بررسی و تحلیل محتوای پایان‌نامه‌های جهانگردی در ایران

چکیده

جهانگردی به مثابه رشته‌ای علمی، دارای سابقة کوتاه دانشگاهی درایران می‌باشد. کارکرد دانشگاه‌ها در زمینة جهانگردی به دو بخش مشخص آموزشی (تربیت نیروی ماهر و متخصص) و پژوهشی (انجام طرح‌‌های تحقیقاتی و انجام پایان‌نامه) بخش‌پذیر است. اهمیت کارکرد پژوهشی دانشگاه‌ها، محققان را بر آن می‌دارد تا به بررسی و تحلیل محتوای پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی درحوزة جهانگردی بپردازند. هدف اساسی مقالة حاضر، بررسی گرایش‌های پژوهشی درتحقیقات جهانگردی ایران است که به تحلیل محتوای 155 پایان‌نامة تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های دولتی ایران طی سال‌های 85-1344خواهد پرداخت. داده‌های پژوهش با مراجعه به پایگاه اینترنتی پژوهشگاه اطلاعات ومدارک علمی ایران (وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) استخراج و جمع‌آوری گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل‌های آماری از برنامة «Spss» در محیط ویندوز و روش‌های آماری شامل تحلیل توصیفی (یک متغیره و دو متغیره) استفاده گردید. متغیرهای مستقل پژوهش شامل جنس، تعداد صفحات، رشتة تحصیلی، نوع دانشگاه و زمان دفاع از پایان‌نامه می‌باشند. گرایش‌های پژوهشی جهانگردی به عنوان متغیر وابسته درنظر بوده که درقالب 22 موضوع فرعی و 11 گرایش (موضوع) اصلی طبقه‌بندی شده‌اند. نتایج نهایی پژوهش بیانگر آن است که بیشترین گرایش‌های پژوهشی در تحقیقات جهانگردی در ایران، به چهار موضوع اختصاص داشته است: مجموعه و مجتمع‌های جهانگردی، توسعة جهانگردی، ابعاد و اثرات اقتصادی جهانگردی و برنامه‌ریزی جهانگردی. کمترین و بیشترین تحقیقات جهانگردی درایران، به ترتیب مربوط به دوران دفاع مقدس (2درصد) و سال‌های 1376 تاکنون می‌باشد (67درصد).