مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
اخبار جعلی
حوزه های تخصصی:
هدف این پژوهش بررسی اخبار جعلی و مهارت های مقابله با آن است؛ موضوعی که امروزه به یکی از پربسامدترین واژه ها در رسانه های خبری جهان تبدیل شده که مواضع رسانه ای پرچالش دونالد ترامپ در این خصوص بسیار تأثیرگذار بوده است. این پژوهش، با چهار پرسش اصلی شامل اخبار جعلی چیست؟، چرا اخبار جعلی تولید و منتشر می شوند؟، چگونه می توان اخبار جعلی را شناسایی کرد؟ چه مهارت هایی برای مقابله با اخبار جعلی وجود دارد؟؛ تکیه نظری خود را بر دو نظریة ” جنگ روانی“ و ” نظریة توطئه“ قرار داده است. اخبار جعلی که بر بستر فضای دوم و به یاری ابزاری چون رسانه های اجتماعی، مجالی مناسب تر برای تولید و انتشار توسط دولت ها، احزاب، سازمان ها، گروه های تروریستی و حتی ربات ها یافته؛ به یک معضل بزرگ و نگرانی جدی بدل شده است. با این حال و علی رغم تلاش های انجام گرفته جهت مواجهه با اخبار جعلی، امکان تشخیص آن از اخبار واقعی بنا به علل گوناگون همچنان دشوار است. در این میان یکی از مؤثرترین شیوه های مقابله با اخبار جعلی، توسعة آموزش سوادهایی از جمله سوادهای رسانه ای 1، خبری 2، بصری 3و اطلاعاتی 4به مخاطبان است تا آشنایی با روش ها و فراگیری مهارت های لازم، توان شناسایی و مقابله با اخبار جعلی را فراهم کند.
کاربرد و مزایای آموزشی و ارتباطی گرافیک نوول و کمیک ژورنالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله، بررسی کاربرد و مزایای آموزشی و ارتباطی گرافیک نوول ( Graphic novel ) و کمیک ژورنالیسم ( Comics journalism ) است. طبق یافته های این پژوهش، که به روش کتابخانه ای و ترویجی انجام شده، گرافیک نوول ها (رمان های گرافیکی یا رمان های تصویری) که گاهی از آنها به عنوان “رسانه های جدید” یاد می شود، به یکی از ابزارهای آموزشی در کلاس های درس جهان، به ویژه در ارتباط با دروسی همچون زبان انگلیسی، علوم، علوم اجتماعی، تاریخ، ادبیات و هنر تبدیل شده اند. رمان های گرافیکی می توانند بخش مهمی از اجرای هر طرح درس استانداردی باشند و فهم و درک مباحث آموزشی را، حتی در افرادی که مشکلات خوانشی دارند، تسهیل کنند. همچنین گرافیک نوول ها، به ویژه در قالب مدرن آن، می توانند در حوزه های ارتباطی، تبلیغی و بازاریابی در راستای تحقق اهداف مورد استفاده قرار گرفته و به سبب تصویرمحور بودن آنها، از تأثیرگذاری بالایی برخوردار باشند. علی رغم مزایا و پتانسیل های بالای کمیک ژورنالیسم ها و نیز رمان های گرافیکی اعم از کمک آنها به یادگیری افراد عادی و دارای مشکلات خوانشی، تأثیرگذاری آن در توسعه مهارت های تفکر تحلیلی و انتقادی و “سواد جدید” ( New or Multiple Literacies ) و حتی بهبود سواد سنّتی و نیز یاری این نوع گرافیک به فهمیدن مواد پیچیده یادگیری، کمک در مسیر تحقق اهداف حوزه های روزنامه نگاری، ارتباطی، تبلیغی و بازاریابی و ...، همچنان از این ابزارهای تأثیرگذار در نظام آموزشی و نیز در حوزة ارتباطی ایران بهره گرفته نمی شود. ضمن دعوت به آشنایی با گرافیک نوول و کمیک ژورنالیسم و درک اهمیت، کاربرد و مزایای بهره گیری از آن، ورود نظام آموزشی کشور و نیز حوزه ارتباطی و رسانه ها به این زمینه مورد تأکید است.
رابطه میان سواد اطلاعاتی و توانایی کاربران کتابخانه ها در تشخیص اخبار جعلی براساس مؤلفه های اطلاع نگاشت ایفلا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: تعیین رابطه میان سواد اطلاعاتی و توانایی کاربران کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه در تشخیص اخبار جعلی براساس مؤلفه های ایفلا با استفاده از مدل معادلات ساختاری.<br /> روش شناسی: روش پژوهش توصیفی-همبستگی است. 22787 نفر از اعضای کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه، جامعه آماری پژوهش حاضر هستند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای 377 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته توانایی تشخیص اخبار جعلی که براساس هشت مؤلفه اطلاع نگاشت ایفلا طراحی شده بود و نیز پرسشنامه استاندارد سنجش سواد اطلاعاتی قاسمی (1385) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل و آزمون ضریب همبستگی پیرسون در اس پی اس اس بهره گرفته شد.<br /> یافته ها: سطح سواد اطلاعاتی و نیز توانایی تشخیص اخبار جعلی (به جز مؤلفه پرسش از کتابدار) در میان کاربران، اندکی بالاتر از حد متوسط است. میان سواد اطلاعاتی و توانایی تشخیص اخبار جعلی به طور کلی و نیز سواد اطلاعاتی با تک تک مؤلفه های توانایی تشخیص اخبار جعلی رابطه وجود دارد. همچنین از میان متغیرهای جمعیت شناختی، فقط سطح تحصیلات و رشته تحصیلی با متغیر سواد اطلاعاتی و سطح تحصیلات و سن با متغیر توانایی تشخیص اخبار جعلی ارتباط دارند.<br /> نتیجه گیری: با توجه به رابطه مثبت میان سواد اطلاعاتی و توانایی تشخیص اخبار جعلی، کتابخانه های عمومی باید آموزش فنونی نظیر سواد اطلاعاتی را به کاربران برای تشخیص اخبار جعلی مدنظر قرار دهند.
چیستی و چرایی اخبار جعلی در عصر دیجیتال: فراتحلیل کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
خبر جعلی را می توان خبری دانست که در ماهیت خود دچار تحریف و از بستر و زمینه اصلی اش جدا شده و بنابراین نامعتبر است. ظهور عصرفناوری های ارتباطی دیجیتال و ویژگی های آن که تغییرات گسترده ای را در نظام های تولید، توزیع و مصرف رسانه ای موجب شده است از یک طرف بستر بسیارگسترده تر و مهیاتری برای انتشار و مصرف اخبارجعلی فراهم آورده و از طرف دیگر امکانات شناسایی و مقابله با این نوع اخبار را نیز توسعه داده است. امّا به نظر می رسد آن چه که در ابتدا و حتی پیش از استراتژی ها و تکنیک های مقابله باید مورد توجه قرار گیرد، پرداختن به ماهیتِ اخبار جعلی و دلایل ظهور و بروز آن در عصر دیجیتال است. در این پژوهش با استفاده از روش فرا تحلیل کیفی و بهره گیری از مطالعات و پژوهش های صورت گرفته، به تعریف چیستی و تبیین چرایی اخبار جعلی در عصر فناوری های ارتباطی دیجیتال پرداخته شده است. مطالعه و مقایسه ی دیدگاه های مطرح شده در این حوزه، شناسایی وجوه افتراق و اشتراک آن ها و همین طور نوع نگاهِ آن ها به مقوله اخبار جعلی در کنار تطبیق، ترکیب و تفسیرنتایج، می تواند ما را به سوی اتخاذ یک رویکرد واقع بینانه برای مواجهه با اخبار جعلی و درک چیستی و چرایی بروز رو به گسترشِ آن در عصر ارتباطات نوین جهانی رهنمون شود.
عوامل مؤثر بر اعتبار منبع در کانال های خبری تلگرام از دیدگاه تولیدکنندگان محتوا و متخصصان علوم ارتباطات(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۱
281 - 317
حوزه های تخصصی:
رشد اخبار جعلی در فضای مجازی، اعتبار منبع در رسانه های نوین را اهمیتی تازه بخشیده و بشر امروزی را از «عصر اطلاعات»، وارد «عصر اعتبار اطلاعات» نموده است. پژوهش حاضر قصد دارد بررسی کند که چه عواملی بر اعتبار منبع در رسانه های جدید، اثرگذار بوده است تا بستری برای مقابله با انتشار اخبار جعلی فراهم شود. به همین منظور، محقق به مصاحبه نیمه ساخت یافته با تولیدکنندگان محتوا در کانال های خبری فارسی پیام رسان تلگرام و نیز متخصصان علوم ارتباطات پرداخته و با روش تحلیل تماتیک، 36 مقوله را به استناد گزاره های مطرح شده در مصاحبه ها، شناسایی و آنها را در شش مقوله اصلی دسته بندی کرده است. حجم نمونه مورد استفاده برای انجام مصاحبه 25 نفر می باشد. مقوله های اصلی شامل «تحول در مفهوم اعتبار اطلاعات»، «کالایی شدن مخاطب و استیلای تبلیغات تجاری»، «افول مسئولیت اجتماعی و حرفه ای گری»، «رهیافت نو در تولید سبک و محتوای خبر»، « دگرگونی در ارزش های خبری» و «تغییرات در مفهوم سنتی دروازه بانی خبر»، در مسیر تحقیق به دست آمد.
گونه شناسی اطلاعات غلط متنی-ویدئویی در رسانه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه سال ۳۲ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۲)
5 - 27
حوزه های تخصصی:
گونه شناسی متناسب با تحول رسانه ها همواره مورد توجه بوده است. ظهور اینترنت و به طور خاص تر شکل گیری رسانه های اجتماعی، زمینه توجه به گونه های جدیدی را فراهم کرده است. با توجه به اینکه یکی از قابلیت های رسانه های اجتماعی ایجاد محملی برای انتشار اخبار و اطلاعات مختلف اعم از درست و نادرست است، در این مقاله تلاش شد گامی برای دسته بندی آرتیفکت های نادرست منتشرشده در رسانه های اجتماعی از جنبه گونه شناسی برداشته شود. سؤال های مقاله این است که آیا مجموعه ای از آرتیفکت های نادرست منتشرشده در رسانه های اجتماعی می تواند گونه خاصی را به وجود آورد؟ اگر چنین گونه ای شکل گرفت چه مشخصه هایی دارد؟ آیا می توان برای این گونه " زیرگونه" نیز شناسایی کرد؟ برای پاسخ به این سؤال ها، محتواهای نادرست (متنی ویدئویی) منتشرشده در رسانه های اجتماعی بین سال های 95 تا 98 که تارنمای صحت سنجی ویکی هواکس نادرستی آن ها را تأیید کرده بود (داده های تحقیق)، با روش نقد رتوریک تحلیل شدند. نتایج این تحلیل، گونه جدیدی را تحت عنوان " ناواقعیت" با مشخصه های سبکی و ذاتی پیشنهاد می دهد. مشخصه های سبکی این گونه، بر اساس نمونه تحقیق، کوتاه بودن، روایت میانه رخداد، دارای متن و ویدئوی جداگانه با رابطه متقابل و مشخصه های ذاتی این گونه، فقدان صحت در عین درست نمایی، فقدان راه صحت سنجی در مواجهه اول، برانگیزاننده احساس و آسیب رسانی در معنای موسع هستند. همچنین چهار زیرگونه ناواقعیت، ناواقعیت خبری، ناواقعیت سرگرم کننده، ناواقعیت هنری و ناواقعیت ماورایی شناسایی شده اند.
سندرم رسانه های پرمخاطب کم اعتبار بررسی اعتبار منبع در کانال های خبری پربازدید تلگرام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر، به بررسی اعتبار منبع در کانال های خبری پربازدید تلگرام پرداخته است. روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده که با روش تحلیل محتوا اجرا شده است. جامعه آماری، تمام پست های خبری را در پیام رسان تلگرام از اول مهر تا پایان اسفند سال 1396 در برمی گیرد. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای و هفته آماری، 5 کانال خبری و 3160 خبر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شده اند و یافته ها نشان داده است که برخی از کانال های خبری نامعتبر، با وجود آمار بالای انتشار اخبار جعلی، بازدید کننده بسیار و نرخ بازنشر بالایی داشته اند. همچنین مخاطبان کانال های خبری فارسی، اخبار جعلی را بیشتر بازدید و بازنشر کرده اند. اخبار جعلی، به طور متوسط، بیش از 97 هزار بازدید و بازنشر، بیشتر از اخبار صحیح داشته است. شناسایی سندرم رسانه های پُرمخاطب کم اعتبار، نشان دهنده نوعی ناهنجاری مزمن در فضای رسانه ای ایران است که اثرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی بر جامعه خواهد داشت.
تأثیر ویروس کرونا بر جرائم سازمان یافته در حقوق بین الملل با تأکید نشر اکاذیب و اخبار جعلی
منبع:
پژوهش ملل آبان ۱۴۰۰ شماره ۶۹
7-23
ظهور نوع جدیدی از ویروس کرونا، موسوم به کووید-19، به یک همه گیری تبدیل شده که بهداشت و سلامت عمومی در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده و شرایط ناهنجاری را در زندگی روزمره مردم در قالب رونق دادن به جرائم سازمان یافته به وجود آورده است که از جمله این جرائم می توان به نشر اکاذیب و اخبار جعلی اشاره نمود. مقاله حاضر درصدد بررسی تأثیر کرونا بر جرائم سازمان یافته در حقوق بین الملل با تأکید بر نشر اکاذیب و اخبار جعلی است. از این منظر، مقاله حاضر پس از بسط فضای مفهومی موضوع، به بررسی تأثیر کرونا خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده، روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد. یافته ها نشان می دهند که اولاً، به نظر می رسد که جابجایی جرائم سازمان یافته از فضای حقیقی به فضای مجازی مهمترین تأثیر کرونا بر صحنه جرائم سازمان یافته در حقوق بین الملل تلقی می شود و ثانیاً، ویروس کرونا سبب کاهش نوع جرائم در فضای حقیقی و افزایش جرائم در فضای مجازی از جمله نشر اکاذیب و اخبار جعلی شده است.
بررسی تطبیقی نظام های حقوقی مقابله با اخبار جعلی در زمان انتخابات با نگاهی به ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مجلس و راهبرد سال بیست و هشتم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۸
117 - 144
رویکرد قانونی کشورها در خصوص مقابله با اخبار جعلی در زمان انتخابات متنوع است. در مواجهه حقوقی با این پدیده برخی کشورها به دلیل نبود قانونی که آشکارا به ممنوعیت اخبار جعلی منتشر شده در رسانه های اجتماعی در زمان انتخابات بپردازد از مقررات عمومی چون مقررات جزایی و مدنی استفاده می کنند. در بعضی کشورها در قوانین انتخاباتی به ممنوعیت پخش این اخبار اشاره می شود. اما برخی دیگر از کشورها با تمرکز بر فعالیت رسانه های اجتماعی یا شبکه های اینترنتی به مقرراتگذاری این رسانه ها در مسئله اخبار جعلی پرداخته اند. در ایران ممنوعیت تخریب نامزدهای انتخاباتی در سیاست های کلی نظام در امر انتخابات آمده است. همچنین مقابله با اخبار جعلی در قوانین جزایی ذیل عنوان افترا و نشر اکاذیب و در قانون انتخابات مجلس و قانون انتخابات ریاست جمهوری نیز با توسل به عناوینی چون اظهار مطالب خلاف واقع در تبلیغات انتخاباتی یا اخلال در امر انتخابات قابل بررسی است. اما با توجه به اهمیت و تأثیر این اخبار در سرنوشت انتخاباتی لازم است که مخصوصاً در فضای مجازی - که در حال گسترش نقش خود در انتخابات است - تمهیدات تقنینی گسترده تری با اصلاح قوانین انتخاباتی یا با وضع قانونی ویژه در خصوص مقابله با اخبار جعلی در تمام فرایندهای انتخابات اندیشیده شود.
اخبار جعلی و بحران کرونا دیدگاه صاحب نظران حوزه ارتباطات بحران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات رسانه های نوین سال ششم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲
361 - 384
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف ارائه راهکارهایی برای مواجهه و مقابله با اخبار جعلی در دوران کرونا در ایران، به شناخت نقاط قوت و ضعف رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی غیررسمی در این راستا پرداخته است. روش بررسی در این پژوهش در زمره تحقیقات کیفی می باشد که داده های آن با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده است. همچنین حجم نمونه شامل 10 نفر از متخصصان حوزه رسانه و بحران و یافته ها حاکی از اعتقاد صاحب نظران به تعیین کنندگی اخبار جعلی در شکل دهی به افکار عمومی در بحران اخیر بوده است. ازنظر آن ها برای مقابله با اینفودمیک، تقویت رسانه های رسمی در برابر رسانه های اجتماعی و جلب مشارکت و همکاری متخصصان حوزه سلامت در تولید محتوای رسانه ای ضروری است.
امکان سنجی ارائه خدمات مؤثر در افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی کاربران در کتابخانه های عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: توانایی تشخیص اخبار جعلی یکی از راهبردهای مؤثر برای مقابله با شیوع اخبار جعلی است. کاربران کتابخانه از جمله افرادی هستند که می توانند با مراجعه به کتابخانه های عمومی این توانایی ها را کسب نمایند. از این رو هدف از انجام این پژوهش، تعیین دیدگاه کتابداران در مورد امکان سنجی ارائه خدمات مؤثر در افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی کاربران و همچنین وضعیت زیرساخت ها و ملزومات لازم برای ارائه این خدمات و ضرورت ارائه آن در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه (170 نفر) تشکیل می دهند که از بین آنها (118 نفر) از طریق جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است یافته ها: طبق نتایج به دست آمده میانگین امکان ارائه خدمات مؤثر در افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی (14/3) و زیرساخت ها و ملزومات لازم برای ارائه خدمات (80/2) است و ضرورت ارائه خدمات از نظر کتابداران در کتابخانه های عمومی در سطح میانگین (23/3) است. همچنین نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه ای نشان داد وضعیت امکان ارائه خدمات و زیرساخت های و ملزومات لازم برای ارائه خدمات با سطح مطلوب اختلاف معناداری دارند. نتیجه : با توجه به اهمیت توانایی تشخیص اخبار جعلی برای کاربران و تأثیرات منفی انتشار گسترده اخبار جعلی، باید آموزش و اقدامات لازم در جهت ارتقای توانایی تشخیص اخبار جعلی آنان صورت گیرد، تا افراد به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض پیام های جعلی از این مهارت استفاده کنند. همچنین، با استفاده از نتایج این پژوهش، مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی می توانند در جهت ایجاد شرایط و اقدامات لازم آموزش تشخیص اخبار جعلی کاربران، برنامه ریزی های مؤثر را انجام دهند.
روش های گسترش اخبار ساختگی؛ بررسی موردی اخبار مطلاق بودن امام حسن(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
بررسی منابع و آثار تاریخی و نیز حدیثی نشان می دهد برخی از اخبار تاریخی جعلی در زمان اولیه صدور خود، امکان ترویج و گسترش کامل را نداشته اند، اما بسیاری از راویان بعدی از روی آگاهی و یا ناآگاهی، از روش های گوناگونی برای ترویج و گسترش این گزارش های جعلی استفاده کرده اند. از سوی دیگر، گزارش های تاریخی متعددی در منابع حدیثی و تاریخی مبنی بر مطلاق بودن امام حسن مجتبی وجود دارد که بنا بر نقد و بررسی بسیاری از منابع، در زمان اولیه، خبر مختصری بوده، ولی بعدها با روش ها و انگیزه های گوناگون در منابع به گستردگی نقل شده است. به نظر می رسد می توان با شناسایی ماده اولیه این گزارش ها و شناخت روش های گسترش این اخبار، نقد دقیق تر و روشن تری از این گونه اخبار ساختگی ارائه داد. در این پژوهش با بررسی گزارش های متعدد اخبار مطلاق، این روش های گسترش اخبار جعلی شناسایی شده اند تا بتوان الگویی کلی برای شناسایی روش های گوناگون گسترش اخبار ساختگی به دست آورد. برخی از این روش های گسترش اخبار جعلی عبارتند از: افزودن آمار، فضیلت نمایی و افزودن جزئیات داستانی.
اینفودمی کرونا در رسانه های اجتماعی فارسی
حوزه های تخصصی:
اینفودمی یا شیوع اطلاعات غلط در زمان مدیریت همه گیری بیماری های واگیر، پدیده ای هزینه زا است که با کژکارکردهای رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی تقویت می شود. در زمان همه گیری جهانی کووید-۱۹ که در ایران به کرونا مشهور است نیز اینفودمی مرتبط با این بیماری در سراسر جهان شایع شد و ایران هم از این موج برکنار نماند. بررسی سازوکار گسترش اخبار جعلی در شبکه های اجتماعی می تواند در مقابله مؤثر با آن ها مفید واقع شود. در این پژوهش با بررسی نحوه انتشار خبر جعلی «ایران: آلوده ترین نقطه به کرونا در جهان» به عنوان نمونه ای از اخبار جعلی مرتبط با کرونا که در کانال های تلگرامی، توییتر، اینستاگرام و حتی سایت های برخی خبرگزاری های معتبر منتشر گردید، پیشنهادهایی برای پیشگیری از گسترش شایعات و اخبار غلط مرتبط با بیماری و مقابله با اینفودمی با توجه به ویژگی های فضای رسانه های اجتماعی ایران ارائه می شود.
تحلیل سازوکارهای پلتفرم های رسانه های اجتماعی برای مقابله با اطلاعات کذب و اخبار جعلی؛ فیسبوک و توئیتر
منبع:
مطالعات هنر و رسانه سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷
155 - 184
حوزه های تخصصی:
پلتفرم ها با انواع محتواهای زیان آور از جمله اخبار جعلی در قالب فرایندی به نام بازبینی محتوا مقابله می کنند. این فرایند پیچیده و دشوار است و با کمک عوامل انسانی و ماشینی انجام می شود. در این مقاله، مراحل و روش های بازبینی محتوا، در پلتفرم های فیس بوک و توئیتر به روش اسنادی تحلیل شده است تا سازوکارهای آن ها جهت مقابله با محتواهای خبری جعلی شناسایی شود. یافته ها نشان می دهد هرکدام از این دو پلتفرم با آن که در یک زمینه سیاسی و اقتصادی یکسان و تحت سیاست گذاری رسانه ای واحد عمل می کنند، سازوکارهای متفاوتی برای مقابله با اطلاعات کذب دارند که از رویکرد کلی آن ها نشأت می گیرد. رویکرد کلی فیس بوک دفاع از شفافیت و دادن صدا به مردم است و بنابراین به جای حذف، کاهش رؤیت پذیری این نوع محتواها را درپیش گرفته است، اما توئیتر با هدف تضمین سلامت مکالمه، با سهولت بیش تری اقدام به حذف محتواهای جعلی می کند. در نهایت، باید گفت شرکتی شدن مقابله با اطلاعات نادرست و اخبار جعلی، دریافت اخبار واقعی توسط شهروندان را دشوارتر و حوزه عمومی و دموکراسی را با مخاطرات فزاینده پیچیده تری مواجه می کند. از طرف دیگر، سلطه شرکت ها بر فرایند نظارت بر محتواهای خبری، دولت هایی همانند دولت ایران را با چالش های جدیدی از منظر حکم رانی اینترنت روبه رو می کند.
عوامل تشخیص اخبار جعلی در رسانه های نوین به خصوص شبکه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات رسانه های نوین سال هشتم تابستان ۱۴۰۱شماره ۳۰
207-233
حوزه های تخصصی:
هدف از مطالعه حاضر، بررسی راه های تشخیص اخبار جعلی در رسانه ها به ویژه شبکه های اجتماعی بوده، زیرا سرعت انتشار خبر جعلی در رسانه های نوین و تأثیر سوء آن بر افکار عمومی، در مواردی غیرقابل جبران است. روش مطالعه حاضر کیفی و جامعه آماری آن شامل خبرگان حوزه علوم ارتباطات، رسانه و خبررسانی، که از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی (ارجاع زنجیره ای) بر اساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شده اند، بود. اطلاعات موردنیاز با استفاده از مطالعات اسنادی و مصاحبه نیمه ساختاریافته به مدت 1720 دقیقه و به تعداد 15 مصاحبه با شرط اشباع نشری به دست آمد و جهت اعتبار سنجی تحلیل تماتیک از روش دریافت بازخورد مشارکت کنندگان استفاده شد. تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار MAXQDA 2020 و روش تحلیل تماتیک انجام گرفت. نتایج تحلیل، در غالب 439 مفهوم کلیدی و 57 کد ، 12 تم فرعی و 5 تم اصلی «شاکله محتوایی»، «عامل نشر»، «منبع خبر»، «قوانین» و «الگوریتم های ماشینی» شکل دهی شدند. تفسیر و تحلیل داده ها نشان داد که تشخیص اخبار جعلی در رسانه و شبکه های اجتماعی در ایران بیش از هر چیز نیاز به تشکیل پایگاه داده ای جهت مقایسه و الگوبرداری شیوه های نگارش خبر جعلی و تشخیص آن داشته است و باید پژوهش های بیشتری درزمینه ی تحلیل محتوا به زبان فارسی صورت گرفته تا درک بهتری از الگوهای نوشتاری خبر جعلی به زبان فارسی به دست آید.
حق مخاطب، بهره مندی از اطلاعات صحیح و مقابله با اخبار جعلی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با گسترش نفوذ رسانه های جمعی و فضای مجازی در زندگی امروزه، ضرورت پرداختن به بعد حقوقی این مسئله بیش از پیش نمایان شده است. از فواید و مشخصه های رسانه های امروزی، گردش سریع و آزاد اطلاعات و تولید انبوه خبر از سوی متولیان رسانه و حتی خود کاربران است. از این رو، شناسایی حقوق مخاطبان و کاربران این رسانه ها و در مقابل، مشخص شدن تکلیف متولیان رسانه، امری مهم و ضروری به نظر می رسد. یکی از این حقوق، را می توان حق بهره مندی از اطلاعات صحیح دانست. از سوی، دیگر، پدیده ای که می تواند موجب اخلال در استیفای این حق شود، پدیده ای جهانی و مخرب موسوم به «اخبار جعلی» است. مقابله با این گونه اخبار و اطلاعات و منع تولید و نشر آنها، تکلیف متقابل حق بهره مندی از اطلاعات صحیح است. پرسش اصلی مقاله حاضر نیز شناسایی این حق و تکلیف در بستر انواع رسانه های جمعی در نظام حقوقی ایران است که با استفاده از داده های کتابخانه ای و با روش اسنادی با رویکرد توصیفی تحلیلی و در برخی موارد نیز با نگاهی تطبیقی به اقدامات صورت گرفته در سایر کشورها، به بررسی این موضوع پرداخته است. در نهایت، شناسایی این حق و تکلیف و بررسی ابعاد مختلف آن در آینه قوانین و مقررات نظام حقوقی ایران، یافته اصلی مقاله حاضر بوده است.
نقش اخبار جعلی رسانه ها در عملکرد دیوان بین المللی کیفری با تأکید بر پرونده کنیا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه رسانه بین الملل سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۹
113 - 130
حوزه های تخصصی:
دیوان بین المللی کیفری به عنوان مهمترین مرجع قضایی بین المللی برای محاکمه جنایت کاران بین المللی محسوب می شود. این دیوان که حدود دو دهه از عمر آن می گذرد برای شناسایی توسط جامعه بین المللی و مردم جهان نیازمند استفاده از رسانه های ارتباط جمعی است. این در حالی است که نقش رسانه ها در شناسایی دیوان مزبور حکم شمشیر دو لبه دارد چراکه از یک سو عملکرد مناسب رسانه ها می تواند در افزایش مشروعیت بین المللی این نهاد قضایی مؤثر باشد اما از سوی دیگر عملکرد نامناسب رسانه ها در قالب پخش اخبار دروغین در مورد این دیوان می تواند دستاوردهای این محکمه را که مدیون دهه ها تلاش برای تشکیل چنین محکمه ای بوده است، از بین ببرد. هدف این مقاله بررسی نقش اخبار جعلی و دروغین منتشر شده در رسانه ها بر عملکرد دیوان بین المللی کیفری با تأکید بر پرونده دولت کنیا در این دیوان است. نگارنده در این مقاله سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که آیا رسانه ها و نشر اطلاعات جعلی توسط آنها می تواند بر عملکرد دیوان بین المللی کیفری تأثیرگذار باشد و آیا راهکارهایی برای خنثی نمودن نقش رسانه های منتشر کننده اطلاعات جعلی بر عملکرد دیوان بین المللی کیفری وجود دارد یا خیر؟ روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای- اسنادی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که انتشار اخبار جعلی توسط رسانه ها می تواند بر عملکرد دیوان کیفری بین المللی تأثیر منفی داشته باشد ولی اگر دیوان سیاست رسانه ای باز و شفافی اتخاذ کند می تواند نقش اخبار جعلی را بر عملکرد خود خنثی کند و مانع کاهش اعتبار خود نزد افکار عمومی بین المللی شود. در نهایت هم پیشنهادهایی برای رسانه های برون مرزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.
بررسی نحوه پوشش اخبار جعلی در حوزه سینما و موسیقی در هشت رسانه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه سال ۳۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۹)
249 - 270
این پژوهش، بررسی نحوه پوشش اخبار جعلی در حوزه های سینما و موسیقی در هشت رسانه ایران است و با این پرسش اصلی که اخبار جعلی در حوزه سینما و موسیقی به چه میزان در منابع خبری منتخب ایران منتشر شده اند، تکیه نظری خود را، بر نظریه های <دروازه بانی خبر> و <برجسته سازی> قرار داده است. این پژوهش، با استفاده از تحلیل محتوای کمی انجام شده و جامعه آماری آن تمام اخبار منتشرشده در سه ماه آخر (اول دی تا 29 اسفند) سال 1397، در منابع خبری منتخب است. این بررسی در زمینه اخبار، به صورت کل شماری بوده و نمونه گیری انجام نشده، ولی در زمینه منابع خبری، نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند بوده است. منابع خبری، شامل خبرگزاری ها، پایگاه های خبری، روزنامه ها و شبکه های اجتماعی است که از میان هر دسته، دو رسانه انتخاب شد. تارنمای الکسا در سال 1396، پربازدیدترین منابع خبری دارای تارنما را معرفی کرد که بر این اساس از میان خبرگزاری ها، فارس و باشگاه خبرنگاران جوان و از میان پایگاه های خبری، تابناک و عصر ایران انتخاب شدند. از میان روزنامه ها نیز، همشهری و جام جم با توجه به شمارگان (تیراژ) بالا و رویکرد فرهنگی و هنری آن ها و از میان شبکه های اجتماعی (خبری) دو کانال تلگرامی خبرفوری و آخرین خبر، با توجه به تعداد کاربران بالا انتخاب شدند. انتخاب این بازه زمانی نیز از آن رو بود که بیشترین رخدادهای سینمایی و موسیقیایی، به دلیل همزمانی با دهه فجر در فصل زمستان برگزار می شوند. یافته های پژوهش نشان می دهد، پوشش اخبار جعلی در زمینه سینما با میانگین 69 /3 و موسیقی با میانگین 91/ 1 بوده که بدین ترتیب پوشش اخبار جعلی درحوزه سینما بیش از موسیقی بوده است.
مدیریت اخبار جعلی توسط متخصصان روابط عمومی: بررسی عناصر کلیدی و اقدامات احراز هویت اطلاعات
منبع:
علوم خبری سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰
169 - 198
این مطالعه با استفاده از تجزیه و تحلیل موضوعی سؤالات باز که توسط متخصصان روابط عمومی فعلی در ایالات متحده پاسخ داده شده است، بررسی کرد که چگونه متخصصان روابط عمومی (PR) در حال حاضر اخبار جعلی و استراتژی هایی را که برای تأیید اطلاعات استفاده می کنند را، بررسی می کنند. اخبار جعلی به عنوان یک موضوع مهم سازمانی که نیاز به نظارت و مدیریت توسط عوامل روابط عمومی دارد تصور می شود. شرکت کنندگان تحریف و محتوای گمراه کننده با هدف آسیب رساندن به شهرت را به عنوان عناصر کلیدی اخبار جعلی شناسایی کردند. یافته های کنونی نشان می دهد که متخصصان روابط عمومی برای تأیید اطلاعات هم به رسانه های خبری سنتی و هم به جمع سپاری تکیه می کنند. یافته های کنونی نشان می دهد که متخصصان روابط عمومی برای تأیید اطلاعات هم به رسانه های خبری سنتی و هم به جمع سپاری تکیه می کنند. در نهایت، برای تمایز مشتریان از محتوای اخبار جعلی، شرکت کنندگان بر نیاز به حفظ کنترل منبع رسمی اطلاعات، پرهیز از هرگونه مناقشه در پاسخ های رسمی و رعایت استانداردها و اخلاق حرفه ای روابط عمومی تأکید کردند.
گونه شناسی اخبار جعلی و شایعات کرونایی در رسانه های اجتماعی در ایران
منبع:
مطالعات هنر و رسانه سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸
127 - 157
امر خبررسانی در رسانه های جمعی از زمان پیدایش خود، همواره با مقوله ای به نام شایعات و اخبار کذب دست وپنجه نرم کرده است. اما با فراگیری فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، جولان گاه جدید و البته مستعدتری برای انتشار شایعات ایجاد شده که البته در برخی کشورها از جمله ایران به دلایلی همچون ضعف اطلاع رسانی های رسمی، این امر شدیدتر است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا به واسطه رصد انسانی خبرگزاری ها، پیام رسان تلگرام، شبکه اجتماعی اینستاگرام و شبکه اجتماعی توییتر، از زمان اعلام شیوع کرونا در ایران در تاریخ 31 بهمن 1398 تا 31 فروردین ماه 1399، گونه شناسی، منشأ انتشار، سطح شیوع و میزان فراگیری شایعه ها را در جامعه ایرانی مورد تحلیل و واکاوی قرار دهد. طبق بررسی ها نیمی از شایعات کرونایی به شایعات تحریک کننده احساسات افکار عمومی، شایعه پراکنی علیه حاکمیت و بزرگ نمایی از آمار مبتلایان و جان باختگان کرونا اختصاص داشت. دیگر مقولاتی همچون شایعه سازی علیه نیروهای مسلح و شایعه پراکنی پیرامون روش های انتقال، پیشگیری و درمان کرونا در رده های بعدی قرار گرفته اند. با توجه به تأثیرگذاری شایعات فضای مجازی بر تحریک کاذب احساسات و افکار عمومی و عواقب سوء روانی و اجتماعی آن، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با کمک گرفتن از مفهوم سواد خبری که در حقیقت زیرمجموعه ای از مفهوم سواد رسانه ای دانسته می شود و از رهگذر گفت وگو با کارشناسان حوزه خبر و رسانه های نوین خبری، به علل فراگیری نسبی و تعدد بالای شایعات فضای مجازی در ایران و سیاست ها و شیوه های برون رفت از وضعیت فعلی نیز اشاره شود.