تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

تغییرات اجتماعی - فرهنگی سال 20 زمستان 1402 شماره 4 (پیاپی 79) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

سیاست گذاری های توسعه ای دولت در بخش مسکن و نقش آن در ارتقای مؤلفه های هویت، حس تعلق، امنیت و مشارکت اجتماعی اقشار آسیب پذیر استان اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست گذاری مسکن هویت حس تعلق امنیت مشارکت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۳
پژوهش از نوع پژوهش های ترکیبی است. جامعه آماری در بخش کیفی، مدیران، کارشناسان و صاحب نظران حوزه مسکن و در کمی، 71913 نفر از شهروندان که از طرح های دولتی بهره مند شده اند، می باشند. از نرم افزارهای مکس کیو دی ای، اس پی اس اس و آموس در پژوهش استفاده گردید. یافته های بخش کیفی نشان داد که شرایط علی سیاست گذاری های موفق شامل مدیریت مقرون به صرفگی، مکان یابی با محوریت برابری اجتماعی و بهره مندی عمومی، بهسازی شهری همراه با جلب مشارکت مدنی، سازگاری با شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و اقلیمی منطقه، رعایت استانداردهای علمی مقوله محوری شامل ایجاد هماهنگی با برنامه های توسعه شهری و روستایی، توجه به فرهنگ اقلیم و اقتصاد مناطق، مخاطب شناسی، توجه به مسائل فرهنگی، اعتمادسازی قبل از اجرا، بستر و زمینه شامل مدیریت بهینه اراضی و تأکید بر بهره وری، انبوه سازی، ارتقای فنی، ایجاد حس تعلق به مکان هست. شرایط مداخله گر شامل ساخت خودیار و تدریجی، حمایت از تعاونی مسکن، سیستم تضمین کیفیت و ایجاد اطمینان است. راهبردها شامل کنترل شکاف عرضه و تقاضا، توجه به نمادهای فرهنگی و نشانه های اجتماعی، توجه به فرهنگ اقلیم و اقتصاد مناطق، کنترل قیمت اجاره و پیامدها شامل تعادل بازار، کاهش استهلاک، ارتقای شاخص های بهسازی مسکن روستایی، ایجاد حس تعلق به مکان با سبک های معماری نوین و واگذاری امور به مردم در اجرای طرح می باشد. یافته های بخش کمی نشان داد اثر مستقیم سیاست گذاریهای توسعه ای دولت در بخش مسکن بر ارتقای مؤلفه های هویت، حس تعلق، امنیت و مشارکت در بین اقشار آسیب پذیر استان اردبیل مثبت و معنی دار است.
۲.

بررسی اثرات فرهنگی و اجتماعی گذار از سنت به مدرنیته برساختار کالبدی خانه های تاریخی تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه معماری سنت و مدرنیته خانه های تاریخی تغییرات فرهنگی و اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۳
خانه، به منزله یکی از مهمترین گونه های ساختمانی، همواره بستر تغییرات اجتماعی و فرهنگی بوده و بخش مهمی از تحولات جامعه را می توان در آن مشاهده کرد. از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، معماری خانه ها در بیشتر شهرها از جمله تبریز تحت تاثیر تحولات اجتماعی و فرهنگی قرار گرفت. با توجه به اینکه اکثر خانه های تاریخی تبریز مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوی هستند، که مصادف با جریان گذار از سنت به مدرنیته در ایران می باشد. در این پژوهش، نحوه اثرپذیری این گذار بر تحول ساختار خانه ها از دید معماران بررسی گردید. راهبرد اصلی این تحقیق، تحلیلی- تاریخی بود و گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی از روش اسنادی، میدانی انجام شد. بدین منظور، پرسشنامه ای برای سنجش میزان تاثیر( گذار از سنت به مدرنیته) در سه مولفه خانه های تاریخی تبریز شامل روابط فضایی، تزئینات داخلی و نمای اصلی به صورت طیف پنج مرحله ای لیکرت تنظیم شده و در اختیار متخصصان معماری که شناخت کافی از خانه های این دوره داشتند قرار گرفت. نتایج در نرم افزار Expert Choice و با تکنیک AHP مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد شاخص تزیینات داخلی در سیر این روند یک رابطه نسبتا معناداری وجود دارد. در شاخص روابط فضایی تغییر معنادار در بناهای منتهی به پهلوی اول مشهود است و در شاخص سوم نمای اصلی این بنا ها رابطه معنادار مشخصی دیده نمی شود. آنچه که قابل تامل است در این سیر تحول بیشترین تاثیر در مساحت عرصه ها می باشد.
۳.

متهمان بیگانه: مطالعه ای دلفی در مورد علل زیرآب زنی در استان اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عامل حقوقی عامل اجتماعی متهمان بیگانه عامل روانی عامل مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۹
متهمان بیگانه برای کسانی استفاده می شود که نه تنها قانون شکنی نکرده اند ، ولی براساس برچسبی که می خورند طوری رفتار می کنند که انگار چنین کاری کرده اند،هدف این مقاله شناسایی علل زیرآب زنی در اردبیل هست برای مطالعه 29 نفر از متخصصان و خبرگان استان اردبیل به صورت روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده و پرسشنامه محقق ساخته براساس معیار مصاحبه نیمه ساختاریافته ،تنظیم و در اختیار متخصصان قرار گرفت و بعد از تحلیل درصد ها که بالاتر از 60 درصد بود و سطح معناداری پایین تر از 05/ ضریب هماهنگی کندال نشان داد که توافق و اجماع در بین متخصصان وجود دارد و همچنین میانگین وزنی عوامل نشان داد که عامل اجتماعی،روانی و فردی ،حقوقی و مذهبی به ترتیب اولویت 1 تا 4 را به خود اختصاص می دهند .بنابراین باید مسئولان تلاش کنند تا درراستای این شاخص های این عوامل سیاستگذاری کرد. رفتار زیرآب زنی در جوامعی زیاد به چشم می خورد که علیرغم نقص در جربان جامعه پذیری افراد و ویژگی های تقویت کننده فردی و روانی، محدودیت منابع و امکانات یا نحوه توزیع نابرابرانه منابع وحود دارد ینابر نظر مارکس در جامعه ای امور طبقاتی هستند توزیع امکانات و منابع کمیاب هم که در اختیار اقلیت افراد قرار دارد محدود و نابرابرانه هست
۴.

بررسی تطبیقی حق حیات جنین بیمار از دیدگاه مذاهب اسلامی با رویکرد اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحول فرهنگی فقه مذاهب اسلامی جنین بیمار حق حیات جنین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۰
حق حیات در اسلام برای تمام افراد انسان، صرفنظر از مرحله رشد، سن و سایر شرایط، حق ویژه ای قلمداد می شود و به عنوان حق اولیه و بنیادین آدمی بر حقوق دیگرش ارجحیت دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی تطبیقی معیار حق حیات جنین از منظر مذاهب اسلامی تدوین شده است. حقوق مادر نسبت به تسلط بر بدن خویش، در دیدگاه اسلامی با رویکرد اجتماعی در مقابل حق حیات جنین محلی از اعراب ندارد و به عنوان حکم کلی، انواع تعرض به حیات جنین حرام است و با این رویکرد فرهنگی جز در موارد نادر که تزاحم، اضطرار یا عسر و حرج ایجاب نماید، سقط جنین مجاز نیست. یافته های تحقیق نشان می دهد هرچند تعیین معیار مشخصی در مورد آن دشوار است لکن نتایج و دستاوردهای حاصل از مطالعه آثار صاحب نظران و اطلاعات جمع آوری شده و نقد و بررسی آنها، نشان می دهد در موارد جواز سقط جنین بیمار از دیدگاه مذاهب خمسه، دو معیار را می توان معرفی نمود. معیار اول تعریف جنین نسبت به مراحل تکامل وی است که مورد اختلاف میان فقهای مذاهب بوده و در حکم اولیه مؤثر است؛ معیار دوم نیز ناظر بر مبانی احکام ثانویه می باشد که خود به دو قسم وجود تزاحم میان حق جنین و حقوق مادر است که بیشتر مورد اتفاق نظر فقها قرار گرفته و قسم دوم عناوینی نظیر عسر و حرج است که در قلمروی قاعده، اختلاف نظرهای بیشتری به چشم می خورد.
۵.

مشارکت اجتماعی کودکان در مدل کیفی طراحی فضای فرهنگی و آموزشی گروهی، راهکارها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای آموزشی خلاقیت طراحی مشارکت کودکان پیش دبستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۹
آموزش و محیط های آموزشی از جنبه های فرهنگی و اجتماعی، بیشترین اثر را بر ذهنیت و تمدن سازی جوامع برعهده دارند؛ بهره مندی از فضای آموزشی مناسب درجهت پرورش استعدادها و مهارت های اجتماعی، فرهنگی کودکان ضروری است. لازمه آن، ایجاد فضاهای مرتبط با فعالیت دانش آموزان، که دارای شرایط مطلوب برای رشد فیزیکی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان باشد، است و تحقق آن ازطریق طراحی جزئیات فضاها باتوجه به الگوهای فرهنگی_رفتاری کودکان امکان پذیر می گردد. هدف، ارائه مدل طراحی فضای آموزشی گروهی با مشارکت کودکان پیش دبستانی در فرایند طراحی می باشد. روش تحقیق، ترکیب روش کمی-کیفی است و نتایج، به گروه های شناختی و فیزیکی تقسیم شده است. نتایج فیزیکی شامل: رنگ و شکل احجام، متریال و چیدمان است و نتایج شناختی: از زوایای فرهنگی، افزایش آگاهی از تاریخ، هنر و نحوه شکل گیری فضاها و تقویت زیرساخت های فرهنگی کودکان و افزایش ارتباط آنان با محیط های پیرامونی و ازنظر اجتماعی، توسعه مهارت های ارتباطی و تعاملی، ایجاد هم افزایی، همکاری و تحلیل محیطی در تعاملات اجتماعی و ارتباطاتی بوده است. آموزش معماری در تقویت هویت فردی و فرهنگی کودکان نقش مؤثری دارد و این یافته ها می تواند در طراحی فضاهای آموزشی کودکان با جهت دهی مشارکت کودکان و تأمین نیازهای آنان مؤثر باشد.
۶.

بررسی نقش روابط عمومی در ارتقاء توسعه اجتماعی در محیط های پویای اجتماعی شرکت های صنعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه اجتماعی روابط عمومی شرکت های صنعتی محیط های پویای اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۴
تحولات عمده ای طی دو دهه گذشته در محیط های کسب و کار صنعتی در عرصه جهانی پدید آمده که تاثیرات وسیعی بر فعالیت های اجتماعی بنگاه های اقتصادی و صنایع بر جای گذاشته است. هدف پژوهش بررسی نقش روابط عمومی در ارتقاء توسعه اجتماعی در محیط های پویای اجتماعی شرکت های صنعتی می باشد. در این راستا، ضمن مرور مفاهیم روابط عمومی و توسعه اجتماعی، از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری کلیه شرکت های صنعتی شهرستان اشتهارد می باشد که 280 شرکت به صورت تصادفی ساده تعیین شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی محتوایی توسط اساتید و روایی سازه توسط تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.97 و پایایی ترکیبی 0.75 تأیید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل مسیر در نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. نتایج نشان داد روابط عمومی با ضریب 65 درصد تاثیر معناداری بر ارتقا توسعه اجتماعی در شرکت های صنعتی دارد. همچنین روابط عمومی بر مولفه بروز عدالت با ضریب 0.771، بر مولفه امنیت بخشی با ضریب 0.66، بر مولفه بروز اخلاق اجتماعی با ضریب 0.789، بر مولفه شکل گیری رفاه اجتماعی 0.785، بر مولفه شکل گیری سرمایه اجتماعی با ضریب 0.773، اثر مثبت و معناداری را نشان می دهد.
۷.

نقش مؤلفه های ادراک حسی بر ارتقاء حس مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منظر حسی حس مکان اجتماع بازار تاریخی تبریز ادراک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۱
حس مکان از مهمترین مفاهیم اجتماعی-شهری است که موجب شکل گیری رابطه بی همتا بین انسان و محیط که رابطه ای دوسویه است می گردد. ادراک فرایندی ذهنی است که طی آن، تجارب حسی معنی دار شده و انسان روابط امور و معانی اشیاء را درمی یابد که احساس گام اول این ارتباط است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر باتوجه به اهمیت نظام ادراکات حسی در ارتقاء حس مکان، به مطالعه فرایند ادراک حسی در اجتماع بازار تاریخی تبریز می پردازد. این پژوهش در راستای پاسخ گویی به سؤال ذیل می باشد که؛ نقش مؤلفه های منظر حسی بر ارتقاء حس مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز چگونه است؟ مهم ترین مؤلفه های حس منظر دراین راستا کدام است؟ این تحقیق، برمبنای هدف، ازنوع کاربردی و برمبنای روش، پیمایشی می باشد. روش مورداستفاده دراین پژوهش تلفیقی از روش های کمی و کیفی است. برای انجام مطالعات نظری و ارائه معیارها و شاخص های کیفی، روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و استفاده از اسناد و مدارک موجود و برای انجام مطالعات میدانی از روش های پرسش نامه، مشاهده، تمرکزبر اطلاعات محیط استفاده شده است. نمونه موردی این پژوهش بازار تبریز می باشد. جامعه آماری دراین پژوهش استفاده کنندگان از بازار تبریز شامل بازاریان و عابران می باشد که در دی ماه سال 1400شمسی جهت سنجش ابعاد حسی فضا و بااستفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. نتایج بررسی نشان می دهد مؤلفه های منظر حسی تأثیر معناداری بر حس مکان در بازار تاریخی تبریز دارند و ازبین این مؤلفه ها، حس شیمیایی، حس شنوایی و حس تنانه بیشترین هم بستگی را با حس مکان دارند.
۸.

تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت ورزشی تکواندوکاران آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۹
هویت ورزشی نوعی هویت اجتماعی است که از تعلق گروهی از ورزشکاران به رشته خاص حکایت دارد. هویت های ورزشی جزء ارزشمندی از احساس فرد هستند . هویت ورزشی قوی می تواند موجب انگیزش و نظم لازم جهت حضور مداوم ورزشکار در تمرین ها و همچنین موفقیت در سطوح عالی ورزشی شود.هدف پژوهش حاضر تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی بود. جامعه آماری شامل ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی با سابقه حداقل 2 سال فعالیت در لیگ استانی است، که بر اساس آمار مستند اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی شامل 2100 نفر شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 324 محاسبه و بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده گزینش شد. ابزار جمع اوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس معیار فورنل و لارکر روایی واگرا پرسشنامه ها مورد تایید قرار گرفت؛ همچنین پایایی ترکیبی (ضریب دیلون - گلداشتاین) قابل قبول بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس استفاده شد. نتایج نشان داد که تاثیرهویت یابی با تیم ورزشی(با ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 48/18) ، هویت فنی ورزشی(با ضریب رگرسیونی 36/0 و نسبت بحرانی 00/2 ، هویت اجتماعی ورزشی(با ضریب رگرسیونی27/0 و نسبت بحرانی 22/19) و هویت اخلاقی ورزشی( ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 38/2)که خارج از بازه 96/1 قرار دارند و هم چنین بنابر کسب سطح معناداری کوچکتر از 05/0، بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی مثبت و معنا دار است. ضریب GOF، حاکی از برازش کلی قوی مدل می باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۶