فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۳۸۳ مورد.
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
597 - 624
حوزههای تخصصی:
مسئله اصلی این تحقیق، بازخوانی روش شناختی الگوهای موفق مطالعات اجتماعی دین، در مسیر دست یابی به مدل سازی نظری و الگوی روش شناختی بدیل است. برای این هدف، مجموعه متون روایت فتح، نوشته های شهید آوینی در رابطه با دفاع مقدس، به عنوان یک نمونه موفق در شناخت پدیده های اجتماعی دینی، مورد مطالعه قرار گرفت. مجموعه آثار آوینی در رابطه با دفاع مقدس شاخصه های متعددی دارد که می توان آن را به عنوان یک مطالعه اجتماعی دین محسوب کرد؛ از جمله: تجربی بودن، اجتماعی بودن، روشمند بودن، نظری و تحلیلی بودن و ... . برای استخراج الگوی نظری روش شهید آوینی، از روش کیفی داده بنیاد استفاده گردید. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که الگوی نهایی حول مقوله محوری «حضور»، شکل گرفت. حضور به عنوان عنصر محوری روش شناسی آوینی دارای سه بعد حضور تجربی و میدانی، حضور اجتماعی و تاریخی و حضور معنوی است. عنصر «عشق و باور» پیش زمینه و مقدمه حضور است و عنصر «سنخیت» نتیجه آن. سنخیت و محرمیتی که حاصل نفی حجاب خودیت و غیریت است، منتج به تماشا، رازیابی، تجلی واقعیت در آیینه جان محقق و تحقق یافتن به «حقیقتِ» ساری و جاری در پدیده مورد مطالعه می شود. پس از آن عنصر و مقوله «روایت» قرار می گیرد که روشی برای بیان فطری، فرازمانی و فرامکانی و مستند نتایج تحقیق به غایبان و هم افق سازی آنها با حقیقت است. این الگوی روش شناختی شهید آوینی را می توان «حقیقت گرایی اشراقی» و تحقیقات حاصل از این روش را «دانش اجتماعی اشراقی» نامید.
تحلیل گفتار دراماتیک در سریال های تاریخی-مذهبی داوود میرباقری
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از این پژوهش بررسی سبک گفتارنویسی در سریال های تاریخی-مذهبی داوود میرباقری است و به دنبال پاسخ این پرسش است که گفتارها، اعم از دیالوگ ها و مونولوگ ها در این آثار چه ویژگی ها و چه نقاط قوت و ضعفی دارند.روش شناسی پژوهش : پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با مطالعه چهار سریال امام علی، مسافر ری، معصومیت ازدست رفته و مختارنامه به مثابه متن تصویری، گفتارها را از حیث «کهن گرایی و توهم تاریخی بودن»، «اصل صحت و تناسب» و «مناسب سازی برای مخاطبان» مورد بررسی قرار می دهد و در این راه از گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای نیز بهره می برد.یافته ها: از حیث توهم تاریخی بودن ویژگی هایی همچون: «استفاده از واژگان، اسلوب ها و دستور زبان تاریخی»، «حذف نشانه مفعولی»، «جملات آهنگین و آرایه های لفظی» و نیز «صناعات بیانی» در آثار منتخب داوود میرباقری دیده می شود. همچنین از جهت اصل صحت و تناسب، سه ویژگی «اصطلاحات و ساختارهای جعلی»، «به کارگیری اشتباه کلمات» و «استفاده از واژه های بیگانه» در این آثار مشهود است. مناسب سازی گفتارها برای مخاطبان تلویزیون نیز از دو طریق «استفاده از ضرب المثل های ایرانی و اشعار فارسی» و نیز «بیان محاوره و ادبیات عامیانه» مورد توجه قرار گرفته است.بحث و نتیجه گیری: نویسنده کوشیده است با استفاده توأمان از زبان محاوره و اصطلاحات عامیه و نیز اسلوب ها و واژگان کهن، در گفتارنویسی سریال ها میان زبان تاریخی نما و عامیانه تعادل برقرار کند.
فرا تخصصی شدن رسانه های نوین در سایه نقد افلاطونی
منبع:
مطالعات دینی رسانه سال پنجم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۰
28 - 51
حوزههای تخصصی:
هدف: ظهور رسانه های نوین و گسترش آن در میان ملل مختلف، مسائل و دشواره های جدیدی را به وجود آورده و یا تشدید کرده است. به دنبال این گسترش، مفهوم «سلبریتی» جدی شده است و اظهارنظر درباره هر چیزی اعم از مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی، تجربی، تاریخی و بهداشتی بدون داشتن تخصص معنا پیدا کرده و حتی به فراتخصص تبدیل شد. از طرفی شبیه این جریان در زمان افلاطون در نسبت رسانه با شاعر، خطیب و سوفیست مطرح بود. بنابراین این پژوهش با دیدگاه انتقادی افلاطونی به چگونگی فراتخصصی شدن رسانه های نوین پرداخته است.روش شناسی پژوهش : این پژوهش ابتدا گزاره های افلاطونی را از محاورات او در باب موضوع سفسطه، شعر و خطابه، استخراج و تفسیر کرده است. در ادامه با تحلیل فلسفی به شناختی از فعالیت های رسانه به طور عام پرداخته است. سپس شبیه به آن در مقایسه با سلبریتی عصر حاضر در رسانه های نوین، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.یافته ها: در دو مرحله نقد افلاطونی به رسانه صورت می گیرد. مرحله اول نقد به رسانه به صورت مطلق مورد ارزیابی واقع شده و نشان داد که رسانه دارای ویژگی دانش نمایی، تحریک پذیری مخاطب و سرگرمی است. در مرحله دوم، به صورت ویژه رسانه های نوین را مورد ارزیابی قرار داده و نشان داد که این رسانه زمینه دروغ مجازی، چابلوسی، بازی با مخاطب، بی قانونی و جنون را فراهم کرده است.بحث و نتیجه گیری: این مقاله تخنه نبودن رسانه های نوین و اینکه سلبریتی دانشمند نیست را گوشزد کرده و هشدارهای قانونی را متذکر شد و به این نکته دست یافت که فراتخصصی در رسانه نوین، منجر به وجودآمدن کثرت مجاز در عالم شده است. از این رو رسانه نوین از لحاظ جنس با دیگر رسانه ها هویت یکسانی دارد ولی از لحاظ ابزار زبانی شدت گرفته و همچنین نقد را می توان براساس نظر ارسطو ادامه داد و بستر تعلیمی و سرگرمی را در رسانه های نوین دنبال کرد. در این صورت است که فلسفه می تواند به مطالعه رسانه نوین و پدیده سلبریتی بپردازد.
الهیات فرهنگ: تبیین وجوه الوهی فرهنگ ها در بستر حقایق قرآنی، براهین حکمی و تعالیم عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
339 - 372
حوزههای تخصصی:
آنچه تحت عنوان الهیات فرهنگ در منابع غربی یافت می شود؛ محصول اندیشه ورزی الهیدانان حاشیه نشین جهان غرب است، نه جریان اصلی در نهاد علم. اما در جهان اندیشه ای اسلام که وحی، عقل، تجربه و...، هر یک اعتبار معرفت شناختی خود را دارد، اگر بتوان فرهنگ را مستند به یکی از چارچوبهای معرفت دینی مانند کلام، عرفان، حدیث، حکمت و...، مورد تبیین و تفهّم قرار داد؛ رهاورد این مسیر، اعتبار علمی خواهد داشت. در این مقاله با استنطاق از معارف قرآنی و ظرفیتهای حکمت و عرفان اسلامی، «فرهنگ» مورد واکاوی قرار می گیرد و طلیعه ای برای الهیات فرهنگ مبتنی بر حکمت و عرفان اسلامی رقم خواهد خورد. تبیین حکمی و عرفانی فاعلیت حضرت حق در تکون و تحول فرهنگ ها و دولت یابی هر یک از اسماء الهی در هر دوره فرهنگی-تاریخی و نیز نقش کانونی انسان کامل در آمد و شد ادوار فرهنگی، به همراه تبیین جایگاه دین و شریعت به عنوان دو بعد ثابت و متغیر یک حقیقت واحد که متکفل تدبیر و هدایت دو بعد ثابت و متغیر جوامع و فرهنگ هاست، بخشی از رهاوردهای این تلاش نظری است. این یافته ها مبتنی بر روش قیاسی-برهانی ذیل چارچوب نظری حکمت متعالیه فراهم آمده است.
چالش جامعه پذیری از طریق والدین و رسانه در پایبندی به دعا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
537 - 568
حوزههای تخصصی:
به چالش کشیدن دو مفهوم جامعه پذیری از طریق والدین و رسانه که هر دو به عنوان یک متغیر تاثیر گذار بارها آزمون شده اند، برای تبیین یک پدیده عرفانی و مذهبی (دعا) در پژوهش حاضر هدف اصلی محقق بوده است. دعا در چهار بعد مناسکی، درخواستی، محاوره ای و ذهنی مورد ارزیابی واقع شده است. میزان استفاده از رسانه های داخلی وخارجی به عنوان عوامل موثر در کنار میزان دعای والدین و متغیر های زمینه ای در بین دو جنسیت آزمون شده است. به این منظور از میان مردم سنتی و مذهبی شهر لار تعداد 360 نمونه به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده اند. داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار spss توصیف شده اند و بوسیله نرم افزار آموس، فرضیه های تحقیق آزمون شده اند. میزان پایبندی به دعا در پاسخگویان بر مبنای ابزار به کار رفته در مقاله بالاتر از سطح متوسط است. متغیرهای نهایی و معنی دار تاثیر گذار بر پایبندی به دعا، میزان دعای والدین، میزان استفاده از رسانه های داخلی و سن بوده اند. این متغیرها در مجموع توانسته اند 65 درصد از واریانس پایبندی به دعا را تبیین کنند. میزان استفاده از رسانه های داخلی اثر مثبتی بر پایبندی به دعا داشته اند حال اینکه این تاثیر برای رسانه های خارجی منفی برآورد شده است. به طور کلی نتایج نشان از تسلط الگوهای اجتماعی-شدن از طریق خانواده نسبت به رسانه در تبیین پایبندی به دعا دارد.
تصویرسازی برای تسهیل تغییر انگاره مخاطبان قرآن، در چارچوب تفسیر فرهنگی-ارتباطی سوره عبس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم، به مثابه یک رسانه، کتاب هدایت انسان ها به سوی رستگاری بوده و در این مسیر ابزارهایی برای جلب توجه و تأثیرگذاری بر افکارعمومی مخاطبان به کار گرفته شده است که از جمله مهم ترین این ابزارها می توان به انذار و تبشیر اشاره نمود. این انذارها و تبشیرها نیز در قالب های گوناگونی مطرح شده اند که یکی از آنها، تصویرسازی های ذهنی از رویدادها و پدیده ها است. رویدادهای گذشته مانند سرگذشت انبیای پیشین، رویدادهای آینده مانند گروه بندی های روز قیامت، پدیده های دنیوی مانند نحوه آفرینش موجودات و بالاخره پدیده های اخروی مانند صحنه هایی از بهشت و جهنم را می توان به عنوان مثال نام برد. در تمامی این موارد، عنصر «تصویر» نقش بسیار مهمی در چگونگی شکل گیری ذهنیت مخاطبان دارد. در این مقاله تلاش شده تا علاوه بر مرور پژوهش های مختلفی که به بررسی «تصویرپردازی» در سور قرآن پرداخته اند، با رویکرد تفسیر موضوعی و استنطاقی، «تصویرسازی ذهنی در سوره عبس» بازخوانی و الگومند شود. جنبه ی نوآورانه ی مقاله، موضوع «تصویرسازی» از دیدگاه فرهنگ و ارتباطات اقناعی می باشد؛ «تصویر» و «برداشت» ذهن ما از هر امری، ایده و انگاره و نهایتاً نگرش و رفتار ما را دلالت و راهبری می کند و هر فرایند هدایتی برای تغییر حقیقی یا فرهنگی، به ضریب نفوذ رسانه ای و هماهنگ سازی انگاره افکارعمومی تکیه دارد.
الگوی مطلوب حکمرانی آینده نگرانه و کاهنده آسیب های شبکه های اجتماعی مجازی خارجی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
205 - 238
حوزههای تخصصی:
شبکه های اجتماعی بستری پیچیده از تعاملات و امکانات هستند که برنامه ریزی و مدیریت آن به رویکرد جدید نیاز دارد. آینده پژوهی و آینده نگاری از جمله گفتمان های جدیدی هستند که در تلفیق با برنامه ریزی های مرسوم سیاست گذاران اجتماعی دیدگاه نوینی را در حوزه مدیریت رسانه ایجاد می کنند. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارائه تصاویر بدیل از آینده شبکه اجتماعی مجازی و آسیب های آن در چارچوب روش سناریونگاری انجام گرفت. در این مطالعه از نظریات هابرماس، کاستلز، گیدنز، برگر و لامن برای شناخت بهتر موضوع استفاده شد. پژوهش حاضر به مثابه پژوهشی کاربردی با بهره گیری از رویکرد تحلیل آثار متقابل، آینده شبکه های اجتماعی را سناریو پردازی کرده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 15 نفر از خبرگان آینده نگاری و محققان حوزه شبکه های اجتماعی بودند. با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و رجوع به اسناد بالادستی در حوزه شبکه های اجتماعی، 32 عامل اولیه اثرگذار، شناسایی شد. از میان این 32 عامل با استفاده از نرم افزار میک مک، 16 عامل به مثابه عوامل کلیدی انتخاب شدند که مبانی تدوین سناریو ها، پیش روی سیاست گذارن اجتماعی قرار گرفتند. این سناریو ها، "بهشت گمشده"، "در جستجوی خوشبختی"، "گمشده در فضا" و "برزخ" نام گرفتند. واژگان کلیدی: شبکه های اجتماعی خارجی، حکمرانی آینده نگرانه، فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات ایران، حکمرانی باز، حکمرانی کنترلی، سواد رسانه ای
موانع و عوامل ارتباط جوانان غیرمسجدی با مسجد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
653 - 678
حوزههای تخصصی:
این تحقیق درصدد شناسایی موانع ارتباط جوانان غیرمسجدی با مسجد بود لذا عمده ترین موانع سلبی و ایجابی اثرگذار بر ارتباط جوانان شهر تهران با مسجد، مورد بررسی قرار گرفتند. درواقع هدف این بود که ورای جوانان مسجدی که ارتباطی وثیق و نزدیک با مسجد دارند، جوانان غیرمسجدی را دریابیم تابا حذف و اصلاح موانع و تقویت و ارتقاء عوامل ایجابی، زمینه برقراری و افزایش ارتباط جوانان غیرمسجدی با مسجد فراهم آید.این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا کمی بود. جامعه پژوهش، جوانان 15 الی 29 سال شهر تهران بودند که از طرح نمونه برداری احتمالی و گونه خوشه بندی استفاده گردید. ابزار پژوهش پرسشنامه بود که مجموعاً 31 سؤال داشت (2 سؤال باز و 29 سؤال بسته). روایی پرسشنامه با استفاده از «آزمون مقدماتی» در دو مرحله «پیش آزمون غیررسمی» و «پیش آزمون رسمی» تایید شد و برای محاسبه میزان پایایی ابزار اندازه گیری از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته های تحقیق، حاکی از وجود چهارده مانع (با اولویت بندی جدول فرید من) و سه عامل ایجابی است که در خصوص ارتباط جوانان با مسجد (از منظر جوانان غیر مسجدی) اثرگذار هستند. حسب رتبه بندی جدول فریدمن عوامل «رفتار خشک و یا غیرصمیمانه ی امام جماعت و نمازگزاران با جوانان»، «وجود امامان جماعت غیرجذاب برای جوانان (به لحاظ اخلاقی و رفتاری)» و «وجود آسیب ها و ناهنجاری های اخلاقی در بین جوانان»، به ترتیب، مهمترین موانع ارتباط جوانان غیرمسجدی با مسجد از منظر پاسخگویان می باشد.یافته های این تحقیق با یافته های تحقیقات پیشین مطابقت دارد و تاثیر تناسب نداشتن کارکردهاى مسجد با نیازهاى فعلى مردم به عنوان علل خلوت بودن مساجد و نیز تاثیر برنامه های فعالیتی، تکریم نوجوانان و جوانان، مسؤولیت سپارى و تشویق، در افزایش ارتباط جوانان با مسجد را تایید می کند.
تحلیل زبان چشم در سیره و سخنان پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تحلیل زبان چشم در سیره و سخنان پیامبر (ص)چکیدهارتباط، فرایند ارسال و دریافت پیام است که گاه در قالب سخن و کلام و گاه در قالبی غیر از کلام شکل می گیرد. میزان تأثیرگذاری ارتباط غیر کلامی بر مخاطب و گیرنده، بیش از ارتباط کلامی است. ارتباط غیرکلامی، حاصل به کارگیری اندام های مختلف بدن برای دریافت و ارسال پیام است. از بین انواع ارتباط غیرکلامی، و به عبارتی کاربرد زبان بدن در فرایند ارتباط، «زبان نگاه» یا ارتباط چشمی همواره اهمیت فوق العاده ای داشته است. به نظر می رسد که در متون دینی نیز اهمیت این موضوع مطرح بوده و از آن برای تقویت ارتباط با مخاطب به خوبی بهره برداری شده است. بر این اساس، در مقاله پیش رو سعی بر استفاده از ساختار ارتباط چشمی یا زبان نگاه در سیره و سخنان پیامبر(ص)، با استفاده از روش تحلیلی توصیفی بوده است با طرح این پرسش که زبان نگاه در سیره و کلام پیامبر چگونه تجلی یافته است؟. یافته های این پژوهش بیان کننده آن است که هر وقت چشم و نگاه بر تخت «سخن» نشسته است، پیام را حکیمانه رسانده ضمن آنکه در برگیرنده یک زبان رمزی و اشارتی نیز بوده است.کلید واژه ها: سخنان پیامبر(ص)، حدیث، ارتباط غیرکلامی،زبان بدن، زبان چشم.
تحلیل فرهنگی - ارتباطی اختلاط جنسی؛ مبتنی بر دیدگاه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
407 - 436
حوزههای تخصصی:
با بررسی منابع دینی به دو سنخ خط روایی و سیره ای در سلوک اهل بیت (ع) در رابطه با موضوع اختلاط بر می خوریم. بر همین اساس، سؤال اول این مقاله آنست که: اختلاط جنسی از منظر اسلام چه حکمی دارد؟ پاسخ به این سؤال به نحو مطلق است یا مشروط؟ با توجه به پاسخی که به این سوال مقدماتی داده می شود، سؤال اصلی دوم مطرح می شود که با توجه به مبنای اسلامی اختلاط جنسی اجتماعی، با چه صورت بندی فرهنگ و ارتباطی می توان بین خطوط مختلفی روایی جمع کرد؟ به بیان دیگر، چارچوب اسلامی اختلاط جنسی از حیث فرهنگی و ارتباطی، چگونه صورت بندی می شود؟یافته های این تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی به دست آمده نشان می دهد که دوگانگی موجود در روایات ظاهری بوده و از منظر فرهنگی و ارتباطی قابل جمع اند؛ با این تفسیر که اصل اختلاط به معنای شکل گیری ارتباط کلامی و غیرکلامی بین دو یا چند زن و مرد در یک فضای مشترک فیزیکی یا مجازی در اسلام مذموم و ممنوع نیست، بلکه در چهار موقعیت فرهنگی و ارتباطی، این نوع اختلاط مذموم خواهد بود: 1-اشتراک معنای متلذذ 2-انتقال پیام نامتعارف 3-اختلاط مستقر مکانمند 4-اختلاط مستمر زمان مند. این صورت بندی فرهنگی-ارتباطی از چارچوب اسلامی اختلاط، می تواند مبنای سیاست گذاری در مواجهه با آن قرار گیرد.
روش مطلوب مناسک سازی تعزیه عاشورایی در رسانه های شنیداری
منبع:
مطالعات دینی رسانه سال پنجم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۹
7 - 36
حوزههای تخصصی:
هدف: از آنجا که آیین های عاشورایی و ادبیات غنی وابسته به آن، ظرفیت معنایی و شکلی قابل توجه دارند، این مقاله با هدف ارائه یک الگوی مناسب برای مناسک سازی در محتوای تولیدشده برای رسانه های شنیداری با استفاده از ظرفیت های آیین تعزیه نوشته شده است و سعی می کند قالب های کاربردی جدید را برای مخاطبان ارائه دهد.روش شناسی پژوهش: روش پژوهش حاضر کیفی و با استفاده از تحلیل روایت انجام شده است. برای نمونه دو نسخه از مجالس تعزیه عاشورایی، بازشنوایی و اجراهای موجود از نظر مشابهت و یا عدم هماهنگی، با در نظر گرفتن مقوله هایی چون نوع موسیقی، ریتم ، نوع اجرا و کارکرد و قالب برنامه در رسانه های شنیداری بررسی شدند.یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش، رادیو در جایگاه خود توانسته با استفاده از طیف برنامه های کوتاه، در سراسر دنیا انواع مختلفی از فرم و قالب برنامه سازی ارائه دهد.بحث و نتیجه گیری: با معرفی و پیشنهاد قالبی به نام «بیت استوری» به منظور اطلاع رسانی و آموزش کاربران، می توان شاهد حفظ و معرفی بخش مهمی از فرهنگ ایرانی-اسلامی و توسعه آن در رشد و جذب مخاطبان جهانی در این زمینه باشیم.
راهبردهای توانمندسازی والدین در زندگی رسانه ای فرزندان بر اساس دیدگاه متخصصان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
285 - 312
حوزههای تخصصی:
ارتقاء سطح آگاهی در زندگی رسانه ای و در جامعه ایرانی به ویژه برای والدین در جهت هوشیار سازی فرزندانشان در استفاده از فضاهای رسانه ای، یک نیاز و ضرورت محسوب می شود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، کیفی و از نوع تحلیل مضمون است. داده ها پس از جمع آوری، ثبت، کدگذاری و در قالب مضامین اصلی، دسته بندی شدند. درنهایت جهت تعیین اعتبار یافته ها 15 نفر از صاحب نظران مورد مصاحبه قرار گرفتند. تحلیل داده های کیفی مشخص کرد، مضمون های: توجه به انواع مختلف تفکر (مراقبتی، نقادانه، خلاقانه، معاشرتی مشارکتی)، کسب انواع مهارت (مهارت های فناورانه، مهارت خودکنترلی، مهارت میانجیگری والدین و توجه به ارزش های اخلاقی و هویت بخش در فضای مجازی)، توجه به مدیریت مصرف رسانه ای (توجه به کیفیت مصرف رسانه ای فرزندان، تأکید بر نقش والدین در مقام یاددهنده و در مقام یادگیرنده، توجه به طبیعت، جامعه پذیری رسانه ای فرزندان) به عنوان راهبردهای توانمند سازی والدین در زندگی رسانه ای فرزندان شناخته شد.
تبیین مؤلفه های سبک زندگی دینی در سریال های خانوادگی ماه رمضان سال 1397 سیمای جمهوری اسلامی ایران ( شبکه های ۳- ۲- ۱)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
473 - 504
حوزههای تخصصی:
سبک زندگی مفهوم محوری تحلیل های جامعه شناختی در بازنمایی تشابه ها و تمایزهای دنیای مدرن می باشد. هویت های امروزی علاوه بر اینکه از تمایزها و تشابه های ساختاری قدیمی مثل طبقه، قوم و مذهب تأثیر می پذیرند، به شدت توسط انواع سبک های زندگی در فرآیند بازشناسی مداومی مورد توجه قرار می گیرند. روش این پژوهش ترکیبی (کیفی- کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل صاحب نظران و کارشناسان حوزه سبک زندگی و رسانه شامل اساتید دانشگاه، حوزه، مدیران و مسئولان رسانه ملی می باشد که در نهایت پس از مصاحبه با 11 نفر اشباع نظری حاصل شده است. علاوه براین، در بخش کمی نیز جامعه آماری شامل کلیه سریالهای پخش شده در ماه رمضان سال 1397 از شبکه های یک، دو و سه می باشد که تعداد آن برابر با 90 قسمت است که به منظور نمونه گیری از روش تمام شمار استفاده شده است و از اینرو کلیه قسمتها مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های کیفی پژوهش مبین آن است که نوع پوشش، دینباوری، ارتباطات اخلاقی اسلامی، خویشتنداری، کمک به دیگران، توجه به ارزشهای اقتصادی همراه با گذشت و ... مولفه هایی از سبک زندگی دینی هستند که در سریالهای خانوادگی ماه رمضان سیمای جمهوری اسلامی بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. نتایج بدستآمده در بخش کمی پژوهش نیز بیانگر آن است که لباس و پوشش، خوردن و آشامیدن، مسکن و امکانات زندگی و خواب و بیداری بالاترین درصد فراوانی را در میان مولفههای تعامل انسان با خود در سبک زندگی دینی دارا میباشند.
نقش آموزش مجازی در توسعه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی: دانشگاه مجازی المصطفی(صلی الله علیه وآله وسلم))(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
373 - 406
حوزههای تخصصی:
انقلاب اسلامی ایران، درسال 1357 باداعیه یک گفتمان مستقل استکبارستیز ودارای ریشه اسلامی، درعرصه جهانی صورت پذیرفت.بااین حال، پس ازگذشت بیش ازچهل سال ازعمراین انقلاب، مفهوم وگفتمان اصلی نظام برآمده از آن، به بسیاری ازنقاط جهان شناسانده نشده است. اهمیت اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر از یک سو و پیدایش اینترنت، و افزایش میزان و سرعت ارتباطات بین المللی از سوی دیگر، باعث شده تا اقتدار جهانی در اختیار کشورها و دولت هایی قرار گیرد که دسترسی بیشتری به اطلاعات و داده های جهانی داشته باشند. مقوله آموزش نیز همراه با این جریان دچار تحولاتی شده و پیدایش آموزش های مجازی فصل جدیدی را پیش روی فراگیران، اساتید، مدیران و تصمیم گیران عرصه آموزش باز کرده است. به همین جهت گسترش آموزش های مجازی به یکی از راه های افزایش قدرت نرم و توسعه دیپلماسی فرهنگی کشورها بدل شده است. تحقیق حاضر، با رویکرد پژوهشی کیفی به دنبال پاسخ به این سؤال برآمده است که نقش آموزش مجازی در توسعه دیپلماسی فرهنگی کشور جمهوری اسلامی ایران چیست؟ در ادامه دانشگاه مجازی المصطفی (ص) به عنوان موردمطالعه ازاین جهت بررسی و فعالیت های آن شرح داده شده است. در پایان، با استفاده از روش مصاحبه با متخصصان داده های موردنیاز جمع آوری گردید و تحلیل آن ها با روش تحلیل مضمونی، 5 مضمون فراگیر با عناوین «سازندگی یا مخرب بودن آموزش مجازی در بعد روابط میان فرهنگی»، «چالش های به کارگیری آموزش مجازی در بعد بین المللی»، «مزایا و فرصت های به کارگیری آموزش مجازی در بعد بین المللی»، «بایسته های فعالیت آموزشی مجازی در بعد بین الملل» و «نقش دانشگاه مجازی المصطفی» احصا شد و شرح و تفصیل هرکدام متناسب با نقش آموزش های مجازی در توسعه دیپلماسی فرهنگی کشور و با تأکید بر دانشگاه مجازی المصطفی (ص) بیان گردید.
جستاری فقهی در حمایت از گردشگران خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دین و ارتباطات سال ۳۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
713 - 734
حوزههای تخصصی:
صنعت گردشگری در دنیای امروز یکی از عرصه هایی که به دلیل زمینه سازی برای پیشرفت و نقش مهمی که در روابط و مناسبات اجتماعی بشر ایفا می کند، مورد توجه قرار گرفته است. از آنجاییکه فقه اسلامی در عرصه های مختلف زندگی انسان ورود کرده و تکلیف مکلفین را مشخص می کند، سؤال پژوهش پیش رو این است که از منظر فقهی در حکومت اسلامی چه موضعی را نسبت به این صنعت باید داشت. نگارنده با پژوهشی میان رشته ای از نوع تحقیقات تحلیلی- اسنادی با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای در پی بررسی فقهی مواجهه حکومت اسلامی با صنعت گردشگری در پرتو مستندات قرآنی و روایی و دیدگاه های فقها در این زمینه است. بررسی آیات و روایات اسلامی مبین اهمیت دادن دین اسلام به این موضوع مهم است، مهمترین مؤلفه های مطرح شده در این زمینه در قالب قاعده تکریم انسان ها، قاعده فقهی شروط و لاضرر و قرارداد امان رخ می نماید. بنابراین دانش فقه ضمن پذیرش این صنعت، به دلیل اقتضای مصلحت عمومی در زمینه شکوفایی فرهنگی و اقتصادی حکومت اسلامی، به قلمرو اختصاصی آن نزدیک شده و راهکارهایی نیز برای نحوه حضور گردشگران و جهانگردان خارجی برای حفظ کیان دینی و فرهنگی جامعه اسلامی پیشنهاد کرده است. واژگان کلیدی: گردشگری، قاعده امان، تکریم انسان، قاعده شروط، قاعده لاضرر،
تحلیل نئوفرمالیستی عناصر بصری در آثار نمایشی صداوسیما در ره نوجوانان (مورد مطالعه: سریال وضعیت سفید)
منبع:
مطالعات دینی رسانه سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ و ۱۸
122 - 148
حوزههای تخصصی:
هدف: این پژوهش به دنبال تحلیل و بررسی نئوفرمالیستی عناصر بصری سریال وضعیت سفید در بیان آموزه های تربیت دینی نوجوان است.روش شناسی پژوهش: شیوه جمع آوری داده ها در این پژوهش اسنادی – کتابخانه ای است که پس از جمع آوری و مطالعه منابع، اعم از کتاب و فیلم، مطالب کاربردی فیش برداری و دسته بندی شده و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. روش تحلیل فیلم در پژوهش حاضر، رویکرد نئوفرمالیستی (نوشکل گرایی) است.یافته ها: در دو بخش عناصر زیبایی شناسی روایی و عناصر سبکی به بررسی سریال وضعیت سفید پرداخته شده است. در این تحقیق، استفاده از عناصر روایی همچون روایت، درونمایه و شخصیت پردازی و عناصر سبکی مانند صحنه پردازی، طراحی لباس و گریم، نورپردازی، تصویربرداری، تدوین، رابطه میان نماها و چگونگی استفاده از آن توصیف و تحلیل شده است. استفاده از این عناصر در خدمت بیان مفهوم محوری فیلم یعنی آرامش بوده است. این مفهوم همگام با سیر تکامل روحی شخصیت فیلم تا انتهای فیلم به وسیله عناصر شکلی و روایی دنبال می شود. همچنین چگونگی استفاده از این عناصر با شیوه ها و عناصر تربیتی دینی تناسب دارد.بحث و نتیجه گیری: در پایان، می توان موفقیت سریال وضعیت سفید را نتیجه نگاه دقیق، خلاقانه و هنرمندانه کارگردان اثر و بهره گیری درست و به جا از محتوا و درون مایه در عناصر فرمی و توجه به رابطه دو سویه میان فرم و محتوا در جهت تاثیر بر مخاطب و انتقال حس نوستالوژی دانست.
کاربست نظریّه "تحوّل شش گانه شخصیت در درام" در سریال های صاحبدلان، او یک فرشته بود، اغماء، و میوه ممنوعه
منبع:
مطالعات دینی رسانه سال پنجم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۹
151 - 167
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر تحلیل سیر تحول شخصیت های درام از طریق کاربست نظریه «تحول شش گانه شخصیت در درام» با مطالعه موردی مجموعه های نمایشی صاحبدلان، او یک فرشته بود، اغماء و میوه ممنوعه است. این پژوهش درصدد است تا با مطالعه و بررسی درام های موردنظر، انواع سیر تحول شخصیت ها را مورد بررسی قرار دهد. هچنین این پژوهش قصد دارد نشان دهد تنوع تحول شخصیت ها در یک درام چه نقشی در کیفیت ساخت آن دارد.
روش شناسی پژوهش: روش این پژوهش تحلیل محتوای کیفی است که شامل شیوه های تخصصی در پردازش داده های پژوهشی است. این روش در جست وجوی دریافت جنبه های ادراکی و احساسی پیام ها و یا درک موارد پنهانی و قابل استخراج از بیانات و محتواهاست. بنابراین پژوهشگر در این مسیر، افزون بر بیان وضعیت و چگونگی پدیده یا موضوع، به تبیین چگونگی و سایر ابعاد آن و همچنین تحلیل کیفی محتوای اثر می پردازد.
یافته ها: انواع شش گانه تحول شخصیت، شامل: رستاخیز، سقوط، تعالی، تدنّی، از قهقرا بازگشتن، و به قهقرا رفتن، جملگی در درام های مورد بررسی در این پژوهش وجود داشتند. به عبارت دیگر، تحول شخصیت های این درام ها آن گونه که در ابتدای امر به نظر می رسد تنها از مقوله رستاخیز (توبه) نیست، بلکه انواع دیگر تحول ها نیز در این درام ها وجود دارند. با این همه، در مجموعه ای مثل صاحبدلان که تحول شخصیت متنوع تر است، کیفیت درام نیز بالاتر است.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحلیل سیر تحول شخصیت ها در درام های موردنظر می توان به این نتیجه رسید که برای داشتن فیلمنامه ای با کیفیت مطلوب، باید علاوه بر متحول شدن شخصیت قهرمان، سایر شخصیت های یک فیلمنامه نیز تحول پیدا کنند، هرچند نه به اندازه قهرمان.
کاربست نظریه "مثلث عشق" استرنبرگ در خصوص شخصیت های "زن عاشق" در خسرووشیرین، لیلی ومجنون، و هفت پیکر نظامی به منظور خلق درام های عاشقانه بومی
منبع:
مطالعات دینی رسانه سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ و ۱۸
100 - 121
حوزههای تخصصی:
هدف: عشق از مهم ترین مضامین موجود در دنیای ادبیاتِ همه فرهنگ های جهان، از جمله ادبیات فارسی، است. و به طبع این امر، نظریه های گوناگونی در باب عشق عرضه شده است. از جمله، استرنبرگ در نظریه مثلث عشق معتقد است که وجود مؤلفه های صمیمیت، شور و تعهد می توانند هفت نوع عشق را بسازد. هدف از پژوهش حاضر کاربست این نظریه در خصوص زنان عاشق در سه منظومه نظامی است. به عبارت دیگر، در این پژوهش می کوشیم نظریه استرنبرگ در باب عشق را در مورد زنان عاشق در سه منظوره مذکور به کار ببندیم تا ببینیم که عشق آنان از چه نوع است.روش شناسی پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در بخش توصیفی اطلاعات از طریق اسنادی و کتابخانه ای به دست آمده و در بخش تحلیلی برای دست یابی به هدف پژوهش، سه منظومه نظامی به طور کامل مورد مطالعه قرار گرفت و مضامین ارتباطات عاطفی، کنش ها و مکالمات شخصیت های زن داستانی که دلالت بر عشق دارند با توجه به نظریه مثلث عشق استرنبرگ استخراج شده و سپس به تحلیل محتوای این مطالب پرداخته شده است.یافته ها: ماحصل کاربست نظریه استنبرگ در باب عشق بر شخصیت های زن عاشق در سه منظومه نظامی در این مقاله این بود که چهار نوع عشق در آن ها یافت شد: عشق آرمانی، عشق کورکورانه، عشق متعهدانه و عشق رمانتیک.بحث و نتیجه گیری: عشق های زنان در سه منظوره مذکور بازتابی از ناخودآگاه جمعی ایرانیان در باب عشق است و به نظر می رسد که نظامی در بازنمایی این ناخودآگاه جمعی کوشیده است. اقبال عامّ مخاطبان به این مجموعه علی القاعده ریشه در همین امر دارد.
مؤلفه های گفتمانی موافق و مخالف قصاص در سینمای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأکید بر شرعی سازی قوانین، قصاص برای نخستین بار در لایحه حدود، قصاص و مقررات آن به عنوان یکی از مجازات های قانونی در سپهر حقوق جنایی ایران به رسمیت شناخته شد. ظهور قصاص در حقوق ایران، موجب شکل گیری نزاع های دینی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری شد و دو گفتمان معارض را در خصوص اجرا یا عدم اجرای آن به وجود آورد. با توجه به اهمیت قصاص و شکل گیری مباحث آن در قلمروهای مختلف اجتماعی، ادبیات سینمایی ایران نیز در فیلم های جنایی به این مسئله توجه کرده است. با توجه به نقش رسانه ها در شکل دهی افکار عمومی در پهنه مسائل حقوقی، این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش گفتمانی- تاریخی روث وُداک و با تأکید بر برش های تاریخی، مذهبی و سیاسی ایران، فیلم های «شهر زیبا»، «دل خون»، «چهارشنبه»، «لانتوری»، «جمشیدیه» و «شنای پروانه» را از حیث بازنمایی قصاص، توصیف، تحلیل و واکاوی کند. بر اساس یافته های این پژوهش، فیلم های مورد مطالعه با اتخاذ یک رویکرد ادله محور و منطق استدلالی درصدد بیان دیدگاه های مخالفان و موافقان قصاص هستند. لذا، کارگردانان آثار سینمایی هم سو با طرفداران این دو گفتمان، با تمرکز بر بافت های موقعیتی و برخی مبانی مشترک هم چون زمینه های دینی، اجتماعی و حقوقی، پیامدهای اجرا یا عدم اجرای قصاص را مورد تأکید قرار می دهند. با وجود این، ارزیابی کلی فیلم های مورد مطالعه نشان می دهد که کارگردانان با درک هژمونی گفتمان شرعی به جای تأکید بر حذف قصاص به برخی راهبردهای جایگزین هم چون گسترش فرهنگ گذشت و رشد صلح و سازش توجه کرده اند.
گفتمان های حاکم بر آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی و مطالعه آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی در ایران انجام گرفته است. امروزه اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان برای گسترش سواد رسانه ای و اطلاعاتی تلاش درخورتوجهی چه در حوزه سیاست گذاری و چه در حوزه برنامه ریزی و اجرا انجام داده اند. در ایران نیز طی دهه گذشته به ضرورت این مسئله در حد مباحث نظری توجه شده است و اقدامات عملی در حیطه سیاست گذاری و قانون گذاری و حتی اجرا مغفول مانده است؛ ازاین رو در این پژوهش تلاش شد با رویکرد کیفی، اقدامات و فعالیت های آموزش سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی در ایران از دیدگاه 30 نفر از خبرگان و متخصصان با بهره گیری از روش نمونه گیری غیر احتمالی از نوع هدفمند مورد شناسایی قرار گیرد. ابزار اندازه گیری، مصاحبه نیمه عمیق و متون مرتبط با موضوع تحقیق بوده است. همچنین از نرم افزار nvivo برای شناسایی کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتایج نشان داد، گفتمان های حاکم در سواد رسانه ای و اطلاعاتی در ایران شامل گفتمان حکومتی، گفتمان آموزش های رسمی (آموزش و پرورش و آموزش عالی)، گفتمان آموزش های غیررسمی (انجمن سواد رسانه ای ایران و مؤسسه های مردم نهاد) است.