تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

مروری بر شاخص های عملکردی دانشگاه های کشور بیانگر این مسأله است که فاصله ی زیادی تا رسیدن به افق های چشم انداز بیست ساله نظام وجود دارد. در این عرصه ارزیابی و تبیین شاخص های عملکردی دانشگاه ها می تواند نتایج ثمربخشی را در جهت بهبود کیفیت خدمات دانشگاه ها به ارمغان آورد.در این تحقیق توصیفی، پرسشنامه ای محتوی 5 عامل اصلی و 145 شاخص تنظیم شد و در اختیار 150 صاحب نظر در امر آموزش عالی کشور قرار گرفت.5 عامل اصلی در این تحقیق اهمیت و اولویت یکسان نداشت. اولویت بندی عوامل اصلی تحقیق در بین پاسخ گویان به صورت ذیل است: 1 حوزه ی مالی اداری، 2 حوزه ی پژوهشی، 3 حوزه ی دانشجویی و فرهنگی، 4 آموزشی و تحصیلات تکمیلی 5 حوزه ی عمرانی.در این راستا شاخص هایی مانند سیستم آموزشی دانشگاه، وضعیت دانشجویان دانش آموخته، فعالیت های زیربنایی از بالاترین اولویت و شخص هایی همچون پوشش دانشجویان در رشته های مختلف پایین ترین اولویت دارد.

در این پروژه ابزارهای آشپزخانه سنتّی در استان گیلان و مقایسه ی آن با روند صنعتی مورد شناسایی قرار گرفته است. معرفی کارکرد ابزارهای مورد مطالعه نسبت به تغییرات و تفاوت های شکل و نوع ابزار با محیط تحقیق، جزو اهداف پژوهشی این پروژه می باشد که با استفاده از روش مشاهده مشارکتی و تفسیر تحلیلی از موضوع به دنبال تاثیر فرهنگی آن می باشد. شناسایی این اشیا در مرحله اول به نوع ثبت و ضبط زندگی و قشر اجتماعی منحصر به فرد زمان خود پرداخته و کارآیی این ابزار را در عصر و موقعیت خویش نشان می دهد. در مرحله دوم مقایسه صنعتی و تحلیل مردم شناختی آن می باشد. آنچه برآیند گشته، نیاز زیستی به دنبال ضرورت های آن، جزو اجتناب ناپذیر زندگی اجتماعی انسان ها می باشد که این نیازها با زمان و محیط تغییر می کند.

روند رو به رشد شهرنشینی، در دهه های اخیر، همگام با مهاجرت های شدید روستا شهری، و همزمان با سیر تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و منطقه ای، از مهم ترین عرامل توسعه نامتوازن نظام شهری و شهرنشینی در ایران شده است. از سوی دیگر، توزیع شهرها، و به تبع آن تمرکز جمعیت و سلسله مراتب شهری در کشور ما، همسانی و مشابهت زیادی ندارد. آغاز این ناهمسانی از برنامه های عمرانی پنج ساله کشور که در سال های قبل از انقلاب در جهت قطبی کردن مناطق جمعیتی کشور و سیاست های بعد از انقلاب اجرا شده است، متأثر می باشد. هدف اصلی مطالعه بررسی روند تغییرات اندازه توزیع جمعیت در سلسله مراتب شهری ایران طی چهار دهه اخیر با توجه به تاثیر جمعیتی برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی پنج ساله کشور در رشد شهری می باشد. برای تعیین سلسله مراتب شهری از نظریه رتبه اندازه که توسط جورج زیپف1 معرفی شده استفاده می شود؛ تعیین جمعیت مطلوب شهری برای توسعه پایدار طبق قانون رتبه اندازه با استفاده از پرونده (URBINDEX) در بسته نرم افزاری (PAS2 هدف نهایی مقاله می باشد. نتایج اولیه نشان می دهد که جمعیت شهر اول تهران چند برابر شهر دوم، سوم و چهارم می باشد و حتی از مجموع چهار شهر اول نیز بیشتر است و تمرکز در شهرهای بزرگ تر نسبت به شهرهای میانه بیشتر است. توزیع سلسله مراتب بین 10 شهر اول نامتوازن است؛ با برنامه ریزی مناسب از متغیرهای جمعیتی می توان به جای نقش تاثیرپذیر و انفعالی، نقش فعال و مؤثر در تاثیرگذاری بر ماهیت توسعه استفاده نمود

این پژوهش با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه ی آماری شامل پدران با پسر مجرد و مادران با دختر مجرد 19 تا 34 سال و پسران و دختران مجرد 19 تا 34 سال ساکن شهر تهران بوده اند. حجم نمونه600 نفر و به شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای چندمرحله ای بین گروه های چهارگانه پاسخگو به طور مساوی تقسیم شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهند که تفاوت ها بین معیارهای نسل والدین در هنگام همسرگزینی خود با معیارهای همسرگزینی نسل فرزندان معنی دار است و آزمون فرضیات حاکی از آن است که جنسیت، سنّ، تحصیلات، شغل، پایگاه اقتصادی اجتماعی، روابط با بستگان و میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی موجب تفاوت بین دو نسل در معیارهای همسرگزینی شان می باشد. با آزمون های رگرسیون و تحلیل مسیر مشخص شد که عمده ترین تعیین کننده ها در فاصله ی نسلی، نوع شغل، میزان تحصیلات و میزان استفاده از ماهواره می باشد که در مجموع 49 درصد تغییرات فاصله نسلی را توضیح می دهند. همچنین نتایج آزمون ها حاکی از آن است که در مجموع بین معیارهای نسل والدین برای همسرگزینی فرزندانشان در مقایسه با نظرات نسل فرزندان در این مورد، تفاوت معنی داری وجود نداشته است.

این نوشتار با هدف شناخت جامعه شناختی جایگاه زنان در شعر معاصر فارسی به بررسی آثار هفت تن از شاعران کشور (نیمایوشیج، پروین اعتصامی، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، محمدحسین شهریار، سیمین بهبهانی) می پردازد و از روش تحلیل محتوا و 5 مقوله ی زن و هویت انسانی، زن و خانواده، زن و خشونت، زن، عشق و وفاداری، زن و هوی و هوس بهره گرفته است. واحد تحلیل در این تحقیق که بر اساس نظریه لینستون سامان یافته است، مصرع می باشد. در تحلیل یافته ها از روش های آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و هم از آماره غیرپارامتریک میانه استفاده شده است. می توان مهم ترین دستاورد آن را در درجه اول اهمیت قرار داشتن هویت انسانی زن از دید شاعران معاصر دانست. البته آزمون میانه مشخص می سازد که با 95% اطمینان جایگاه زنان در شعر زنان شاعر، نسبت به شعر مردان شاعر والاتر و برتر است

این تحقیق از دو بخش مجزّا ولی مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است. در این راستا تلاش اصلی بر این بوده است که ساختار اقتصادی، اجتماعی ایران پیش از سرمایه داری را که به لحاظ تاریخی و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نظریه پردازی شده است را پس از نقد علمی، با روش پیمایشی به محک تجربه بکشد و آنرا آزمون نماید، تا روشن گردد که آیا روحیه ی تولّد و قوام یافته ناشی از ساختار تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی ایران پیش از سرمایه داری همچنان به عنوان یک ساختار فرهنگی بر نگرش و کنش نمونه ی مورد بررسی چنان حاکم گردیده است که خود توسعه نیافتگی را بازتولید می نماید.روش تحقیق ما از یکسو تاریخی و از سوی دیگر پیمایشی بوده و با انتخاب نمونه ای به حجم 436 نفر از سرپرستان خانوار در شهر شیراز روحیه سرمایه داری را در بین آنها از طریق ساختن مقیاس مناسب مورد سنجش قرار گرفته است.یافته های این تحقیق بیانگر ضعیف بودن روحیه سرمایه داری در نمونه مورد بررسی در شیراز می باشد. علیرغم این موضوع روحیه سرمایه داری با توجه به ویژگیهای فردی، اجتماعی و فرهنگی افراد مورد بررسی تغییرپذیر می باشد. به گونه ایی که مؤلفه های فرهنگی همچون تقدیرگرایی، گرایشات مذهبی، کنش سنتی و غیرعقلایی در تضعیف این روحیه و عواملی همچون سطح سواد، کنش عقلانی، حسابگری، درآمد و پایگاه اجتماعی بالا در تقویت این روحیه مؤثر دیده شده است

مقاله ی حاضر به بررسی ارتباط ابعاد فقر با میزان رعایت قانون حاشیه نشینان می پردازد و فرضیه ی اصلی آن این است که فقر و قانون گریزی (عدم رعایت قوانین) آسیب های عمده ی اجتماعی است که در تعامل باهم بوده است و هر چه شدت فقر بیشتر باشد، هنجارها، قوانین و ساختارهای تنظیم کننده ی روابط اجتماعی انسان ها ضمانت اجرایی لازم در مناطق حاشیه نشین را ندارد. از این رو بر اساس نظریه ی فرهنگ فقر اسکار لوئیز، فقر فرهنگی جیمز کلمن، ساختاری فرصت مرتن، بوم شناختی برگس، تکنیک خنثی سازی ساترلند و نظریه ی تضاد به تحلیل ارتباط ابعاد فقر با میزان رعایت قانون و سوق به  قانون گریزی پرداخته شد. جامعه آماری بررسی حاضر حاشیه نشینان آخمقیه تبریز و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 380 نفر بود که نمونه ها به روش تصادفی سیستماتیک استخراج شد و گردآوری داده ها با پرسشنامه و مصاحبه صورت گرفت که عمده ترین نتایج آن به شرح زیر است: 90 درصد از حاشیه نشینان در 4 ماه اول سال 87 حداقل یک بار قانون گریزی کرده اند. با این وجود قانون گریزی یک آسیب اجتماعی جد ّی است و با پایگاه فرهنگی و اجتماعی حاشیه نشینان در ارتباط است. همچنان که بر اساس مدل رگرسیونی به ترتیب فقر نگرشی به قانون، فقر تحصیلات، و فرهنگ فقر، بعد خانوار و خاستگاه اجتماعی والدین حاشیه نشینان، بسترهای مساعدی را برای قانون گریزی و توجیه اعمال قانون گریزانه فراهم می کند و فرد را در موقعیت های هدف یابی به مکانیسم های خنثی سازی و توجیه رفتار هدایت می کند تا به روش های فردی و غیرهنجاری عمل نماید. در نتیجه با ادامه انحراف اولیه، انحراف های ثانویه نمود پیدا کرده و میزان قانون گریزی افزایش می یابد

این تحقیق به بررسی چگونگی افزایش انگیزش دانشجویان و ارایه راهکارهای عملی از نظر آنان می پردازد. این تحقیق به روش پیمایش و در بین دانشجویان دانشگاه آیت الله آملی اجرا گردید. در کل 200 نفر به عنوان نمونه به پرسشنامه پاسخ گفته اند. با جمع آوری داده ها و با وارد کردن آن به نرم افزار spssداده ها در سطوح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق سیزده فرضیه مورد آزمون قرار گرفت که بین هفت متغیر مستقل و متغیر وابسته (انگیزش تحصیلی) رابطه معنی داری وجود داشت. این هفت متغیر عبارتند از محل سکونت، نحوه انتخاب رشته، درآمد خانواده، آینده شغلی، جایگاه علم در جامعه، شیوه تدریس و تحصیلات مادر. متغیرهای دیگری که رابطه معنی دار بین آن ها و انگیزش تحصیلی بدست نیامد عبارتند از سن، جنسیت، وضعیت تأهل، امکانات آموزشی، استفاده از وسایل کمک آموزشی و تحصیلات پدر