تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

پدیده جهانی شدن ازجمله موضوعاتی است که کلیه کشورهای درحال توسعه از جمله ایران را به خود مشغول داشته است. هدف پژوهش حاضر شناخت و ارزیابی پدیده جهانی شدن زندگی فرهنگی و سیاسی شهروندان تهرانی و تأثیر آن براعتماد اجتماعی است. روش پژوهش حاضر پیمایش، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه و شیوه نمونه گیری خوشه ای بوده است ، با این روش حجم نمونه  300 نفری از شهروندان در مناطق یک، هفت و هفده کلانشهر تهران مطالعه شده اند. نتایج نشان می دهد، میزان اعتماد اجتماعی و جهانی شدن زندگی فرهنگی شهروندان تهرانی درحد متوسط و جهانی شدن زندگی سیاسی درحد بالا است. متغیر جهانی شدن زندگی فرهنگی با اعتماد اجتماعی دارای همبستگی بوده و ارتباط معناداری میان این دو وجود دارد، لیکن میان جهانی شدن زندگی سیاسی با اعتماد اجتماعی رابطه معناداری وجود ندارد. ضریب رگرسیون نشان می دهد که 0/03= R 2< می باشد. بنابراین رابطه علی بین اعتماد اجتماعی و جهانی شدن زندگی فرهنگی و سیاسی ضعیف است. با توجه به مدل تحلیل مسیر، جهانی شدن زندگی فرهنگی تأثیرمستقیم و جهانی شدن زندگی  سیاسی تأثیر غیر مستقیم بر اعتماد اجتماعی داشته است.

امروزه اهمیت نفت بر کسی پوشیده نیست و پیامدهای ناشی از درآمدهای حاصل از آن در همه حوزه های مختلف زندگی اجتماعی کشورهای صادر کننده تأثیر می گذارد، بررسی این پیامدها بدون در نظر گرفتن شرایط سیاسی- اجتماعی مرتبط با دولت بیهوده می باشد. ایران کشوری است که اقتصاد آن همواره متکی به نفت بوده و از همین رو در این پژوهش سعی شده است با یک روش دلفی به بررسی رانتیریسم و توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران با چهار هدف شناسایی تهدیدها، فرصت ها، نقاط ضعف و نقاط قوت پرداخته شود که با استفاده از روش دلفی به میدان تحقیق رفته و از صاحبنظران طی مراحل دلفی سوالاتی پرسیده شد تا توافق نظر صورت پذیرد، که اهم نتایج این تحقیق بدین شرح می باشد: فرصت های رانتیریسم: تقویت بنیه نظامی، فراهم شدن راه های خروج از وابستگی سیاسی و اقتصادی و امکان برقراری روابط بین المللی مناسب از طریق درآمدهای ناشی از فروش نفت، تهدیدهای رانتیریسم: مداخله گسترده کشورهای خارجی،کاهش امنیت ملی و عدم تعامل با اقتصاد جهانی نقاط قوت رانتیریسم: شکل گیری طبقه متوسط، نهاد سازی اجتماعی، نظم و دولت مدرن، نقاط ضعف رانتیریسم: عدم جدیت در دریافت مالیات، تمرکز منابع در دست دولت، عدم تشکیل گروه های مستقل.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل اجتماعی تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی با استفاده ازرویکرد اخلاق پژوهشی در دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل انجام پذیرفته است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پژوهش بصورت آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی، متخصصان و خبرگان دانشگاهی و افراد ذی صلاح دارای پست های اجرایی در زمینه تجاری سازی و اخلاق پژوهشی هستند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی، شامل کلیه اساتید هیئت علمی و حق التدریس دانشگاه آزاد اسلامی استان اردبیل می باشد. ابزار پژوهش در بخش کیفی، شامل مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و در بخش کمی، از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی پژوهش از طریق کد گذاری انجام پذیرفت و در بخش کمی در دو قسمت توصیفی و استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری) انجام پذیرفت. یافته ها نشان داد که ابعاد ارتقای اخلاق پژوهشی در راستای تجاری سازی تحقیقات دانشگاه آزاد، به ترتیب، شامل مولفه های درون سازمان (19 شاخص)، برون سازمانی (14 شاخص) و فردی (12 شاخص) است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت موجود مولفه های مدل ارتقاء اخلاق پژوهشی در راستای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی پایین تر از متوسط جامعه است. در نهایت مدل ارائه شده شامل مولفه های پژوهش نظیر فردی، درون سازمانی و برون سازمانی و اهداف و فلسفه، مبانی نظری، راهکارهای ارتقاء اخلاق پژوهشی در راستای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی بود. همچنین، درجه تناسب مدل از نظر متخصصین تایید شد.

هدف تحقیق حاضر سنجش رابطه کیفیت زندگی زناشویی با عوامل جمعیت شناختی، می باشد. این پژوهش با توجه به ماهیت توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری کلیه ی زنان متاهل 15 تا 65 سال شهر کرج هستند که با توجه به فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 465 نفر بدست آمد و نمونه آماری به روش خوشه ای و سپس تصادفی ساده تعیین شدند. در مبانی نظری از نظریه های کیفیت زندگی، پارسونز، صافی، همسان همسری و ... استفاده شده و در پایان مدل نظری تحقیق، طراحی گردیده است. این تحقیق با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. پایایی پرسشنامه توسط آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه بالاتر از 0/7 بدست آمد که قابل قبول می باشد. پس از گردآوری داده ها، بر اساس آمارهای توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار spss، داده ها مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. نتیجه آزمون  فرضیه ها نشان می دهد که بین کیفیت زندگی و سن، سن ازدواج، فاصله سنی با همسر، مدت ازدواج، درآمد، تحصیلات و سن باروری رابطه معناداری وجود دارد. و طبق آزمون رگرسیون و تحلیل مسیر در بیشترین و قوی ترین تأثیرِ بر کیفیت زندگی زناشویی، می توان به ترتیب به تاثیر مستقیم متغیرهای مدت ازدواج(0/572)، فاصله سنی با همسر(0/381)، سن ازدواج(0/404) اشاره نمود.

مقاله حاضر با هدف نگرش زنان تهرانی به تغییر در آگاهی به حقوق شهروندی خود و رابطه آن با سرمایه فرهنگی انجام شد. روش تحقیق پیمایش از نوع تحلیلی می باشد. جامعه آماری شامل زنان بالای 18 سال شهر تهران در سال 1395 می باشد که به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای از بین مناطق 22 گانه شهر تهران و با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته بود. چارچوب نظری برای سرمایه فرهنگی طبق نظریه بوردیو شامل سرمایه فرهنگی تجسم یافته- عینیت یافته و نهادینه شده و برای نگرش به حقوق شهروندی نیز از مدل ژانوسکی در ابعاد سیاسی و مشارکتی- مدنی- اجتماعی است. وضعیت نگرش به حقوق شهروندی زنان 55 درصد و میزان سرمایه فرهنگی آنها 59 درصد بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد؛ بین مولفه های سرمایه فرهنگی با نگرش به حقوق شهروندی رابطه متوسط و مستقیم 0/52=r وجود دارد (0/05>P). نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که در مجموع شاخص های سه گانه سرمایه فرهنگی به میزان 27 درصد نگرش به حقوق شهروندی زنان را تبیین می کنند که بیش ترین سهم مربوط به سرمایه فرهنگی عینیت یافته می باشد.

وندالیسم یا تخریب ارادی اموال و متعلقات عمومی جامعه، آسیبی اجتماعی- فرهنگی است که همواره خسارات هنگفتی بر جوامع وارد می سازد و مدارس به عنوان یکی از متعلقات عمومی و فرهنگی جامعه به صورت مداوم در معرض این آسیب می باشد. در همین راستا ؛ هدف تحقیق حاضر «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر وندالیسم دانش آموزان دبیرستان های شهر پارس آباد» می باشد. روش تحقیق، پیمایش و ابزارگردآوی اطلاعات، پرسشنامه ای محقق ساخته است. جامعه آماری تحقیق، شامل دانش آموزان دبیرستان های دولتی و غیردولتی شهر پارس آباد بوده که تعداد 362 نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای برای پاسخگویی به پرسشنامه انتخاب شدند. یافته ها با استفاده از آزمون ضریب همستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نشان داد که به ترتیب احساس اجحاف، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، ارتباطات و همنشینی ها، میزان جامعه پذیری و عوامل فردی بر رفتارهای وندالیستی دانش آموزان فوق تاثیر دارد. نیز؛ 63 درصد از تغییرات میزان وندالیسم، ناشی از رابطه بین یک ترکیب خطی از متغیرهای مستقل بوده و 37 درصد باقیمانده، ناشی از سایر عواملی است که در این تحقیق مد نظر نبوده اند.

این پژوهش با هدف «مطالعه کیفی انتقال فرهنگ دینی از طریق خانواده به فرزندان دهه 80-60» انجام شده است. این مطالعه با پذیرش این پیش فرض که فرهنگ دینی به مثابه امری متغیر که در طول چند دهه اخیر با تغییرات اساسی روبرو بوده به شناسایی و تفسیر انتقال فرهنگ دینی از سوی خانواده ها به فرزندان پرداخته است. بدین منظور با مروری بر مطالعات پیشین، در قالب رویکرد تفسیری و با استفاده از روش پژوهش کیفی و انتخاب تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته به عنوان تکنیک پژوهش اطلاعات جمع آوری شد. جامعه آماری شامل متولدین دهه 60 تا 80 شهر تهران است که با 32 نفر به اشباع نظری رسید. یافته های پژوهش بیانگر آن است که در نسل های دهه 80-60 ، فرهنگ دینی که در قالب اعتقادات، باورها، مناسک و عواطف مورد بررسی قرار گرفته است به امری فردی، شخصی، کمتر الزامی، آزادانه و مبتنی بر تعقل و خردورزی تبدیل شده است؛ همچنین انتقال فرهنگ دینی تاثیرپذیری کم تری از نهادهای رسمی دینی و اجباری دارد. در بعد اعتقادی انتقال فرهنگ دینی، خانواده ها موفقیت نسبی داشته و توانسته اند فرهنگ دینی را نهادینه سازند. هم چنین در بعد پیامدی، هنوز دین به مثابه یک امر دینی، نقش بازدارنده ای در پیشگیری از آسیب های فردی و اجتماعی دارد.

انتخاب جنسیت جنین به معنی توانایی گزینش جنس فرزند قبل از باردار شدن است. با ظهور تکنولوژی های پیشرفته در امر باروری، بسیاری از والدین در رسیدن به آرزوی دیرینه خویش که همانا انتخاب جنسیت فرزندان پیش از تولد است نزدیک تر شده اند. در پژوهش حاضر به تبیین جامعه شناختی تجربه زیسته زوجین متقاضی انتخاب جنسیت قبل از بارداری پرداخته ایم. هدف از انجام این پژوهش؛ شناسایی تجربیات، درک و تصور این پدیده از دیدگاه زوجین متقاضی انتخاب جنسیت؛ و هم چنین شناخت راهبردها و استراتژی های زوجین در مواجهه با این پدیده و پیامدهای حاصل از آن از طریق ساختن یک الگوی پارادایمی بود. این مطالعه به روش کیفیِ گراندد تئوری، با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با مشارکت بیست زوج متقاضی انتخاب جنسیت که قبل از شروع باروری به پژوهشکده رویان مراجعه داشتند، صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده ها؛ استفاده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته بود. در تجزیه و تحلیل داده ها از سه شیوه کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید و مقوله های به دست آمده با توجه به مبانی نظری و تجربی مرتبط با مسأله پژوهش تبیین شدند. در مجموع داده های پژوهش بیانگر رهیافت گزینش مُقنِعی است. منطبق بر یافته های مدل پارادایمی انتخاب جنسیت دریافتیم که زوجین متقاضی امر انتخاب جنسیت جنین بدون دلایل پزشکی، بر این تلاشند تا با استفاده از راهبردهای گزینش مُقنِعی(استفاده از راه حل های رضایت بخش و قانع کننده)، به اهداف خود که داشتن فرزند با جنسیت دلخواه است نائل گردند.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین مطلوبیت اجتماعی و خودکارآمدی با شادکامی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بوده است. پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و از نوع مطالعات کاربردی می باشد جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نکا به تعداد 190 نفر بود. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، به تعداد 127 نفر و به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر حسب جنسیت انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از سه پرسش نامه استاندارد مطلوبیت اجتماعی، خودکارآمدی و شادکامی استفاده شده است. روایی صوری ابزار توسط صاحب نظران و متخصصان مربوطه مورد تأیید قرارگرفته است. پایایی آن ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برای هر یک به ترتیب برابر 0/87، 0/81 و 0/88 به دست آمد. جهت بررسی و تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین مطلوبیت اجتماعی (0/256=r) و خودکارآمدی (0/321=r) با شادکامی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد؛ و سهم هر یک از مؤلفه های خودکارآمدی در پیش بینی شادکامی دانشجویان متفاوت است. هم چنین میزان مطلوبیت اجتماعی، خودکارآمدی و شادکامی دانشجویان مرد و زن متفاوت نیست.

مدیران امروزی به این نتیجه دست یافته اند که تنها با قوانین و مقررات نمی توان بنگاه های کسب و کار را اداره کرد بلکه در کنار آن ها به ابزار دیگری بنام مهارت های ارتباطی نیاز دارند. هدف این مقاله، نقش مهارت های ارتباطی مدیران بر کارآمدی محیط کار از دیدگاه کارکنان می باشد. بحث های نظری با استفاده از نظریه های متقاعد سازی (هاولند)، سلسله مراتب نیازها (مازلو)، موفقیت (مک کللند)، انگیزش وبهداشت روانی (هرتزبرگ)، التون مایو، نفوذ اجتماعی، آدامز رویکرد رضایت مردم و رویکرد دستیابی به هدف استفاده شده است. ابعاد مهارت های ارتباطی؛ خودگشودگی، حمایت اجتماعی، همدلی و گوش دادن می باشد. ابعاد کارآمدی در محیط کار: انعطاف پذیری، رعایت عدالت، زیبایی فضای ارائه، احترام قائل شدن به نظرات و توجه به سرمایه انسانی می باشد. جامعه آماری 34 فروشگاه شهر کرمان، با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و از تعداد 182 نفر کارکنان آن ها تحقیق به عمل آمد. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و روش تحلیل داده ها از طریق معادلات ساختاری می باشد. با توجه به نتایج تحقیق، ابعاد مهارت های ارتباطی (خودگشودگی، حمایت اجتماعی، همدلی و گوش دادن) بر میزان کارآمدی در محیط کار تأثیرگذار می باشد،  یعنی پیش بینی می شود در یک نمونه بزرگ تر از همان جامعه این رابطه علّی تأیید شود.