تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

امروزه برنامه ریزی جهت توسعه پایدار روستاها به عنوان یکی از سرفصل های مسائل اقتصادی اجتماعی کالبدی و فضایی جای خود را باز نموده است و کشورها سعی می نمایند با بسیج امکانات و توانمندی های خود به اهداف توسعه در تمامی ابعاد اقتصادی و اجتماعی کالبدی فضایی نایل آیند عمران و توسعه روستایی، اقدامی بنیادی است که موجب اصلاح وضع اجتماعی، اقتصاد و فرهنگ روستا می شود که یقیناً با ترقی همه جانبه روستاها، مناطق شهری نیز تأثیر لازم را گرفته و رشد همه جانبه را در جامعه شاهد خواهیم بود. در صورت تحقق این توسعه دو اتفاق بزرگ خواهد افتاد یکی تثبیت جمعیت و دیگری مهاجرت معکوس به روستاها و اگر برعکس روستاها مورد بی مهری واقع شوند جمعیت جوان و تحصیل کرده و توانمند محیط مستعد و بکر روستا را رها کرده و در حاشیه شهرهای بزرگ ساکن می شوند. طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی این امکان را فراهم نموده اند که نخست شناخت جامعی از منطقه ارایه شود و دوم اینکه علل و عوامل بروز هرگونه مشخصه اجتماعی اقتصادی و . . . تبیین گردد و سوم به عنوان برنامه ای جامع در یک افق زمانی ده ساله ویژگی های مختلف نقاط روستایی منطقه را پیش بینی نماید و راهکارهای اجرایی به منظور تحقق توسعه پایدار روستایی ترسیم شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی در توسعه روستاهای استان اردبیل می باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و تأکید بر نگرش کارشناسان دستگاه های استانی، شهرستانی، بخشی در سه بعد اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، کاربردی محیطی از طریق آزمون آماری به بررسی نقش طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی در توسعه روستاهای اردبیل و نیز به بررسی میزان تحقق پذیری پیشنهادهای ارائه شده در این طرح ها پرداخت شده و همچنین مهم ترین دلایل عدم تحقق پیشنهادهای مطرح شده در طرح های مذکور محدودیت اعتبارات عمرانی، ناهماهنگی دستگاه ها و سازمان های دست اندرکار توسعه روستایی و ضعف مشارکت مردمی را می توان نام برد.

هدف از اجرای این پژوهش، ارائه الگویی مطلوب مدیریتی برای مطبوعات در جمهوری اسلامی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع داده ها، کمی و کیفی (آمیخته) و از نظر نحوه اجرا، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماریِ تحقیق حاضر، شامل دو دسته می باشد. دسته نخست مدیران مسؤول دعوت شده از سوی معاونت مطبوعاتی که در جلسات کارگروه تخصصی شرکت کرده بودند که از آن ها برای تعیین عناصر و اهمیت آن ها جهت طراحی الگو استفاده شد. دسته دوم متخصصان و پیشکسوتان برتر مطبوعات ایران که به دعوت معاونت  مطبوعاتی برای بررسی آینده مطبوعات در جلسات تخصصی، حاضر شده بودند که از آن ها برای اعتبار الگوی تحقیق استفاده شد. از 45 نفر جامعه آماری گروه اول حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 40 نفر تعیین شد. همچنین حجم نمونه برای اعتبار سنجی مدل، از شیوه هدفمند 40 نخبه عرصه مطبوعات استفاده شد. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل اسناد بالادستی، متن سخنرانی ها، مصاحبه ها و ابلاغیه های صادره از امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات، دو پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نتایج تحقیق نشان داد؛ در بررسی اسناد، گفتگوها، سخنرانی های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، 9 سیاست کلان از دیدگاه امام خمینی (ره) و 13 سیاست کلان از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی شناسایی شد. افزایش سطح سواد رسانه ای، پیشینه عظیم تمدن ایرانی اسلامی، استقبال عمومی و مستمر مردم از مطبوعات، کاهش انحصار در تولیدات فرهنگی (مطبوعاتی)، افزایش تعداد کارشناسان حوزه مطبوعات و افزایش ضریب نفوذ اینترنت در ایران به ترتیب مهمترین نقاط قوت وضعیت مطبوعات در ایران بوده اند. دخالت مستقیم دولت، ضعف قانون مالکیت، ضعف اخلاق مطبوعاتی، نبودن استقلال اقتصادی مطبوعات و مدیریت تمرکزگرا در عرصه مطبوعات به ترتیب به عنوان مهم ترین نقاط ضعف وضعیت مطبوعات در ایران بوده اند. افزایش سریع شبکه های اجتماعی، توسعه رسانه های الکترونیکی، گسترش زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی و گسترش رشته های تحصیلی در حوزه رسانه به ویژه در تحصیلات تکمیلی به ترتیب به عنوان مهم ترین فرصت های وضعیت مطبوعات در ایران بوده اند. حضور جدی نداشتن مطبوعات ایران در سطوح بین المللی، مقبولیت نه چندان مطبوعات بین المللی، ضعف تسلط بر زبان های بین المللی در عرصه مطبوعات کشور و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم و تهاجم فرهنگی به ترتیب به عنوان مهم ترین تهدیدهای وضعیت مطبوعات در ایران بوده اند. الگوی ارائه شده در بخش های اصول و اهداف سیاست گذاری مطبوعات، چارچوب نظری، نقاط ضعف مطبوعات، نقاط قوت مطبوعات، فرصت های مطبوعات، تهدید های مطبوعات، فرآیند اجرایی و راهبردها از نظر متخصصان با 99 درصد اطمینان مورد تأیید قرار  گرفته است.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش سریال های شبکه جم بر فرهنگ عمومی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق نیز خانواده های منطقه 11 تهران می باشند که تعداد 384 نفر آنان که سریال های شبکه جم را تماشا کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه تحقیق محقق ساخته بوده و مجموعاً دارای 47 سؤال می باشد که برای بررسی روایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Spss18 استفاده شده است. فرهنگ عمومی در ابعاد پنجگانه ارزش ها، هنجارها، نمادها، عقاید دینی و مذهبی و زبان مورد بررسی قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد تماشای سریال های شبکه جم ماهواره بر فرهنگ عمومی مردم تهران تأثیر دارد. همچنین تماشای سریال ها بر ابعاد پنجگانه مذکور نیز تأثیر معناداری داشت. با این حال بر بعد زبان در مقایسه با سایر ابعاد تأثیر کمتری گذاشته است. همچنین متغیر مستقل میزان تحصیلات نیز بر وضعیت فرهنگ عمومی افراد تأثیر معناداری داشته است. با این حال متغیرهای جنسیت و سن تأثیر معناداری بر وضعیت فرهنگ عمومی افراد و ابعاد آن نداشته است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی میزان استفاده از شبکه ی سبلان با میزان پایبندی به هویت ملی در شهر اردبیل، مورد مطالعه: نوجوانان و جوانان شهر اردبیل انجام شده است. در این پژوهش آنچه مورد توجه است، ضرورت اهمیت دادن به پایبندی به هویت ملی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد، اعتبار پرسشنامه از طریق اعتبار صوری و سازه ای استفاده شد و قابلیت اعتماد نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه نوجوانان و جوانان 29 15سال شهر اردبیل هستند که تعداد آن ها طبق گزارش اداره کل ورزش و جوانان شهر اردبیل در سال 1390، 179428 نفر اعلام شده است که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 381 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب گردید. یافته های پژوهش نشانگر این بودند که بین تمامی ابعاد هویت ملی (هویت فرهنگی، هویت جغرافیایی، هویت دینی، هویت زبانی، هویت تاریخی) و متغیر زمینه ای جنسیت با متغیر میزان استفاده از شبکه سبلان رابطه معنی داری دارد. همچنین بین متغیر پایگاه اجتماعی و اقتصادی و متغیر میزان استفاده از شبکه سبلان تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

هدف از تحقیق حاضر مقایسه رفتارهای خانواده هایی که از ماهواره استفاده می کنند با خانواده هایی که از ماهواره استفاده نمی کنند، می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی آزمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر از دو گروه تشکیل شده است. گروه اول (گروه کنترل) را خانواده هایی تشکیل می دهند که در شهر اردبیل ساکن هستند و از شبکه های ماهواره ای استفاده نمی کنند و گروه دوم (گروه گواه) را خانواده هایی تشکیل می دهند که در شهر اردبیل ساکن هستند و از شبکه های ماهواری استفاده می کنند. به دلیل این که تعداد جامعه آماری در هر دو گروه مورد مطالعه نامشخص است، برای تعیین حجم نمونه برای هر دو گروه از فرمول کوکران برای جوامع نامحدود استفاده شد. طبق فرمول کوکران برای جوامع نامحدود تعداد نمونه آماری برای هر دو گروه برابر 384 به دست آمده است که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای جمع آوری شد. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای تحلیل فرضیات از آزمون t برای دو گروه مستقل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین پایبندی مذهبی، اجتماعی کردن، صمیمیت زناشویی و روابط خارج از عرف در بین خانواده هایی که از ماهواره استفاده می کنند با خانواده هایی که از ماهواره استفاده نمی کنند، تفاوت معنی داری وجود دارد.

هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی و دلبستگی شغلی در بین استادان دانشگاه محقق اردبیلی می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پیمایشی از نوع توصیفی و همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه استادان دانشگاه محقق اردبیلی می باشد که تعداد آن ها برابر 300 نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده و تعداد نمونه آماری برابر 169 نفر به دست آمده است که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد سرمایه فرهنگی بوردیو و پرسشنامه استاندارد دلبستگی شغلی کان ونگو استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار آماری (spss)، برای تحلیل فرضیه های تحقیق از ضریب رگرسیون تک متغیره، آزمون های معنی داری T و تحلیل و اریانس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه فرهنگی بر دلبستگی شغلی استادان دانشگاه محقق اردبیلی تأثیر مثبت معنی داری دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که تحصیلات بر دلبستگی شغلی استادان دانشگاه محقق اردبیلی تأثیر معنی داری دارد و با افزایش تحصیلات، میزان دلبستگی شغلی نیز افزایش می یابد.

این مقاله از یک پژوهش که به منظور ارزیابی تأثیر اجتماعی توریسم درمانی بر شهر اردبیل با محوریت اتباع کشور جمهوری آذربایجان و بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها بر ساختارهای توریسم درمانی بر شهر اردبیل انجام گرفت، استخراج شده است. روش آزمون تصادفی ساده است. جامعه آماری شامل پزشکان متخصص که محدوده جغرافیایی در میدان سرچشمه اردبیل است و مدیران و کارشناسان دستگاه ها و ادارات مرتبط با توریسم درمانی به تعداد 160 نفر بوده که از بین این جامعه با استفاده از ابزارهای گردآوری، بر اساس پرسشنامه ساختارمند و محقق ساخته و چک لیست SWOT بر مبنای شاخص های توریسم درمانی به تعداد 96 نمونه آماری انتخاب شد. در مدل تحلیل سوات (SWOT) مجموع امتیاز وزن دار بیانگر این شد که توریسم درمانی شهر اردبیل از لحاظ عوامل درونی در ساختار اقتصادی دارای ضعف، در ساختار اجتماعی / فرهنگی دارای قوت، در ساختار زیرساختی دارای ضعف و در ساختار مدیریتی / نهادی دارای ضعف است. مجموع امتیاز وزن دار بیانگر این شد که از لحاظ عوامل بیرونی در ساختار اقتصادی دارای قوت، در ساختار اجتماعی / فرهنگی دارای قوت، در ساختار زیرساختی دارای قوت و در ساختار مدیریتی / نهادی دارای قوت است.

در این پژوهش به تحلیل اسنادی 845 پایان نامه رشته علوم اجتماعی در گرایش های جامعه شناسی، مددکاری، برنامه ریزی، رفاه اجتماعی، مطالعات فرهنگی و مطالعات زنان در دو مقطع ارشد و دکتری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تهران از سال 1363 تا سال 1393، پرداخته شده است. پایان نامه های تولید شده جزو اسناد علمی معتبر کشور می باشد که تحلیل آن ها می تواند راهنمای کار دانشجویان و محققان دیگر باشد. در بررسی حاضر از رویکرد، بر سازه گرایی لوزیک استفاده شده است. از منظر این رویکرد، واقعیت صرفاً از یک منظر قابل بررسی نیست و منظر های دیگری هم وجود دارد و این که ما چگونه جهان را درک می کنیم. روش انجام این پژوهش تحلیل اسنادی می باشد؛ جامعه آماری این پژوهش کلیه پایان نامه های دانشکده علوم اجتماعی در رشته های جامعه شناسی، مددکاری، برنامه ریزی رفاه اجتماعی، مطالعات فرهنگی و مطالعات زنان می باشد و به دلیل این که تمام پایان نامه ها مورد بررسی قرار گرفت هیچ نمونه گیری ای نداشتیم. نتایج تحقیق بیانگر این می باشد که روش پیمایشی نسبت به دیگر روش های پژوهش در انجام پایان نامه ها غلبه دارد. همچنین در حوزه مسائل و موضوعات پرداخته شده، موضوعات در حوزه مسائل اجتماعی بر دیگر موضوعات غلبه دارد. در قسمت سطح تحلیل مورد استفاده، سطح خرد بیشترین سهم را دارد و در نهایت رویکرد نظری مورد استفاده در پایان نامه ها نشان می دهد که بیشتر پژوهش ها از تلفیق و ترکیب دو یا چند نظریه، صورت گرفته است.