند. با توجه به اهمیت کانونی راهبردها در گفتمان پیشرفت و فقدان اثری معتنابه در این خصوص، جستار حاضر با الهام از روش تحلیل و توصیف مفهومی و معناشناختی، برخی از مهم ترین راهبردهای نیل به پیشرفت را مطمح نظر و پیوند معنایی میان آنها را آشکار شد. یافته ها نشان داد که عقلانیت، نظم اجتماعی، عدالت، آزادی و جامعه پذیری چند راهبرد مهم پیشرفت به شمار می روند که از نگاه اسلامی اگرچه مفاهیم متعدند؛ در مصداق دارای رابطه این همانی اند.
