معصومه تجعفری

هدف: با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در توسعه و ترویج کارآفرینی و نیز مناسب بودن دوران کودکی برای دریافت این آموزش ها، آموزش کارآفرینی به کودکان ضروری است و باید در جست وجوی روش هایی بود که این توانایی را در آنان رشد و پرورش دهد. از آنجاکه ادبیات کودک و به ویژه داستان ها نقشی مهم در آموزش کارآفرینی دارد، توجه به مؤلفه های کارآفرینی در داستان ها جایگاه خاصی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف کشف میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی کودکان گروه سنی «ج» انجام شده است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 80 عنوان کتاب داستان تألیفی منتخب توسط شورای کتاب کودک برای گروه سنی «ج» در طی سال های 1397-1399 بود که از این میان، 30 عنوان کتاب به روشِ نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. ابزار تحلیل داستان ها سیاهه وارسی محقق ساخته بود. برای بررسی روایی محتوای سیاهه، سیاهه وارسی در اختیار 10 نفر از اعضای هیئت علمی گروه روان شناسی قرار گرفت و پس از کسب نظرات آنان، شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد و براین اساس اصلاحاتی در سیاهه اولیه صورت گرفت. برای تعیین پایایی سیاهه، 10 درصد از کل کتاب های داستان به صورت تصادفی انتخاب و توسط دو ارزیاب تحلیل شد و سیاهه وارسی برای این کتاب ها تکمیل شد. سپس درصد توافق بین نظرات ارزیابان با محاسبه ضریب پایایی اسکات بررسی شد. این ضریب 94/0 به دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبول ابزار بود. سیاهه وارسی نهایی شامل شش مؤلفه کارآفرینی و 40 زیرمؤلفه به دست آمد. در نهایت، داده های گردآوری شده ازطریق سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: درمجموع، میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی 9/38 درصد بود. طبق نتایج آزمون فریدمن، بین اولویت مؤلفه های کارآفرینی اختلافی معنادار وجود داشت، به طوری که مؤلفه های خلاقیت و نوآوری، و نیاز به موفقیت پرکاربردترین مؤلفه ها و سپس به ترتیب مؤلفه های نیاز به استقلال، خطرپذیری، تحمل ابهام و مرکز کنترل درونی قرار داشتند. در سطح جامعه، به طور متوسط میزان توجه به هریک از مؤلفه های کارآفرینی به این شرح بود: مؤلفه خلاقیت و نوآوری 5/36 تا 5/57 درصد؛ مؤلفه نیاز به موفقیت 8/33 تا 5/53 درصد؛ مؤلفه نیاز به استقلال 6/28 تا 6/52 درصد؛ مؤلفه خطرپذیری 5/26 تا 5/48 درصد؛ مؤلفه تحمل ابهام 22 تا 4/44 درصد؛ و مؤلفه مرکز کنترل درونی 22 تا 37 درصد. همچنین، پس از بررسی 30 عنوان کتاب داستان، تنها 7 عنوان کتاب داستان با دارا بودن بیش از نیمی از مؤلفه های کارآفرینی در زمره آثار غنی و مناسب برای آموزش کارآفرینی قرار گرفتند. در این میان، داستان «پوشکا» غنی ترین اثر ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی شناخته شد. اصالت/ارزش: در این پژوهش برای اولین بار، کتاب های داستانی کودکان ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی تحلیل شدند. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای نویسندگان در تألیف کتاب های مناسب برای پرورش کارآفرینی در کودکان باشد. همچنین، آثار ارزشمندی که ازنظر مؤلفه های کارآفرینی در این پژوهش شناسایی شد می تواند به مربیان، والدین و کتابداران به عنوان کتاب های مناسب برای آموزش کارآفرینی به کودکان معرفی شوند.

مقدمه: امروزه کتابخانه ها جهت حفظ جایگاه خود و اثرگذاری بهتر در جامعه، نیازمند کارآفرینی درون سازمانی هستند؛ اما نتایج پژوهش ها حکایت از وضعیت نامطلوب کارآفرینی درون سازمانی در کتابخانه ها دارد. ازاین رو، هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی موانع کارآفرینی درون سازمانی در کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش، تمامی کتابداران کتابخا نه های دانشگاه فردوسی (47 نفر) و دانشگاه علوم پزشکی مشهد (45 نفر) بودند. حجم نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب شد (هر دانشگاه یک طبقه در نظر گرفته شد). بر اساس فرمول حجم نمونه کوکران، تعداد نمونه دانشگاه فردوسی 37 نفر و تعداد نمونه دانشگاه علوم پزشکی مشهد 30 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود (شامل 72 گویه). پرسشنامه پس از تأیید روایی و پایایی، به اعضای نمونه توزیع شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و به وسیله نرم افزار اس پی اس اس تحلیل گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که هر سه دسته موانع ساختاری، رفتاری و زمینه ای، موانع کارآفرینی در کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد بودند که مهمترین آنها موانع زمینه ای بود و سپس به ترتیب موانع ساختاری و رفتاری قرار داشتند. در کتابخانه های هر دو دانشگاه، مهمترین مانع زمینه ای، عوامل اقتصادی؛ مهمترین مانع ساختاری، سیستم حقوق و دستمزد و مهمترین مانع رفتاری، انگیزش کارکنان بود. نتیجه گیری: موانع متعدد داخلی و خارجی برای کارآفرینی درون سازمانی در کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علوم پزشکی مشهد وجود دارد، اما نکته با اهمیت آن است که ویژگی های شخصیتی کتابداران و مدیران و همچنین فرهنگ سازمانی که از عوامل مهمی جهت بروز رفتارهای کارآفرینانه در یک سازمان هستند، در این کتابخانه ها وضعیت مناسبی دارند و در صورت رفع موانع، امکان بروز فعالیت های کارآفرینانه در این کتابخانه ها به خوبی میسر خواهد شد.

مقدمه: سواد دیداری که به معنای مهارت تفسیر علائم، خطوط و رنگ ها و درک پیام در تصویر است، به دلیل تسلط تصویر بر متن در عصر حاضر، از ضروریات و مکمل سواد اطلاعاتی است (ACRL, 2011). علاوه بر اینکه خوانش صحیح کتاب های تصویری بدون متن، در گرو برخورداری از مهارت سواد دیداری است، این کتاب ها می توانند ابزاری در خدمت آموزش سواد دیداری نیز باشند. از آنجایی که افزایش مهارت سواد دیداری با رشد خلاقیت، رابطه مستقیم دارد، بنابراین کتاب تصویری  می تواند ابزاری برای آموزش سواد دیداری و افزایش خلاقیت باشد. بدین منظور پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد دیداری بر میزان رشد خلاقیت و مؤلفه های آن در دختران ده ساله محصل در دبستان های شهر مشهد با محوریت کتاب تصویری انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع پژوهش، در زمره پژوهش های نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، همه کودکان دختر 10 ساله محصل در دبستان های مشهد در سال تحصیلی 98-99 بود که از این میان آنها 30 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفت. گروه آزمایش به مدت 16 جلسه، آموزش و تمرین سواد دیداری را دریافت کرد. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس و پرسشنامه محقق ساخته سواد دیداری کودک بود که توانایی آزمودنی ها را سنجید. روایی پرسشنامه سواد دیداری، با نظر متخصصان علوم ارتباطات تأیید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (91/0) مورد محاسبه قرار گرفت. برای تحلیل داده ها، از آزمون کوواریانس یک متغیره استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میان نمرات خلاقیت کودکانی که آموزش سواد دیداری را دیده اند، با کودکانی که این آموزش ها را ندیده اند، تفاوت معنادار وجود دارد؛ به طوری که این آموزش ها منجر به افزایش شاخص های سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط در ایده های آنان و در نتیجه باعث افزایش میزان خلاقیت آنان شده است. نتیجه : اکنون پرداختن به آموزش سواد دیداری در کنار سواد اطلاعاتی به دلیل سلطه تصویر، از سوی کتابداران مطرح است. به خصوص اینکه این مهارت می تواند بر توانائی افراد نظیر خلاقیت اثرگذار باشد. آموزش سواد دیداری اقدامی مشترک بین اعضای هیئت علمی، کتابداران، موزه داران، آرشیوداران، حرفه مندان منابع بصری، و متخصصان فناوری آموزشی است (ACRL, 2011)، اما در مدارس، به صورت تفننی برگزار می شود (فلسفی، 1394) و مسئولیت سایر نهادهای آموزشی به ویژه کتابخانه ها را برجسته می کند. به منظور پرداختن به این آموزش لازم است، نظیر پژوهش حاضر، پروتکل های آموزشی با مشارکت دیگر حوزه ها نظیر ارتباطات و علوم تربیتی تقویت شود. همچنین ضرورت دارد از راهکارهای چندگانه به منظور آموزش بهره گرفته شود. این پژوهش از کتاب تصویری برای آموزش استفاده کرد. در نتیجه می توان بیان کرد علاوه بر اینکه درک کتاب تصویری نیازمند سواد دیداری است، خود نیز به عنوان ابزار آموزش سواد دیداری استفاده شود. بنابراین پژوهش های آینده باید به بررسی چگونگی تقویت سواد دیداری در کتابخانه، افزایش آن در کاربران، شناسایی کتاب های تصویری مؤثر و نیز شناسایی پروتکل مناسب آموزشی بپردازند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اهمیت، ضرورت مجلات دسترسی آزاد و عوامل مؤثر و موانع استفاده از این منابع از دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های برتر ایران بود. روش شناسی: این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر، کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های برتر کشور بودند. حجم نمونه (176 نفر) با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران تعیین شد و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، نمونه گیری انجام شد. داده های لازم برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش با پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. روایی صوری و محتوایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از نظر اساتید رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شد و میزان آلفای حاصل (87%) نشانگر داشتن پایایی مناسب بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کتابداران میزان اهمیت به مجلات دسترسی آزاد، تأثیر توجه به مجلات دسترسی آزاد بر جذب کاربران و ضرورت استفاده از مجلات دسترسی آزاد را نیز بیش از حد متوسط بیان کردند. از میان عوامل مؤثر در استفاده از مجلات دسترسی آزاد، صرفه جویی در هزینه ها با میانگین رتبه 7/6 در مرتبه نخست اثرگذاری و دسترسی به اطلاعات روزآمد در استفاده از مجلات دسترسی آزاد با میانگین رتبه 43/4 در مرتبه آخر قرار گرفتند. از میان عوامل بازدارنده در استفاده از مجلات دسترسی آزاد، عوامل زیرساختی در رتبه نخست اثرگذاری قرار داشت.  نتایج: نتایج این پژوهش بیانگر شناختی است که کتابداران در خصوص اهمیت و ضرورت استفاده از مجلات دسترسی آزاد به دست آورده اند. از مهمترین عوامل مؤثر در استفاده از مجلات دسترسی آزاد صرفه جویی در هزینه ها، مهمترین عوامل مؤثر در عدم استفاده از آن ها اعتبار محتوای مجلات دسترسی آزاد است.

مقدمه: یکی از ویژگی های شخصیتی مهم در افراد، مثبت اندیشی است که توانایی ایجاد مهارت ها را افزایش می دهد. از سویی، داشتن کارکنانی با مهارت های ارتباطی قوی، یکی از عوامل مهم موفقیت یک سازمان خدماتی است. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی وضعیت مثبت اندیشی کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد و تأثیر آن بر مهارت های ارتباطی آنها است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد (70 نفر) بودند. نمونه موردنظر (59 نفر) بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان، با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد مثبت اندیشی اینگرام و ویس نیکی و پرسشنامه محقق ساخته مهارت های ارتباطی بود که روایی آنها مورد تأیید قرار گرفت و پایایی هر دو پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین همه مؤلفه های مثبت اندیشی کتابداران کتابخانه های عمومی مشهد پایین تر از سطح مطلوب بود. همچنین، مثبت اندیشی به طور معناداری بر مهارت های ارتباطی کتابداران تأثیر داشت. بررسی جزئی تر نشان داد که برخی مؤلفه های مثبت اندیشی اثرگذاری بیشتری بر مؤلفه های مهارت های ارتباطی کتابداران داشتند، به طوری که مؤلفه تفکر مثبت روزانه و ارزیابی دیگران از خویش بیشترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط کلامی داشت. همچنین، مؤلفه ای که بیشترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط غیرکلامی داشت، مؤلفه ارزیابی دیگران از خویش بود. در مقابل، مؤلفه خوداعتمادی کمترین تأثیر را بر مهارت های ارتباط کلامی و غیرکلامی داشت. نتیجه: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، فراگیری یا تقویت توان مثبت اندیشی به صورت مستقیم در افزایش و بهبود مهارت های ارتباطی اثرگذار خواهد بود. بنابراین تقویت مثبت اندیشی کتابداران از طرق مختلف از جمله اجرای کارگاه ها و دوره های آموزشی، زیر نظر گروه ها و انجمن های حرفه ای، و تخصیص بودجه معین برای کلیه هزینه های این فعالیت ها پیشنهاد می شود.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی امکان ارائه خدمات مؤثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه های عمومی شهر مشهد بود. روش:این پژوهش، از نظر هدف کاربردی بود که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی نهادی در شهر مشهد و مدیران و کارشناسان در اداره کل کتابخانه های عمومی استان خراسان رضوی و اداره کتابخانه های عمومی شهرستان مشهد بودند (112 نفر). نمونه مورد نظر (86 نفر) بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان، با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. داده های مورد نیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردید و با استفاده از آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی مانند آزمون تی یک نمونه ای به کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در کل از نظر کتابداران و مدیران، امکان و ضرورت ارائه خدمات مؤثر بر توسعه اقتصادی (شامل خدمات سوادآموزی، آموزش و توسعه مهارت های سرمایه انسانی، اطلاع رسانی، مشاوره ای و مرجع و فعالیت های تحقیقاتی و مطالعاتی کتابخانه) در کتابخانه های عمومی شهر مشهد بیش از حد متوسط بود. همچنین، وضعیت زیرساخت های فضا و تجهیزات، امکانات مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری به منظور ارائه خدمات مؤثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه های عمومی شهر مشهد بیشتر از حد متوسط و وضعیت زیرساخت های نیروی انسانی و بودجه کمتر از حد متوسط ارزیابی شد. اصالت/ ارزش: پژوهش حاضر از معدود پژوهش های داخلی است که به خدمات مؤثر بر توسعه اقتصادی در کتابخانه های عمومی پرداخته و دیدگاه تصمیم گیران و عاملان این خدمات که با مشکلات و مسائل ارائه آن در کتابخانه ها مواجه اند، را بررسی کرده است. با بهره گیری از نتایج پژوهش حاضر، مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی می توانند در جهت ایفای یکی از نقش های مهم کتابخانه های عمومی که همان کمک به توسعه اقتصادی جامعه است، برنامه ریزی های لازم را انجام دهند.

هدف : هدف این پژوهش سنجش نقش معیارهای طراحی ترغیبی در ترغیب کاربران به استفاده از وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بود. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش ارزیابانه و پیمایشی بود. جامعه اول پژوهش، وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد و جامعه دوم پژوهش، دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 95-96 در چهار حوزه علوم پایه، علوم انسانی، فنی مهندسی و کشاورزی بودند که حجم نمونه از جامعه دوم بر اساس جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان تعیین شد (356 نفر) و اعضای نمونه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. پس از تأیید روایی و پایایی سیاهه وارسی و پرسشنامه محقق ساخته، داده های مورد نیاز پژوهش گردآوری گردید و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار اس پی اس اس 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در مجموع برای 8 معیار طراحی ترغیبی، 107 مصداق شناسایی شد که در وبگاه کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بیش از 58 درصد از کل مصداق های شناسایی شده به کار گرفته شده بود. همچنین، در وبگاه این کتابخانه بیشترین توجه به معیار اعتبار وبگاه و در مقابل کمترین توجه به معیار شخصی سازی شده بود. از دیدگاه کاربران، نقش همه معیارهای طراحی ترغیبی در ترغیب آن ها به استفاده از وبگاه کتابخانه بیش از حد متوسط بود. اصالت/ارزش: این پژوهش از معدود پژوهش ها در حوزه طراحی ترغیبی در کتابخانه ها می باشد. نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده کتابداران و طراحان وبگاه این کتابخانه قرار گیرد و به آن ها در طراحی هر چه بهتر و مؤثرتر این وبگاه کمک نماید. کتابداران با آگاهی از نتایج پژوهش می توانند سبب برقراری ارتباط بهتر کاربران با وبگاه و ترغیب آن ها به استفاده و مراجعه مجدد به وبگاه و بهره گیری از خدمات کتابخانه شوند.  

مقدمه : کتابخانه های عمومی به عنوان یک قدرت اجتماعی می توانند در رفع مشکلات و آسیب های فردی و اجتماعی ایفای نقش کنند. از سویی، بر طبق آمارها، طلاق یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی در ایران و به ویژه در استان خراسان رضوی است. بنابراین هدف از این پژوهش، اولویت بندی و امکان سنجی خدمات قابل ارائه در کتابخانه های عمومی شهر مشهد در جهت کاهش آسیب اجتماعی طلاق است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها، دو پرسشنامه محقق ساخته بود. در این پژوهش دو جامعه آماری وجود داشت. جامعه اول، صاحب نظران (شامل دانشجویان دکترا و اعضای هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، روان شناسی (حوزه مشاوره خانواده) و جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد) و جامعه دوم، کتابداران و کارکنان ستادی در دو اداره کتابخانه های عمومی استان خراسان رضوی و شهرستان مشهد بودند. حجم نمونه جامعه اول، 30 نفر و حجم نمونه جامعه دوم، 86 نفر به دست آمد که اعضای نمونه هر دو جامعه به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روش های آماری مورد استفاده، آزمون فریدمن و آزمون تی تک نمونه بود. یافته ها : از دیدگاه صاحب نظران، میان اولویت ارائه خدمات (به منظور کاهش طلاق) در 5 مقوله خدمات آموزشی، اطلاع رسانی، مشاوره ای، مرتبط با منابع و جنبی تفاوت معناداری وجود داشت، به طوری که خدمات آموزشی بالاترین و خدمات اطلاع رسانی در پایین ترین اولویت قرار گرفت. در بررسی جزئی تر، خدمات دارای بالاترین اولویت بدین شرح بود: برگزاری کلاس های آموزش مهارت های زندگی؛ آگاهی رسانی به خانواده ها از طریق شبکه اجتماعی به منظور توانمندسازی خانواده و کسب مهارت های زندگی؛ حضور مشاور خانواده/روانشناس در کتابخانه به منظور مشاوره و کمک به زوجین؛ ارائه منابع دیداری و شنیداری مرتبط با حوزه خانواده؛ برگزاری جلسات کتاب خوانی با حضور زوجین علاقه مند در رابطه با مسائل خانواده. از دیدگاه کتابداران و کارکنان ستادی، امکان ارائه خدمات آموزشی، اطلاع رسانی، مشاوره ای، مرتبط با منابع، و جنبی با حد مطلوب آن تفاوت معناداری داشت و کمتر از حد مطلوب بود. نتیجه گیری: این پژوهش خدمات دارای اولویت از نظر صاحب نظران که می توانند در کاهش طلاق اثرگذار باشند را مشخص نمود. همچنین نشان داد که امکان ارائه این خدمات در کتابخانه های عمومی شهر مشهد از حد مطلوب کمتر بود. از این رو، نتایج این پژوهش می تواند منجر به آگاهی مدیران و مسئولان نهاد کتابخانه های عمومی کشور نسبت به اولویت و امکان ارائه خدمات اثرگذار کتابخانه های عمومی در جهت کاهش طلاق گردد تا بتوانند برنامه ریزی لازم جهت ارائه این خدمات در کتابخانه های عمومی را انجام دهند و به کاهش مشکلات زناشویی و به تبع آن به کاهش طلاق در جامعه کمک نمایند.

مقدمه: هدف از این پژوهش، دسته بندی خدمات عمومی کتابخانه دانشگاهی بر اساس مدل رضایت مشتری کانو می باشد. روش شناسی: پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از نظر روش، پیمایشی است. جامعه آماری را دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل دادند، که ۱۲۰ نفر از بین ایشان به صورت تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخته بر اساس مدل کانو بوده است. روایی آن از دید اساتید رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین مدیریت مورد تایید واقع شد. برای تحلیل داده ها از جدول ارزیابی مدل کانو، نرم افزار اکسل و آمار توصیفی، و برای تعیین پایایی از آزمون آلفای کرونباخ ( ۸۳/۰ α =) استفاده شد. یافته ها: ابتدا خدمات عمومی ارائه شده و قابل ارائه در بخش های عمومی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد شناسایی شد، سپس تعداد ۸۵ خدمت شناسایی شده در معیار اجباری (۳۷ خدمت، مانند مشاوره اطلاعاتی (مشاوره پژوهشی)، معیار تک بعدی (۲۴ خدمت، مانند آگاهی رسانی جاری )، معیار جذاب (۱۳ خدمت، مانند ارائه خدمات ترجمه)، و معیار بی تفاوتی (۱۱ خدمت، مانند امانت بین کتابخانه ای مانند طرح غدیر)، دسته بندی شد. قابل ذکر است که هیچ خدمتی در دسته معیار معکوس قرار نگرفت. بیشتر خدمات اجباری و بی تفاوتی در بخش امانت، بیشتر خدمات تک بعدی در بخش مرجع و اطلاع رسانی، و بیشتر خدمات جذاب در بخش اطلاع رسانی متمرکز شده اند. بحث و نتیجه گیری: آن چه کتابداران به عنوان خدمت در نظر گرفته اند، برای کاربران نیز مطلوب است و ارائه آن را از سوی کتابخانه دانشگاهی انتظار دارند. اگر چه تعداد قابل توجهی از خدمات در معیار بی تفاوتی دسته بندی شده اند. در انتها پیشنهادهایی در راستای بهبود برنامه ریزی های کتابخانه بر اساس دسته بندی کاربران ارائه شده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی شیوه های ترفیع و ترویج خدمات در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی و نقش آنها در آشنایی مراجعان با خدمات این کتابخانه انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی و پرسش نامه محقق ساخته بود. این پژوهش دارای دو جامعه آماری بود؛ یکی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی و وب سایت آن و دیگری، مراجعان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بودند. با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران، حجم نمونه تعیین شد  (180 نفر) و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی اعضای نمونه انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده ها با کمک نرم افزار اس پی اس اس صورت گرفت که در سطح توصیفی از جدول های توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار و در سطح استنباطی از آزمون کولوموگروف-اسمیرنف و آزمون تی یک نمونه ای، استفاده شد. یافته ها: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیشتر از شیوه های سنتی در مقایسه با شیوه های الکترونیکی استفاده می کند. در کل، این کتابخانه بیش از 50% کلّ شیوه های شناسایی شده ترفیع و ترویج خدمات را استفاده می کند. نقش شیوه های سنتی ترفیع و ترویج خدمات در آشنایی پاسخگویان با کتابخانه و خدمات آن بیش از حدّ متوسط و در مورد شیوه های الکترونیکی در حدّ متوسط بود. اصالت/ارزش: این پژوهش از پژوهش های معدود در حوزه کتابخانه هاست که منحصراً به آمیخته ترفیع و ترویج خدمات و آن هم از دیدگاه مراجعان کتابخانه می پردازد. یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان این کتابخانه در جهت آشناسازی هرچه بیشتر مراجعان با خدمات گسترده آن و به تبع آن استفاده بیشتر از این کتابخانه و در نهایت رسیدن به جایگاه واقعی آن کمک کند

هدف: هدف این پژوهش، ارائه الگویی به منظور تأمین خدمات برون کتابخانه ای برای بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال ۱۳۹۲ تشکیل دادند. ۱۳۰ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه وتحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد، بیش ترین منابع درخواستی از نظر بازنشستگان روزنامه ها بود. از نظر بازنشستگان در میان چهار گروه خدمات کتابخانه، بیش ترین تمایل به استفاده از خدمات به ترتیب خدمات امانت، خدمات جنبی، خدمات مرجع و پژوهشی و خدمات اطلاع رسانی بود. به طورکلی برنامه های مذهبی (از خدمات جنبی) بیش ترین و تشکیل گروه های نمایش (از خدمات جنبی) کم ترین تمایل به استفاده بازنشستگان در میان چهار گروه خدمات کتابخانه بود. بیش تر بازنشستگان تمایل داشتند، شیوه ارائه خدمات از سوی کتابخانه ها غیر از خدمات جنبی کتابخانه، به صورت غیرحضوری باشد. از نظر آنان بهترین زمان برای ارائه خدمات کتابخانه ای در طول ایام هفته و به طور ویژه هنگام عصر بود. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها در راستای بهینه سازی وضعیت آزمودنی های مورد مطالعه از نظر دسترسی به اطلاعات، الگویی محقق ساخته در راستای ارائه خدمات برون کتابخانه ای (از جنبه منابع اطلاعاتی درخواستی، نوع خدمات، شیوه ارائه خدمات و زمان های مناسب ارائه خدمات) به بازنشستگان ارائه شد.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد به منظور برنامه ریزی برای عرضه خدمات برون کتابخانه ای به آنان است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن کلیه بازنشستگان اداره آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال 1392 بودند. حجم نمونه آماری 130 نفر برآورد و از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته با 19 گویه برای سنجش چهار دسته نیازهای اطلاعاتی فردی، آموزشی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، و معنوی- مذهبی صورت گرفت. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: در میان چهار دسته نیازهای اطلاعاتی، اولویت نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان، به ترتیب نیازهای فردی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، آموزشی، و معنوی- مذهبی بود. بازنشستگان بیشترین اطلاعات خود را از طریق تلویزیون به دست می آورند. تعداد کمی از بازنشستگان (9/26 درصد (35 نفر)) عضو کتابخانه عمومی بودند و 9/76 درصد (100 نفر) از آنان از کتابخانه های عمومی استفاده نمی کردند. بازنشستگان به ندرت از کتابخانه ها استفاده می کردند. دور بودن از کتابخانه علت عمده استفاده کم یا عدم استفاده بازنشستگان از کتابخانه عمومی و دلیل اصلی استفاده این تعداد کم بازنشستگان از کتابخانه عمومی، امانت گرفتن کتاب بود. میزان آشنایی بازنشستگان با کتابخانه های عمومی و خدمات آنها کمتر از حد متوسط (64/2) و میزان احساس ضرورت خدمات دهی از سوی کتابخانه های عمومی از نظر بازنشستگان بیشتر از حد متوسط (20/4) بود. اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش می تواند به مسئولان امور در رفع نیازهای اطلاعاتی گروه های ویژه ای از جامعه کمک کند؛ چرا که شناسایی نیاز های اطلاعاتی بازنشستگان باعث می شود کتابخانه های عمومی با آگاهی از این نیاز ها بتوانند با تصمیم گیری های درست به رفع کاستی های احتمالی موجود، تدوین خط مشی مناسب مجموعه سازی و خدمات دهی و بهبود کانال های دستیابی به اطلاعات بپردازند.

هدف: بررسی وضعیت خودکارآمدی کتابداران دو دانشگاه فردوسی مشهد و علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد و رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی آنان است. روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دو دانشگاه مذکور بود (102 نفر). حجم نمونه 80نفر تعیین شد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انتخاب شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: وضعیت خودکارآمدی کتابداران جامعه مورد بررسی، در سطح مطلوب بود. بین مهارتهای سواد اطلاعاتی کتابداران و خودکارآمدی آنها رابطه معناداری وجود داشت. همچنین بین سطوح پایه و پیشرفته سواد اطلاعاتی کتابداران با خودکارآمدی آنها رابطه وجود داشت؛ اما رابطه معنادارای بین سطح مقدماتی سواد اطلاعاتی و خودکارآمدی وجود نداشت. بین میانگین نمرات خودکارآمدی کتابداران برحسب رشته تحصیلی، مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و کارشناسی) و همچنین سابقه خدمت تفاوت معناداری وجود نداشت. اصالت اثر: از آنجایی که خودکارآمدی عامل مهم در شناخت دانش، مهارت و بینش افراد از خود است، بررسی رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی می تواند به یادگیری مستقل و مداوم کتابداران کمک شایانی کند. بر این اساس، نتایج این پژوهش می تواند به صورت عینی و مطلوب تری در تدوین سیاست های صحیح و برنامه ریزیها، مورد استفاده مدیران و مسؤولان کتابخانه قرار گیرد.

هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی و مقایسه میزان اهمیت ملاک های نوجوانان شهری و روستایی برای انتخاب کتاب بر اساس شرایط اجتماعی، امکانات شهری و روستایی بود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از تمامی دانش آموزان 12 تا 16 سال مدارس شهرستان کاشمر شامل مناطق شهری و روستایی بود که به روش نمونه گیری تصادفیِ خوشه ایِ دو مرحله ای انتخاب شدند. از دو پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه ها توسط متخصصان و پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ اندازه گیری گردید. مقدار آلفا به ترتیب برابر با 0.86 و 0.84 بود. یافته ها: نتایج به دست آمده، میزان اهمیت هریک از ملاک های اصلی و ملاک های فرعیِ انتخاب کتاب برای نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی را مشخص کرد. در اولویت بندی ملاک های اصلیِ انتخاب کتاب، نوجوانان شهری، «کیفیت محتوا» را اولویت نخست و «قیمت» را اولویت آخر خود انتخاب کردند. همچنین نوجوانان روستایی در اولویت بندی ملاک های اصلی انتخاب کتاب، «قیمت» را اولویت نخست و «اعتبار ناشر» را اولویت آخر خود برگزیدند. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی درخصوص میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب وجود داشت (000/0 p = ). همچنین مشخص شد بین میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب در طبقات ضعیف، متوسط و بالای اجتماعی اقتصادی، تفاوت معناداری وجود داشت (000/0 p = ). افزون براین، رابطه معنادار بین سطح تحصیلات والدین و میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب تأیید شد.  

هدف این مقاله پژوهشی این است که میزان آشنایی و استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی و پیام نور مشهد از ابزارها و امکانات وب2 را تعیین کرده و همچنین دیدگاه آنان را در مورد استفاده از این ابزارها مورد مطالعه قرار دهد. این پژوهش کاربردی به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی دانشجویان تحصیلات تکمیلی شاغل به تحصیل در رشته کتابداری و اطلاع رسانی در دو دانشگاه فردوسی و پیام نور مشهد بودند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده کردیم. تعداد نمونه آماری طبق جدول مورگان 140 نفر بود که بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای، پرسشنامه را به اعضای نمونه توزیع کردیم و 76 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که آشناترین ابزار وب2 در میان هر دو جامعه پژوهش، وبلاگ و ناآشناترین و کم استفاده ترین ابزار، سایت های فهرست نویسی اجتماعی بود. پراستفاده ترین ابزار در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی، ویکی و در میان دانشجویان دانشگاه پیام نور، وبلاگ بود. بین نوع دانشگاه محل تحصیل و آشنائی دانشجویان با ابزارهای وب2 رابطه وجود داشت ولی بین نوع دانشگاه محل تحصیل و استفاده از این ابزارها رابطه وجود نداشت. همچنین، هر دو جامعه پژوهش، تأثیر استفاده از ابزارهای وب2 را در به اشتراک گذاری دانش با دیگران، در حد متوسط ارزیابی کردند به غیر از ابزار وبلاگ که تأثیر آن در به اشتراک گذاری دانش با دیگران بیش از حد متوسط بود.