نظریه های شناختی اخیر فرض میکنند که هذیان ها در بیماران دچار اسکیزوفرنیا به دلیل سوگیری زود قضاوت کردن به وجود میآید. از اینرو هدف پژوهش حاضر ساخت یک آزمایه معتبر و پایا برای اندازه گیری سوگیری زود قضاوت کردن بود. روش: روش این پژوهش از نوع همبستگی و شامل روشهای چندگانه آزمون سازی بود. گروه نمونه شامل 45 بیمار در دسترس دچار اختلال اسکیزوفرنیا بود که از بین حدود 1500 بیمار بستری در بیمارستان های رازی و ابن سینای شهر شیراز در یک دوره 6ماهه انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل دو آزمایه شباهت ها (صفاریان، 1389 ) و مهره ها (گرتی، 1991 ) و مقیاس اندازه گیری علائم مثبت و منفی (اندریسن، 1984 ) بود. آزمایه شباهت ها شامل 17 گروه تصویر است که روی نمایشگر رایانه با سرعتهای متفاوتی میچرخد. در هر کوشش، یک تصویر الگو و سه تصویر مشابه با تصویر الگو ارائه میشود و وظیفه آزمودنی این است که در هر کوشش تصویری را انتخاب کند که با تصویر الگو بیشترین شباهت را داشته باشد. برای بررسی همسانی درونی آزمایه از روش همسانی درونی و برای بررسی روایی همزمان، همبستگی نمره های آزمودنی ها در آزمایه شباهتها با نمره های آنها در آزمایه ای که قبلاً برای سنجش سوگیری زود قضاوت کردن ساخته شده بود (آزمایه مهره ها) محاسبه شد. روایی پیش بین با استفاده از روش رگرسیون خطی در پیش بینی شدت هذیان های بیماران دچار اسکیزوفرنی توسط آزمایه جدید بررسی شد. روایی تشخیصی آزمایه نیز با مقایسه نمره های بیماران با و بدون هذیان بررسی شد. یافته ها: آزمایه شباهتها از همسانی درونی، روایی همزمان، روایی پیشبین و روایی تشخیصی مطلوبی برخوردار بود. نتیجه گیری: به وسیله آزمایه شباهت ها میتوان سوگیری زود قضاوت کردن را به نحوی پایا و روا در بیماران دچار اسکیزوفرنیا مورد سنجش قرار داد و از آن در پژوهشهای آینده در زمینه بررسی نظریه های مربوط به هذیان و توهم استفاده کرد.
