راهبردهای آموزش در علوم پزشکی
راهبردهای آموزش در علوم پزشکی دوره هشتم مرداد و شهریور 1394 شماره 3 (پیاپی 31) (مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
مقالات
حوزه های تخصصی:
اهداف: امروزه بهبود کیفیت در راس امور سازمان ها قرار دارد و از دغدغه های اصلی آنها است. شناسایی نقاط ضعف و قوت، تشخیص فرصت ها و تهدیدها و تلاش برای بهبود وضعیت موجود و رسیدن به وضعیت مطلوب و کسب جایگاه برتر از مهم ترین وظایف سازمان ها از جمله دانشگاه ها است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت فرآیند تدریس در دانشکده پرستاری لامرد از دیدگاه دانشجویان انجام شد.
ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- پیمایشی در 95 دانشجوی دانشکده پرستاری شهر لامرد که به روش سرشماری وارد مطالعه شدند انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته سنجش کیفیت اساتید بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره انجام شد.
یافته ها: از دیدگاه دانشجویان، کیفیت تدریس اساتید در تمامی مولفه های مورد بررسی وضعیت مطلوبی نداشت. ""انتخاب تکنولوژی"" در دو سطح سال ورود 1391 و 1393 (001/0=p) و ""سنجش و ارزش یابی"" در دو سطح سال ورود 1391 و 1392 (03/0=p)، تفاوت معنی دار داشتند. همچنین مولفه های مدیریت کلاس داری (008/0=p)، پویایی یادگیری (02/0=p) و سنجش و ارزش یابی (01/0=p) بین دو گروه پسران و دختران دارای تفاوت معنی دار بودند.
نتیجه گیری: کیفیت فرآیند تدریس اساتید در مولفه های انتخاب اهداف، مدیریت کلاس داری، استراتژی یادگیری، تنظیم محتوی، پویایی یادگیری، انتخاب تکنولوژی و سنجش و ارزش یابی در دانشکده پرستاری لامرد از دیدگاه دانشجویان پایین تر از حد متوسط است.
بررسی خلاقیت اساتید علوم پایه پزشکی براساس نظریه تورنس؛ دانشگاه علوم پزشکی ایران(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: آموزش خلاقیت به فراگیران نیازمند اساتید خلاقی است که قادر باشند با رهبری مناسب کلاس درس، روش های گوناگون تدریس را به منظور پرورش خلاقیت فراگیران به کار گیرند. هدف این مطالعه، بررسی وضعیت خلاقیت اساتید علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران براساس نظریه تورنس بود.
ابزار و روش ها: در این مطالعه همبستگی در نیم سال دوم سال تحصیلی ٩٣-1392، 60 نفر از اساتید مشغول به تدریس در مقطع علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسش نامه استاندارد خلاقیت تورنس بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 و آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، لوین، تحلیل واریانس و کروسکال- والیس تحلیل شدند.
یافته ها: خلاقیت بسیار کم وجود نداشت، اما 10 نفر از اساتید (٧/١۶%) خلاقیت کم، 17 نفر (٣/٢۸%) خلاقیت متوسط، 24 نفر (0/٤٠%) خلاقیت زیاد و 9 نفر (0/١۵%) خلاقیت بسیار زیاد داشتند. میانگین امتیاز کل خلاقیت ٥٢/١±٢۳/۸٥ و برای ابعاد سیالیت ٥٢/٠±٢٥/٢٣، انعطاف پذیری ٤٣/٠±٥٥/٢٢، بسط ٤5/٠±٦٧/٢٠ و ابتکار 50/٠±١٥/١٩ بود (٠٠01/٠p<). خلاقیت اساتید با سن (٠٤٧/٠=p؛ ٢۵٧/٠-=r) و سابقه تدریس (٠١٥/٠=p؛ ٣٢٢/٠-=r) رابطه معکوس داشت.
نتیجه گیری: خلاقیت اساتید علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در سطح ""زیاد"" ارزیابی می شود.
تاثیر عدم رضایت از رشته تحصیلی بر رفتار سکوت کلاسی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: رضایت از رشته تحصیلی و مشارکت در کلاس درس و فرآیند آموزش از عوامل بسیار مهم در موفقیت و کیفیت آموزشی است. دانشجویانی که به رشته تحصیلی خود علاقمند نباشند، از انگیزه کافی برای مطالعه مناسب در رشته خود برخوردار نیستند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر عدم رضایت از رشته تحصیلی در بروز رفتار سکوت کلاسی بود.
ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی در سال تحصیلی 94-1393، 382 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای سکوت کلاسی و عدم رضایت از رشته تحصیلی از پرسش نامه پژوهشگرساخته 24سئوالی استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 و آزمون های من- ویتنی، کروسکال- والیس و رگرسیون خطی تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: دانشجویان از رشته تحصیلی خود رضایت داشته و خود را در کلاس درس، افراد ساکتی نمی دانستند (0001/0=p). همچنین عدم رضایت از رشته تحصیلی بر شکل گیری رفتار سکوت در کلاس درس تاثیر داشت و 227/0 از تغییرپذیری آن را تبیین می کرد (0001/0=p).
نتیجه گیری: عدم رضایت از رشته تحصیلی در عدم مشارکت دانشجویان در فرآیند آموزش و بروز رفتار سکوت کلاسی موثر است.
تاثیر استفاده از محتوای الکترونیکی طراحی شده براساس الگوی رابرت گانیه بر میزان یادگیری دانشجویان در درس آمار(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: طراحی آموزشی از بخش های مهم تولید و راه اندازی آموزش الکترونیکی است. هدف این پژوهش، طراحی و تولید محتوای الکترونیکی درس ""آمار مهندسی"" براساس الگوی طراحی آموزشی گانیه و تعیین میزان اثربخشی آن بر یادگیری دانشجویان بود.
مواد و روش ها: در این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون دارای گروه کنترل، از میان دانشجویان دروس الکترونیکی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در نیمسال اول سال تحصیلی 91-1390، 48 دانشجوی درس آمار مهندسی به روش در دسترس انتخاب شده و به دو گروه مساوی آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت یک نیم سال تحصیلی در معرض درس طراحی شده براساس الگوی طراحی آموزشی گانیه قرار گرفتند. هر دو گروه در مراحل پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از پرسش نامه هایی محقق ساخته مورد سنجش قرار گرفتند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس و با کمک نرم افزار SPSS 19 تحلیل شدند.
یافته ها: در پیش آزمون، میانگین نمرات در گروه آزمایش 93/0±76/11 و در گروه کنترل 02/1±52/10 بود. در پس آزمون نمرات گروه آزمایش با میانگین 32/1±41/16 به طور معنی داری بیشتر از نمرات گروه کنترل با میانگین 09/1±15/11 بود. درس طراحی شده براساس الگوی طراحی آموزشی گانیه، تاثیر معنی داری بر یادگیری داشت (82/18=F؛ 05/0p<).
نتیجه گیری: استفاده از الگوی طراحی آموزشی گانیه برای طراحی محتوای دوره های آموزش الکترونیکی باعث افزایش یادگیری یادگیرندگان می شود.
نگرش اعضای هیات علمی به آموزش الکترونیکی؛ دانشگاه علوم پزشکی زنجان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: آموزش الکترونیکی، یکی از روش های آموزشی است که در آن فراگیران قادرند با توجه به استعدادهای خود به هدف های آموزشی دست یابند. اساتید دانشگاه به عنوان یکی از مولفه های مهم اجرای برنامه آموزش الکترونیکی باید علاوه بر داشتن دانش و مهارت، نگرش مثبتی نسبت به اثربخش بودن این روش آموزشی داشته باشند. هدف مطالعه حاضر، بررسی نگرش اساتید دانشگاه علوم پزشکی زنجان نسبت به آموزش الکترونیکی بود.
ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1393 با روش نمونه گیری تصادفی ساده، نگرش 69 نفر از اساتید دانشگاه علوم پزشکی زنجان نسبت به آموزش الکترونیکی بررسی شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه بررسی مشخصات دموگرافیک و وضعیت مهارت و دسترسی به کامپیوتر و پرسش نامه استاندارد نگرش آموزش الکترونیکی میشرا بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون مجذورکای آنالیز شدند.
یافته ها: دسترسی اساتید به کامپیوتر در 44 نفر (8/63%) در حد خیلی مطلوب و مهارت اساتید در زمینه استفاده از کامپیوتر در 50 نفر (5/72%) در حد مطلوب بود. همچنین 54 نفر (3/78%) از اساتید در زمینه آموزش الکترونیکی دارای نگرش مثبت بودند. وضعیت نگرش اساتید فقط با مرتبه علمی اساتید ارتباط معنی داری داشت، به طوری که اساتید با مرتبه علمی استادیاری نگرش مثبت تری نسبت به آموزش الکترونیکی در مقایسه با سایر مرتبه ها داشتند (04/0=p).
نتیجه گیری: نگرش اکثریت اساتید دانشگاه علوم پزشکی زنجان نسبت به آموزش الکترونیکی، مثبت و دسترسی و مهارت کامپیوتری آنها در وضعیت مطلوب است که تا حدی مبین ظرفیت مناسب اساتید این دانشگاه برای اجرای موفقیت آمیز برنامه های آموزش الکترونیکی است.
رابطه راهبردهای مطالعه و یادگیری با عملکرد تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: کنکاش در مورد راهبرد های یادگیری و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی، منجر به حرکت در جهت یادگیری مطلوب می شود. هدف این پژوهش، بررسی ارتباط بین راهبرد های یادگیری با عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بابل بود.
ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی که در سال 93-1392 در دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد، 199 نفر (90 پسر و 109 دختر) از دانشجویان رشته های پزشکی، دندان پزشکی و پیراپزشکی به روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. داده ها با تکمیل پرسش نامه راهبرد های مطالعه و یادگیری استاندارد لاسی و میانگین معدل تحصیلی دانشجویان جمع آوری و با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز رگرسیون چندگانه، آزمون Tمستقل و آنووا با کمک نرم افزار SPSS 18 مورد آنالیز قرار گرفت.
یافته ها: میانگین تمامی زیرمولفه های اشتیاق، مهارت و خودنظم دهی در دختران به طور معنی داری از پسران بیشتر بود (05/0p<). تمامی مولفه های راهبرد های مطالعه به جز مهارت پردازش اطلاعات با پیشرفت تحصیلی دانشجویان ارتباط مثبت معنی دار داشتند. زیرمولفه های ایده اصلی (343/0=B)، پردازش اطلاعات (278/0=B) و راهبردهای آزمون (229/0=B) قوی ترین پیشگویی کننده مثبت پیشرفت تحصیلی بودند. همچنین این مدل، 7/24% واریانس معدل تحصیلی را پیش بینی کرد. دانشجویان با پیشرفت تحصیلی بالاتر نسبت به دانشجویان با پیشرفت تحصیلی پایین تر، در تمامی مولفه های راهبرد های یادگیری به جز مولفه پردازش اطلاعات، میانگین نمره بالاتری داشتند (05/0p<).
نتیجه گیری: راهبردهای مطالعه و یادگیری نقش زیادی در پیشگویی پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارند.
اعتباریابی پرسش نامه باورهای خودکارآمدی معلمان در تدریس علوم به عنوان درس پژوهش محور(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: درس علوم تجربی می تواند نقش چشمگیری در ارتقای مهارت های تفکر و حل مساله در دانش آموزان داشته باشد. بنابراین وجود معلمانی که از احساس خودکارآمدی بالایی در زمینه تدریس درس علوم به شیوه نوین برخوردار باشند، بسیار حایز اهمیت است. هدف این پژوهش، اعتباریابی پرسش نامه باورهای خودکارآمدی معلمان در تدریس علوم به عنوان یک درس پژوهش محور بود.
ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- پیمایشی مقطعی در سال 1393 انجام شد. 303 نفر از معلمان دوره ابتدایی شهر سنندج به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه خودکارآمدی تدریس علوم به عنوان یک درس پژوهش محور (دیرا- اسمولک) بود. به منظور بررسی روایی سازه پرسش نامه از آزمون تحلیل عاملی تاییدی، برای بررسی همسانی درونی آن از ضریب آلفای کرونباخ و روش دونیمه کردن با استفاده از ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن و برای بررسی میزان خودکارآمدی معلمان در تدریس علوم به عنوان یک درس پژوهش محور، از آزمون T تک نمونه ای استفاده شد.
یافته ها: ساختار عاملی پرسش نامه، مشتمل بر 34 گویه و پنج بُعد خودکارآمدی در درگیرساختن فراگیران با مسایل علمی، خودکارآمدی در اهمیت دادن به شواهد علمی، خودکارآمدی در فرمول بندی توضیحات، خودکارآمدی در پیونددادن توضیحات با دانش علمی و خودکارآمدی در گفت وگو و تعدیل توضیحات، تایید شد. همسانی درونی پرسش نامه نیز در مجموع و بر حسب ابعاد پنج گانه، مورد تایید بود. همچنین میزان باورهای خودکارآمدی معلمان در تدریس علوم به عنوان یک درس پژوهش محور، در سطح متوسط بود.
نتیجه گیری: پرسش نامه خودکارآمدی تدریس علوم به عنوان یک درس پژوهش محور در ایران قابل استفاده است.
ویژگی های ادراکی دانشجویان در محتوای الکترونیکی برنامه درسی؛ دانشگاه علوم پزشکی مشهد(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: همراه با گسترش فنّاوری های نوظهور در جهان پیشرفته و ورود آموزش الکترونیکی به عرصه تعلیم و تربیت، نظام آموزشی به خصوص حوزه علوم پزشکی با نیازهای جدیدی در زمینه برنامه درسی و محتوای آموزشی روبه رو شده است. هدف از این پژوهش، بررسی ویژگی های ادراکی و شناختی دانشجویان در خصوص محتوای الکترونیکی برنامه درسی بود.
ابزار و روش ها: این پژوهش با روش توصیفی- پیمایشی در 250 نفر از دانشجویان (164 دختر و 86 پسر) آموزش الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال تحصیلی 93-1392 که به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند، انجام شد. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه ویژگی های ادراکی واندرلایند و ون براک بود که ویژگی های ادراکی را در مولفه های مزیت نسبی ، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری و مشاهده پذیری می سنجید. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون T تک نمونه ای انجام شد.
یافته ها: میانگین نمره ویژگی های ادراکی دانشجویان (14/6±28/68) به طور معنی داری کمتر از نقطه برش 80درصدی میانگین فرضی (75) بود (0001/0=p). میانگین نمره خرده مقیاس مزیت نسبی (44/2±23/17) به طور معنی داری بیشتر از نقطه برش 80درصدی میانگین فرضی (16) بود (0001/0=p)، اما میانگین نمرات در خرده مقیاس های سازگاری (48/2±63/11؛ 0001/0=p)، پیچیدگی (72/1±53/13؛ 0001/0=p)، آزمون پذیری (33/1±37/11؛ 0001/0=p) و مشاهده پذیری (36/2±09/15؛ 05/0p>) از میانگین فرضی (16) کمتر بود.
نتیجه گیری: ویژگی های ادراکی دانشجویان در زمینه محتوای الکترونیکی با توجه به خرده مقیاس های آن، وضعیت مطلوبی در برنامه درسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ندارد و فقط خرده مقیاس مزیت نسبی دارای شرایط مطلوبی است.
رابطه استرس ادراک شده، کمال گرایی و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
اهداف: فرسودگی تحصیلی از مهم ترین مباحث قابل پژوهش در دانشگاه ها است و تشخیص متغیرهای پیش بینی کننده آن بسیار حایز اهمیت است. هدف این تحقیق، تعیین رابطه مستقیم و غیرمستقیم استرس ادراک شده، کمال گرایی و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی در دانشجویان بود.
ابزار و روش ها: در این پژوهش غیرآزمایشی با طرح همبستگی، 200 دانشجوی مقطع علوم پایه رشته پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال تحصیلی 92-1391 به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مقیاس استرس ادراک شده و پرسش نامه های کمال گرایی، حمایت اجتماعی فیلیپس و فرسودگی تحصیلی بود. تحلیل داده ها با نرم افزارهای SPSS 20 و AMOS 16 انجام شد. برای ارزیابی مدل پیشنهادی، روش ضریب همبستگی و تحلیل مسیر مورد استفاده قرار گرفت.
یافته ها: میانگین نمرات دانشجویان در استرس ادراک شده 13/6±46/25، در کمال گرایی سازگارانه 07/5±74/22، در کمال گرایی ناسازگارانه 61/5±22/17، در حمایت اجتماعی 76/3±54/18، در فرسودگی تحصیلی 29/10±70/40 و در عملکرد تحصیلی 40/1±10/16 بود. ضرایب همبستگی بین همه شاخص ها به جز رابطه کمال گرایی ناسازگارانه با عملکرد تحصیلی، معنی دار بود. اثر استاندارد استرس ادراک شده به فرسودگی تحصیلی از طریق حمایت اجتماعی معنی دار نبود (292/0=p) و اثر استاندارد استرس ادراک شده به عملکرد تحصیلی از طریق حمایت اجتماعی معنی دار بود (046/0=p).
نتیجه گیری: استرس ادراک شده با حمایت اجتماعی رابطه مستقیم منفی و با فرسودگی تحصیلی رابطه مستقیم مثبت دارد. حمایت اجتماعی این دانشجویان نیز با عملکرد تحصیلی رابطه مستقیم مثبت دارد. رابطه کمال گرایی ناسازگارانه با فرسودگی تحصیلی و همچنین رابطه کمال گرایی سازگارانه با عملکرد تحصیلی مستقیم مثبت است. رابطه استرس ادراک شده با عملکرد تحصیلی غیزمستقیم و از طریق حمایت اجتماعی است.