۱۸.
کلیدواژه‌ها:
گفتمان تجددگرایی اسلام سیاسی چشم انداز مقام معظم رهبری تمدن گرایی اسلامی
اعتقاد به ضرورت رجوع به مبانی دینی و تفسیر روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی بر پایه قابلیتهای عظیم دین اسلام، رخدادی بود که با آغاز قرن بیستم در جهان اسلام توانست همه گفتمانهای حاکم را به مبارزه بطلبد. نهضت اسلامی در سیر تطور خود به صورتهای مختلف و گفتمانهای گوناگون خود را نشان داده است؛ به طوری که هر یک از این گفتمانها متأثر از نظام معنایی خود، چشم انداز خاصی ترسیم کرده است. به نظر می رسد بررسی نظرات و اندیشه های علمای اسلامی در قالب گفتمانهای اسلام سیاسی و تبیین نظام معنایی هر یک، ما را در دستیابی به ترسیم نقشه راهی مبتنی بر چشم انداز مشخص یاری می رساند. بر این اساس، این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمانی، نظام معنایی گفتمانهای اسلام سیاسی را در قالب گفتمانهای تمدن گرایی، شریعت گرایی و تجدد گرایی با تأکید بر گفتمان تمدن گرایی اسلامی و با بهره گیری از نظر علمای برجسته هر یک از گفتمانها، مورد بررسی قرار داده و چشم انداز هریک از گفتمانها را ارائه کرده است. بر اساس نتایج این تحقیق، از منظر گفتمان تمدن گرایی اسلامی ، غرب در قالب نظام سرمایه داری و متأثر از خوی استکباری، مانع پیشرفت جهان اسلام و خود دچار جاهلیت است. این گفتمان با مفصل بندی همزمان عقلانیت و فلسفه از یک سو و سنت و نصوص اسلامی از سوی دیگر، نظام معنایی خود را با تلفیقی از نشانه های اصلی موجود در دو گفتمان شریعت گرا و تجدد گرا شکل می دهد. در این گفتمان، ضمن آنکه بر ضرورت نهضت نرم افزاری تولید علم و اسلامی سازی علوم و نوسازی تمدن اسلامی تأکید می شود، استفاده محتاطانه و مصلحتی از علم مدرن تجویز می گردد. چشم انداز مطلوب این گفتمان برای نهضت اسلامی ، تحقق تمدن نوین اسلامی است و این گفتمان برای تحقق چشم انداز مطلوب خود، راهبردهای مقابله با نظام سلطه و بهره مندی از مواهب علم مدرن (در عرصه علوم تجربی) و اسلامی سازی علوم (به ویژه علوم انسانی) بر مبنای نصوص اسلامی را ارائه می کند.