اخلاق دیجیتال

هدف: با توجه به اهمیت مسائل اخلاقی در فضای مجازی، پژوهش حاضر به بررسی تولیدات علمی در حوزه اخلاق دیجیتال و مفاهیم مرتبط، بر پایه شاخص های علم سنجی در پایگاه اسکوپوس پرداخته است.روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی است و از رویکرد علم سنجی برای تحلیل یافته ها بهره برده است. جامعه مورد مطالعه را 755 مقاله پژوهشی و مروری نمایه شده در پایگاه اسکوپوس با موضوع اخلاق دیجیتال تشکیل می دهد. در مرحله اول، به منظور ساخت مجموعه داده از انتشارات علمی در حوزه اخلاق دیجیتال، مقالات پژوهشی و مروری نمایه شده از پایگاه اسکوپوس استخراج و در ادامه تحلیل یافته ها به روش توصیفی انجام و نقشه علمی با کمک نرم افزار VOSviewer ترسیم شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد اولین مقاله در این حوزه به سال1981 برمی گردد و تا پایان سال 2023 تعداد 755 مقاله در حوزه اخلاق دیجیتال و مفاهیم مرتبط در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. این مقالات در 160 عنوان نشریه منتشر شده و فعال ترین نویسنده در این حوزه لوسیانو فلوریدی با 29 مقاله است. همچنین، پر استناد ترین مقاله نیز به همین فرد در سال 2018 اختصاص دارد. کشور آمریکا و دانشگاه آکسفورد فعال ترین کشور و سازمان در انتشار مقالات حوزه اخلاق دیجیتال هستند. در این میان تنها 16 مقاله به نویسندگان ایرانی تعلق دارد. نقشه علمی به دست آمده حاکی از آن است که مقالات این حوزه در پایگاه اسکوپوس مشتمل بر 10 خوشه و 635 پیوند است که شامل اخلاق اطلاعات، اخلاق دیجیتال و حریم خصوصی، اخلاق، هوش مصنوعی و اخلاق فناوری، اخلاق کامپیوتری، اخلاق سایبری، الگوریتم ها در سیستم های اطلاعاتی، فناوری اطلاعات و اخلاق کاربردی هستند.نتیجه گیری: آنچه که امروزه بیش از پیش در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته موضوع اخلاق است. تحلیل یافته ها نشان داد که تأکید در پژوهش های علمی حوزه اخلاق دیجیتال همچون سرقت ادبی، اخلاق پژوهش، حمله سایبری، حقوق دارایی فکری به سمت اخلاق در مسائل حوزه فناوری و کامپیوتری مثل فناوری دیجیتال، اخلاق مجازی، حاکمیت داده ها، فناوری های نوظهور، هوش مصنوعی، اخلاق فناوری، حفاظت داده ها و یادگیری ماشینی در حال تغییر است.

هدف: این مقاله درصدد شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید شبکه های اجتماعی با تاکید بر اینستاگرام بر ارزش ها در خانواده ایرانی-اسلامی و تعیین راهبردهای بهر ه گیری از این شبکه ها برای خانواده در راستای پیشگیری از معضل سست شدن بنیان خانواده است.روش شناسی پژوهش : این مقاله بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی، طبق تحلیلSWOT  (سوات) انجام شده است.یافته ها: مهم ترین یافته های این تحقیق به شرح زیر ارائه می گردد: نقاط قوت شامل: ایجاد فرصت برای معرفی فرهنگ اصیل خانواده ایرانی-اسلامی و گسترش آن در بین کاربران، اشاره به ارزش های اخلاقی در خانواده ایرانی، نشر خلاقیت ها، ایده ها و ابتکارها. همچنین آشنایی خانواده با اطلاعات جدید روان شناسی و علم خانواده و نحوه برخورد با فرزندان، عضویت در شبکه ها و کانال های اینستاگرامی مرتبط با نظام خانواده، حضور و مشارکت قوی اعضای خانواده در مسائل اجتماعی و سیاسی و کمک به تکوین جامعه پذیری اعضای خانواده. نقاط ضعف شامل: تخریب ارتباطات اجتماعی خانواده، روابط غیراخلاقی، ترویج فساد، بهره برداری نکردن از فرصت های آموزشی و ضعف در شناسایی فرصت های شبکه های اجتماعی. فرصت ها شامل: گسترش آموزش های مجازی، توسعه ارتباطات علمی، تجارت الکترونیک. تهدیدها شامل: ترویج فرهنگ غیرایرانی و تغییر تدریجی سبک زندگی ایرانی-اسلامی، ترویج روحیه مصرف گرایی و مدگرایی در بین اعضای خانواده، ترویج روابط نابهنجار اجتماعی و مدنی، اعتیاد الکترونیک، کاهش انگیزه تحصیلی و بحران هویت.بحث و نتیجه گیری: با توجه به شناسایی عناصر چهارگانه تحلیل SWOT (سوات)، شایسته است راهبردهایی برای استفاده بهینه از رسانه های نوظهور به منظور حفظ ارزش های خانواده در بعد زیرساخت ها، محتوا، حمایتی توسط دولت و آموزشی و پژوهشی طراحی شود.