سجاد گلچین

دیجیتالی شدن و فناوری های برهم زننده موجب بروز یک انقلاب تحولی در الگوها و فرایندهای کسب وکارهای سنتی شده اند. در چنین شرایطی صنعت بانکداری نیز بقا و رقابت پذیری خود را در گرو بازنگری جامع در ابعاد گوناگون کسب وکار خود پیدا می کند. با این حال عدم وجود دانشی منسجم از بایسته های کنشگری در فضای بانکداری دیجیتال، به عنوان یک خلأ جدی و انگیزه اصلی پیشبرد نوشتار پیش رو شمرده می شود. در این پژوهش از راه مرور نظام مند آثار علمی نشریه های معتبر خارجی در سال های 2000 تا 2022 در زمینه مدل کسب وکار بانکداری دیجیتال، پس از پالایش بیش از 633 مقاله مرتبط با موضوع، 26 مقاله برای مرور انتخاب شد. از رهگذر تحلیل محتوای قیاسی، در مجموع  144 مصداق منحصربه فرد، از دل 222 کد شناسایی و درنهایت ذیل 11 مقوله اصلی دسته بندی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که به ابعاد نه گانه مدل کسب وکار اوستروالدر به علاوه دو موضوع «ذهنیت نو» و «نوآوری در خدمات» به عنوان مهم ترین و متداول ترین عناصر مدل کسب وکار بانکداری در عصر دیجیتال توجه شده است.

امروزه سازمان های مختلف به منظور جذب، توسعه و نگهداشت سرمایه های انسانی خود به نظام سازی منابع انسانی می پردازند و در این راستا، طراحی مدل شایستگی یکی از رایج ترین شیوه ها برای شناخت اقتضائات شغلی خاص و تصمیم گیری مناسب ناظر به انواع نظامات منابع انسانی است. در میان گستره سازمان های متعدد، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و به طورکلی صنعت رسانه به موجب دارابودن نقش راهبردی در جهت دهی ها و رفتارسازی ها در عرصه های مختلف اعم از سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ به گونه ای که به کارگیری افراد فاقد شایستگی های لازم و دغدغه های همسو با سیاست های نظام و آرمان های انقلاب اسلامی آسیب زا شمرده می شود؛ بنابراین مسئله پژوهش پیشرو فقدان یک مدل جامع شایستگی های عوامل تولید در صنعت رسانه مطابق با گفتمان انقلاب اسلامی و بیانات مقام معظم رهبری می باشد. به منظور طراحی مدل شایستگی عوامل تولید، بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اصحاب رسانه و سازمان صداوسیما و همچنین احکام صادره برای مدیران آن سازمان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه وتحلیل داده های کیفی که به روش تحلیل مضمون و با نرم افزار Maxqda2020 انجام شده است، شناسایی 330 مضمون پایه، 69 مضمون سازمان دهنده و 16 مضمون فراگیر ذیل چهار دسته از شایستگی های عمومی، فنی و تخصصی، مدیریتی و ارزشی - اخلاقی و طراحی مدل های چهارگانه شایستگی است که به ترتیب ویژگی های اجتماعی و مهارت های ذهنی؛ آگاهی هنری و ارتباط موثر با مخاطب؛ مدیریت ارتباطات میان فردی و تفکر راهبردی؛ و در نهایت شاخص های رفتاری اجتماعی و شاخص های سیاسی و ملیتی نمونه هایی از مضامین سازمان دهنده ذیل ابعاد چهارگانه نامبرده هستند.

تلاطمات محیطی گسترده، از سویی موجب بروز تحولاتی در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شده و از سوی دیگر پیشران تغییرات گسترده در نیازها، سلایق و ترجیحات مشتریان کسب وکارهای گوناگون شده است. بانکداری قرض الحسنه نیز به عنوان گونه ای فعال از بانکداری اسلامی در کشور جمهوری اسلامی ایران، مسائل و چالش های متعددی ورای خود می بیند که بقا و رقابت پذیری او را تحت الشعاع قرار داده است؛ بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، پاسخ گویی به نیاز بانکداری قرض الحسنه و به طور خاص قلمرو بانک قرض الحسنه مهر ایران در مواجهه با متغیرهای دیجیتال، در قالب مدل کسب وکار است. در این راستا از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی- استقرایی به منظور تجزیه وتحلیل داده ها و پاسخ به پرسش های پژوهش استفاده شده است. مدل ریتر چارچوب مبنا در «طراحی مدل کسب وکار بانک قرض الحسنه دیجیتال» قرارگرفته اند. در تجزیه وتحلیل داده ها که با استفاده از نرم افزار Maxqda2020 صورت گرفت، مجموعاً 255 مضمون پایه و 29 مقوله فرعی استخراج و ذیل ابعاد ارزش پیشنهادی، مشتریان، ارائه ارزش و قابلیت ها جایابی شدند.

رهبری تحول آفرین، سبکی از رهبری است که در آن رهبر و پیروان تلاش می کنند با تشویق و الهام بخشی به سطوح متعالی، موفقیت سازمان را موجب شوند. آموزه های اسلام به عنوان مجموعه ای دربردارنده ابعاد گوناگون سعادت دنیوی و اخروی انسان ها است که توجه به موضوع سرپرستی، رهبری و روابط میان فردی، از جمله آن ها شمرده می شود. نوشتار پیش رو درصدد است تا از طریق بررسی گفتارهای امیرالمؤمنین (علیه السلام) به عنوان الگوی انسان کامل و با الهام گیری از سبک تحول آفرین، الگوی رهبری تعالی بخش را ارائه نماید. به منظور دستیابی به مؤلفه های مدل رهبری تعالی بخش، متن کتاب شریف نهج البلاغه با روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتیجه طبقه بندی آن در نرم افزار Maxqda2020، شامل 819 کد اولیه، 186 مضمون پایه، 27 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون فراگیر بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل رهبری تعالی بخش مبتنی بر شخصیت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، شامل شش بعد اصلی «هدایت راهبردی»، «هم افزایی میان فردی»، «پرورش قدرت شناختی»، «تقویت آینده نگری راهبردی»، «توسعه زیرساخت های رشد» و »پشتیبان در توسعه فردی» است. در مجموع الگوی رهبری تعالی بخش علوی، نه تنها می تواند یک جایگزین مناسب و اسلامی بر سبک رهبری تحول آفرین غربی باشد، بلکه می تواند به عنوان یک الگوی کامل و بی نقص به جهانیان معرفی شود؛ چرا که انتقادات وارده به سبک رهبری تحول آفرین مانند سوءاستفاده از قدرت و عدم توجه به اخلاق، دیگر در الگوی رهبری تعالی بخش علوی مطرح نیستند.

هم پیمانی راهبردی گونه ای متداول از تشریک مساعی در ابعاد گوناگون کسب وکاری است که با هدف بیشینه سازی منافع طرفین در پی ارائه ی یک ظرفیت جدید حاصل از هم افزایی میان کارخانجات و شرکت های صنایع مختلف می باشد. پژوهش حاضر، با هدف امکان سنجی تحقق این موضوع/ مسئله در میان شرکت های کاشی میبد شکل گرفته است و در آن برای گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای، تجربه زیسته، تماس مستقیم و مصاحبه با مسئولین دولتی، مدیران و کارکنان صف و ستاد در صنعت کاشی و همچنین ابزار پرسشنامه استفاده شده و برای تحلیل داده ها، از گروه کانونی و تایید خبرگانی بهره گرفته شده است. در نتیجه مدلی سه بعدی شامل «بررسی عمق راهبردی هم پیمانی»، «درجه هم پیمانی از منظر ارزش عملیاتی» و «زیرساخت های لازم جهت هم پیمانی» طراحی شد و در اختیار فعالان خبره صنعت کاشی میبد قرار گرفت. یافته های پژوهش در این مرحله، نشان داد که در بعد زیرساخت ها، اساسی ترین ضعف برای ورود به عرصه هم پیمانی، توجه به موضوع استراتژی در میان مسئولین بود و در بعد درجه هم پیمانی، زمینه سازترین بعد عملیاتی موجود، توافق بر قیمت گذاری محصول در شرکت های کاشی میبد شناسایی شده است.