محمدکریم صابری

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت امنیت اطلاعات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام گرفت. روش : این مطالعه با رویکرد کمی و روش پیمایشی تحلیلی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش تمام مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال 1397 بودند. در این پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شد. سنجش روایی محتوایی پرسشنامه با محاسبه ضریب نسبت روایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI)انجام گردید. جهت سنجش پایایی کلی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نرمال بودن متغیرهای مورد مطالعه توسط آزمون کولموگروف- اسمیرنوف تک نمونه ای بررسی شد. همچنین برای بررسی فرضیه ها و رتبه بندی از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه، سازه اجرایی با میانگین 46/4 در رتبه اول و با بیشترین اثرگذاری در سیستم مدیریت امنیت اطلاعات و سازه نیروی انسانی با میانگین 56/3 در رتبه هفتم و با کمترین اثرگذاری شناسایی شد. برای ارتقاء سطح امنیت اطلاعات ضروری است که مدیران ارشد با مشخص نمودن اهداف امنیتی مرتبط با سازمان، ایجاد مدیریتی جامع و یکپارچه، تلاش برای رعایت قوانین و استانداردهای امنیتی، در دست داشتن منابع و بودجه کافی و ایجاد انگیزه در بین کتابداران و اطلاع رسانان، بستر مناسبی را فراهم آورند تا ارائه خدمات مطلوب تر گردد و همچنین بتوانند گامی مؤثر در جهت افزایش تولیدات علمی دانشگاهی داشته باشند. اصالت اثر: این مقاله حاصل یک پژوهش کاربردی بوده و پیش از این در هیچ مجله دیگری به چاپ نرسیده است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر بازاریابی داخلی بر رفتار مشتری محور با میانجی گری دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمان طراحی و اجرا گردید. روش: در این پژوهش پیمایشی، از روش آماری همبستگی از نوع معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه مورد بررسی کل کتابداران استان کرمان بود. نمونه مورد بررسی بر اساس فرمول کوکران 135 مشارکت کننده برآورد شد که به شیوه خوشه ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور گردآوری اطلاعات از چهار پرسشنامه استاندارد بازاریابی داخلی، رفتار مشتری محور، دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی استفاده گردید. داده های به دست آمده به روش معادله یابی ساختاری با کمک نرم افزارهای AMOS و PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان داد که اولاً مدل از برازش خوبی برخوردار است. نتایج نشان داد که بازاریابی داخلی بر رفتار مشتری محور تأثیر معناداری دارد و بر دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی نیز تأثیر دارد. دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی نیز بر رفتار مشتری محور تأثیر معناداری دارد و در نهایت دلبستگی شغلی بر تعهد عاطفی تأثیر مثبت و معنادار دارد. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر نشان دادن این نکته است که با برآورده شدن نیازهای کارکنان در سازمان (بازاریابی داخلی)، دلبستگی شغلی و تعهد عاطفی، کتابداران مشتری محور می شوند و ارتباط بهتر و مؤثرتری با مراجعان برقرار می کنند.

مقدمه: یکی از عوامل مهم در بقاء، دوام و پیشرفت یک سازمان، کیفیت و توانمندی نیروی انسانی آن است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های توانمندسازی کتابداران بر عملکرد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوة گردآوری داده ها، پیمایشی از نوع همبستگی است. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه ها، از متخصصان موضوعی و به منظور بررسی پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمام کتابداران کتابخانه های عمومی سراسر کشور به تعداد 5900 نفر است. برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (درجه اطمینان 95 درصد و حاشیه خطای 5 درصد) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب ، 365 نفر به عنوان حجم کل نمونه تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار اس. پی اس. اس در قالب آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: نتایج آزمون ناپارامتریک اسپیرمن نشان داد بین «آموزش مهارت های تخصصی»، «وضعیت پرداخت پاداش بر مبنای عملکرد»، «وضعیت تفویض اختیار به کتابداران»، «دسترسی به اطلاعات سازمانی» و عملکرد کتابخانه های عمومی کشور رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون چندگانه نیز حاکی از آن بود که 58/0 از تغییرات در عملکرد کتابخانه های عمومی کشور به خاطر تأثیر مؤلفه های توانمندسازی کتابداران بوده و سایر تغییرات به عوامل دیگر مربوط می-شود. همچنین نتیجه آزمون رگرسیون نشان داد که «آموزش مهارت های تخصصی» با مقدار 31/0 بیشترین تأثیر و «پرداخت پاداش بر مبنای عملکرد» با مقدار 14/0 کمترین تأثیر را بر عملکرد کتابخانه های عمومی کشور دارد. بحث و نتیجه گیری: این پژوهش با استفاده از الگوهای توانمندسازی و با رویکردی تحلیلی وضعیت توانمندسازی کتابداران کتابخانه های عمومی کشور را بررسی کرده و می تواند به سیاست گذاران و مدیران در بهبود عملکرد کتابخانه های عمومی کشور کمک کند.

هدف:شناسایی، تحلیل، و تبیین عوامل اثرگذار در کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی. روش شناسی:در این پیمایش، پرسشنامه ای ساختاریافته در دو بخش مشخصات جمعیت شناختی (6 متغیر) و عوامل اثرگذار در کارآفرینی (24 متغیر) طراحی شد و در اختیار همه دانشجویان دوره دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و استخراج سازه های زیربنایی از فن تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها:پنج عامل با مقدار ویژه بالای یک احصاء شد که تحت عناوین ""مهارت افزایی""، ""محتوایی""، ""آموزشی""، ""ترویجی""، و ""پشتیبانی"" نامگذاری شدند. پنج عامل احصاء شده در مجموع 66/74% از واریانس عوامل مؤثر در کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی را تبیین کردند. نتیجه گیری:توجه برنامه ریزان درسی و مدیران گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی به پنج عامل احصاء شده می تواند توان کارآفرینی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی را افزایش داده و سبب رونق کارآفرینی در رشته شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی؛ و از نظر شیوه جمع آوری داده ها پیمایشی و به طور مشخص مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه است که براساس متغیرهای مورد بررسی به ترتیب 15 سؤال برای گرایش کارآفرینانه و 12 سؤال برای عملکرد سازمانی در نظر گرفته شد. جامعه آماری تحقیق شامل تمام کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، حجم نمونه 500 نفری که نمونه مناسبی برای پژوهش های مدل یابی است به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه پژوهش بین آنها توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس و لیزرل در قالب آمار توصیفی و مدل یابی معادلات ساختاری انجام شده است. یافته ها: نتایج مدل اندازه گیری گرایش کارآفرینانه نهاد نشان داد، پنج بُعد نوآوری، ریسک پذیری، رقابت تهاجمی، پیشگامی و استقلال طلبی سازه های اثرگذار بر ایجاد گرایش کارآفرینانه در نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند. طبق نتایج این بخش، همبستگی بُعد نوآوری با گرایش کارآفرینانه و تأثیری که بر آن دارد بیشتر از چهار بُعد ریسک پذیری، رقابت تهاجمی، پیشگامی و استقلال طلبی است. همچنین نتایج به دست آمده از مدل اندازه گیری عملکرد سازمانی نهاد نشان داد ابعادِ کارایی برنامه ها، اثربخشی فعالیت ها، رضایت ارباب رجوع و رضایت کارکنان تبیین کننده عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند. در نهایت، نتایج تحقیق در بخش مدل ساختاری نشان داد گرایش کارآفرینانه تأثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور دارد. اصالت/ارزش: تحقیق حاضر یک تحقیق در سطح ملی است و با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری تأثیر گرایش کارآفرینانه را بر عملکرد سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور بررسی نموده است. بنابراین، مدیران، سیاستگذاران و برنامه ریزان نهاد می توانند با استفاده از نتایج این تحقیق اثربخشی خدمات کتابخانه های عمومی را افزایش دهند.

هدف: در این پژوهش، وضعیت کتابخانه های عمومی استان همدان با شاخص های سند چشم انداز نهاد کتابخانه های عمومی کشور در افق ایران 1404 مقایسه شده است. روش: پژوهش حاضر با روش تطبیقی انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی است که بر اساس آن، آمار کشورهای برتر جهان در شاخص های منابع، فضا، عضو، امانت و کارکنان استخراج و با آخرین آمار کتابخانه های عمومی استان همدان مقایسه شد. یافته ها: کتابخانه های عمومی استان همدان در پنج شاخص منابع، فضا، عضو، امانت و کارکنان با سند چشم انداز فاصله زیادی دارند. برای رسیدن به سند چشم انداز باید در شاخص منابع 5176927 کتاب، در شاخص فضا 73 کتابخانه، در شاخص عضو 429764 عضو، در شاخص امانت 7743877 امانت و در شاخص کارکنان 636 کارمند به کتابخانه های عمومی استان همدان اضافه شود. اصالت/ارزش: مقایسه وضعیت کتابخانه های عمومی استان همدان با سند چشم انداز، تصویر روشنی از وضعیتِ موجود این کتابخانه ها ارائه کرده است تا مسئولان و دست اندرکاران به رفع نواقص و کسری های احتمالی بپردازند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیلی تولیدات علمی کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور و به منظور ارائه تصویری عینی از فعالیت های علمی - پژوهشی آنها انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه تولیدات علمی ارائه شده در نخستین جشنواره ملی علمی- پژوهشی نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش از بانک اطلاعاتی جشنواره گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نسخه 18 نرم افزار اس. پی. اس. اس. استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور از ابتدای تأسیس این نهاد تا پایان سال 1389، در مجموع 469 اثر علمی تولید کرده اند. میزان تولیدات علمی در قالب مقاله نسبت به سایر مدارک علمی، بیشتر بود. همچنین بیشترین میزان تولیدات علمی به سال 1389 و کمترین میزان تولیدات علمی به سال 1381 اختصاص داشت. تولیدات علمی کارکنان در تمام سال های مورد بررسی (به جز سال 1383) دارای ضریب رشد مثبت بود. سال 1382 با ضریب رشد 1.88 و سال 1383 با ضریب رشد 39/0- به ترتیب دارای بیشترین و کمترین ضریب رشد بودند. نتایج آزمون کای اسکور نشان داد بین متغیرهای جنسیت و رشته تحصیلی با نوع تولیدات علمی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، بین متغیر میزان تحصیلات و نوع تولیدات علمی نیز تفاوت معناداری مشاهده نشد. اصالت/ارزش: تا کنون درباره وضعیت تولیدات علمی کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی کشور پژوهشی انجام نشده است. بنابراین، نتایج پژوهش حاضر می تواند ابزاری مفید و کارآمد برای مدیران، سیاستگذاران و برنامه ریزان نهاد کتابخانه های عمومی کشور باشد.

هدف: پژوهش حاضر، با هدف تحلیل محتوای چکیده پایان­نامه­های کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و علوم و تحقیقات انجام گرفته است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش، تحلیل محتوا، و ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی است. جامعه مورد مطالعه، چکیده­های فارسی پایان­نامه­های کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و علوم و تحقیقات، از ابتدای سال 1380 تا پایان سال 1386 است که از میان پایان­نامه­های موجود، 156 عنوان به روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شده است. یافته­ها: یافته­های پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد پایان­نامه­ها مربوط به سال 86 و دانشگاه علوم و تحقیقات است. از لحاظ روش­شناسی پژوهش، بیشتر پایان­نامه­ها از روش پیمایشی استفاده کرده­اند و ابزار گردآوری اطلاعات در بیشتر آنها پرسشنامه بوده است. نتیجه­گیری: نتایج پژوهش نشان داد که گرایش موضوعی غالب در چکیده پایان­نامه­های مورد بررسی، مربوط به موضوع فناوری اطلاعات و ارتباط اطلاعاتی، و ضعیف­ترین گرایش مربوط به مقوله موضوعی مدیریت است.

مقدمه: استنادهای وبی (URLs) به دلیل ماهیت متغیر، متزلزل و ناپایدار اینترنت در خطر زوال و نابودی قرار دارند و به راحتی می توانند محو شوند. به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان دسترس پذیری و زوال استنادهای وبی مقالات منتشر شده در مجله انجمن کتابداری پزشکی ( JMLAیا Journal of the Medical Library Association) انجام شد.روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی بود، به طوری که 231 مقاله JMLA در یک دوره هفت ساله (08-2002) از آرشیو مجله دانلود (فروگذاری) و 175 مقاله دارای استناد وبی (URLs) مشخص شد. سپس تک تک URL ها آزمایش شد تا زوال یا دسترس پذیری آن ها مشخص شود. هنگام بروز خطا در دستیابی مستقیم به URL ها، از مرورگر اینترنتی، آرشیو اینترنتی و موتورجستجوی Google برای دستیابی به URL های گم شده استفاده گردید. سپس نتایج جمع آوری و با استفاده از نرم افزار Excel تحلیل شد تا دلایل شکست URLها و همچنین نیمه عمر استنادهای وبی مشخص شود.یافته ها: 76 درصد مقالات دارای استناد وبی (URLs) بودند و میانگین استناد وبی برای هر مقاله، 5URL  بود. از 1049 URL  استناد شده، 31 درصد غیر قابل دسترس بود که با جستجوی URL های گم شده، میزان زوال URL ها از 31 درصد به 13 درصد کاهش یافت. اکثر خطاها مربوط به پیام خطای 404 (یافت نشد) بود و میانگین نیمه عمر استنادهای وبی حدود 7 سال بود.نتیجه گیری: زوال URL ها مشکل بزرگی است که نمی توان آن را نادیده گرفت، زیرا URL ها به طور فزاینده ای در مقالات علمی استفاده و سپس ناپدید می گردند، زوال URL ها تا زمانی که سیاست های حفظ و نگهداری موثری مانند آرشیو اینترنتی اتخاذ نگردد، ادامه خواهد یافت.

پژوهش حاضر دسترس پذیری و زوال استنادهای اینترنتی 5 مجله دسترسی آزاد نمایه شده در ISI را بررسی نموده است. این پژوهش کاربردی و از دسته مطالعات توصیفی و سنجش کمی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر، 748 مقاله منتشر شده در 5 مجله دسترسی آزاد نمایه شده در ISI، از ابتدای سال 2002 تا پایان سال 2007 است. سپس، از این تعداد مقاله دانلود، تمام استنادهای اینترنتی (URLs) استخراج و 3734 استناد اینترنتی منحصر به فرد بدست آمد. بررسی های آماری و انجام محاسبات با استفاده از آمار توصیفی صورت گرفت و جهت رسم جداول و نمودارها نیز از نرم افزار اکسل 2007 Excel استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در اولین بررسی، از 3734 استناد اینترنتی مورد بررسی، 73 درصد دسترس پذیر بوده و 27 درصد زوال داشته است که با جستجوی استنادهای اینترنتی گم شده در مرورگر اینترنتی، آرشیو اینترنتی، و موتور جستجوی گوگل، میزان دسترس پذیری از 73 درصد به 89 درصد افزایش یافت و میزان زوال نیز از 27 درصد به 11 درصد کاهش پیدا کرد. بررسی استنادهای اینترنتی از نظر دامنه و فایل نشان داد که دامنه .net با 96 درصد دسترس پذیری (4 درصد زوال) دارای بیشترین دسترس پذیری بوده و با ثبات ترین دامنه می باشد. همچنین، فایل PDF با 93 درصد دسترس پذیری (7 درصد زوال) دارای بیشترین دسترس پذیری بوده و با ثبات ترین فایل است. افزون بر آن، نتایج نشان داد که پیام خطای 404 (یافت نشد) با 43 درصد، بیشترین پیام خطا بوده و میانگین نیم عمر استنادهای اینترنتی 8 سال و 9 ماه است. در خاتمه، برای پایان دادن به پدیده زوال، پیشنهادات و راهکارهایی ارایه شده است.

مجله‌ها به دلیل تنوع و اشاعة سریع اطلاعات، در مقایسه با دیگر محمل‌های اطلاعاتی، مخاطبان بیشتری دارند. اما امروزه پیدایش فناوری‌های نوین اطلاعاتی، مانند اینترنت و وب بر جذابیت و رونق مجله‌ها، به‌ویژه مجله‌های دسترسی آزاد افزوده است. از این رو مقاله حاضر در نظر دارد ابتدا به جنبش دسترسی آزاد، که زمینه‌ساز ظهور مجله‌های دسترسی آزاد بوده، بپردازد. سپس ضمن معرفی شیوه‌های دسترسی آزاد، ویژگی‌ها و تعاریف این نوع از مجله‌ها را ارائه نماید. در ادامه تقسیم‌بندی مجله‌های دسترسی آزاد همراه با مزایای آنها آمده است. راه‌های تأمین هزینـه و راهنمای مجله‌های دسترسی آزاد از دیگر مواردی است که در مقالة حاضر بدان پرداخته خواهد شد. در نهایت، مجله‌های دسترسی آزاد موجود در ISI و مجله‌های دسترسی آزاد در 20 کشور برتر تولیدکنندة علم ارائه شده است.