تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

مطالعات علوم اجتماعی ایران سال شانزدهم پاییز 1398 شماره 62 (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

مقالات

۱.

کاربست نظریه جامعه شناسی تاریخی اسکاچپول برآثار حضور امام رضا (ع) در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تهجیر جامعه شناسی تاریخی عقلانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۴۱۲
این پژوهش با هدف تبیین تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور امام رضا (ع) در ایران انجام گرفته است. تهجیر امام رضا (ع) به ایران و حضور روشنگرانه و نواندیشانه دینی ایشان علیرغم فضای سراسر خفقان و بسته دوران مأمون به رشد و گسترش حوزه های نوگرایی دینی و عقلانیت وبری در جدل های علمی معتزله و اشاعره انجامید. انبساط فضای فکری ایجاد شده در پرتو نظریه جامعه شناسی تاریخی اسکاچپول، مبتنی بر کنش های معنی دار و هدف مند و بسترهای ساختی، پرسش بنیادین این پژوهش می باشد. این پژوهش برآن است تا با روش کیفی از نوع جامعه شناسی تاریخی، آثار حضور امام رضا (ع) در ایران را تبیین کند. تکنیک گردآوری داده های این پژوهش اسنادی و کتابخانه ای است. در این پژوهش با رویکرد روش شناسی تاریخی چنین استنباط می شود که آثار فکرت های نرم گرایانه امام رضا (ع) در مواجهه با پرسشگران، مخالفان و معاندان سبب برون رفت انجمادگرایی در جامعه شده و ظهور کنش های معنی دار اجتماعی اسکاچپولی را به ارمغان آورده است.
۲.

واکاوی جامعه شناختی چالش ها و فرصت های مرتبط با مدارای اجتماعی در میان شهروندان شهر تهران با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: چالش ها فرصت ها مدارا مدارای اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۷۱
مدارای اجتماعی مفهوم بنیادینی در حوزه تعاملات اجتماعی بشمار می آید و چنانکه برخی متفکرین تأکید کرده اند، تعاملات سازنده و مثبت، شالوده فرایندهای اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی جامعه شناختی چالش ها و فرصت های مرتبط با مدارای اجتماعی در میان شهروندان 18 تا 70 ساله شهر تهران انجام گرفت. روش انجام پژوهش پیمایش است و جامعه آماری شامل کلیه شهروندان شهر تهران می باشد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر تعیین گردید. جهت نمونه گیری از جامعه آماری از نمونه گیری طبقه ای استفاده شد که با توجه به ویژگی های جامعه آماری، این روش به صورت چند مرحله ای و متناسب صورت گرفته است. به منظور سنجش متغیر وابسته مدارای اجتماعی از پرسشنامه 57 گویه ای وگت و برای سنجش متغیرهای مستقل تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. در تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری ( نرم افزار ایموس نسخه 23 ) استفاده گردید که وضعیت شاخص های برازش مطلق، تطبیقی و مقتصد و انجام اصلاحات لازم قابل قبول بودن مدل نهایی را نشان داد. یافته های تحقیق می دهد که رابطه معنادار و مستقیمی بین متغیرهای مستقل، دینداری (0/169=P)، اعتماد اجتماعی (0/105=P)، ارزش های ابراز وجود (0/152=P) و احساس امنیت (0/123=P) با متغیر وابسته مدارای اجتماعی وجود دارد.
۳.

تأثیر دولت رانتیر بر الگوهای مشارکت سیاسی (مورد پژوهی: ایران در دوره جمهوری اسلامی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: دولت رانتیر مشارکت سیاسی حمایتی مشارکت سیاسی غیرحمایتی جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۳۶۲
هدف این مقاله بررسی تاثیر دولت رانتیر بر الگوهای مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران است. نظریه دولت رانتیر رویکرد اصلی مقاله است. روش تحقیق، تطبیقی و تکنیک جمع آوری اطلاعات اسنادی است. در این مقاله ویژگی های اقتصادی ایران بررسی گردید و یافته ها نشان داد جمهوری اسلامی ایران دارای اقتصاد رانتیر است که وابستگی زیادی به فروش نفت دارد. درآمدهای رانتی باعث شده دولت های ایران وابستگی چندانی به درآمدهای مالیاتی نداشته و مستقل از مطالبات طبقات و گروهای اجتماعی شوند. مهمترین راه ابراز مطالبات سیاسی، مشارکت سیاسی است که در جمهوری اسلامی تحت تاثیر اقتصاد رانتی قرار گرفته است و سه الگو مشارکت سیاسی در ایران پدید آمده است که عبارتند از: الف) الگوی رابطه تخاصم که پیروان آن از فرآیند مشارکت سیاسی طرد شده اند؛ ب) الگوی مشارکت سیاسی غیرحمایتی که به طور مداوم در حال جذب و طرد از جریان اصلی قدرت سیاسی در ایران هستند؛ ج) الگوی حمایتی که وظیفه تولید و بازتولید نیروهای سیاسی هوادار نظام سیاسی را بر عهده دارند و به دلیل حمایت نظام سیاسی از پیروان این جریان سیاسی، دارای الگوی مشارکتی فراگیر و چرخه کامل مشارکت سیاسی اند.
۴.

پیشگیری از جرائم بانکی از طریق ارتقاء مسئولیت اجتماعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: مسئولیت اجتماعی جرائم بانکی پیشگیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵
مسئولیت اجتماعی بانک ها به عنوان یکی از موضوعات مهم نظام بانکداری است که پیاده سازی اصول و مقرره های آن در بانک ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در واقع الگوی «مسئولیت اجتماعی»، یک اصطلاح مدیریتی است که در صورت اجرایی شدن آن، کاهش جرائم و تخلفات بانکی، یکی از کاربردهای آن می باشد. در واقع مسئولیت اجتماعی بانک (CSR)، تعهد واحد تجاری برای مشارکت در توسعه اقتصادی پاینده از طریق کارکردن با کارکنان، خانواده و جامعه برای بهبود کیفیت است و در این راستا می توان به ایزو 26000 و اصل اکواتور اشاره کرد. ایزو 26000 به عنوان استاندارد مسئولیت اجتماعی به بررسی چالش های شرکت ها پرداخته و اصول اکواتور نیز در 10 اصل به دنبال استانداردسازی اجتماعی بانک ها می باشد که امروزه 68 بانک بین المللی آن را پذیرفته اند. پس در واقع مسئولیت اجتماعی شرکت یا سی اس آر، بحث مدیریتی است که در حقوق نیز وارد شده است، زیرا سازوکار پیشگیری است و در حقوق بانکی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله سعی بر آن است به روش توصیفی – تحلیلی، با هدف تبیین مسئولیت اجتماعی، به نقش آن در پیشگیری از جرائم بانکی پرداخته شود. یافته های تحقیق نشان می دهد ارتقاء مسئولیت اجتماعی در پیشگیری از جرئم بانکی مؤثر می باشد.
۵.

تأثیر شبکه های اجتماعی بر کیفیت زندگی مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی(ره) شهرستان اردبیل(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: شبکه های اجتماعی کیفیت زندگی مددجویان کمیته امداد شهرستان اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۸۳
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی بر کیفیت زندگی مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان اردبیل انجام گرفته است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش و ماهیت توصیفی از نوع همبستگی می باشد و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی مددجویان بالای 18 سال تحت پوشش کمیته امداد شهرستان اردبیل می باشد که در سال 1396 برابر با 4200 نفر می باشند. با استفاده از جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. روش نمونه گیری به شیوه نمونه گیری در دسترس صورت گرفت. در تحقیق حاضر از نظریه هاگرتی و همکاران (2001) برای تبیین کیفیت زندگی استفاده شد. همچنین از نظریه های جامعه شبکه ای و نظریه ساخت یابی گیدنز برای تبیین متغیر شبکه های اجتماعی بهره گرفته شد. یافته های تحقیق نشان داد که بین استفاده از شبکه های اجتماعی و کیفیت زندگی مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان اردبیل رابطه معناداری وجود دارد. همچنین آزمون فرضیه ها نشان داد که بین استفاده از شبکه های اجتماعی و سلامت جسمانی، روابط اجتماعی و وضعیت زندگی مددجویان رابطه مثبتی وجود دارد ولی بین استفاده از این شبکه ها و سلامت روانشناختی مددجویان رابطه منفی وجود دارد. نتایج نشان داد که بیشترین همبستگی بین استفاده از شبکه های اجتماعی و روابط اجتماعی مددجویان وجود دارد، بدین معنی که با ارتقای یک واحد استفاده از شبکه های اجتماعی، 992/2 واحد بر روابط اجتماعی آنان افزوده می گردد.
۶.

بررسی تأثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر رضایت از کیفیت زندگی در محلات شهری (مطالعه موردی: محلات سلطان میراحمد و فین کاشان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی رضایت از کیفیت زندگی محله مسکونی مدل سازی معادلات ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۹۵۷
محله های شهری به عنوان هسته اصلی جریان های اجتماعی در گذر زمان، نقش اساسی در شکل دهی و سامان دهی ارتباطات پایدار اجتماعی داشته است. در طول چند دهه اخیر با توسعه شهرها و تغییرات اساسی زندگی ساکنان، این هسته ی ارزش مند شهری دچار بحران شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد و هم چنین سنجش میزان تأثیرگذاری سرمایه اجتماعی بر رضایت از کیفیت زندگی در محله های شهری است. روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و بر حسب گردآوری داده ها ترکیبی است. روش نمونه گیری چند مرحله ای و ابزار گردآوری اطلاعات، به صورت پرسشنامه بوده است. جهت آزمون فرضیات پژوهش از آزمون تفاوت میانگین ها برای دو نمونه مستقل، آزمون همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود ارتباط معنی دار میان تمامی ابعاد متغیر سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی است و سرمایه اجتماعی پیش بینی کننده مناسبی برای متغیر رضایت از کیفیت زندگی است. نتایج نشان داد که میزان تأثیرگذاری متغیر سرمایه اجتماعی بر رضایت از کیفیت زندگی (0/58) می باشد. بیش ترین تأثیرگذاری متغیر سرمایه اجتماعی بر متغیر کیفیت زندگی را شاخص اعتماد (0/86) دارا است. با ارتقاء سرمایه اجتماعی از طریق افزایش اعتماد می توان رضایت از کیفیت زندگی را در محلات شهری ارتقاء داد.
۷.

بررسی جامعه شناختی موانع فرهنگی دستیابی زنان به مدیریت سیاسی کلان کشور (مورد مطالعه: اعضای هیات علمی دانشگاه های شهر تهران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: مدیریت سیاسی زنان خودباوری مردسالاری فرهنگ سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۵۷
این پژوهش با هدف بررسی"موانع فرهنگی دستیابی زنان به مدیریت سیاسی کلان کشور انجام شده است. چارچوب نظری تحقیق با استفاده از نظریه های هانتینگتون ، میلبراث و گوئل ، لیپست ، دال ، پای، ولچ، تیشلر، گولومبوک و فی وش طراحی شد. روش تحقیق پیمایشی و از نوع تبیینی ، کاربردی ، پهنانگر، مطالعه خرد و مقطعی است . جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی تمام وقت (غیر از علوم پزشکی) دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی شهر تهران می باشند که حجم نمونه بدست آمده 382 نفر و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و سهمیه ای اطلاعات گردآوری شد . ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته که اعتبار ابزار محتوایی صوری و اعتماد با آلفاخ کرونباخ محاسبه و 78/0 به دست آمد . نتایج تحقیق نشان می دهد که بین موانع فرهنگی و دستیابی زنان به مدیریت سیاسی کلان ارتباط مؤثر برقرار است. آزمون رگرسیون نشان داد که متغیرهای تحقیق توانسته اند حدود 42 درصد از کل تغییرات متغیر وابسته (دستیابی زنان به مدیریت سیاسی کلان کشور) را پیش بینی کنند. به طوری که از بین موانع فرهنگی موثر ، عدم باور زنان به توانایی خویشتن با ضریب رگرسیونی 0.403، متغیر فرهنگ مردسالاری حاکم بر جامعه با ضریب رگرسیونی 0.338 و متغیر فرهنگ سیاسی با ضریب رگرسیونی 0.189 و متغیر الگوهای فرهنگی حاکم و کلیشه های جنسیتی با ضریب رگرسیونی 0.168 به ترتیب بالاترین تأثیر رگرسیونی را روی متغیر وابسته (دستیابی زنان به مدیریت سیاسی کلان کشور) داشته اند.
۸.

تحلیل گفتمان توسعه ی اقتصادی از دیدگاه خرده گفتمان های جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: گفتمان خرده گفتمان توسعه ی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۳۶۶
در این تحقیق مفهوم توسعه ی اقتصادی از دیدگاه خرده گفتمان های جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. برای سهولت کار جمهوری اسلامی به پنج دوره تقسیم شده است. دوره ی گذار، استقرار و تثبیت از پیروزی انقلاب تا انحلال حزب جمهوری اسلامی می باشد، دوره رحلت امام (ره) تا پایان دولت هاشمی، دوره دولت خاتمی، دوره ی دولت احمدی نژاد و دوره ی دولت روحانی را در بر می گیرد. ضمن شناسایی خرده گفتمان ها، چگونگی فراز و فرود آن ها بررسی شده و تلقی شان نسبت به توسعه ی اقتصادی تحلیل و نقد شده است. چارچوب نظری پژوهش گفتمان با خوانش لاکلائو و موفه است. روش نیز تحقیق توصیفی - تحلیلی و با استفاده از فیش برداری کتابخانه ای است. یافته های پژوهش حاکی از این است که مفهوم توسعه در هر خرده گفتمان بر مبنای سکوهای نظری و بستر های هویتی، یکی از ابعاد آن برجسته شده و مابقی ویژگی های آن به عمد یا سهو نادیده گرفته و به حاشیه می رفت. دال های به محاق رفته، توسط گفتمان بعدی برجسته می شد و با دال های گفتمانِ مستقر مقابله می کرد. بر این اساس در هر کدام از مقاطع رویکرد به توسعه نگرشی تک بعدی و فاقد دیدگاهی جامع و همه جانبه نگر بوده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۶