تواضع و سلوک؛ سازندة شیعة راستین (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

امیرمؤمنان علی علیه السلام، در ادامة خطبة نورانی خود و پس از آنکه شیعیان واقعی و مؤمنان راستین را به سبب کظم غیظ و فروخوردن خشم خود می ستایند، به چند ویژگی و نشانة دیگر آنها اشاره می کنند و دربارة نشانة مؤمنان و شیعیان واقعی می فرمایند: «صَافِیاً خُلُقُهُ، آمِناً مِنْهُ جَارُهُ، سَهْلاً أَمْرُهُ، مَعْدُوماً کِبْرُهُ، بَیِّناً صَبْرُهُ، کَثِیراً ذِکْرُه»؛ اخلاقش نیکو، همسایه اش از او ایمن، کارش آسان، کبر و غرور از او رخت بربسته، صبرش آشکار و یاد خدا و ذکر او فراوان است. ریشة غضب، تکبر و خودبزرگ بینی است. دانستیم ریشة بسیاری از مفاسد اخلاقی، تکبر و خودبزرگ بینی است. همچنین در برخی روایات، تکبر، حرص و حسد ریشة کفر و هلاکت انسان معرفی شده است، چنان که امام حسن علیه السلام، می فرمایند: «هَلَاکُ النَّاسِ فِی ثَلَاثٍ : الْکِبْرُ وَالْحَسَدُ وَالْحِرْصُ؛ فَالْکِبْرُ هَلَاکُ الدِّینِ وَبِهِ لُعِنَ إِبْلِیسُ، وَالْحِرْصُ عَدُوُّ النَّفْسِ وَبِهِ أُخْرِجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّةِ، وَالْحَسَدُ رَائِدُ السُّوءِ وَمِنْهُ قَتَلَ قَابِیلُ هَابِیل» ؛ هلاکت مردم در سه چیز است: کبر، حرص و حسد. کبر موجب نابودی دین است و به جهت آن (کبر) شیطان ملعون شد. حرص دشمن جان است و به واسطة حرص، آدم از بهشت خارج گردید. حسد سردستة بدی هاست و به واسطة حسد قابیل، هابیل را کشت. این مقاله به تفصیل به بحث تواضع و سلوک به عنوان ویژگی شیعیان واقعی می پردازد.