تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

حدود نیمی از جمعیت فعال جهان، زنان هستند؛ که می توانند سهم مهمی در توسعه جوامع داشته باشند. تحول جوامع و تفاوت فرهنگی و شرایط تفاوت نقش دو جنس زن و مرد را به دنبال داشته است. تحقیق حاضر به «بررسی تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانوادگی» می پردازد. ابتدا به اختصار به شرح نظریه های کارکردگرایی مرتن، نظریه تقسیم کار اجتماعی و نظریه کنش متقابل پرداخته ایم که هر سه مجموعه ای از نظریه های روابط انسانی بوده و با استعانت از این نظریه ها، فرضیه های تحقیق را بنا نهادیم. تحقیق حاضر بر روی 397 نفر زن متاهل، که (شامل 193 نفر زن متأهل شاغل و 204 نفر زن متأهل غیرشاغل) در نقاط شهری شهرستان اهر انجام گردیده است. برآورد حجم نمونه از طریق فورمول کوکران انجام پذیرفته و توزیع پرسشنامه به صورت تصادفی سیستماتیک بوده است. تحقیق از نوع پیمایشی بوده و گردآوری داده ها از طریق تهیه و توزیع پرسشنامه صورت گرفته است. پرسشنامه ها پس از تکمیل توسط جامعه آماری، به صورت دقیق در بسته آماری علوم اجتماعی(Spss) وارد و روابط معنادری از آن استخراج گردید. آنچه از تحقیقات پیشین دانشمندان دریافتیم این بود که اشتغال زنان می تواند روابط خانوادگی را در جهات مثبت و منفی تحت تاثیر قرار دهد. آنچه مسلم و واضح بود این است که اشتغال زنان در روابط خانودگی آنان تاثیر مثبت دارد. روابط خانوادگی شامل سه رابطه اصلی روابط زناشویی(رابطه زن و شوهر)، رابطه خویشاوندی(رابطه خانواده با بستگان همدیگر) و رابطه والدین با فرزندان طبقه بندی شده بود که به عنوان فرضیه های فرعی در نظر گرفته شده بود که هر چهار فرضیه با ضریب اطمینان 95 درصد تأیید شدند.

پژوهش حاضر با هدف کشف پیامدهای طلاق برای زنان مطلقه و استفاده از رویکرد تحلیل تماتیک انجام شده است.داده های این پژوهش از طریق مصاحبه ی عمیق با22 زن مطلقه در شهر مشهد که در فاصله ی سال 1381تا1390طلاق گرفته اند،به دست آمده است.برای گردآوری داده ها، از شیوه ی نمونه گیری نظری و هدفمند استفاده شده است.داده ها بااستفاده از کدگذاری نظری تحلیل شده است. نتیجه ی پژوهش دستیابی به پیامدهای طلاق برای زنان در سه سطح خرد ،میانه و کلان استنتایج این پژوهش نشان داد که علی رغم مشکلات فراوانی که طلاق برای زنان به دنبال دارد پیامدهای مثبتی نیز برای آنان به همراه دارد. هرچند که هنوز هم تمامی زنان نیاز به حمایت را احساس می کنند و از تنهایی در زندگی به شدت ناراحتند.تعداد زیادی از زنان با وجود مشکلات بسیاری که در زندگی قبلی داشته اند اما هم چنان تمایل به ازدواج مجدد دارند و این امر نشان دهنده پایبندی زنان به خانواده و ارزشمند دانستن خانواده برای آنان است. زنانی که به علت دارا بودن حضانت فرزند امکان ازدواج برایشان فراهم نیست ،با وقف خود برای فرزندانشان سعی می کنند از برچسب خوردن در جامعه رهایی یابند.

مسأله اصلی مشارکت اجتماعی در جامعه تواتری و دوره ای بودن آن است ، می توان بیان داشت که جامعه ما از مشارکت اجتماعی در سطح پایینی برخوردار است که این خود از چندین عامل پیروی می کند که یکی از مهمترین آنها نظام ساختار خانواده است چراکه خانواده پایه گذار جامعه و همچنین اولین کانون اجتماعی کردن فرزندان است .در تحقیق حاضر به بررسی تأثیر ساختار خانواده بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان در بین نمونه 339 نفری به روش پیمایشی پرداخته شده است. چهارچوب نظری در این پژوهش از نظریه کنشی پارسونز شکل گرفته است. بدین سان پس از انجام بحث نظری و همچنین جمع آوری اطلاعات ،از طریق نرم افزارspssبه تحلیل داده ها از دو روش همبستگی پیرسن و تحلیل واریانس در رگرسیون خطی پرداخته شده است ، نتایج به دست آمده پژوهش حاکی از این است که هرچه فعال گرایی خانواده افزایش می یابد از میزان مشارکت اجتماعی دانشجویان کاسته و هرچه امید به آینده افزایش می یابد بر مشارکت اجتماعی افزوده می شود.

 به رغم حضور مؤثّر بانوان در مقاطع تحصیلی عالی و احراز شایستگی های عمومی، هنوز تعداد زنانی که توانسته اند در سطوح عالی مدیریتی منصوب شوند، بسیار اندک است. با وجود آنکه شاهد اشتیاق زنان برای حضور پر رنگ تر در عرصه های مختلف هستیم، هنوز حضور زنان در استفاده از فرصت های استخدامی و دستیابی به سطوح بالاتر شغلی ناچیز و تعداد زنانی که توانسته اند در سطوح عالی مدیریتی منصوب شوند، بسیار اندک است. این پژوهش سعی در شناسایی عوامل مؤثّر بر ایجاد موانع ارتقای شغلی دارد.این تحقیق با اتخاذ ماهیتی توصیفی پیمایشی از طریق تحلیل همبستگی به بررسی شاخص های مؤثّر بر شکل گیری موانع ارتقاء شغلی زنان، شامل موانع سازمانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در سازمان ها و اثر آن بربهره وری می پردازد.جامعه آماری از میان بانوان شاغل در دانشگاه صنعتی شریف در نظر گرفته شده است، با نمونه گیری تصادفی و استفاده از پرسشنامه به اخذ دیدگاه شان اقدام شد. نتایج حاصل نشان داد که از بین متغیرهای مستقل تحقیق، موانع اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی،سیاسی،بیولوژیکی،سازمانی و روان شناختی؛ موانع بیولوژیکی با1/48 درصد بالاترین تأثیر و موانع سازمانی با 2/11 درصد کمترین تأثیر را بر نداشتن ارتقای شغلی می گذارد.نتایج تحلیل همچنین نشان داد که بین ارتقای شغلی با بهره وری همبستگی معنا داری وجود ندارد.

مقاله حاضر در صدد این است تا بر روی خلق و تولید گفتمان های ارتباطات انسانی در خانواده متمرکز گردد. بنابراین با مورد مداقه قرار دادن عناصر شکل گیری رویکردهای معاصر جامعه شناسی و تمرکز بر آنها ، فرآیند شکل گیری ، خلق و تولید دانش (معرفت) گفتمان های ارتباطات خانواده را مورد بررسی قرار می دهد. توجه به ابعاد مکان و زمان برای تبیین  تولید گفتمان ها که از مهمترین ابعاد رویکردهای تلفیقی جامعه شناسی معاصر (یا رویکرد رابطه ای) می باشند . تحلیل در ابعادی بیشتر از تحلیل در فضای علّی. توجه به کل (هم سطوح خرد و سطوح کلان). بی حرکتی به سوی تعمیم.  و استفاده از نظریه آشفتگی برای توضیح امور تکرار شونده، از مختصات این تحلیل می باشد. در این پژوهش از روش تئوری زمینه ای استفاده شده است. برای تحلیل داده های جمع آوری شده از خانواده های مناطق 22گانه تهران از روش تحلیل کمی داده ها (تحلیل عاملی ) برای دسته بندی و تأیید مقوله سازی ها و ساختن قضایای تئوری زمینه ای استفاده گردیده است. فرآیند تولیدگفتمان های ارتباطات انسانی خانواده شامل مراحل: اصل جاری شدن گفتمان ها. خروج از انتزاع (سخن بر سر خط). ایجاد آئین های الزام آور (سخن بر سر قرائت) . و ایجاد ساختارهای میانجی (سخن بر سر مبادله) می باشد. در این مقاله سعی شده است تا بر روی گفتمان های ارتباطی خانواده متمرکز شود

تفاوت بین نسلی با توجه به اهمیت آن در جامعه ایران، از جمله مباحثی است که در دهه های اخیر مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است. تفاوت بین نسلی به معنای وجود اختلاف نظرهای مهم  میان دو نسل والدین و فرزندان در جنبه های مختلف زندگی نظیر الگوی همسرگزینی، الگوی مصرف کالای فرهنگی، نحوه گذران اوقات فراغت، رفتار دینی، نگرش به جنسیت است. جامعه ایران در دهه های اخیر در جریان تحولات فرهنگی و اجتماعی وسیعی قرار گرفته است. این تحولات به ویژه در خانواده ها چشمگیر بوده است. یکی از مهم ترین تحولات، برجسته تر شدن تفاوت های ارزشی میان فرزندان و والدین است که موجب شده خانواده ها در معرض چالش های جدی قرار گیرند. چالش هایی که به نظر می رسد شکل سنتی خانواده را زیر سؤال برده است. این پژوهش با استفاده از نظریات افرادی نظیر مانهایم (تجارب نسلی)،  و بنگستون (جامعه پذیری نسل ها) و اینگلهارت (دگرگونی ارزش ها)، تلاش کرده است تا تفاوت بین نسلی در خانواده را تشریح کند. روش تحقیق در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و از طریق پرس و جو در دو منطقه سه و هفده شهر تهران و با  نمونه ای 398 نفری انجام شده است. تکنیک های آماری مورد استفاده، آماره های شاخص تمرکز و تشتت، آزمون اف و تحلیل عاملی بوده است. یافته ها نشان می دهد میان والدین و فرزندان تفاوت بین نسلی تا حدی وجود دارد لیکن شاخص کل نشان می دهد این تفاوت بین نسلی شکل بحرانی ندارد. در واقع ما شاهد نوعی وفاق نسبی هستیم بیشترین حوزه های تفاوت نسلی میان فرزندان و والدین در؛ دوستی دختر با پسر بوده است و کمترین تفاوت در معاشرت با دوستان همجنس بوده است.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه جنسیتی رابطه شیوه ی همسرگزینی( سنتی و جدید) با میزان رضایت زناشویی در میان خانواده های شهر شیراز انجام گرفته است. روش پژوهش، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش، شامل زنان 15 سال به بالای متاهل بوده و حجم نمونه با استفاده از جدول لین 389 نفر بر آورد گردیده است. داده ها پس از جمع آوری توسط نرم افزار Spssدر دو سطح توصیفی و استنباطی(آزمون مقایسه میانگین ها) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان داد که میزان رضایت زناشویی در همسرگزینی(سنتی و جدید) با یکدیگر متفاوت بوده و در همسرگزینی جدید میزان رضایت زناشویی بیشتر است. مطالعه ی جنسیتی این رابطه نشان داد که رابطه مذکور تنها در بین مردان برقرار است و در مورد زنان این تفاوت دیده نشد. بررسی تفاوت میزان رضایت زناشویی در ابعاد مختلف آن با شیوه همسرگزینی در زنان و مردان نیز نشان داد که در گروه مردان تنها میزان ابعاد رضایت جنسی و مناسبات بین فردی در شیوه همسرگزینی سنتی و مدرن با یکدیگر متفاوت است و در مورد زنان هیچ تفاوت معناداری در هیچ کدام از ابعاد رضایتمندی زناشویی برحسب شیوه همسرگزینی ملاحظه نشد. 

این پژوهش به بررسی رابطه حمایت اجتماعی با سلامت روانی زنان شهر خلخال می پردازد. برای رسیدن به اهداف پژوهش از نظریه های انسجام اجتماعی دورکهیم، شبکه اجتماعی در قالب مدل برکمن و سیم و مدل تأثیر مستقیم استفاده شده است. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها در بخش تجربی، پرسشنامه محقق ساخته است که به صورت حضوری تکمیل شده اند. نمونه آماری پژوهش شامل 375 نفر از زنان 64 18 سال شهر خلخال است که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون تی تست و ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد میانگین سلامت روانی زنانی که از تراکم عضویت گروهی بالایی برخوردارند، نسبت به زنانی که از تراکم عضویت گروهی پایینی برخوردارند، بیشتر است، میانگین سلامت روانی زنانی که از تراکم بالای شبکه اجتماعی شخصی برخوردارند، نسبت به زنانی که از تراکم شبکه اجتماعی شخصی پایینی برخوردارند، بیشتر است، بین متغیرهای؛ پیوند قوی با اعضای شبکه اجتماعی شخصی، دریافت عاطفی، حمایت ابزاری، حمایت اطلاعاتی، پایگاه اجتماعی اقتصادی و سلامت روانی زنان رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که رابطه مستقیم و مثبتی بین حمایت اجتماعی و میزان سلامت روانی زنان وجود دارد