تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

هدف پژوهش، فهم انگیزه ی زنان از پذیرش هزینه ه ای مادی گزاف مدیریت بدن می باشد. پژوهش با رویکرد کیفی و روش گراندد تئوری انجام شد. تکنیک گردآوری داده ها، مصاحبه ساخت نیافته و داده ها از مصاحبه با 15نفر از زنان ساکن شهر گرگان با تجربه مدیریت بدن، جمع آوری شد. انتخاب مصاحبه شوندگان با روش نمونه گیری هدف مند که نیازمند نمونه گیری متوالی به نام گلوله برفی است، انجام شد. از اعتبار زاویه بندی استفاده شد. نتایج نشان داد پذیرش هزینه های مادی مدیریت بدن در زمینه حمایت خانواده، قدرت فشار بر خانواده برای کسب موافقت و طرد وضعیت زن بزرگسال پدید می آید. عوامل مؤثر بر پذیرش هزینه های مادی مدیریت بدن احساس حقارت و خود کم بینی، تبلیغ و ترغیب افراد، الگوپذیری از رسانه ها، عاملیت پزشکان و مقایسه اجتماعی شناسایی شدند. دسترسی به منابع مادی شخصی، پایگاه پایین تر زنان در جامعه و جایگزینی برای جبران کمبودها به عنوان شرایط مداخله گر و پذیرش هزینه های مادی مدیریت بدن منجر به جستجوگری در کیفیت جراحان و آرایشگران، صرف زمان برای یافتن مراکز مدیریت بدن و تأیید گرفتن از اطرافیان می باشد، پیامدهای چنین کنش ها و واکنش هایی متمایز شدن، کسب هویت فردی، برتری جویی، تحرک عمودی طبقات اجتماعی و ارتقاء اعتماد به نفس است.

در میان مباحث متعددی که در چند دهه اخیر در حوزه علوم اجتماعی مطرح شده، بحث توسعه از گستردگی و اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. از این رو مقاله حاضر به بررسی موانع اقتصادی توسعه یافتگی در استان ایلام و درک و تفسیر مردمان آن دیار از توسعه می پردازد. روش شناسی پژوهش کیفی است. از روش مردم نگاری برای گردآوری داده ها و از نظریه زمینه ای برای تحلیل و بررسی داده ها استفاده گردیده است. در این پژوهش، اطلاعات مشاهده ای و اسنادی توسط محقق گرد آوری و اطلاعات مصاحبه ای از 56 نفر از مشارکت کنندگان ساکن در میدان مطالعه به عمل آمد. برای تعیین افراد مورد مصاحبه، از روش نمونه گیری کیفی-  هدفمند و  برای تعیین تعداد مصاحبه شوندگان از منطق اشباع نظری در نمونه گیری نظری استفاده شده است. سپس عملیات تحلیل اطلاعات در سه مرحلهْ کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی انجام شده و در نهایت از ترکیب کلیه مقوله ها، مدل نهایی تحقیق استخراج شد. نتایج بررسی نشان می دهد که مهم ترین موانع اقتصادی توسعه یافتگی در این استان، مشکلات اکولوژیک، فقر اقتصادی مزمن، نبود بخش خصوصی قوی و فقدان زیر ساخت های اقتصادی می باشد. براساس مدل نهایی توسعه به مثابه پدیده ای دوگانه و تقابل گرا درک، ارزیابی و تفسیر شده است که توانسته از یک طرف استان ایلام را توانمند ساخته و بسیاری از مسایل و مشکلات زندگی آنان را در ابعاد مختلف تغییر و  نوسازی مشخص کند و از طرف دیگر، موجب تضعیف سنت ها می شود که از دید مردم استان ایلام به عنوان نتایج نامطلوب توسعه تلقی می گردد.

زنان سرپرست خانوار، در مقایسه با زنان دارای همسر، با استرس بیش تری برای اداره ی زندگی روبه رو می شوند. شاغل بودن، کار در منزل، مراقبت از فرزندان، نگرانی های مالی و عدم برخورداری از منابع حمایتی کافی به طور روزانه سبب استرس و پریشانی زنان سرپرست خانوار می شوند و آن ها را با مشکلاتی از قبیل بیماری های جسمانی، مشکلات خواب و افسردگی مواجه می کنند که در نهایت بهزیستی خود و خانواده شان را تحت تأثیر قرار می دهند. پژوهش حاضر، علّی- مقایسه ای است که نمونه ی پژوهشی شامل 107 زن سرپرست خانوار تحت حمایت و 107 زن سرپرست خانوار غیرحمایت بودند که از بین چهار ناحیه ی تحت حمایت کمیته ی امداد شیراز با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها شامل مقیاس حمایت اجتماعی فیلیپس (PSSI)، پرسش نامه ی راهبردهای مقابله ای (CISS) و پرسش نامه ی جوّ عاطفی خانواده ی برن (BFECQ) بود. نتایج آمار توصیفی نشان داد که در تمام خرده مقیاس های متغیرهای پژوهش به جز سبک مقابله ای هیجان مدار، میانگین نمرات گروه زنان سرپرست خانواد تحت حمایت از گروه زنان غیرحمایت بالاتر است. نتایج حاصل از روش تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که بین زنان سرپرست خانوار تحت حمایت و زنان سرپرست خانوار غیرحمایت در شیراز از لحاظ خرده مقیاس های حمایت اجتماعی (حمایت خانواده، دوستان و دیگران)، خرده مقیاس های سبک های مقابله ای (سبک های مسئله مدار، هیجان مدار و اجتناب مدار) و جو عاطفی خانواده (جوّ پدر- فرزندی و مادر- فرزندی) در سطح 001/0p< تفاوت وجود دارد.

سرطان یکی از شایع ترین بیماری ها در سطح جهان است. این بیماری می تواند بر ابعاد مختلف زندگی فرد تاثیر بگذارد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر این بیماری بر زندگی بیماران سرطانی و تجربه زیسته این افراد است. به همین منظور ۱۴ زن و ۶ مرد سرپرست خانوار که با روش گلوله برفی انتخاب شده بودند با مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته از طریق برنامه مکس کیو دی ای، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های این تحقیق نشان دادند که این بیماری در دو بعد اقتصادی و اجتماعی بر روی افراد تاثیر می گذارد. در بعد اقصادی هزینه ی بالای درمان، سپس از دست دادن شغل و مصرف کننده بودن باعث اختلال در زندگی فرد می شود و در بعد اجتماعی تجربه احساس طرد، تنهایی، تحمل کلیشه های جنسیتی، بی توجهی برخی پزشکان، عدم اختصاص وقت کافی برای بیمار توسط پزشک، تشخیص های غلط و عدم حفظ عزت نفس افراد توسط سازمان ها از مهم ترین موارد گزارش شده بود.

پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی تغییرات اولویت نظام های ارزشی جوانان، مورد مطالعه: جوانان 29-15ساله شهر اردبیل انجام شد. چارچوب نظری و مدل تحلیلی با استفاده از نظریه نظریه پردازانی همچون اینگلهارت، زیمل، مید و وبر ارائه شد. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد و در جهت ارتقا روایی سنجه های پرسشنامه از اعتبار صوری و قابلیت اعتماد نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ که برای کلیه متغیرها بالاتر از 0/70 به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه جوانان 29-15 ساله شهر اردبیل هستند که تعداد آن ها طبق آمار ثبت و احوال شهر اردبیل 193826 (95822 پسر و 98004 دختر) نفر گزارش شد که از بین آن ها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 598 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای spss و Amos استفاده شد. یافته های پژوهش نشانگر این بودند که متغیرهای مستقل میزان استفاده از رسانه های جمعی، دینداری، شبکه های اجتماعی و ارتباط با گروه های مرجع بر متغیر وابسته اولویت های ارزشی تاثیر معنی داری دارند. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که ارزش اقتصادی با میانگین رتبه 3/97 مهمترین اولویت نظام های ارزشی جوانان است و پس از آن ارزش اجتماعی با میانگین رتبه 3/02 در رتبه دوم اهمیت قرار دارد. همچنین ارزش فرهنگی با میانگین رتبه 2/00 در رتبه سوم اهمیت قرار دارد. نهایتا ارزش سیاسی با میانگین رتبه 1/02 در بین عوامل مختلف در رتبه آخر قرار دارد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی بر تمایل به ورزش جوانان به ویژه زنان می باشد. پژوهش حاضر از نظر نوع پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس مسیر از نوع توصیفی می باشد که بر روی جوانان شهر تهران انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه جوانان ساکن در شهر تهران در حدود 3040248 نفر بر اساس سرشماری سال 1395 می باشند که بر اساس جدول برگرفته از گلن دی ایزرائیل به میزان 370 نفر به عنوان نمونه تعیین و برای اطمینان از عدم تورش 400 نفر به عنوان نمونه ی نهایی انتخاب گردید و با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای نمونه گیری انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های استاندارد شده ی حمایت اجتماعی، پذیرش اجتماعی، سرمایه اجتماعی، رفتار مطلوب اجتماعی، سرمایه فرهنگی، هوش فرهنگی و جهت گیری مذهبی و پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته ی تمایل به ورزش همگانی با ضریب CVR برابر با 0/86، اعتبار سازه برابر با 0/77 و پایایی برابر با 0/89 بودند. نتایج به دست آمده از همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی حاکی از آن بود که عدم وجود سرمایه ی اجتماعی، رفتار مطلوب اجتماعی و حمایت اجتماعی بر تمایل جوانان به ورزش همگانی تأثیر گذار بودند و عدم وجود پذیرش اجتماعی، هوش فرهنگی، سرمایه ی فرهنگی و باورها و جهت گیری های اعتقادی و ارزشی تأثیری بر تمایل به ورزش همگانی نداشتند.

بشر در طول دوران زیست خود تغییرات بسیاری در ذائقه و ارزش های زیبایی شناختی خویش تجربه نموده است. به همین سبب در تاریخ اندیشه رویکردهای مختلفی برای تبیین این تغییرات عرضه شده که در این پژوهش به دیدگاه های جامعه شناختی اشاره شده است. این تحقیق با هدف سنجش و تحلیل ذائقه ی فرهنگی و هنری شهروندان اهواز و بررسی عوامل متمایزکننده ی آن و همچنین بررسی همگونی آن تحت تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی انجام پذیرفته است که پس از مصاحبه با صاحب نظران حوزه ی فرهنگ و هنر مهم ترین شاخص ها و مصادیق ذائقه ی فرهنگی و هنری مشخص شده و سپس با روش پیمایش، جمعیت مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته و این نتایج بدست آمد: با آزمون فرضیات تحقیق مشخص شد که 7 متغیر جنسیت، نوع شغل، قومیت، سطح آموزشی، سرمایه ی اقتصادی، سرمایه ی فرهنگی و طبقه ی اقتصادی اجتماعی بر روی ذائقه ی فرهنگی و هنری شهروندان اهواز تأثیرگذارند و عوامل متمایزکننده ی ذائقه ی آنان می باشند. اما با تأیید فرضیه ای که استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی را باعث مشابهت در ذائقه ی فرهنگی و هنری شهروندان اهواز برمی شمرد، باید گفت علی رغم تمایزاتی که تحت تأثیر برخی عوامل در ذائقه ی این افراد وجود دارد، به موازات افزایش استفاده و کنشگری در شبکه های اجتماعی مجازی، ذائقه و سلایق آنان رو به مشابهت و همگونی فزاینده میل می نماید.

در طول چند دهه اخیر، جهان زیست خانواده ایرانی تحت تأثیر عوامل گوناگون از گونه های گذشته ی خود متمایز شده است. مطالعه حاضر به بررسی درک معنایی تجارب زیسته مردم از ویژگی ها و مشخصه های کنونی خانواده می پردازد. رویکرد تحقیق حاضر تفسیرگرایی اجتماعی و روش شناسی آن مبتنی بر روش تحقیق کیفی است. داده های آن براساس فنون قوم نگاری (مشاهده مشارکتی، مصاحبه باز و بی ساخت)، براساس منطق نمونه گیری هدفمند و نظری در بین ساکنان شهر مریوان گردآوری و براساس نظریه زمینه ای تحلیل و درنهایت، نتیجه در قالب الگوی پارادایمیک ارائه شده است. هدف عمده این تحقیق بررسی درک و تفسیر تجارب مردم از ویژگی ها و خصوصیات خانواده کنونی، آن طور که توسط مردم تحت مطالعه تجربه شده است. یافته ها شامل 24 مفهوم، 5 مقوله جزء (ورود عناصر مدرن، پذیرش، تمایلات فردگرایانه، تغییرات ارزشی و ارتقای اجتماعی اقتصادی)، 2 مقوله عمده (پدیده نوسازی و خانواده نوسازی شده) است. «خانواده در حال گذار» مقوله ی هسته نهایی است. نتایج پژوهش نشان دهنده ظهور ویژگی های متعددی در جهان زیست خانواده کنونی در جامعه مورد بررسی است. براساس درک و تفسیر مردم این جامعه، خانواده تحت تأثیر عوامل سنت زدا، ازجمله عناصر نوسازی ویژگی های متفاوت و بعضاً متمایز به خود گرفته است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه شبکه های اجتماعی مجازی با دین گریزی جوانان می باشد. در این پژوهش چارچوب نظری مبتنی بر نظریات ساخت یابی برگر و لاکمن،  نظریه گیدنز و نظریه استفاده و خشنودی است. پژوهش حاضر از نوع همبستگی و با روش پیمایشی است. جامعه آماری تمامی جوانان 29-15 ساله منطقه 15 شهر تهران است که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی و بر اساس فرمول کوکران 380 نفر از جوانان منطقه 15 شهر تهران انتخاب شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد. در این تحقیق تجزیه و تحلیل داده ها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان داده است که استفاده از کارکردهای اجتماعی، فرهنگی و دینی شبکه های اجتماعی مجازی در حد متوسطی است و بیش ترین جوانان در گروه کم اعتقاد قرار گرفته اند. نتایج بیانگر آن است که بین شبکه های اجتماعی مجازی و دین گریزی جوانان همبستگی منفی و معناداری وجود دارد. بین کارکردهای اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی و دین گریزی جوانان رابطه منفی و معنادار و بین کارکردهای فرهنگی شبکه های اجتماعی مجازی و دین گریزی جوانان رابطه معناداری وجود دارد. هم چنین نتایج نشان داده است که بین کارکردهای دینی شبکه های اجتماعی مجازی و دین گریزی جوانان رابطه منفی و معناداری وجود دارد. نتایج رگرسیونی و تحلیل مسیر  نشان داده است که کارکردهای اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی بیش ترین تأثیر را بر دین گریزی جوانان داشته است. طبق نتایج، شبکه های اجتماعی مجازی توانسته است 20/7 درصد از واریانس متغیر وابسته دین گریزی جوانان را تببین کند.

از مهم ترین مسائلی اجتماعی که خانواده در جوامع معاصر را تحت تاثیر قرار داده، مساله طلاق عاطفی است. به طوری که مطالعات بسیاری را برانگیخته است. از این رو، انجام تحقیقاتی که بتوان از طریق آن عصاره پژوهش های موجود را بدست آورد بسیار ضروری است. هدف از پژوهش حاضر، به کارگیری فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات پیرامون عوامل مؤثر بر طلاق عاطفی است. جامعه آماری کلیه مقالات در مورد طلاق عاطفی در بین خانواده های ایرانی است که بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ انجام شده اند. با توجه به معیارهای فراتحلیل، 5 مقاله در خصوص طلاق عاطفی از میان 60 مقاله منتشر شده در پایگاه های اطلاعاتی انتخاب و توسط نرم افزار فراتحلیل بررسی شدند. بررسی های اولیه نشان دهنده ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات است. هم چنین، اندازه های اثر متغییرهای میزان دینداری زوجین معادل 0/316، میزان دخالت خانواده ها 0/303، ساختار قدرت در خانواده 0/387 است که بر حسب نظام تفسیری کوهن متوسط رو به بالا ارزیابی می شود.