علی قوتی سفیدسنگی

مقدمه: توسعه فرایندی چندبعدی است که شامل جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی می شود. برنامه ریزیهایی که تا کنون پیاده شده اند، عمدتاً کانون توجه خود را رشد اقتصادی و توسعه صنعتی قرارداده و عوامل اجتماعی و فرهنگی رشد را تا حد زیادی مورد بی توجهی و غفلت قرار داده اند. در این پژوهش توسعه اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. روش: در پژوهش حاضر از تحلیل محتوای کمی استفاده شده است. توسعه اجتماعی با شاخصهای رفاه گرایانه و شاخصهای انسان گرایانه مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش، قوانین پنج برنامه عمرانی قبل از انقلاب 1356-1327 و قوانین پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب اسلامی 1394-1368 بودند. به دلیل آن که جامعه آماری تحقیق، تمامی قوانین برنامه های عمرانی و توسعه، بود لذا نمونه گیری در تحقیق وجود ندارد. یافته ها: در قوانین توسعه قبل و بعد انقلاب اسلامی، در بعد توسعه اجتماعی، تأکید بر شاخصهای رفاه گرایانه توسعه اجتماعی بوده است و شاخص انسان گرایانه توسعه اجتماعی در هر دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی مورد کم توجهی زیادی قرار گرفته است به شکلی که به برخی از شاخصهای انسان گرایانه توسعه (تکثر سیاسی و اجتماعی، برابری حقوق) هیچ توجهی نشده است. بحث: چه در برنامه های قبل و چه در برنامه های بعد از انقلاب اسلامی، هر برنامه نسبت به برنامه قبل از رشد و توجه بیشتری به شاخصهای توسعه برخورداری بوده است. ولی آنچه مشخص است اینکه از منظر برنامه ریزان توسعه در ایران، توسعه اجتماعی به معنای پرداختن به یک بعد آن، و آن هم شاخصهای قابل رویت و مادی است در صورتی که توجه نکردن به شاخص های انسانی خود یکی از عوامل بازدارنده توسعه است.

گافمن یکی از نظریه پردازان اجتماعی نیمه دوم قرن بیستم است که مدت درازی به عنوان یک شخصیت حاشیه ای در نظریه جامعه شناسی به شمار می آمد. با استفاده از ابزاری که فرانظریه در نقد و بررسی نظریات در اختیار پژوهشگر می گذارد، به سراغ نطریه نمایشی گافمن حرکت کرده ایم. گافمن در عرصه نظریه جامعه شناسی موقعیت ویژه ای دارد. از سویی وی را جامعه شناسی فاقد نظریه ای کلی، تک رو، خارج از جریان اصلی تفکر نظری و مبدع اصطلاحات خودساخته و غریب می دانند و از سوی دیگر، پیوندهای اندیشه وی با دورکیم، زیمل، مکتب کنش متقابل نمادی و اتنومتدولوژی و تلاش وی برای بنیاد نهادن جامعه شناسی زندگی روزمره، او را به نظریه پردازی با موقعیت ویژه تبدیل می کند. وی برای خلق دیدگاه نظری اش، از منابع فکری بسیاری استفاده کرد. هدف اصلی این مقاله ارائه بینشی روشن از نظریه اجتماعی گافمن (نظریه نمایشی / (Theaterical performance با نگاهی بازاندیشانه و فرانظری است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که نظریه نمایشی گافمن از انسجام نظری خوبی برخوردار است.

در این پژوهش به تحلیل اسنادی 845 پایان نامه رشته علوم اجتماعی در گرایش های جامعه شناسی، مددکاری، برنامه ریزی، رفاه اجتماعی، مطالعات فرهنگی و مطالعات زنان در دو مقطع ارشد و دکتری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تهران از سال 1363 تا سال 1393، پرداخته شده است. پایان نامه های تولید شده جزو اسناد علمی معتبر کشور می باشد که تحلیل آن ها می تواند راهنمای کار دانشجویان و محققان دیگر باشد. در بررسی حاضر از رویکرد، بر سازه گرایی لوزیک استفاده شده است. از منظر این رویکرد، واقعیت صرفاً از یک منظر قابل بررسی نیست و منظر های دیگری هم وجود دارد و این که ما چگونه جهان را درک می کنیم. روش انجام این پژوهش تحلیل اسنادی می باشد؛ جامعه آماری این پژوهش کلیه پایان نامه های دانشکده علوم اجتماعی در رشته های جامعه شناسی، مددکاری، برنامه ریزی رفاه اجتماعی، مطالعات فرهنگی و مطالعات زنان می باشد و به دلیل این که تمام پایان نامه ها مورد بررسی قرار گرفت هیچ نمونه گیری ای نداشتیم. نتایج تحقیق بیانگر این می باشد که روش پیمایشی نسبت به دیگر روش های پژوهش در انجام پایان نامه ها غلبه دارد. همچنین در حوزه مسائل و موضوعات پرداخته شده، موضوعات در حوزه مسائل اجتماعی بر دیگر موضوعات غلبه دارد. در قسمت سطح تحلیل مورد استفاده، سطح خرد بیشترین سهم را دارد و در نهایت رویکرد نظری مورد استفاده در پایان نامه ها نشان می دهد که بیشتر پژوهش ها از تلفیق و ترکیب دو یا چند نظریه، صورت گرفته است.